Vụ thử hạt nhân hồi tháng 9 của Triều Tiên không chỉ gây ra cú sốc ngoại giao mà còn dẫn tới trận động đất mạnh 6,3 độ. Các cơn dư chấn vẫn tiếp diễn kể từ đó đến nay.
Hôm 9/12, Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho biết họ đã phát hiện thêm 2 cơn dư chấn. Thông tin này làm dấy lên cuộc tranh luận về hoạt động địa chất ở khu vực bãi thử.

"Biến cố" sau vụ nổ lớn

Ngày 3/9, Triều Tiên thử nghiệm quả bom hạt nhân mạnh nhất từ trước đến nay tại bãi thử Punggye-ri ở vùng núi phía tây bắc. Bình Nhưỡng tuyên bố đây là một quả bom hydro, loại bom mạnh hơn nhiều lần so với bom nguyên tử.
Các chuyên gia bày tỏ lo ngại một vụ nổ lớn như vậy có thể khiến các ngọn núi xung quanh mất ổn định. Theo USGS, những biến động cuối tuần qua là “các biến cố co giãn” với các trận động đất đo được ở cường độ 2,9 và 2,4.
“Khi có một cuộc thử nghiệm hạt nhân lớn, lớp vỏ Trái Đất xung quanh khu vực sẽ bị dịch chuyển và phải mất một thời gian để nó lắng dịu hoàn toàn. Chúng tôi đã nhận thấy một số dư chấn từ vụ thử hạt nhân lần 6”, một quan chức nói với Reuters.

Vị trí bãi thử hạt nhân Punggye-ri của Triều Tiên. Đồ họa: RT.

"Sự chuyển động của lớp vỏ trái đất" rất gần với định nghĩa của một trận động đất. Các nhà khoa học cho biết điều này có thể xảy ra vài tuần hoặc vài tháng sau khi một vụ nổ cường độ lớn xảy ra.
Trả lời BBC, Tiến sĩ Jascha Polet, nhà địa chấn học và giáo sư địa vật lý tại Đại học Bách khoa Bang California, cho biết các cơn dư chấn xảy ra sau vụ thử hạt nhân cường độ 6,3 “không phải là điều đáng ngạc nhiên”.
Sau bất kỳ trận rung lắc nào mạnh như vậy, các cơn dư chấn với cường độ suy giảm là điều phổ biến khi các khối đá di chuyển xung quanh và giải phóng áp lực.
Theo Tiến sĩ Polet, khu vực xung quanh nơi xảy ra chấn động sẽ trải qua sự biến dạng và tạo ra các vùng áp lực suy giảm hoặc gia tăng. Điều này góp phần ảnh hưởng tới việc phân bố các cơn dư chấn.
“Kể cả trong trường hợp nguồn gốc gây ra động đất là một vụ nổ thì cách năng lượng phân bố lại cũng không thay đổi gì”, nhà nghiên cứu địa vật lý và thiên tai Mika McKinnon nói với BBC.
Tuy nhiên, các nghiên cứu về vụ nổ hạt nhân tương tự như vụ thử hạt nhân Triều Tiên tại Bãi thử Nevada ở Mỹ, nơi hàng chục cuộc thử nghiệm hạt nhân từng được tiến hành, lại cho thấy các cơn dư chấn với số lượng và cường độ thấp hơn. Vì vậy, phản ứng của từng địa điểm là không giống nhau.

Ảnh hưởng tới núi thiêng Paektu

Sau cuộc thử nghiệm hồi tháng 9, một số người suy đoán rằng hệ thống đường hầm mà Triều Tiên đào bên trong các ngọn núi ở nơi thử hạt nhân sẽ bị ảnh hưởng.
“Càng nhiều năng lượng được đưa vào khu vực thì nó càng bất ổn. Càng nhiều cuộc thử nghiệm diễn ra thì càng có nhiều năng lượng, áp lực được phân bố lại trong khi các khối đá bị phá vỡ”, Mika McKinnon giải thích.
Theo McKinnon, có một số dấu hiệu cho thấy sự sụp đổ của các đường hầm đơn lẻ. “Các tín hiệu địa chấn thường chỉ giống như đá rơi. Nhưng chúng sẽ xảy ra ngày càng nhiều”, bà nói.
Tuy nhiên, không có cách gì để biết được khi nào toàn bộ hệ thống sẽ sụp đổ vì đây là vấn đề thuộc về kỹ thuật hơn là khoa học. Không rõ liệu quá trình này có phá hủy địa điểm thử nghiệm hiện tại hay không nhưng Triều Tiên đã gợi ý rằng vụ thử hạt nhân tiếp theo có thể sẽ được tiến hành trên mặt đất.
Gần khu vực thử nghiệm Punggye-ri là núi lửa hoạt động Paektu, ngọn núi được người Triều Tiên coi là thiêng liêng.
“Các sóng địa chấn đang va vào núi lửa và chạm vào dòng magma dưới núi lửa. Tuy nhiên, năng lượng địa chấn này có thể không đủ mạnh để gây ra một vụ phun trào”, McKinnon lý giải.

Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un tươi cười sau khi leo lên Núi Paektu, tỉnh Ryanggang của Triều Tiên. Ảnh do chính phủ Triều Tiên công bố ngày 9/12. Ảnh: AP.

Lần phun trào gần đây nhất của núi lửa là vào năm 1903 nhưng cuộc thử nghiệm hạt nhân mới nhất đã gây ra lo ngại các trận rung lắc có thể kích hoạt một vụ phun trào khác. Các chuyên gia vẫn tranh luận về điểm này vì có rất ít dữ liệu để đưa ra kết luận.
Một nghiên cứu được công bố trên Nature năm ngoái đã dự đoán rằng các sóng địa chấn của một cuộc thử nghiệm hạt nhân giả thiết ở cường độ 7,0 sẽ tạo ra “những thay đổi về áp lực” không đáng kể.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Polet chỉ ra rằng quá trình này có thể kích hoạt núi lửa phun trào hay không vẫn là điều ít biết. Hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy mối liên hệ giữa các vụ nổ ở Nevada với hoạt động của các khu vực núi lửa gần đó như Núi Timber và Long Valley Caldera.
Ngoài ra, cũng không có hoạt động nào được ghi nhận là kết quả của các cuộc thử nghiệm hạt nhân được tiến hành gần chuỗi đảo núi lửa hoạt động Aleutian.
Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un dường như vẫn tin tưởng vào ngọn núi thánh này. Các kênh truyền thông chính thống của Triều Tiên đưa tin ông Kim và một số quan chức cao cấp đã leo lên ngọn núi vào ngày 9/12 để “làm nổi bật tầm nhìn quân sự của mình".

Kim Jong Un: Triều Tiên sẽ là cường quốc hạt nhân mạnh nhất thế giới Nhà lãnh đạo Triều Tiên bày tỏ mong muốn biến đất nước thành "cường quốc hạt nhân mạnh nhất thế giới" trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Hàn Quốc đẩy mạnh bán vũ khí trước mối đe dọa Triều Tiên Đối mặt với mối đe dọa tên lửa và hạt nhân từ nước láng giếng phía bắc, Hàn Quốc đang đẩy mạnh bán vũ khí và đặt mục tiêu trở thành quốc gia xuất khẩu vũ khí lớn của thế giới.

• Triều Tiên

  
  Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên - còn gọi là Triều Tiên, Bắc Triều Tiên hay Bắc Hàn - là một quốc gia Đông Á trên phần phía bắc Bán đảo Triều Tiên. Ở phía nam, nước này giáp biên giới với Hàn Quốc, nước từng cùng là một quốc gia duy nhất với quốc hiệu là Triều Tiên cho tới tận năm 1945. Biên giới phía bắc đa phần giáp với Trung Quốc dọc theo sông Áp Lục và Đồ Môn. Bắc Triều Tiên và Liên bang Nga có chung biên giới dài chỉ 18.3 km dọc theo sông Đồ Môn ở góc đông bắc đất nước. Triều Tiên và Hàn Quốc về lý thuyết vẫn đang ở trong tình trạng chiến tranh sau thỏa hiệp ngừng bắn vào ngày 27/7/1953.
  Bạn có biết: Mặc dù đóng cửa với thế giới bên ngoài, bất kỳ ai cũng có thể du lịch tới Triều Tiên gồm cả công dân có hộ chiếu Mỹ.
  • Diện tích: 120.540 km²
  • Dân số: 25 triệu (2016)
  • Ngôn ngữ: Tiếng Triều Tiên
  • Thủ đô: Bình Nhưỡng
  • Mã điện thoại: 850

Một phụ nữ Triều Tiên lái xe máy xuống làn đường hẹp phủ bóng cây ngô để tới khu lán trại, nơi cô sống cùng người đàn ông Trung Quốc tật nguyền đã mua mình.
Đã 11 năm kể từ khi cô bị dụ qua biên giới kiếm việc làm nhưng thay vào đó lại bị bán cho người khác. Những năm tháng ấy, cô sống trong nỗi sợ bị cảnh sát Trung Quốc bắt giữ và trả về Triều Tiên.
Cô cũng phải vật lộn với sự khinh miệt của những người hàng xóm luôn coi cô là người ngoài. Hơn hết, cô bị ám ảnh bởi nỗi đau đớn và tiếc nuối của người mẹ phải bỏ lại con mình.
"Lần đầu tới đây, tôi uống rượu cả ngày để quên đi nỗi lo về các con của tôi ở Triều Tiên. Lúc đó tôi như người mất trí", S.Y nói với AP. Cô yêu cầu được dùng tên này vì lo ngại an toàn.

Kim Jungah, 41 tuổi, người Triều Tiên, trong cuộc phỏng vấn ở Seoul, Hàn Quốc, ngày 11/10. Cô chạy sang Hàn Quốc vào năm 2009 sau 2 năm rưỡi sống cùng chồng cũ ở tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc. Ảnh: AP.

Các chuyên gia ước tính hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn phụ nữ Triều Tiên, đã bị buôn bán qua biên giới để làm dâu xứ người khi nạn đói giữa những năm 1990 ở Triều Tiên khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng.
Những người môi giới nói rằng họ có thể tìm việc làm ở Trung Quốc nhưng thay vào đó, họ bị bán cho đàn ông Trung Quốc, hầu hết là những nông dân nghèo ở 3 tỉnh biên giới.
Chính sách một con của Trung Quốc và tư tưởng trọng nam khinh nữ đã dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính, khiến nam giới ở đây phải vật lộn để tìm vợ.
Giống như S.Y, nhiều phụ nữ Triều Tiên phải bỏ lại con cái ở quê nhà. Vì bị bán sang nên họ đang sống bất hợp pháp tại Trung Quốc và chưa bao giờ chính thức kết hôn với chồng mình.

Những cô dâu ở lại

Năm đầu tiên là khó khăn nhất đối với S.Y. Người góa phụ từ thành phố gần Bình Nhưỡng, thủ đô Triều Tiên, đã không kịp từ biệt con trai khi bỏ đi. Cô nghĩ mình sẽ sớm trở về sau khi kiếm được tiền. Thay vào đó, người môi giới đã bán cô cho chồng mới với giá 14.000 nhân dân tệ (2.100 USD).
Dù được chồng đối xử tốt và có một cô con gái Trung Quốc nhưng S.Y vẫn không thể quên những đứa con ở Triều Tiên mà cô gặp mặt lần cuối vào năm 2006.
Một ngày, buồn chán và thất vọng, cô đã uống một lọ thuốc ngủ để tự tử. Sau khi được cứu sống, S.Y nhận ra cô con gái ở Trung Quốc cần có mẹ. Cô bỏ qua cơ hội trốn sang Hàn Quốc vì lo ngại phải bỏ lại con gái và người chồng nghèo bị bại liệt.

Những phụ nữ Triều Tiên tụ tập trong buổi họp mặt cầu nguyện tại nhà riêng ở huyện Triều Dương, tỉnh Liêu Ninh, ngày 8/9. Ảnh: AP.

Người chồng nông dân 55 tuổi và người thân của anh đã bán lợn và ngô để trả cho người môi giới nhằm tìm thông tin về các con của S.Y ở Triều Tiên. Sau khi biết anh trai S.Y đang chăm sóc chúng, chồng cô đã gửi 15.000 nhân dân tệ (2.260 USD) sang để hỗ trợ họ.
Một số phụ nữ Triều Tiên khác cũng được chồng đối xử tốt như S.Y. Tuy nhiên, số khác không được may mắn như vậy. Một cô dâu đã chạy sang Hàn Quốc cho biết người chồng Trung Quốc từng trói cô vào cột hàng giờ liền sau khi phát hiện cô tìm cách bỏ trốn.
Những người phụ nữ này cũng sống với nỗi lo bị bắt và hồi hương về Triều Tiên. Những năm gần đây, họ hạn chế đi lại vì chính quyền yêu cầu công dân trình thẻ căn cước khi rời khu vực.
Họ nói được một chút tiếng Trung, có một số bạn bè ở địa phương nhưng không được hưởng quyền lợi xã hội và y tế mà những người Trung Quốc bình thường có được.
Họ ở lại còn vì những đứa con lai Trung Quốc. "Con trai 10 tuổi của tôi biết các bà mẹ Triều Tiên khác đã chạy trốn. Cậu bé luôn vâng lời tôi vì sợ tôi cũng sẽ bỏ đi", cô Kim, một phụ nữ Triều Tiên sống cùng làng với S.Y, cho biết.

Những cô dâu chạy trốn

Đối với những cô dâu muốn thoát khỏi Trung Quốc, Hàn Quốc là lựa chọn hấp dẫn với hứa hẹn về quyền công dân, tiền tái định cư, nơi ở giá rẻ và không gặp rào cản ngôn ngữ. Tuy nhiên, để đến Hàn Quốc, họ phải trải qua một hành trình dài, nguy hiểm và lại phải đặt niềm tin vào những người môi giới.
Sau 2 năm rưỡi sống trong ngôi làng ở tỉnh Liêu Ninh, đông bắc Trung Quốc, Kim Jungah không thể chịu nổi khi nghĩ tới cảnh con gái cô sẽ chứng kiến mẹ mình bị chính quyền lôi đi.

Tỉnh Liêu Ninh, đông bắc Trung Quốc, nằm giáp biên giới với Triều Tiên. Đồ họa: China Highlights.

"Mỗi tối tôi đều mất ngủ. Khi nghe thấy tiếng ôtô, tôi đều sợ rằng đó có thể là cảnh sát", người phụ nữ 41 tuổi nói.
Năm 2009, cô bỏ đi vì nghĩ rằng có thể thuyết phục chồng sang Hàn Quốc cùng con gái nếu cô kiếm đủ tiền. Tuy nhiên, cô không được chồng chấp thuận.
Kim không nói chuyện với con gái từ đầu năm 2013, khi chồng cô đổi số điện thoại sau khi phát hiện cô đã kết hôn ở Hàn Quốc. Kim cho biết cha đẻ của con gái mình thực ra là người Triều Tiên vì cô không biết mình mang thai khi bị bán sang Trung Quốc vào năm 2006 với giá 19.000 nhân dân tệ (2.860 USD).
Khi phóng viên AP tới thăm ngôi nhà này, cô con gái 10 tuổi của Kim đang vui vẻ chạy quanh sân. Người chồng Trung Quốc của cô cho biết anh đối xử với cô bé như con đẻ và con gái anh học tốt ở trường.
Kim nói rằng cô sẽ cho chồng 50.000 nhân dân tệ (7.530 USD) nếu anh gửi con gái sang cho cô và sẽ kiện anh nếu bị từ chối. Tuy nhiên, chồng cũ của cô nói anh sẽ không để con gái đoàn tụ với Kim cho đến khi cô bé trưởng thành.
Người này yêu cầu giấu danh tính để bảo vệ con gái. Anh tự gọi mình là nạn nhân của "hôn nhân giả". "Cô ấy đến đây, sinh con rồi bỏ đi. Cô ấy có nơi ăn chốn ở, tôi không hiểu tại sao cô ấy lại bỏ đi", người đàn ông 50 tuổi nói.

Kim Sun Hee và người chồng Hàn Quốc gốc Hoa Chang Kil Dong trong cuộc phỏng vấn tại nhà riêng ở Gunpo, Hàn Quốc, ngày 19/10. Kim từng bị bán từ Triều Tiên sang Trung Quốc nhưng đã tới Hàn Quốc vào năm 2008. Ảnh: AP.

Trong khi đó, một số phụ nữ Triều Tiên đã được đoàn tụ gia đình. Kim Sun Hee, 38 tuổi, đến Hàn Quốc năm 2008. Cô sống cùng người chồng Hàn Quốc gốc Hoa Chang Kil Dong, 48 tuổi, người đã bỏ 8.000 nhân dân tệ (1.200 USD) để mua Kim khi cô 18 tuổi.
Chang giờ làm công việc lao động chân tay ở Hàn Quốc. Từng nghĩ rằng mình bị vợ bỏ, Chang đã rất vui mừng khi Kim gọi anh đến Hàn Quốc. Chang ước gì có thể quay lại lúc trước và thay vì trả cho người môi giới, anh sẽ gửi tiền cho gia đình vợ để được kết hôn theo truyền thống.

Nỗi đau khôn cùng

Cả ba phụ nữ Triều Tiên được AP phỏng vấn ở Trung Quốc đều bỏ con lại quê nhà vì nghĩ rằng cuộc vượt biên của họ chỉ là tạm thời.
S.Y muốn nuôi lợn để kiếm tiền thuê người môi giới giúp cô tìm hiểu xem các con trai mình ở Triều Tiên sống ra sao. Kim, người đã có con trai 10 tuổi ở Trung Quốc, nói rằng cô quá nghèo nên không thể thuê người tìm kiếm đứa con trai 12 tuổi mà cô bỏ lại vào năm 2007.
"Mỗi khi nghĩ về con mình ở Triều Tiên, tôi đều khóc", người phụ nữ 46 tuổi nói. Rất nhiều phụ nữ Triều Tiên ở Trung Quốc đã bỏ trốn. Vì vậy, những người ở lại thường bị coi khinh.
"Người ta gọi chúng tôi là 'gà mái'. Họ nói rằng chúng tôi không xứng đáng làm mẹ vì chúng tôi chỉ đẻ trứng rồi chạy đi nơi khác", S.Y nói.
Những đứa trẻ bị các bà mẹ Triều Tiên bỏ lại Trung Quốc cũng phải đối mặt với sự kỳ thị. Một phụ nữ Triều Tiên cho biết bạn học cùng lớp trung học với con gái cô thường bị trêu chọc ở trường. Mẹ cậu bé đã bỏ trốn ngay sau khi cậu chào đời.
Một số phụ nữ chạy sang Hàn Quốc cảm thấy bị giằng xé giữa cuộc sống mà họ tự tạo dựng cho mình và cuộc sống khi bị bán sang Trung Quốc.
Một phụ nữ trốn sang Hàn Quốc năm 2006 đã không liên lạc với gia đình ở Trung Quốc dù có con trai ở đó vì cô đã bị họ đối xử tệ bạc. Cô yêu cầu chỉ được gọi là Y do lo ngại việc công khai quá khứ sẽ hủy hoại cuộc sống mới của mình.
Y cho biết người chồng Hàn Quốc đã bỏ rơi mẹ con cô sau khi biết về cuộc sống của cô ở Trung Quốc.
"Một số người sẽ nói tôi là kẻ vô tình nhưng tôi đã rời ngôi nhà đó với quyết tâm không bao giờ quay lại", cô nói trong nước mắt. "Giờ đây, đôi khi tôi cảm thấy muốn về đó để xem con trai tôi đã lớn thế nào. Nhưng tôi không thể làm vậy", cô bày tỏ.