ĐỊNH HƯỚNG ĐI ĐÂU? 27

-NÓI NHƯ CON "KÉT", LÀM NHƯ CON "KẸT"!
-QUAN "NỔ" = MỴ DÂN
-Định hướng như ... cứt mà đòi lên "Thiên Đường".  
-Rồi đây, lịch sử sẽ chỉ rõ công - tội!
 -------------------------------------- 
(ĐC sưu tầm trên NET)

Dự án khai thác bô xít ở Tây Nguyên

Quyết định

Từ năm 2001, trong Ðại hội IX, dự án này đã được Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua "Chủ trương thăm dò, khai thác, chế biến bauxite là chủ trương nhất quán từ Ðại hội IX và Ðại hội X của Ðảng đến nay".
Ngày 1 tháng 11 năm 2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định 167 phê duyệt quy hoạch phân vùng, thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng quặng bô xít từ giai đoạn 2007-2015, có xét đến năm 2025 
Một số ý kiến của đại biểu Quốc hội cho rằng Chính phủ Việt Nam đã "lách luật" khi tách cụm dự án thành nhiều dự án nhỏ để Chính phủ phê duyệt vì theo quy định của Luật xây dựng, đối với những dự án có tổng mức đầu tư từ 10.000 tỷ đồng trở lên phải được Quốc hội chấp thuận. 

Tiến trình

Tổng mức đầu tư và hạ tầng cơ sở

Tổng mức đầu tư của dự án này đến năm 2029 là từ 190.000-250.000 tỷ đồng. Do cụm dự án có nhiều mỏ, cụm nhà máy và công trình phụ trợ cho nên phải xây dựng một tuyến đường sắt dài khoảng 270 km, vì vậy tổng mức đầu tư ước tính khoảng 3,1 tỷ USD. Dự án cũng đặt ra yêu cầu phải có một cảng biển để xuất khẩu sản phẩm.
Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng quặng bauxite giai đoạn 2007-2015 (có xét đến năm 2025) được Chính phủ phê duyệt nêu kế hoạch xây dựng cảng chuyên dụng tại khu vực biển Bình Thuận (Bắc Hòn Gió hoặc Hòn Kê Gà). Năm 2009, Chính phủ duyệt quy hoạch xác định cảng Kê Gà thuộc nhóm cảng biển Nam Trung Bộ. Cảng này được chia làm hai phần, trong đó khu Bắc Kê Gà là cảng chuyên dùng làm khu liên hợp alumin. Dự án cảng biển Kê Gà có tổng giá trị trên 20.000 tỷ đồng, do Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) làm chủ đầu tư sẽ gồm các bến xuất, bến nhập hàng hóa và bến bốc dỡ xuất khẩu alumin. Cảng dài khoảng 2,3 km với tổng diện tích 366 ha với tổng mức đầu tư trên 20.000 tỷ đồng. Theo Vinacomin, “Cảng Kê Gà hình thành sẽ rút ngắn cung đường, giảm chi phí vận chuyển hàng hóa của các dự án bauxite nhôm nói riêng cũng như tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế cho cả vùng Tây Nguyên và Nam Trung Bộ”. Vinacomin đề ra phương án trình Bộ Công Thương sẽ sử dụng hệ thống đường sắt từ Tây Nguyên đổ xuống Bình Thuận, là cảng biển Kê Gà để phục vụ vận chuyển, xuất khẩu alumin và chở nguyên liệu (than, xút rắn, dầu…), thậm chí còn có phương án lấy nước từ Bình Thuận lên để xử lý bùn đỏ. Tỉnh Bình Thuận đã dừng 12 dự án du lịch để lấy đất xây cảng. 
Ngày 6/3/2014, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã đồng ý dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà sau hơn 5 năm triển khai và 1 năm tạm dừng đầu tư xây dựng và chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải tiếp tục nghiên cứu, lập dự án đầu tư cảng tổng hợp cho các dự án bauxite, titan và hàng hóa tổng hợp khác cho giai đoạn sau năm 2020, phục vụ phát triển kinh tế xã hội khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ . Một lãnh đạo tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) cho hay dự án cảng nước sâu Kê Gà được xây dựng với mục đích vận chuyển cho dự án bô xít Tây Nguyên có công suất lên đến 35 triệu tấn/năm nhưng quy mô sản xuất alumin hiện chưa đủ lớn (600.000 tấn/năm), nên tập đoàn có chủ trương dừng dự án và sẽ nghiên cứu lại. Theo ông này, tập đoàn đã đề xuất Chính phủ xin tạm dừng và Thủ tướng đã có chỉ đạo. Theo lãnh đạo Vinacomin, alumin từ dự án bô xít Tây Nguyên sẽ được vận chuyển trước mắt qua cảng Gò Dầu (Đồng Nai). Ngoài ra, Bình Thuận đang triển khai xây dựng cảng Vĩnh Tân để thay thế. Vinacomin khẳng định chi phí đã đầu tư dự án chưa lớn vì cảng Kê Gà chưa được khởi công. Ông này cũng cho hay "Dự án cảng Kê Gà mới chỉ dừng ở mức nghiên cứu tiền khả thi nên chi phí bỏ ra chưa nhiều".
Tháng 11 năm 2011, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ra yêu cầu sớm thu xếp vốn cho Dự án nâng cấp tuyến tỉnh lộ 725 đoạn từ nhà máy Alumin Tân Rai đến quốc lộ 20. Trong thời gian cảng Kê Gà chưa hoàn thành, sản phẩm của Tổ hợp bauxite – nhôm Lâm Đồng dự kiến sẽ được vận chuyển theo hai tuyến trong đó Tuyến 1 đi từ tỉnh lộ 725-Quốc lộ 20-Quốc lộ 27-Quốc lộ 1-cảng Cam Ranh (Khánh Hòa) và Tuyến 2 đi từ tỉnh lộ 725-Quốc lộ 20-Tỉnh lộ 769-Quốc lộ 51-cảng Gò Dầu (Đồng Nai)

Khai thác

Hiện nay, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) cũng đã thăm dò, đầu tư một số công trình khai thác bô-xít, luyện alumina tại Tây Nguyên.
Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đang đầu tư 2 dự án khai thác bô-xít là Dự án bauxite Nhân Cơ tại Đắk Nông và Dự án bauxite Tân Rai tại Lâm Đồng. Tổng vốn đầu tư đến tháng 4/2013 của Dự án bauxite Tân Rai là 11.612 tỷ, Dự án bauxite Nhân Cơ là 6.836 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư dự án Tân Rai tăng khoảng 31%, trong đó 73% tăng do nhiều nguyên nhân như: tỷ giá, tăng lãi vay đầu tư, giải phóng mặt bằng và một số điều chỉnh hạng mục công trình như hồ bùn đỏ, đập còn nguyên nhân chủ quan chiếm khoảng 20-30%. Hai dự án tăng tổng mức vốn đầu tư với tỷ lệ tương tự, nhưng nếu quy về USD không tính đến tỷ giá thì tỷ lệ tăng tổng mức đầu tư giảm đi. Tổng công suất 2 dự án là 650.000 tấn alumin/năm. Vinacomin cho biết đã thuê tư vấn tính toán và thẩm tra lại tổng mức đầu tư và hiệu quả kinh tế của 2 dự án. Kết quả tư vấn cho thấy dự án đều có hiệu quả kinh tế về tác động kinh tế - xã hội, nộp ngân sách Nhà nước, tài chính doanh nghiệp cũng như thời gian hoàn vốn giản đơn. Theo tính toán, thời gian hoàn vốn của Tổ hợp nhôm Lâm Đồng là 12 năm, còn Nhân Cơ là 13 năm. Hàng năm, 2 dự án nộp ngân sách bình quân khoảng 850 tỷ đồng, tạo việc làm cho khoảng 3.000 lao động, phát triển dịch vụ, công nghiệp phụ trợ, tạo tiền đề xây dựng và phát triển ngành công nghiệp nhôm tại Việt Nam. Trong khoảng 3-5 năm đầu, dự án lỗ vì một số nguyên nhân: do khấu hao tính đủ, lãi vay thời kỳ đầu, nền kinh tế đang suy giảm, xuất phát điểm giá bán thấp..., nhưng sau này khi giá tăng lên thì dự án sẽ có lãi. Ông Nguyễn Hữu Chỉnh, đại diện Vinacomin cho rằng có thể giảm lỗ trên sổ sách trong thời kỳ đầu bằng cách khấu hao ít hơn Vinacomin đã ký hợp đồng nguyên tắc tiêu thụ sản phẩm alumin với Công ty Marubenin (Nhật Bản) và Công ty Nhôm Vân Nam (Trung Quốc). Vinacomin đang được Nhà nước cho hưởng mức thuế xuất khẩu sản phẩm alumin là 0%. Vinacomin khẳng định đã tính hiệu quả trên 30 năm rất chi tiết và rất nhiều thông số, từ dự án mỏ đến nhà máy alumin và tất cả các thông số dự báo. Họ xem xét và đi đến kết luận, khẳng định dự án có hiệu quả. Vinacomin chủ trương sử dụng lao động tại chỗ, nếu thiếu mới bổ sung nguồn lao động bên ngoài 
Hai nhà máy dùng phương pháp thủy luyện để sản xuất alumin là công nghệ tiên tiến và phổ biến trên thế giới đang áp dụng, xuất xứ từ châu Mỹ. Hiện nay có 26/27 nhà máy kể cả ở những nơi như Úc đang sử dụng phương pháp khai thác, sản xuất này. Theo Vinacomin, với công nghệ khai thác hiện nay, sẽ tốt cho môi trường cây trồng sau khi hoàn nguyên. Còn về hồ bùn đỏ, công nghệ thải sẽ làm bùn “khô tự nhiên” và sẽ không thể xảy ra nguy cơ vỡ đập. Các chuyên gia đánh giá thiết kế khu vực hồ là trên mức an toàn so với yêu cầu. Để có nước phục vụ sản xuất trong điều kiện Tây Nguyên thiếu nước vào mùa khô, ở các khu vực có nhà máy đều có những hồ chứa nước, đảm bảo cho sản xuất alumin, và sản xuất nông nghiệp.
Năm 2014, dự án Tân Rai sau 2 năm thí điểm đã xuất khẩu 490 ngàn tấn, thu về 160 triệu USD, đạt doanh thu 3.500 tỷ đồng, nộp ngân sách hơn 200 tỷ 

Phản ứng

Giới lãnh đạo

Đại tướng Võ Nguyên Giáp có thư gửi Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam với ý kiến không nên khai thác các mỏ bô xít ở khu vực Tây Nguyên với lý do "Vì...lợi ích toàn cục và sự phát triển bền vững lâu dài của đất nước, khai thác sẽ gây hậu quả cực kỳ nghiêm trọng về môi trường, về xã hội, về an ninh quốc phòng 
Dự án này đã nhận nhiều ý kiến không ủng hộ của các nhà khoa học. Nhiều đại biểu quốc hội đã kiến nghị dừng cấp phép khai thác boxite ở Tây Nguyên. 
Ngày 09/10/2010, nguyên phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình cùng nhiều cựu lãnh đạo cấp cao và nhân sĩ khác đã đồng loạt ký vào đơn thỉnh nguyện gửi Bộ Chính trị, thủ tướng và chủ tịch quốc hội yêu cầu dừng ngay dự án Boxit Tây Nguyên. Hiện đã có 2000 các cựu lãnh đạo và trí thức ký vào đơn thỉnh nguyện này Trong đơn có đoạn viết:

Thưa các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Chúng tôi hiểu thực hiện lời thỉnh cầu khẩn thiết này có nghĩa là phải thực hiện một quyết định rất đau đớn chưa hề có trong lịch sử kinh tế nước ta và sẽ là một tổn thất lớn mà nền kinh tế nước ta phải chịu đựng – nhất là Nhà máy chế biến alumina Tân Rai đã hoàn thành được một phần lớn và đã làm được nhiều việc quan trọng trong triển khai dự án Nhà máy Nhân Cơ. Chỉ có lòng dũng cảm và ý thức trách nhiệm tuyệt đối đối với vận mệnh quốc gia của các vị cùng với sự thông cảm của đồng bào cả nước mới đủ sức đi tới thực hiện quyết định khó khăn này. Song thà chịu như vậy còn hơn để lại hậu họa khôn lường cho mai sau!

Giới trí thức

Dự án này cũng đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của các nhà khoa học và dân cư bản địa vì nguy cơ hủy hoại môi trường và tác động tiêu cực đến văn hóa - xã hội Tây Nguyên và có thể tổn thương cả một nền văn hóa bản địa.
Hơn 150 trí thức Việt Nam, trong đó có giáo sư Nguyễn Huệ Chi đã ký vào bản kiến nghị kêu gọi Đảng Cộng sản và Chính phủ Việt Nam dừng dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên. 
Ngày 18/03/2009, nhà báo Lê Phú Khải đã viết thư lên tổng bí thư Nông Đức Mạnh rằng:

Vấn đề bauxite còn nguy hại gấp trăm ngàn lần cải cách ruộng đất, vì nó hủy diệt cả dân tộc ta như các nhà khoa học đã dự báo. Mười năm nữa sông Đồng Nai và những con sông khởi nguồn từ Tây Nguyên bị nhiễm bùn đỏ thì cả miền Trung, Đông Nam Bộ và TP.HCM lấy gì mà uống, những bà mẹ sẽ đẻ ra toàn quái thai. Vì sự tàn khốc đó mà Trung Quốc đã đóng cửa các mỏ bauxite của họ trên toàn quốc vào năm 2008. Chính vì lẽ đó, với tư cách một công dân, một nhà báo lâu năm, tôi kiến nghị lên Ông Tổng Bí thư, người có trách nhiệm cao nhất của Đảng cầm quyền: Hãy đưa vấn đề khai thác bauxite ở Tây Nguyên ra bàn ở cấp lãnh đạo cao nhất của Đảng, Quốc hội và Nhà nước để dừng lại dự án này khi chưa quá muộn.

Theo một cuộc phỏng vấn do BBC Vietnamese thực hiện, GS Ngô Bảo Châu cho biết ông đã gửi một bức thư kiến nghị về dự án Bauxit ở Tây Nguyên vào ngày 29 tháng 5, 2009 nhưng tới thời điểm phỏng vấn là ngày 13 tháng 12, 2009, ông vẫn chưa nhận được hồi âm. Nội dung của lá thư theo ông cho biết là đề cập đến chính sách thực dân mới của chính quyền Trung Quốc về khai thác khoáng sản trên toàn cầu và đặc biệt là tại Tây Nguyên, ông cũng đưa ra cảnh báo: "phần có hại thì cầm chắc, phần có lợi thì mong manh."
Ngày 11 tháng 6 năm 2009, luật sư Cù Huy Hà Vũ đã nộp đơn khởi kiện thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi cho rằng ông Dũng đã vi phạm pháp luật khi ra quyết định về dự án trong đó có luật bảo vệ môi trường, luật bảo vệ di sản văn hóa.
Từ sau sự kiện vỡ hồ chứa bùn đỏ ở Hungary vào ngày 5 tháng 10 năm 2010, vấn đề bôxít ở Tây Nguyên lại tiếp tục trở thành điểm nóng của dư luận. Một số phương tiện truyền thông đã bắt đầu đăng những bài viết cảnh báo về nguy cơ tiềm ẩn trong các dự án bô xít ở Việt Nam.
Sau sự cố vỡ hồ chứa bùn đỏ ở Hungari ngày 05/10/2010,  đáp lại phát biểu của lãnh đạo tập đoàn Than-Khoáng sản Việt Nam rằng "ta theo mô hình của Brazil và Úc chứ không theo mô hình của Hungary", hay "công nghệ xử lý bùn đỏ của Việt Nam và công nghệ của Hungary khác nhau hoàn toàn", tiến sỹ Nguyễn Thành Sơn cho rằng "nói như vậy là lừa bịp dư luận, chứng tỏ người nói chẳng hiểu gì. Thực chất là ta đang áp dụng công nghệ thải "ướt" tức là rất giống với công nghệ Hungary đã và đang áp dụng hàng chục năm nay. So với Hungary, nguy cơ bùn đỏ phá huỷ và gây thương vong ở Việt Nam còn cao hơn hàng trăm lần." 
Ngày 23/10/2014, 12 nhà khoa học gửi Thủ tướng kiến nghị về Chương trình Bô xít Tây Nguyên. Theo các nhà khoa học, nhà thầu Chalieco chưa có kinh nghiệm về công nghệ xử lý quặng bô-xít gibsit như của Tây Nguyên. Nhà thầu Chalieco đã áp dụng trình độ công nghệ thấp. Các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật của nhà máy cho thấy mức tiêu hao năng lượng, nguyên vật liệu, hóa chất và nước cao hơn mức trung bình của thế giới. Trong khi đó, tổng thực thu alumin ghi trong thiết kế chỉ ở mức trung bình. Thiết bị ở nhà máy Tân Rai không đồng bộ, hệ thống đo lường tự động hoạt động không ổn định, nên hiện nhà máy phải vận hành bằng tay. Sau gần 2 năm sản xuất, nhà máy Tân Rai mới chỉ đạt 60-65% công suất thiết kế. Do đó, hiệu quả kinh tế và tài chính của các dự án sẽ rất thấp.
Về hiệu quả tài chính dự án, đến nay, tổng chi phí thực tế cho 2 dự án đang cao hơn nhiều so với dự toán ban đầu, trong khi sản lượng đầu ra không đạt thiết kế. Ngoài ra, đã phát sinh thêm nhiều hạng mục trong quá trình thực hiện (như đường vận chuyển bô-xít, đường tránh khu dân cư). Về các sản phẩm từ bùn đỏ, việc sử dụng bùn đỏ sản xuất sắt xốp và vật liệu xây dựng mới chỉ được thực hiện ở quy mô phòng thí nghiệm, trên thế giới chưa có sản xuất ở quy mô công nghiệp vì không có hiệu quả kinh tế. Vì vậy, vấn đề sản xuất sắt xốp và vật liệu xây dựng từ bùn đỏ quy mô công nghiệp ở Tây Nguyên cần được xem xét rất thận trọng.
Sau khi nhận được kiến nghị, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản nêu chỉ đạo của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu Bộ Công thương và TKV nghiên cứu, giải trình, báo cáo gấp. Ngày 1/4/2015, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhắc lại văn bản chỉ đạo cũ và yêu cầu Bộ Công thương và Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (TKV) báo cáo về kiến nghị của 12 nhà khoa học liên quan các vấn đề Chương trình Bô xít Tây Nguyên và báo cáo Thủ tướng trước ngày 15/4/2015.

Giới tôn giáo

Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam phát động cuộc ghi danh phản đối với tên gọi: "Hãy cứu lấy Tây nguyên khỏi thảm họa bauxite đỏ" trên website của nhà dòng.

Khác

Có ý kiến cho rằng "Đối với vùng Tây nguyên, đất đai trong vùng dự án rất gần kề với khu dân cư, trồng trọt hoặc thậm chí là khu nông trang của bà con nên việc chờ đợi lâu cho rừng tái tạo như thế là hoàn toàn không hợp lý. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng nếu bổ sung phân bón thì sẽ phục hồi lại dinh dưỡng cho đất. Điều này không đúng về mặt khoa học. Các loại phân đạm hoặc phân vi sinh sẽ mất tác dụng khi tiếp xúc với kiềm mạnh, phân hủy tạo thành các hợp chất khí như ammoniac, nitro oxit thì còn gây ra những thảm họa môi trường không khí không tưởng tượng nổi." 
Theo khảo sát của báo Dân trí, có tới 93% số người được hỏi mong muốn dừng dự án, trong khi chỉ có 6% đồng tình với Bộ Tài nguyên và Môi trường (Việt Nam) 

Quan điểm ủng hộ

Chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước

Nhân dịp đầu xuân 2009 trả lời thư ngỏ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trình bày: "Thủ tướng cho rằng, khai thác quặng bô xít là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước ta đã được nêu trong Nghị quyết Đại hội X. Bộ Chính trị cũng đã 3 lần nghe chiến lược về phát triển bô xít. Chính phủ đã phê duyệt qui hoạch phát triển bô xít Tây Nguyên với tinh thần đảm bảo hiệu quả, bền vững." 

Hiệu ứng kinh tế đối với Tây Nguyên

Thứ trưởng Bộ Công Thương kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên TKV, ông Lê Dương Quang cho rằng "hiệu quả kinh tế trực tiếp không phải tiêu chí đánh giá duy nhất mà còn phải xét đến hiệu quả tổng thể kinh tế-xã hội, hiệu ứng lan toả của dự án (việc làm cho lao động trực tiếp và gián tiếp, các ngành nghề và dịch vụ mới đi theo, chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn, cơ hội tham gia của các ngành công nghiệp khác…)."
Từ tháng 11/2013 đến tháng 4/2014, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thực hiện việc giám sát tổng thể “Hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội gắn với đảm bảo an ninh- quốc phòng của 2 dự án bôxít Tân Rai và Nhân Cơ do TKV làm chủ đầu tư”. Trên cơ sở kết quả giám sát, ngày 23/6/2014 Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 775/NQ-UBTVQH13, đánh giá việc triển khai thí điểm 2 dự án là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh của các địa phương có tài nguyên khoáng sản, thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội ở khu vực địa bàn chiến lược Tây Nguyên. Hiệu quả tổng hợp bước đầu của 2 dự án đã tác động lan tỏa và tích cực đến phát triển kết cấu hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động tại các địa phương. Dự án đã tạo được sự đồng thuận và nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ tích cực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân 2 tỉnh Lâm Đồng và Đắk Nông. 

Dự án có hiệu quả tốt

Theo báo cáo của Chính phủ Việt Nam trước Quốc hội, tổng trữ lượng quặng bauxite đã xác định và tài nguyên dự báo khoảng 5,5 tỷ tấn. Báo cáo này cũng cho rằng đối tác Trung Quốc không có công nghệ nguồn, không chuyển giao công nghệ tiên tiến, cả 2 dự án Tân Rai và Nhân Cơ đều lựa chọn công nghệ Bayer hòa tách bauxite ở nhiệt độ 145⁰C - áp suất 5 atm cho hiệu suất hòa tách đạt 85,5% và hiệu suất thu hồi nhôm toàn bộ đạt 83,6%.
Về hiệu quả kinh tế, báo cáo này cho rằng về lâu dài dự án này có hiệu quả kinh tế, không thua lỗ. Về tác động môi trường, báo cáo của Chính phủ cho rằng công nghệ khai thác đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. Về quan ngại lao động phổ thông của Trung Quốc tại Tây Nguyên, báo cáo cho rằng tổng thầu EPC trong giai đoạn xây dựng nhà máy sử dụng 600 lao động Trung Quốc, 350 lao động Việt Nam nhưng khi nhà máy vận hành chính sử dụng lao động Việt Nam 
Bộ Công thương cho rằng Dự án alumin Tân Rai đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội (tính đến ngày 26/4/2014) có hiệu quả: với thời gian lỗ kế hoạch dự kiến là 4 năm và thời gian thu hồi vốn 11,5 năm. Dự án Nhà máy alumin Nhân Cơ có điều kiện vận tải xuống cảng biển xa hơn, hạ tầng khó khăn hơn nên hiệu quả kinh tế thấp hơn so với Dự án alumin Tân Rai, với thời gian lỗ kế hoạch là 5 năm và thời gian thu hồi vốn 12 năm. Tuy nhiên, trong dự án Nhân Cơ, Vinacomin đã rút kinh nghiệm từ dự án nhà máy alumin Tân Rai, làm chủ hoàn toàn về công nghệ, cải tiến kỹ thuật và tổ chức sản xuất hợp lý để tiết giảm chi phí để tiến tới cổ phần hóa toàn bộ dự án. Giá bán alumina trên thế giới hiện đã bước vào chu kỳ tăng. Mức giá hiện nay trên đã vượt mức dự báo tăng giá alumin trong tính toán Hiệu quả Kinh tế, do vậy, hiệu quả kinh tế của Dự án tăng lên; thời gian lỗ kế hoạch dự kiến sẽ giảm, thời gian thu hồi vốn cũng giảm theo 
Cũng theo Bộ Công thương, trong Hồ sơ mời thầu ban đầu với công suất thiết kế là 600.000 tấn/năm, nhà thầu dự thầu 600.000 tấn/năm. Sau đó, theo đề nghị của TKV, nhà thầu có cam kết bổ sung. Nhà máy alumin công suất thiết kế là 650.000 tấn/năm, công suất vận hành ổn định là 630.000 tấn/năm, để dự phòng duy tu, bảo dưỡng, thay thế thiết bị, phụ tùng. Khi tính toán hiệu quả dự án chỉ tính công suất vận hành của nhà máy là 630.000 tấn/năm, chứ không tính công theo công suất thiết kế. Vì vậy, không thể có lỗ và thiệt hại phát sinh do giảm công suất thiết kế. Theo hợp đồng EPC và thực tế triển khai thực hiện, Nhà thầu EPC tính toán lập thiết kế nhà máy alumin với công suất 650.000 tấn alumin/năm, lớn hơn công suất mời thầu 600.000 tấn của TKV. Sản lượng năm 2015 dự kiến đạt 540.000 tấn, năm 2016 dự kiến đạt 650.000 tấn alumin (đạt công suất thiết kế). Định mức sử dụng quặng, tinh quặng bôxit phụ thuộc nhiều vào chất lượng quặng bôxit đầu vào. Đối với quặng bôxit Tây Nguyên hàm lượng trung bình, nhiều tạp chất nên tiêu hao quặng cao hơn so với quặng bôxit của một số quốc gia như Úc, Braxin.. 
Dự án điện phân nhôm Trần Hồng Quân mua điện ở cấp điện áp 220kV, không mua ở cấp điện áp sinh hoạt. Trạm biến áp 220kV do chủ đầu tư xây dựng, vì vậy, giá bán, giá thành điện bán cho dự án không có chi phí trạm biến áp. Việc mua điện ở cấp điện áp 220kV có giá thấp hơn ở các cấp điện áp thấp hơn do ở cấp điện áp thấp các đơn vị bán điện phải đầu tư thêm các thiết bị để hạ áp và lưới phân phối. Việc so sánh giá bán điện bình quân (chủ yếu ở cấp điện áp thấp) với việc mua giá điện ở cấp 220KV là khập khiễng và phiến diện. Đến năm 2018, công suất dự án sẽ đạt công suất thiết kế là 300.000 tấn/năm. Tại Công văn số 3025/BCT-CNNg ngày 15 tháng 4 năm 2014 báo cáo Thủ tướng Chính phủ về dự án, dự kiến chi phí Nhà nước hỗ trợ về giá điện cho Dự án trong 10 năm giai đoạn 2016-2025 là 229 triệu USD (khoảng 4.800 tỷ). Vì vậy việc cho rằng hằng năm nhà nước bù lỗ 3000 tỷ đồng/năm là thiếu cơ sở. Theo tính toán nộp ngân sách giai đoạn 2016-2045: 420 triệu USD; bình quân 14 triệu USD/năm. Nếu trừ đi chi phí Nhà nước hỗ trợ về giá điện cho Dự án giai đoạn 2016-2025 là 229 triệu thì dự án còn dư nộp ngân sách là: 190 triệu USD (420 triệu - 229 triệu USD). Tỉnh Đăk Nông là địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn vì vậy dự án thuộc diện đặc biệt ưu đãi đầu tư, được nhà nước hỗ trợ theo Luật đầu tư 2005 và Luật đầu tư số 67/2014/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2014. Việc nhà nước hỗ trợ chuẩn bị mặt bằng là phù hợp với các quy định hiện hành, kể cả hỗ trợ 1200 tỷ (khoảng 54 triệu USD), dự án trong 10 năm dự kiến sẽ nộp ngân sách là 136 triệu USD (190 triệu - 54 triệu). Dự án đáp ứng nhu cầu nhôm của Việt Nam, thay thế nhập khẩu, góp phần cải thiện cán cân thương mại và cân đối ngoại tệ. Giúp Nhà máy alumin Nhân Cơ tiêu thụ toàn bộ sản lượng alumin ổn định và lâu dài; giảm lưu lượng và chi phí vận chuyển và góp phần cải thiện hiệu quả của Nhà máy chế biến alumin Nhân Cơ của Vinacomin. Dự án cũng tạo điều kiện xây dựng, phát triển và nâng cao hiệu quả hệ thống kết cấu hạ tầng trên địa bàn và Tây Nguyên, trên cơ sở đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Tây Nguyên, đóng góp cho ngân sách nhà nước và giá trị sản phẩm hàng năm cho tỉnh Đăk Nông, góp phần thiết thực hình thành và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ cho công nghiệp điện phân nhôm. Dự án tạo việc làm trực tiếp trong nhà máy điện phân nhôm khoảng 935 người (bình quân trong 15 năm) và khoảng 2000 người lao động gián tiếp, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng giảm tỷ trọng của nông nghiệp và tăng tỷ trọng dịch vụ tại địa bàn tỉnh Đắk Nông, góp phần nâng cao trình độ dân trí, văn hóa, an ninh quốc phòng, trật tự xã hội trên địa bàn và Tây Nguyên. Báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt vào tháng 2/2015. Như vậy, các lo ngại về các tổn hại về môi trường đã được đánh giá, dự án đảm bảo các chỉ tiêu về môi trường theo tiêu chuẩn Việt Nam 
Từ tháng 11/2013 đến tháng 4/2014, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thực hiện việc giám sát tổng thể “Hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội gắn với đảm bảo an ninh- quốc phòng của 2 dự án bôxít Tân Rai và Nhân Cơ do TKV làm chủ đầu tư”; trên cơ sở kết quả giám sát, ngày 23 tháng 6 năm 2014 UBTV Quốc hội Khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 775/NQ-UBTVQH13, đánh giá việc triển khai thí điểm 2 dự án là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh của các địa phương có tài nguyên khoáng sản, thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội ở khu vực địa bàn chiến lược Tây Nguyên. Bước đầu, hai dự án đã tác động lan tỏa và tích cực đến phát triển kết cấu hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động tại các địa phương. Dự án đã tạo được sự đồng thuận và nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ tích cực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân 2 tỉnh Lâm Đồng và Đắk Nông. Theo tính toán, thì dự án Tân Rai lỗ kế hoạch 4 năm đầu, Nhân Cơ lỗ 5 năm đầu do phải trả nợ các khoản vay đến hạn…nên việc năm 2015 và một vài năm tiếp theo, các khoản lỗ mang tính chất lỗ kế hoạch theo dự kiến mang tính qui luật. Vì vậy, đánh giá “nếu sản xuất 660.000 tấn bôxít sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD” là vội vã, thiếu cơ sở.
Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã thành lập Hội đồng Giám sát và đánh giá kết quả việc chuyển giao và ứng dụng công nghệ đối với hai dự án bôxit Tân Rai và Nhân Cơ. Hội đồng kết luận như sau 

• Công nghệ khai thác hợp lý. Công nghệ tuyển rửa đáp ứng được yêu cầu sản xuất. Công ty nhôm Lâm Đồng đã vận hành ổn định, làm chủ dây chuyền công nghệ, nghiên cứu và cải tiến một số khâu công nghệ để nâng cao công suất, hiệu quả nhà máy như khâu lắng bùn thải quặng đuôi sau tuyển, tuyển không sử dụng máy đập búa… Việc sai khác trong thực tế so với thiết kế là chấp nhận được, không ảnh hưởng đến kết quả sản xuất.
• Công nghệ sản xuất alumin là Công nghệ Bayer Châu Mỹ được áp dụng phổ biến trên toàn thế giới cho các nhà máy alumin chế biến quặng bôxit gipxit. Công nghệ áp dụng cho nhà máy alumin Tân Rai được đánh giá là tiên tiến. Nhà máy tuyển quặng, do Việt Nam tự thiết kế, không phải của Trung Quốc, do tính đặc thù quặng bôxit Tây Nguyên thuộc loại khó tuyển nên ban đầu cũng gặp không ít trục trặc, công suất đạt thấp, tỷ lệ thu hồi quặng tinh không cao. Đến nay TKV đã tiếp nhận, làm chủ công nghệ nên các chỉ tiêu công nghệ đạt tốt. Rút kinh nghiệm Dự án Tân Rai, Nhà máy tuyển Dự án Nhân Cơ đã có những khâu cải tiến đáng kể, nâng cao tỷ lệ thu hồi quặng tinh, giảm tổn thất.

Quan điểm phản bác

Từ đầu những năm 1980, Chính phủ Việt Nam đã đưa chương trình khảo sát khai thác bô-xít trên Tây Nguyên vào chương trình hợp tác đa biên với khối COMECON, tuy nhiên các chuyên gia Liên Xô, khối COMECON đã khuyến nghị Chính phủ không nên khai thác bô-xít trên Tây Nguyên do những nguy cơ gây tác hại sinh thái lâu dài rất nghiêm trọng, không thể khắc phục được đối với dân cư chẳng những tại chỗ mà còn cả dân cư và vùng đồng bằng Nam Trung Bộ.

An ninh quốc phòng

Một trong các quan ngại lớn trong dư luận là sự tham gia của hàng ngàn người Trung Quốc tại địa bàn Tây Nguyên, nơi có vị trí chiến lược to lớn về an ninh, quốc phòng.

Hiệu quả kinh tế

Một số ý kiến cho rằng việc khai thàc bauxite tại Tây Nguyên, không có lợi bằng, nếu dùng cùng đất đó để trồng cây công nghiệp (cây cao su, cây cà phê, trà,...). Theo lời TS. Tô Văn Trường, nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam, thì "dự án bô-xít Tây Nguyên vừa lỗ nặng, vừa gây ô nhiễm đến môi trường cả trước mắt và lâu dài". Cũng theo ông Trường thì "Nhà đầu tư TKV, đã được Bộ Tài nguyên & Môi trường "bao cấp" không tính phí tài nguyên môi trường, Bộ GTVT "hỗ trợ" tuyến đường vận chuyển (bằng tiền ngân sách), Bộ Công Thương dự trù "biếu không" nhà máy thủy điện Đồng Nai 5 để phục vụ cho dự án bô-xit...Tất cả các công trình nói trên là tiền ngân sách, thực chất là tiền thuế của dân, cần phải hết sức thận trọng, suy tính sử dụng cho có hiệu quả vì nợ công đã đến mức báo động đỏ."  
Theo ước tính của một số chuyên gia, giá bán alumin tại cổng nhà máy khoảng 340 đô la Mỹ/tấn, giá thành sản xuất 1 tấn alumin là 375 USD. Giá xuất khẩu alumin của Vinacomin ở cảng biển ước tính tối đa khoảng 345 USD/tấn. Tính chi phí tiêu thụ (vận chuyển, bốc dỡ, hao hụt) khoảng 25 USD/tấn và thuế xuất khẩu 20%, mỗi tấn alumin sẽ lỗ khoảng 124 USD, tổng số lỗ năm 2013 sẽ là 74,4 triệu USD. Nếu Vinacomin được miễn cả thuế xuất khẩu thì mỗi tấn alumin sẽ lỗ ít nhất 55 USD, mỗi năm tổng lỗ ít nhất 33 triệu USD .
Dựa trên những số liệu của Tập đoàn than khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), theo ước tính của ông Nguyễn Thành Sơn, nguyên giám đốc Ban quản lý dự án than đồng bằng sông Hồng, Tập đoàn than khoáng sản Việt Nam đã trả cho nhà thầu Trung Quốc Chalieco xây nhà máy Tân Rai cao hơn giá trị thật 343 triệu USD. Theo số liệu của Vinacomin, năm 2015 cả Nhân Cơ và Tân Rai sẽ sản xuất 660.000 tấn alumin, tổng doanh thu trên 4.900 tỷ đồng. Ông Sơn cho rằng giá bán sẽ khoảng 346 USD/tấn, nếu chi phí không tăng so với năm 2013 cộng thêm chi phí vận tải, khấu hao thì sẽ ở mức 403 USD/tấn, lỗ khoảng 57 USD/tấn tương đương 37,4 triệu USD/năm. Cũng theo ước tính của ông Sơn, việc sản xuất alumin của Vinacomin năm 2013 lỗ 94 USD/tấn, năm 2014 lỗ 87 USD/tấn. 
Theo ông Nguyễn Văn Ban, nguyên trưởng ban alumin Tổng công ty Khoáng sản Việt Nam, Trung Quốc bỏ thầu giá rất thấp nhưng khi ký hợp đồng, giá hợp đồng lại tăng lên. Theo ông, công nghệ Trung Quốc tiêu hao nước, than, kiềm đều hơn mức các công nghệ tiên tiến. Thực thu alumin của công nghệ Trung Quốc chỉ đạt 85% trong khi công nghệ tiên tiến là 87%. Với công suất 630.000 tấn/năm thì mức thiệt hại là 40 triệu USD/năm. Ông cho rằng Vinacomin chắc chắn lỗ vì mọi chi phí đều tăng.
Theo ông Tô Văn Trường, nguyên viện trưởng Viện Quy hoạch Nông nghiệp Việt Nam, người dân đang trồng cà phê phải nhường đất cho dự án alumin nên muốn tính hiệu quả các dự án này mang lại cho xã hội phải lấy lãi từ chế biến alumin trừ đi lãi trồng cà phê 

Tác động đối với sức khỏe

Bụi bauxite phát tán trong quá trình khai thác và trong quá trình vận chuyển là bụi độc, loại hạt nhỏ, có thể phát tán đến hàng trăm km, ảnh hưởng nặng đến dân của toàn thành phố Bảo Lộc và huyện Đắc Nông và toàn bộ dân cư dọc các tuyến quốc lộ dùng chở bauxite từ Bảo Lộc đến Vũng Tàu. Tiền thuốc ước tính đến hàng trăm tỷ đồng / năm.

Tác động đối với nguồn điện năng

Việc khai thác bauxite tiêu hao rất lớn điện năng, gây trầm trọng thêm sự thiếu điện hiện nay, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân và các ngành kinh tế khác. Dự tính khi hoạt động, dự án này sẽ dùng "trọn gói" nhà máy thủy điện Đồng Nai 5
Theo ông Nguyễn Thành Sơn, dự án chế biến alumin thành nhôm công suất 450.000 tấn nhôm/năm của công ty Trần Hồng Quân sẽ được xây gần nhà máy alumin Nhân Cơ. Nhà đầu tư yêu cầu chính phủ Việt Nam cam kết bán điện với giá 5 cent/kWh trong vòng 10 năm. Trong khi đó giá điện hiện nay là 7,5 cent/kWh. Ông Sơn ước tính dự án này sẽ tiêu thụ điện 5,8 tỉ kWh/năm. Như vậy nhà nước phải bù lỗ cho dự án chế biến nhôm 145 triệu USD/năm. Để cung cấp lượng điện này Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ phải đầu tư thêm một nhà máy điện công suất 1.933 MW với chi phí 3,8 tỉ USD nếu là thủy điện hoặc 830 triệu USD nếu là nhiệt điện.

Tác động đối với môi trường sinh thái

Về mặt môi trường, với lượng nhôm sản xuất hàng năm từ năm 2015 mỗi năm cụm dự án này thải ra 10 triệu tấn bùn đỏ và hết đời của dự án này là thải ra 1,5 tỷ tấn, như những quả bom bùn treo trên cao, thượng nguồn đồng bằng Nam bộ và Nam Trung bộ.
Việt Nam có khí hậu nhiệt đới, thường xuyên có những trận mưa rất lớn, nước vẫn có thể tràn qua đập, cuốn theo nó những chất thải độc hại xuống những vùng đất, sông, suối ở hạ du, gây ô nhiễm môi trường trên diện rộng.  Theo báo VnExpress, thì "Thà đền tiền đầu tư còn hơn làm mà ngay ngáy thảm họa." 
Trong cuộc phỏng vấn bộ trưởng Tài nguyên-Môi trường Phạm Khôi Nguyên, ông cho biết "Theo đánh giá hiện nay của Bộ TN & MT về hai hồ bùn đỏ, chúng tôi bảo đảm an toàn. Tuy nhiên, do chưa vận hành và để an toàn về mặt lý thuyết, chạy mô hình, qua sự việc của Hungary, chúng ta vẫn phải tiếp tục nghiên cứu về hệ số an toàn."

Quan hệ Việt-Trung

Báo Financial Times cho rằng dự án này nói lên tính phụ thuộc của Việt Nam đối với Trung Quốc, và dự án này là một "món quà" của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi "triều kiến Trung Quốc".

Dự án bauxite Tân Rai

Trữ lượng, phân bố

Theo báo cáo của chính phủ Việt Nam, trữ lượng quặng bauxite (bô xít) ở Bảo Lâm, Lâm Đồng có trữ lượng 975 triệu tấn, chiếm 18% toàn trữ lượng bauxite ở khu vực Tây Nguyên, phần lớn nằm trên địa bàn huyện Bảo Lâm, dưới nền đất bazan của cao nguyên Di Linh

Kế hoạch khai thác

Việc khai thác bauxite tại Bảo Lâm được chính phủ Việt Nam giao cho Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản (TKV) làm chủ đầu tư với nhà thầu xây dựng nhà máy khai thác là công ty Chalieco, Trung Quốc thực hiện tất cả các công đoạn từ thiết kế - mua thiết bị - xây dựng - đào tạo (EPC). Ngày 18 tháng 11 năm 2008, nhà thầu Chalieco đã tiến hành khởi công các hạng mục chính, dự kiến đến cuối năm 2010 hoặc đầu năm 2011 hoàn thành nhà máy để đi vào sản xuất
Việc khai thác được tiến hành bởi hai công đoạn: giai đoạn một là khai thác quặng bauxite từ các mỏ, giai đoạn hai là từ quặng bauxite khai thác được đưa vào nhà máy tách ra alumina, nguyên liệu chính để luyện nhôm trong các lò điện phân

Hậu cần

Về nguồn nước

Theo phương án thiết kế, lượng nước sử dụng cho dự án là nước mặt tự nhiên, không sử dụng nước ngầm, với kế hoạch đắp đập tạo hồ Cai Bảng có diện tích lưu vực khoảng 134km², dung tích chứa nước 17,2 triệu mét khối đủ cho việc sản xuất

Về nguồn điện năng

Theo tính toán của Tập đoàn TKV và Bộ Công thương, nhu cầu tiêu hao điện năng cho việc sản xuất Alumin từ quặng Bauxite là không lớn, bình quân khoảng 200 - 256 kWh/tấn. Vì thế tại các nhà máy chế biến Alumina sẽ đầu tư các nhà máy nhiệt điện tự dùng với quy mô khoảng 30 MW; chỉ sử dụng nguồn điện lưới trong giai đoạn thi công dự án và là nguồn dự phòng cho sản xuất. Tuy nhiên do việc luyện nhôm từ Alumina tiêu hao rất lớn điện năng nên kế hoạch xây dựng nhà máy luyện nhôm tại đây sẽ không được triển khai

Về nguồn nhân lực

Lượng lao động dự kiến cho dự án Tân Rai khoảng từ 1.500 - 1.700 người, trong đó riêng nhà máy Alumin là 700 - 800 người, phần khai thác mỏ khoảng 800 - 900 người. Để đáp ứng nhu cầu này, TKV đã chuẩn bị nguồn nhân lực theo các hướng: cử đi đào tạo ở nước ngoài thông qua các hợp đồng EPC - có nội dung đào tạo và chuyển giao công nghệ và đào tạo trong nước bằng kinh phí của TKV, trên nguyên tắc ưu tiên trước hết đào tạo con em các dân tộc địa phương

Vận chuyển và tiêu thụ

Việc vận chuyển được thực hiện bởi tuyến đường sắt đang dự kiến xây dựng nối từ thị xã Bảo Lộc theo hướng đông xuống cảng Kê Gà, tỉnh Bình Thuận để vận chuyển bằng đường biển tiêu thụ. Tuyến đường sắt này được chủ đầu tư TKV phối hợp với Tổng công ty TEDI và các nhà tư vấn từ Úc - Nhật Bản tiến hành thiết kế và lắp đặt, dự kiến kế hoạch tuyến đường sắt này sẽ hoàn thành vào quý III, năm 2009.
Trong thời kỳ đầu khai thác đến năm 2015 việc vận chuyển sẽ bằng đường bộ, sau năm 2015 việc vận chuyển sẽ bằng tuyến đường sắt mới này

Dự án bauxite Nhân Cơ

Dự án bauxite Nhân Cơ hay dự án khai thác bauxite Nhân Cơ là một trong những dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên theo chủ trương của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, được triển khai tại tỉnh Đắk Nông, Việt Nam. Tên gọi Nhân Cơ được đặt do nhà máy khai thác chính đặt tại xã Nhân Cơ, huyện Đăk R'Lấp, tỉnh Đắk Nông, Việt Nam

Trữ lượng, phân bố

Theo báo cáo của chính phủ Việt Nam, trữ lượng quặng bauxite (bô xít) ở tỉnh Đăk Nông có trữ lượng 3,4 tỷ tấn, chiếm 63% toàn trữ lượng bauxite ở khu vực Tây Nguyên, nằm rải rác khắp tỉnh, mà tập trung chủ yếu ở huyện Đăk R'Lấp dưới nền đất bazan của cao nguyên Mơ Nông

Kế hoạch khai thác

Chủ trương lập dự án bauxite - alumin Nhân cơ đã được thông qua tại Quyết định số 167/2007/QĐ-TTg ngày 01 tháng 11 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch bauxite với công suất Nhà máy alumin Nhân Cơ lên 600.000 tấn/năm. Việc khai thác bauxite tại Đắk Nông được chính phủ Việt Nam giao cho Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản (TKV) làm chủ đầu tư với nhà thầu xây dựng nhà máy khai thác là công ty Chalieco, Trung Quốc thực hiện tất cả các công đoạn từ thiết kế - mua thiết bị - xây dựng - đào tạo (EPC).
Việc khai thác được tiến hành bởi hai công đoạn: giai đoạn một là khai thác quặng bauxite từ các mỏ, giai đoạn hai là từ quặng bauxite khai thác được đưa vào nhà máy tách ra alumina, nguyên liệu chính để luyện nhôm trong các lò điện phân

Hậu cần

Về nguồn nước

Theo phương án thiết kế, lượng nước sử dụng cho dự án là nước mặt tự nhiên, không sử dụng nước ngầm, với giải pháp tôn cao đập của các hồ Nhân Cơ và Cầu Tư hiện có, sẽ tăng dung tích chứa nước của 2 hồ trên từ 2,08 triệu m3 lên 21,8 triệu m3 đủ cho việc sản xuất

Về nguồn điện năng

Theo tính toán của Tập đoàn TKV và Bộ Công thương, nhu cầu tiêu hao điện năng cho việc sản xuất Alumina từ quặng Bauxite là không lớn, bình quân khoảng 200 - 256 kWh/tấn. Vì thế tại các nhà máy chế biến Alumina sẽ đầu tư các nhà máy nhiệt điện tự dùng với quy mô khoảng 30 MW; chỉ sử dụng nguồn điện lưới trong giai đoạn thi công dự án và là nguồn dự phòng cho sản xuất. Tuy nhiên do việc luyện nhôm từ Alumina tiêu hao rất lớn điện năng nên kế hoạch xây dựng nhà máy luyện nhôm tại đây sẽ không được triển khai, góp phần làm trầm trọng thêm sự thiếu điện hiện nay.

Về nguồn nhân lực

Lượng lao động dự kiến cho dự án Tân Rai khoảng từ 1.500 - 1.700 người, trong đó riêng nhà máy Alumin là 700 - 800 người, phần khai thác mỏ khoảng 800 - 900 người. Để đáp ứng nhu cầu này, TKV đã chuẩn bị nguồn nhân lực theo các hướng: cử đi đào tạo ở nước ngoài thông qua các hợp đồng EPC - có nội dung đào tạo và chuyển giao công nghệ và đào tạo trong nước bằng kinh phí của TKV, trên nguyên tắc ưu tiên trước hết đào tạo con em các dân tộc địa phương

Vận chuyển và tiêu thụ

Trong thời kỳ đầu khai thác đến năm 2015 việc vận chuyển sẽ bằng đường bộ, sau năm 2015 việc vận chuyển sẽ nối với hệ thống đường sắt được xây dựng từ cảng Kê Gà tên Bảo Lộc, Lâm Đồng.

Yến Thanh Một nhóm 12 nhà khoa học mới đây đã ký vào bản kiến nghị về vấn đề bauxite ở Tây Nguyên, trong đó nhấn mạnh đến khía cạnh hiệu quả tài chính của các dự án hiện hành.

Ngay sau đó, Bộ Công Thương, cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này, đã đưa ra các ý kiến phản bác.

Để rộng đường dư luận, VnEconomy xin lược trích các ý kiến xung quanh vấn đề này.

12 nhà khoa học: Cần đánh giá toàn diện
Theo bản kiến nghị của 12 nhà khoa học nói trên, việc thực hiện chương trình bauxite Tây Nguyên đã và đang bộc lộ nhiều bất cập.

Về vấn đề thiết bị và công nghệ, trong thiết kế kỹ thuật nhà máy Tân Rai, nhà thầu Chalieco đã áp dụng trình độ công nghệ thấp. Các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật của nhà máy cho thấy mức tiêu hao năng lượng, nguyên vật liệu, hóa chất và nước cao hơn mức trung bình của thế giới.

Đặc biệt, thiết bị ở nhà máy Tân Rai không đồng bộ, hệ thống đo lường tự động hoạt động không ổn định, nên hiện nhà máy phải vận hành bằng tay.

Sau gần hai năm sản xuất, nhà máy Tân Rai mới chỉ đạt 60-65% công suất thiết kế. Vì vậy, các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật thực tế còn kém hơn thiết kế rất nhiều. Do đó, hiệu quả kinh tế và tài chính của các dự án sẽ thấp.

Về hiệu quả tài chính dự án, cho đến nay, tổng chi phí thực tế cho hai dự án bauxite thí điểm Tân Rai và Nhân Cơ đang vượt hơn so với dự toán ban đầu, trong khi sản lượng đầu ra không đạt thiết kế.

Ngoài ra, đã phát sinh thêm nhiều hạng mục trong quá trình thực hiện (ví dụ chi phí xây dựng đường vận chuyển bauxite, đường tránh khu dân cư…).

Bên cạnh đó, giá khoáng sản hiện nay đang ở mức thấp, dao động khó lường. Do vậy, hiệu quả tài chính của hai dự án này càng bị giảm sút, làm gia tăng sức ép lên nợ công đang tăng cao hiện nay. Nhìn chung, hiệu quả kinh tế - xã hội của chương trình bauxite Tây Nguyên không thể đạt như dự kiến.

Bản kiến nghị cũng nhấn mạnh đến nguy cơ an toàn hồ chứa, theo đó ngày 8/10/2014, đập ngăn hồ chứa bùn thải quặng đuôi của nhà máy Tân Rai đã bị vỡ, hơn 5.000 m3 bùn thải quặng tràn ra môi trường bên ngoài.

Việc sử dụng bùn đỏ sản xuất sắt xốp và vật liệu xây dựng mới chỉ được thực hiện ở quy mô phòng thí nghiệm, trên thế giới chưa có sản xuất ở quy mô công nghiệp vì không có hiệu quả kinh tế.

Vì vậy, vấn đề sản xuất sắt xốp và vật liệu xây dựng từ bùn đỏ quy mô công nghiệp ở Tây Nguyên cần được xem xét rất thận trọng.

Từ tình hình trên, 12 nhà khoa học kiến nghị Bộ Chính trị chỉ thị tiến hành đánh giá toàn diện, tổng thể và khách quan về hiệu quả kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, an ninh, quốc phòng… của hai dự án bauxite thí điểm, theo tinh thần kết luận của Bộ Chính trị tại Thông báo số 245- TB/TW ngày 24/4/2009.

Để đảm bảo tính khách quan, đề nghị giao Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) chủ trì thực hiện việc đánh giá này. Kết quả đánh giá sẽ là cơ sở cho mọi quyết định tiếp theo đối với chương trình bauxite Tây Nguyên. Đồng thời, cần công bố rộng rãi báo cáo môi trường chiến lược và các báo cáo đánh giá tác động môi trường của từng dự án.

Trong khi đó, trong bài viết “Bauxite Tây Nguyên: Những con số biết nói” được trình bày tại buổi tọa đàm về dự án khai thác bauxite Tây Nguyên do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (Pan Nature) tổ chức ngày 28/3/2015, TS. Nguyễn Thành Sơn, Giám đốc New Technology Solutions Vietnam đã phân tích một loạt vấn đề bất cập tại các dự án hiện nay.

Đặc biệt, ông Sơn cho rằng Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam (TKV) bị “sập bẫy giá rẻ” của các nhà thầu Trung Quốc trong việc khai thác bauxite tại Tây Nguyên.

Một con số đáng chú ý được chuyên gia này đưa ra và sau đó được nhiều báo chí đề cập đến là “nếu sản xuất 660.000 tấn bauxite sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD”.

Ông Sơn cũng cho rằng hiện nay, sau 6 năm thử nghiệm, “do có nhiều bất cập (vi phạm) trong chọn thầu, dự án alumin có các chỉ tiêu kinh tế-kỹ thuật lạc hậu, rất khó khắc phục (tiêu hao quặng, tiêu hao năng lượng lớn), đang bị lỗ kéo dài và đang làm nẩy sinh thêm vấn đề kinh tế (các mỏ than ở Quảng Ninh đang phải “gánh” lỗ cho alumin Tây Nguyên)”.

“Trong thời gian tới, nếu không cân nhắc đầy đủ và có trách nhiệm, việc triển khai dự án nhôm kim loại Nhân Cơ có thể sẽ còn dẫn đến những điều đáng lo ngại hơn là sự bất công trong xã hội”, ông Sơn viết.

Bộ Công Thương: Cho rằng lỗ là vội vã

Trước những thông tin này, Bộ Công Thương mới đây cũng đã có những lý giải rất đáng chú ý.

Theo cơ quan này, qua quá trình thực tế triển khai, một số nhà khoa học và dư luận xã hội có ý lo ngại về hiệu quả kinh tế của các dự án bauxite, năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chỉ đạo TKV về việc rà soát, tính toán, kiểm tra lại.

Theo đó, về hiệu quả tài chính của dự án Tân Rai, tính cập nhật đến ngày 26/4/2014, cho thấy thời gian lỗ theo kế hoạch dự kiến là 4 năm và thời gian thu hồi vốn là 11,5 năm.

Các thông số đầu vào của dự án cơ bản ổn định, không có thay đổi nhiều, giá bán alumin trên thế giới hiện đã bước vào chu kỳ tăng.

Đầu năm 2014, giá bán (FOB cảng Gò Dầu) ở mức 300÷310 USD/tấn, cuối năm ở mức 350-360 USD/tấn, bình quân cả năm 2014 đạt 326,5 USD/tấn, cao hơn so với tính toán của dự án là 325 USD/tấn.

Mức giá trên thậm chí đã vượt mức dự báo tăng giá alumin trong tính toán, do vậy, hiệu quả kinh tế của dự án tăng lên; thời gian lỗ kế hoạch dự kiến sẽ giảm dưới 4 năm, thời gian thu hồi vốn cũng giảm theo.

Đối với dự án Nhân Cơ, do có điều kiện vận tải xuống cảng biển xa hơn, hạ tầng khó khăn hơn nên hiệu quả kinh tế thấp hơn so với dự án alumin Tân Rai, với thời gian lỗ kế hoạch là 5 năm và thời gian thu hồi vốn 12 năm.

Cùng với việc TKV rút kinh nghiệm từ dự án Tân Rai, với xu thế tăng giá alumin như cuối năm 2014 và đầu năm 2015, hiệu quả dự án sẽ được tăng lên đáng kể, giảm thời gian lỗ kế hoạch và rút ngắn thời gian thu hồi vốn dự kiến.

Vì vậy, Bộ Công Thương cho rằng đánh giá “nếu sản xuất 660.000 tấn bauxite sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD” là vội vã, thiếu cơ sở.

Dự án bauxite Tây Nguyên lỗ 'khủng': Bộ Công Thương lý giải thế nào?  (VTC News) - Tại buổi tọa đàm về dự án khai thácbauxite Tây Nguyên do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (Pan Nature) tổ chức, có ý kiến đánh giá 'nếu sản xuất 660.000 tấn bauxite sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD', trước nhận định này, Bộ Công Thương chính thức lên tiếng.

Bộ Công Thương cho biết, hiệu quả kinh tế (HQKT) của Dự án alumin Tân Rai đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội (kết quả tính cập nhật đến ngày 26/4/2014) cho thấy, dự án có hiệu quả với thời gian lỗ kế hoạch dự kiến là 4 năm và thời gian thu hồi vốn 11,5 năm.

Dự án Nhà máy alumin Nhân Cơ có điều kiện vận tải xuống cảng biển xa hơn, hạ tầng khó khăn hơn nên hiệu quả kinh tế thấp hơn so với Dự án alumin Tân Rai với thời gian lỗ kế hoạch là 5 năm và thời gian thu hồi vốn 12 năm.

Ngoài ra, Tập đoàn Than & Khoáng sản (TKV) đã làm chủ hoàn toàn về công nghệ, cải tiến kỹ thuật và tổ chức sản xuất hợp lý để tiết giảm chi phí để tiến tới cổ phần hóa toàn bộ dự án.

Ảnh minh hoạ

Dự án đóng góp cho Ngân sách nhà nước là 435.444 triệu đồng/năm, tương đương khoảng 29% mức thu ngân sách năm 2013 của tỉnh Đăk Nông (1.500 tỷ đồng).

Bên cạnh đó, cùng với việc TKV rút kinh nghiệm từ Dự án Nhà máy alumin Tân Rai, làm chủ hoàn toàn về công nghệ, cải tiến kỹ thuật và tổ chức sản xuất hợp lý để tiết giảm chi phí để tiến tới cổ phần hóa toàn bộ dự án.

“Giá bán alumina trên thế giới hiện đã bước vào chu kỳ tăng. Mức giá hiện nay trên đã vượt mức dự báo tăng giá alumin trong tính toán HQKT, do vậy, HQKT của dự án tăng lên; thời gian lỗ kế hoạch dự kiến sẽ giảm, thời gian thu hồi vốn cũng giảm theo” – Bộ Công Thương nhận định.

Bộ Công Thương cũng dẫn thêm thông tin, từ tháng 11/2013 - tháng 4/2014, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thực hiện việc giám sát tổng thể “Hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội gắn với đảm bảo an ninh- quốc phòng của 2 dự án bôxit Tân Rai và Nhân Cơ do TKV làm chủ đầu tư”.

Trên cơ sở kết quả giám sát, ngày 23/6/2014, Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 775/NQ-UBTVQH13, đánh giá việc triển khai thí điểm 2 dự án là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh của các địa phương có tài nguyên khoáng sản, thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội ở khu vực địa bàn chiến lược Tây Nguyên.

Thông tin về dự án bauxite Tây Nguyên lỗ   - Nguồn ảnh: Người lao động

Hiệu quả tổng hợp bước đầu của 2 dự án đã tác động lan tỏa và tích cực đến phát triển kết cấu hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động tại các địa phương. Dự án đã tạo được sự đồng thuận và nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ tích cực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân 2 tỉnh Lâm Đồng và Đăk Nông.

“Theo tính toán, Dự án Tân Rai lỗ kế hoạch 4 năm đầu, Nhân Cơ lỗ 5 năm đầu do phải trả nợ các khoản vay đến hạn. Chính vì vậy, việc năm 2015 và một vài năm tiếp theo, các khoản lỗ mang tính chất lỗ kế hoạch theo dự kiến là chuyện bình thường. Những phân tích trên khẳng định, việc đánh giá “nếu sản xuất 660.000 tấn bôxít sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD” là vội vã, thiếu cơ sở” – Bộ Công Thương khẳng định.

Trước đó, tại buổi tọa đàm về dự án khai thác bauxite Tây Nguyên, TS Nguyễn Thành Sơn, Giám đốc New Technology Solutions Vietnam, nguyên Giám đốc Ban Quản lý dự án than đồng bằng sông Hồng thuộc Vinacomin cho biết, nhà thầu Trung Quốc chỉ có kinh nghiệm làm alumina từ bauxite chứa diaspore có hàm lượng Al2O3 tới 84,98% (đứng thứ 2 chỉ sau corundum), trong khi bauxite Tây Nguyên thuộc loại chứa gibbsite có hàm lượng Al2O3 65,4% (đứng thứ 5).

Nói cách khác, nhà thầu chỉ có kinh nghiệm làm alumina từ loại bauxite dễ làm hơn (hàm lượng Al2O3 cao hơn) so với bauxite Tây Nguyên. “Kết quả xem xét các thông số thiết kế trên đây cho thấy nhà thầu chưa có kinh nghiệm về gibbsite. Như vậy, theo Luật Đấu thầu, lẽ ra nhà thầu Trung Quốc bị loại ra ngay từ bước xét thầu đầu tiên theo tiêu chuẩn kinh nghiệm của nhà thầu” - ông Sơn thẳng thắn.

Theo ông Sơn, kể cả phân xưởng tuyển rửa quặng bauxite nguyên khai do các nhà thầu Việt Nam thực hiện cũng mắc sai lầm khi “copy-paste” công nghệ của Trung Quốc, vốn chỉ phù hợp với loại bauxite có trọng lượng riêng (specific gravity) dễ tuyển (=3,4 tấn/m3). Trong khi đó, bauxite của Tây Nguyên có trọng lượng riêng nhỏ (<2,3 tấn/m3) thuộc loại khó tuyển hơn nhiều.

Thực tế cho thấy Vinacomin đã phải “đánh vật” với phân xưởng tuyển và chỉ khắc phục được nhờ có ý kiến của các chuyên gia tư vấn bên thứ 3 (Ấn Độ). “Thực ra, Vinacomin không cần thiết phải cậy nhờ chuyên gia nước ngoài để xử lý nếu chỉ cần khiêm tốn hỏi người nhà” - ông Sơn chia sẻ.

Nội dung đáng chú ý khác, theo ông Sơn, alumina là một dự án mới, có liên quan đến nhiều lĩnh vực, điều kiện triển khai phức tạp. Để chọn được đối tác triển khai dự án có hiệu quả, chủ đầu tư phải chuẩn bị rất kỹ “đầu bài” (thuê các cơ quan tư vấn có kinh nghiệm soạn thảo hồ sơ mời thầu); có kinh nghiệm tổ chức đấu thầu; kinh nghiệm và trình độ giám sát nhà thầu, mà việc này ở Việt Nam đến nay không có bất kỳ cơ quan tư vấn nào đáp ứng được.

“Vinacomin đã không chọn các nhà thầu tư vấn có kinh nghiệm mà chỉ chọn tư vấn theo tiêu chí “nội lực” và tiêu chí “đang không có việc làm”. Về mặt luật pháp, việc chủ đầu tư bỏ qua giai đoạn đấu thầu quốc tế rộng rãi để chọn nhà thầu tư vấn là sai lầm không thể chấp nhận” - ông Sơn nhấn mạnh.

Đưa ra hàng loạt “con số biết nói”, ông Nguyễn Thành Sơn “bóc tách” phụ lục trong hợp đồng EPC số 1/TKV-CHALIECO ký giữa Vinacomin và nhà thầu Chalieco ngày 14-7-2008 của dự án Tân Rai. Phụ lục này ghi rõ cam kết của nhà thầu chỉ có 630.000 tấn/năm, giảm 20.000 tấn/năm so với công bố của Vinacomin. Với giá trị 20.000 tấn/năm, tính theo mức đầu tư bình quân 1.000 USD/tấn thì mức thiệt hại lên tới 20 triệu USD; doanh thu hằng năm giảm khoảng 5 triệu USD.

Theo công bố của Vinacomin, năm 2015, cả 2 dự án Tân Rai và Nhân Cơ sẽ sản xuất được 660.000 tấn, tổng doanh thu trên 4.900 tỉ đồng; giá bán khoảng 7,4 triệu đồng/tấn, tức 346 USD/tấn. Ông Sơn tính toán: “Cứ cho chi phí từ năm 2013 không tăng, chỉ cộng thêm chi phí vận tải, khấu hao thì giá thành phải là 8,6 triệu đồng/tấn, khoảng 403 USD/tấn, lỗ 56,7 USD/tấn. Nếu công suất đạt thấp hơn thì lỗ sẽ lớn hơn. Như vậy, tổng lỗ năm 2015 nếu sản xuất đủ 660.000 tấn sẽ khoảng 37,4 triệu USD”.

Ông Nguyễn Văn Ban, nguyên Trưởng Ban Alumin Tổng Công ty Khoáng sản Việt Nam, cho rằng nhà thầu Trung Quốc chào giá thấp nhưng khi được chọn, ký hợp đồng thì giá hợp đồng lại tăng lên.

“Nguyên Chủ tịch Vinacomin, ông Đoàn Văn Kiển, từng giải thích giá bỏ thầu của nhà thầu chưa tính đến thiết bị dự phòng. Đây mới chính là bẫy của nhà thầu” - ông Ban nói.

Nên dừng dự án bauxite Nhân Cơ

TS Nguyễn Thành Sơn, Giám đốc Ban Quản lý các dự án than đồng bằng sông Hồng - Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam, đề xuất nên dừng dự án bauxite Nhân Cơ vì nếu làm sẽ thua lỗ rất nặng

Phóng viên: Bộ Công Thương vừa xin ưu đãi thuế, phí, vay vốn hộ Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) để tiếp tục “hà hơi thổi ngạt” cho dự án Nhà máy Alumin Tân Rai (Lâm Đồng) duy trì sản xuất và triển khai tiếp dự án Nhà máy Alumin Nhân Cơ (Đắk Nông). Có cần thiết phải theo đuổi đến cùng 2 dự án này?
- TS Nguyễn Thành Sơn: Tôi vừa có chuyến khảo sát ở Tây Nguyên về và thấy rằng Vinacomin phải trả lời trung thực hàng loạt câu hỏi đối với Nhà máy Tân Rai như công suất, chất lượng alumin bị ép giá, giá thành, giá bán, hồ bùn đổ tốc độ đầy nhanh, hoàn thổ đất chỉ có thể trồng cây keo… Còn về dự án Nhân Cơ thì chắc chắn không thể kịp tiến độ.
Đối với một dự án kinh tế, điều quan trọng nhất chính là hiệu quả kinh tế nhưng lại không có. Còn viện lý do hiệu quả tổng hợp từ xã hội, môi trường thì nay đã rõ. Hiệu quả kinh tế - xã hội mà miễn đủ loại thuế thì trách nhiệm và nghĩa vụ đã bị chối bỏ. Còn hiệu quả kinh tế, môi trường mà lại đi xin miễn phí môi trường (hoàn thổ). Không biết Vinacomin còn cơ sở nào để khẳng định dự án bauxite Tây Nguyên có hiệu quả?!
Kết luận của Bộ Chính trị nêu rõ: “Dự án Nhân Cơ cần rà soát lại toàn bộ các vấn đề có liên quan, nhất là việc đánh giá hiệu quả kinh tế và tác động môi trường, nếu thực sự có hiệu quả và bảo đảm yêu cầu về bảo vệ môi trường thì mới tiếp tục triển khai thực hiện”. Nay Tân Rai không có hiệu quả, vậy đây có phải là lúc đưa ra quyết định dừng dự án Nhân Cơ?
- Đúng ra, dự án nhà máy alumin phải dừng từ trước đây rất lâu, thậm chí kể cả việc khởi công xây dựng. Còn đến giờ, với “trái đắng Tân Rai” thì việc tạm dừng Nhân Cơ lại là việc trước hết nên làm dù dự án này đã gần hoàn tất xây dựng.
Tân Rai thuận lợi hơn Nhân Cơ như vậy mà còn điêu đứng, phải liên tiếp xin cơ chế hỗ trợ. Trong khi Nhân Cơ đường vận chuyển khó khăn hơn rất nhiều, giá trị đầu tư cao hơn, tiến độ dự án chậm…, dẫn đến rủi ro rất lớn.
Tổng mức đầu tư cho Nhân Cơ là 16.822 tỉ đồng, tăng 4.318 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư được duyệt vào tháng 2-2010, dự kiến sẽ chạy thử vào quý III/2014. Có nên “cố đấm ăn xôi”?
- Chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận là dự án Tân Rai thuận lợi hơn khi nhà máy còn mới, nhà thầu còn đang bảo hành, hồ bùn đỏ còn nhiều chưa phải đầu tư thêm… nên chi phí sản xuất đã phần nào giảm đi. Vài năm nữa dù giá nhôm có thể tăng lên, đã hoàn vốn một phần nhà máy để giảm lãi vay (trong trường hợp duy trì sản xuất liên tục) nhưng với thiết bị nhà máy lại cũ, dẫn đến chi phí tăng lên. Tôi khẳng định Nhà máy Tân Rai không thể có lãi ngay sau năm 2020 và Nhân Cơ cũng tương tự.
Từ trước đây, khi thấy Vinacomin quyết tâm làm Nhân Cơ và ký hợp đồng với nhà thầu, tôi đã kiến nghị là nên di dời toàn bộ thiết bị nhà máy này về xây dựng cạnh Tân Rai vì diện tích ở đây còn rất lớn, nhất là chi phí vận chuyển alumin về cảng Gò Dầu còn khả dĩ, đồng thời xem Nhân Cơ là giai đoạn 2 của Tân Rai. Còn cứ để ở Đắk Nông thì chỉ có lỗ vì chi phí vận chuyển quá lớn. Cố thực hiện giấc mơ điện phân nhôm ở Nhân Cơ là viển vông vì lấy đâu ra điện. Làm gì có nhà máy điện nào ở đây mà giá thành điện rẻ hơn 3-4 cent/KWh. Làm thế khác nào “đếm cua trong lỗ”.
Tóm lại, dự án bauxite Nhân Cơ chỉ còn cách “đắp chiếu” để đó hoặc dỡ nhà máy đưa về Tân Rai là tốt hơn cả bởi nếu có sản xuất thì sẽ lỗ rất nặng.
Các dự án bauxite như hiện nay cứ kéo dài mãi thì sẽ đi về đâu?
- Cứ kéo dài mãi thì trước hết, nền kinh tế chẳng được gì, ngân sách cũng không thu được, tài nguyên khoáng sản thì mất. Về phía Vinacomin cũng chỉ hy vọng là có lãi mà không thể tự quyết. Đáng ngại nhất là cứ khó khăn mãi đến lúc Vinacomin phải cổ phần hóa dự án và nước ngoài sẽ nhảy vào mua. Dù kết luận của Bộ Chính trị là “chưa chủ trương bán cổ phần cho tổ chức và cá nhân nước ngoài” cũng khó giữ được khi dự án rơi vào tình thế bất khả kháng.


Khi nhà máy không có lãi, không đủ tiền trả nợ vay thì phải bán cho nước ngoài. Và lúc đó thì rất nguy hiểm, như chính kết luận của Bộ Chính trị: “Tây Nguyên là khu vực nhạy cảm, cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề an ninh, quốc phòng cho cả trước mắt và lâu dài, đến môi trường tự nhiên và môi trường văn hóa”.
Dự án bauxite đã qua 2 khóa Quốc hội với nhiều ý kiến phản đối của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học nhưng vẫn được triển khai và nay Bộ Công Thương lại tiếp tục làm “bà đỡ” đi xin cơ chế. Vậy trách nhiệm của Bộ Công Thương cùng cơ chế giám sát của Quốc hội phải được xem xét như thế nào?
- Hiện nay, việc hình thành cơ chế quản lý của nước ta là “trên dựa vào dưới”. Quốc hội, Chính phủ nghe Bộ Công Thương giải trình, Bộ Công Thương thì nghe Vinacomin giải trình. Bên dưới nói “không sao, tốt” thì bên trên cũng nghe vậy, trong khi chức năng mỗi nơi một khác.
Việc Vinacomin xin cơ chế hỗ trợ, tìm mọi cách lách luật là tất yếu vì họ đang ngồi trên lưng hổ, nếu là tôi thì tôi cũng xin. Tuy nhiên, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính là những cơ quan tham mưu của Chính phủ thì phải có trách nhiệm “tuýt còi” khi thấy không hiệu quả.
Còn Quốc hội thì phải nghe nhiều nơi, nhiều phía và phải có quan điểm, thái độ cương quyết.

Bauxite Tây Nguyên lỗ nặng minh chứng 'sập bẫy' Trung Quốc?

(Tin tức thời sự) - Nhà máy tại Tân Rai có thể lỗ khoảng 460 tỷ đồng trong 3 năm đầu, trong khi con số ở Nhân Cơ là 3.000 tỷ cho 6 năm.

• Quốc hội chỉ thẳng nhiều điểm chưa được của bauxite Tây Nguyên
• Vinacomin tái khẳng định bauxite Tân Rai lỗ theo kế hoạch

Lời cảnh báo về thua lỗ của hai dự án bauxite Tây Nguyên đang dần thành hiện thực

• Phương Nguyên (tổng hợp)

Bình Luận (103)

Xem tiếp bình luận