Bộ trưởng Bộ An ninh
quốc gia (5/1946 - 7/1951)
Sinh năm 1908 ở Matxcơva,
bố là thợ đốt lò,
mẹ làm quét dọn, ông
chỉ học hết lớp bốn.
Cùng ít học như ông
trong các Chủ tịch An
ninh còn có Ejov. Nhưng
điều đó không cản trở
đường quan lộc rất thành
công của hai ông. K.A.Stoliarov
- người đã nghiên cứu
tiểu sử Abacumov và viết
mấy cuốn sách về ông
- cho biết mặc dù
ít học, nhưng Abacumov là
một người thông thái: các
giấy tờ ông ký khi
làm thủ trưởng đều sáng
sủa, đúng văn phạm. Và
những bức thư ông viết
ở trong tù cho Beria
và Merculov cũng rất rành
rọt, hoàn toàn của một
người có học.
Tuổi trẻ, Abacumov đã từng
là công nhân làm thuê,
từ khuân vác đến bảo
vệ.
Năm 1930, khi đang làm
công nhân ở Nhà máy
in "Press" ông được kết
nạp Đảng, rồi được bầu
làm Bí thư Đoàn Nhà
máy, sau đó làm Trưởng
ban quân sự của quận
Đoàn Moskvorets thành phố Matxcơva.
Năm 1932, Abacumov được lấy
về Bộ Nội vụ, làm
ở Vụ đấu tranh chống
tội phạm kinh tế một
năm. Theo M.P.Shreider - là
Vụ phó của Abacumov thời
gian đó kể lại Abacumov
rất mê nhảy, đặc biệt
là nhảy Fokstrot - một
điệu nhảy thời thượng mới
du nhập từ Mỹ, Abacumov
cũng rất mê gái, thường
tán tỉnh các cô gái
về chơi trong các căn
hộ mà cán bộ được
cơ quan phân cho để
sử dụng trong thời gian
tiến hành công việc, sau
đó thay mặt các cô
đó viết những bức thư
tố cáo những người bị
coi là "kẻ thù của
nhân dân". Khi những chuyện
đó bị phát giác -
Shreider viết trong hồi ký
- ông báo cáo lên
lãnh đạo đề nghị đuổi
Abacumov vì mất phẩm chất,
không xứng đáng làm việc
trong cơ quan an ninh.
Abacumov bị đuổi khỏi Vụ
đấu tranh chống tội phạm
kinh tế thật, nhưng không
hiểu có ai đó đỡ
đầu nên không bị ra
khỏi ngành, mà được điều
về Cục quản lý trại
giam. Ông ta làm ở
chỗ không lấy gì làm
vinh dự lắm này được
ba năm.
Năm 1937, Abacumov được điều
về Vụ 2 của Tổng
cục An ninh quốc gia,
một vụ chuyên tiến hành
khám xét bắt bớ, theo
dõi và đặt thiết bị
nghe trộm. Vốn thể lực
rất khoẻ, Abacumov cực kỳ
phù hợp với công việc
này. Và Bogdan Kobulov -
một nhân vật thân tín
của Beria, năm 1938 là
Tổng cục phó Tổng cục
An ninh quốc gia -
đã chú ý đến Abacumov.
Khi Beria lên thay Ejov
và bắt đầu tiến hành
thanh lọc bản thân Bộ
Nội vụ để gạt bỏ
người của Ejov, Abacumov được
đặt vào chức vụ quan
trọng đầu tiên: "Trưởng Ty
Nội vụ tỉnh Rostov, một
trong "bộ ba" nắm quyền
sinh quyền sát ở địa
phương (cùng với Bí thư
Tỉnh uỷ và Viện trưởng
Viện kiểm sát).
Đến năm 1941, Bộ Nội
vụ chia thành hai bộ,
lại càng cần cán bộ
lãnh đạo. Beria gọi Abacumov
về Matxcơva, tháng 2/1941 bổ
nhiệm làm Thứ trưởng Bộ
Nội vụ, cùng với S.N.Kruglov.
Abacumov làm phó của Beria,
phụ trách Tổng cục Công
an, Tổng cục Cứu hoả
và Cục 3 (phụ trách
biên phòng và nội chính).
Nhưng Abacumov chỉ làm công
tác này được mấy tháng.
Tháng sáu, chiến tranh nổ
ra, Stalin giao cho Abacumov
lãnh đạo công tác quân
báo.
Từ năm 1918, trong Ủy
ban đặc biệt đã có
một đơn vị gọi là
Cục đặc biệt, phụ trách
quân đội. Cục này đầu
tiên do Dzerjinski, sau đó
do Menjinsski - ủy viên
ban lãnh đạo Ủy ban
đặc biệt - phụ trách.
Cho đến năm 1941, quân
báo luôn nằm trong cơ
quan An ninh. Tháng 2/1941,
bằng một nghị quyết của
Trung ương Đảng và Chính
phủ, các cục đặc biệt
trong Cơ quan Bộ trưởng
nội vụ bị huỷ bỏ,
và công tác quân báo
chuyển sang Bộ Quốc phòng.
Nhưng không lâu sau, tháng
7/1941, sau khi cơ quan
Dân Ủy nội vụ tách
làm hai, nó lại được
trả về Bộ Nội vụ.
Lãnh đạo Cục quân báo
của Bộ Nội vụ là
Thứ trưởng Bộ Nội vụ
Abacumov. Cán bộ phụ trách
công tác quân báo trên
các mặt trận phải do
Beria chỉ định.
Nhưng việc sắp xếp công
tác quân báo đến đây
chưa phải là xong. Ngày
19/4/1943, Cục đặc biệt (Cục
quân báo) lại bị tách
khỏi Bộ nội vụ, trên
cơ sở đó thành lập
Tổng cục phản gián của
Bộ Quốc phòng. Còn trong
bản thân Bộ nội vụ
thì thành lập Vụ phản
gián chịu trách nhiệm theo
dõi các đơn vị vũ
trang của Bộ.
Với chức vụ lãnh đạo
Tổng cục phản gián Bộ
Quốc phòng, Abacumov về quyền
lực thực tế là Thứ
trưởng Quốc phòng, lại trực
thuộc và trực tiếp báo
cáo Stalin.
Tổng cục phản gián có
cơ quan điều tra riêng
của mình, có những thẩm
quyền rộng rãi và có
sự đỡ đầu của Stalin,
nên đã trở thành một
cơ quan rất có thế
lực.
N.N.Mesiatsev, đã từng công tác
hai năm ở Tổng cục
phản gián trong thời gian
chiến tranh, sau chiến tranh
làm ở Trung ương đoàn
và sau này làm Đại
sứ ở Úc, kể một
số nét về Abacumov:
- Abacumov đáng người cao
lớn, đẹp trai, rất hợp
mặc quân phục. Ông không
bao giờ bắt người nói
chuyện với mình phải đứng
để thẩm vấn một cách
căng thẳng, mà mời ngồi
đàng hoàng. Câu chuyện với
ông luôn bình tĩnh, mang
tính chất công việc. Ông
là người kiên quyết trong
hành động, có kỷ luật
sắt, đồng thời cũng rất
tình cảm với cán bộ
cấp dưới. Năm 1943, mẹ
tôi ở quê mất. Tôi
xin phép về nhà bốn
ngày để đưa tang mẹ.
Abacumov gọi tôi lên, cho
luôn 10 ngày phép, viết
giấy thông hành cho tôi
và dặn thêm:
"Có việc gì cần cứ
đến gặp Sở Nội vụ,
ở đấy người ta sẽ
giúp đồng chí".
Tôi hỏi:
-Trong ngành quân báo Abacumov
có được kính nể không
?
Mesiatsev trả lời:
- Nếu như đối với
cấp thấp, ông rất quan
tâm, săn sóc, như người
anh cả, thì đối với
các cán bộ ở cấp
tương đối cao, ông rất
nghiêm khắc.
Abacumov phụ trách công tác
tình báo trong lòng địch.
Ông biết rõ bố trí
lực lượng của Đức hơn
là Đức biết về Hồng
quân. Stalin - một người
hễ thấy cán bộ có
bất kỳ biểu hiện nào
không hoàn thành nhiệm vụ
là thay ngay - đã
giữ Abacumov trên cương vị
của ông suốt cả cuộc
chiến tranh thì đủ biết
năng lực của Abacumov.
ĐỐI TRỌNG CỦA BERIA?
Trong chiến tranh vệ quốc,
Abacumov được tặng hai Huân
chương Suvorov (trong đó một
Huân chương do tham gia
di dời một loạt dân
tộc ít người khỏi Bắc
Kavkaz năm 1944), Huân chương
Kutuzov và Huân chương Cờ
Đỏ. Tháng bảy năm 1945
ông được phong Trung tướng,
một năm sau được đề
bạt làm Bộ trưởng Bộ
An ninh quốc gia.
Người ta cho rằng Stalin
đặt Abacumov lên làm Bộ
trưởng An ninh quốc gia
là để tạo đối trọng
và giảm bớt quyền lực
của Beria trong việc kiểm
soát các bộ sức mạnh.
Trên thực tế đến lúc
đó Beria đã không còn
kiểm soát toàn bộ các
bộ sức mạnh nữa, và
từ cuối năm 1945 thậm
chí thôi không làm Bộ
trưởng Bộ Nội vụ nữa.
Beria coi thường Abacumov. Abacumov
cũng không ưa Beria, nhưng
sợ Beria. Hơn nữa Stalin
toàn quyền và đủ mạnh
để không cần dùng đến
đối trọng. Ông dùng Abacumov
vì Abacumov đã tỏ ra
đắc lực trong công tác
với tù binh.
Thời gian cuối chiến tranh,
Tổng cục phản gián dành
nhiều công sức theo dõi
mảng các chiến sĩ Hồng
quân bị bắt làm tù
binh và các công dân
Liên Xô đã sang Đức
một cách tự ý hoặc
bị bắt buộc. Tất cả
những người này khi trở
về nước đều phải qua
trại cải tạo để sàng
lọc.
Các trại này chỉ đóng
cửa sau khi Stalin chết.
Năm 1946, khi Abacumov thay
Merculov giữ chức Bộ trưởng
Bộ An ninh quốc gia,
Tổng cục phản gián nhập
vào Bộ thành Tổng cục
3. Nguyên Phó Chủ tịch
KGB F.D.Bobkov kể rằng Bộ
An ninh quốc gia đón
thủ trưởng mới một cách
hồ hởi, biết ông là
một cán bộ chuyên nghiệp,
từ lính đi lên, lại
có quan hệ gần gũi
với Stalin. Bộ trưởng mới
có thể bất chợt rẽ
vào xem anh em cán
bộ làm việc thế nào,
am hiểu tường tận từng
công đoạn việc phải tiến
hành ra sao và có
thể hướng dẫn, chỉ bảo
anh em. Trong quan hệ
với cán bộ, ông thể
hiện là một con người
rất quần chúng, dễ gần.
Tháng tư năm 1946, trên
cơ sở những hồ sơ
về trách nhiệm trong việc
xuất xưởng những máy bay
chất lượng không tốt, Abacumov
đã ký lệnh bắt Bộ
trưởng Bộ Hàng không A.Shakhurin,
tư lệnh không quân, Nguyên
soái không quân A.A.Novikov và
một số cán bộ khác.
Việc này đương nhiên ảnh
hưởng đến vị trí của
Malenkov là người quản khối
này. Bộ Chính trị cũng
ra một nghị quyết cảnh
cáo Malenkov và đưa Malenkov
ra khỏi Ban Bí thư.
Malenkov chỉ còn chức Phó
Chủ tịch Hội đồng Bộ
trưởng và bị điều đi
phụ trách chế biến bột
mì ở Sibir.
Trong việc này, bấy lâu
nay người ta cho rằng
có bàn tay của Jdanov
muốn phá Malenkov. Nhưng Bộ
An ninh quốc gia ngoài
cấp trên tối cao ra,
khó mà làm theo sự
giật dây của một ủy
viên Bộ Chính trị nào.
Vả lại một thời gian
sau, Stalin lại đưa Malenkov
trở lại, trong khi vị
trí của Jdanov ngày càng
lung lay. Chính Stalin không
bằng lòng với Malenkov. Có
thể con trai Stalin là
Vassili làm phi công có
phàn nàn với bố về
tình hình hàng không và
chất lượng máy bay.
Shakhurin, Novikov và những người
khác bị tù với các
thời hạn khác nhau.
Sau khi Stalin chết, tháng
năm năm 1953, toà Quân
sự của Toà án tối
cao huỷ bỏ bản án
kết tội của mình về
vụ nói trên, và tháng
sáu năm 1953 theo đề
nghị của Beria, Trung ương
Đảng sẽ ra một nghị
quyết hủy bỏ kết quả
điều tra vụ án, và
khôi phục đảng tịch và
quân hàm cho các nạn
nhân. . .
Tháng tư năm 1948, các
cán bộ Bộ An ninh
quốc gia đã dàn dựng
một vụ xcăng-đan chống Bộ
trưởng Bộ Hàng hải A.Afanasiev.
Ông này trên đường đi
làm, ô tô bị xịt
lốp. Một chiếc ô tô
khác dừng lại bên cạnh.
Từ trong xe một số
người bước ra, lôi Afanasiev
sang xe của họ, đưa
về một căn hộ. Họ
tự xưng là người của
C.I.A, đề nghị Afanasiev cộng
tác. Afanasiev một mực từ
chối.
Khi được thả ra, Afanasiev
xin gặp Stalin, và được
Beria tiếp. Sau khi nghe
chuyện, Beria gọi điện ngay
cho Abacumov trước mặt Afanasiev
bảo phải đến gặp ông
ta ngay. Beria trách mắng
Abacumov:
- Cậu là Bộ trưởng
gì mà để cho bọn
tay sai của Mỹ lộng
hành đến mức bắt người
ngay giữa ban ngày. Đấy,
chúng nó vừa bắt Afanasiev
và bắt phải cộng tác
với chúng đấy. Beria ra
lệnh cho Abacumov phải tìm
cho ra những kẻ đã
bắt cóc Afanasiev. Vài ngày
sau, Abacumov đã "tìm được"
cán bộ an ninh tự
nhận là gián điệp của
Mỹ.
Sau khi bị tra hỏi,
tên này đã "thú nhận"
là theo lệnh của CIA,
đã lôi kéo Afanasiev làm
gián điệp.
Bộ An ninh đã bắt
Bộ trưởng Hàng hải, thậm
chí đánh đập ông, bắt
ông phải ký vào biên
bản ghi những lời khai
cần thiết cho họ, và
cho ông án tù 20
năm. Sau đại hội 20;
Ủy ban Kiểm tra Trung
ương Đảng đã xử lý
một loạt vụ việc của
các cán bộ Bộ An
ninh, cho biết trong những
năm 1941 - 1949 các
cơ quan nội vụ của
tỉnh Khabarovsk gần biên giới
đã làm giả một khu
vực gọi là phái bộ
của Nhật. Ở đó các
sĩ quan an ninh cải
trang làm sĩ quan Nhật
và Bạch vệ. Người trong
nước tưởng đã qua biên
giới thì khi vào đây,
họ bị hỏi han và
dụ dỗ cộng tác với
An ninh Nhật, thậm chí
tra khảo họ về mối
quan hệ với An ninh
Liên Xô. Sau đó, những
người này được đưa "trở
lại" vùng biên phòng Liên
Xô, bị bắt giữ và
lập hồ sơ. Bằng cách
đó, 148 người đã bị
lập hồ sơ và bị
tù.
Trong cơ quan điều tra
của Abacumov có sự phân
công lao động: những người
ít học thì moi khẩu
cung của những người bị
bắt, còn những người có
học thì viết biên bản.
Sau chiến tranh, Stalin vẫn
tiếp tục "siết đinh ốc".
Bộ trưởng An ninh quốc
gia Abacumov và Bộ trưởng
nội vụ Kruglov thực hiện
chỉ thị của Bộ Chính
trị về việc di dời
khỏi Ucraina "những phần tử
có hại ở nông thôn,
gây tác hại cho việc
duy trì kỷ luật và
đe doạ sự phồn thịnh
của nông trang". Đây thực
tế là quyết định đấu
tranh chống Ku lắc một
lần nữa, do Bí thư
thứ nhất Trung ương Đảng
Cộng sản Ucraina Nikita Khruschov
đề xướng. Cuộc đấu tranh
lần này tập trung vào
vùng Tây Ucraina mới được
phép nhập vào Ucraina năm
1939, sau đó chiến tranh
nổ ra, nên chưa kịp
được thanh lọc khỏi "các
phần tử độc hại".
Thế là tại các tỉnh
Tây Ucraina, 130 nghìn người
đã bị bắt, 200 nghìn
người bị di dời khỏi
nước cộng hoà.
Cộng với số dân bị
di dời khỏi 3 nước
cộng hoà Ban-tích, Tây Belarussia
và Moldavia, tổng cộng số
dân bị di dời sau
chiến tranh là hai triệu
rưỡi người.
Ngày 26 tháng 11 năm
1948, theo đề xuất của
Bộ An ninh quốc gia,
Xô viết tối cao ra
một sắc lệnh, quy định
rằng những người các dân
tộc Đức, Kalmưk, Ingush, Chechnya,
Balcar, Tacta ở Krưm và
những người khác đã bị
di dời là vĩnh viễn.
Ai tự ý rời bỏ
nơi sinh sống sẽ bị
phạt tù khổ sai tối
đa là 20 năm.
"VỤ ÁN LÊNINGRAD"
Đây có lẽ là vụ
án mà việc xử lý
và xét xử được giữ
kín nhất trong các vụ
án dưới thời Stalin. Báo
chí không đưa tin, gia
đình các nạn nhân không
hay biết là chồng và
cha họ đã bị xử
bắn.
Mà xử bắn lần này
không phải là các bác
sĩ phản động, các phần
tử Trotxki chống Đảng, mà
là những cán bộ lãnh
đạo trẻ của Đảng bộ
Lêningrad, những người đã từng
tổ chức bảo vệ Lêningrad
bị phong toả trong chiến
tranh vệ quốc. Đó là:
Bí thư Trung ương Đảng
Alexei Alexandrovich Kuznetsov; Ủy viên
Bộ Chính trị, Chủ tịch
ủy ban Kế hoạch Nhà
nước, Phó Thủ tướng Chính
phủ Nicolai Alexeevich Voznesenski; Ủy
viên Ban tổ chức Trung
ương Đảng, Chủ tịch Hội
đồng Bộ trưởng Cộng hoà
Liên bang Nga Mikhail Ivanovich
Rodionov.
Những đồng chí đó bị
buộc tội tiến hành hoạt
động phá hoại, đối lập
Đảng bộ Lêningrad với Ban
chấp hành Trung ương, rằng
họ định thành lập Đảng
Cộng sản Nga để nâng
cao vai trò của Cộng
hoà Liên bang Nga trong
Liên bang Xô viết.
Cùng với ba cán bộ
lãnh đạo cao cấp kể
trên, hàng trăm cán bộ
người Lêningrad lúc đó đang
công tác trên khắp đất
nước đã bị tù hoặc
bị mất việc. Báo chí
không có một lời nào
về vụ này. Nhưng trong
Đảng biết rằng cả một
đảng bộ bị thanh trừng.
Người ta cho rằng Kuznetsov
và các cán bộ cao
cấp khác từ Lêningrad được
đưa lên các chức vụ
cao ở Trung ương là
do Jdanov - Bí thư
thứ nhất Tỉnh ủy Lêningrad
và người thứ hai trong
Đảng. Nhưng không phải hoàn
toàn như vậy.
Trong những ngày căng thẳng
khi thành phố Lêningrad bị
phong toả, Jdanov vốn chuộng
"chất cay" nhiều khi đã
thả lỏng mình. Kuznetsov, người
phó trẻ, đầy năng động
của Jdanov đã phải nhận
lấy trên thực tế quyền
lãnh đạo thành phố mang
tên Lênin bị địch phong
toả. Chính trong những năm
chiến tranh, ông đã quen
ra các quyết định cấp
bách và quan trọng một
mình. Stalin biết và đánh
giá cao Kuznetsov, và lấy
ông về Matxcơva.
Nhưng thành viên mới của
Ban lãnh đạo từ Lêningrad
lên không thể quen được
với "phong tục tập quán"
trong Bộ Chính trị ở
Matxcơva. Và con người trẻ
tuổi hơn, trong sáng và
năng động, quen với công
tác thực tế sinh động
và phong phú ở địa
phương - Kuznetsov - cứ
thế trở thành lạc lõng
giữa ban lãnh đạo ở
Matxcơva. Cố tìm được cách
làm phong phú cuộc sống
của mình, ông có những
hoạt động riêng nho nhỏ.
Có lần, ông rủ người
bạn láng giềng cùng nhà
nghỉ ngoại ô của mình
là Bí thư Trung ương
Đảng, Tổng biên tập báo
"Sự thật" M.Suslov đi xem
hát, "nghe nói vở diễn
này hay lắm". Suslov sửng
sốt: "Thế anh đã hỏi
ý kiến Stalin chưa?".
Stalin cử Kuznetsov phụ trách
Bộ An ninh quốc gia.
Việc phân công này chỉ
là hình thức, vì ai
cũng biết Bộ An ninh
quốc gia chỉ trực thuộc
lãnh đạo cao nhất, nhưng
sự phân công này thực
tế biến Abacumov trở thành
kẻ thù của Kuznetsov.
Một lần, trong khi có
mặt Beria, Malenkov và Molotov,
Stalin chợt nói rằng ông
đã già rồi, phải chuẩn
bị người kế nhiệm, ông
nghĩ rằng Tổng Bí thư
có thể là Kuznetsov, Thủ
tướng Chính phủ là Voznesenski.
Stalin chưa bao giờ sẵn
sàng nhường chức, và chưa
bao giờ nói có ý
định nhường chức cho ai,
cho nên sau những lời
nói đó, người ta bắt
đầu "lập hồ sơ" đối
với Kuznetsov và Voznesenski.
Và mọi việc bắt đầu
từ một chuyện có vẻ
rất nhỏ.
Tháng giêng năm 1949, một
hội chợ được tổ chức
ở Lêningrad. Malenkov nắm trong
tay công tác tổ chức
Đảng, liền bắn tin đến
Stalin, rằng hội chợ này
do lãnh đạo Lêningrad tự
ý tổ chức, không hỏi
ý kiến Trung ương và
được sự đồng tình, đỡ
đầu của các cán bộ
cao cấp người Lêningrad ở
Trung ương. Thế rồi đồng
thời, có một bức thư
nặc danh gửi về Trung
ương Đảng, nói rằng tại
hội nghị Đảng bộ Lêningrad,
tên của hai ba ứng
cử viên được đánh dấu
bỏ phiếu sẵn và sau
khi kiểm phiếu được công
bố trúng cử. Vậy là
đảng bộ Lêningrad lại còn
nói dối cả Trung ương
nữa!
Ngày 15 tháng 2, Kuznetsov
bị cách chức và được
bổ nhiệm làm Trưởng ủy
ban của Trung ương phụ
trách vùng Viễn Đông. Đây
chỉ là một chức vụ
hình thức, nhưng Kuznetsov chuẩn
bị nghiêm túc nhận nhiệm
vụ mới, nghiên cứu kỹ
tài liệu về Viễn Đông.
Ngày 29 tháng 7 năm
1949, Abacumov báo cáo với
Stalin rằng nguyên Phó Bí
thư Thành ủy Lêningrad là
Ia.F.Kapustin bị tình nghi có
quan hệ với tình báo
Anh và những hồ sơ
được lập về ông ta
theo lệnh của Giám đốc
Sở nội vụ Lêningrad là
P.Kubatkin.
Kuznetsov không biết rằng cơ
quan an ninh đang điều
tra và lập hồ sơ
về ông. Để cô lập
Kuznetsov, người ta cử ông
đi học một khoá bồi
dưỡng về quân sự.
Kuznetsov học một cách say
sưa, nghiêm túc, thi toàn
điểm 5.
Một ngày thứ bảy, Phó
Ban kiểm tra Trung ương
Đảng gọi điện báo Kuznetsov
lên gặp Malenkov.
Hai tiếng rưỡi sau, người
ta khám nhà Kuznetsov. Mọi
người hiểu rằng thế là
Kuznetsov bị bắt rồi.
Kuznetsov bị giam ngay trong
Điện Kremli, không phải là
phòng giam của Bộ An
ninh hay Bộ Nội vụ,
mà là của ủy ban
Kiểm tra Trung ương Đảng,
do Stalin chỉ thị lập
ra năm 1950, còn cẩn
mật hơn cả các phòng
giam của Bộ Nội vụ.
Voznesenski thì bị bắt ngày
mùng bảy tháng ba sau
khi một Phó chủ nhiệm
ủy ban cung ứng viết
thư phản ánh với thường
trực Chính phủ rằng ủy
ban Kế hoạch Nhà nước
cố tình hạ thấp mức
kế hoạch sản xuất công
nghiệp của quý 1 (năm
1949). Voznesenski bị cách chức
Phó Thủ tướng và chủ
nhiệm ủy ban Kế hoạch
Nhà nước. Một người khác
được cử làm chủ nhiệm
ủy ban Kế hoạch Nhà
nước. Người này báo cáo
với Trung ương Đảng rằng
"trong thời kỳ từ 1944
đến 1949 ủy ban kế
hoạch Nhà nước bị mất
một số lượng lớn tài
liệu mật thuộc loại bí
mật quốc gia". Stalin chuẩn
y ý kiến đề xuất
của Abacumov: xử tử sáu
cán bộ "đầu sỏ" của
nhóm Lêningrad. Án được thi
hành ngày mùng một tháng
10 năm 1950, những người
còn lại bị kết án
tù các thời hạn khác
nhau.
Sau đại hội 20, trong
Đảng bắt đầu nói rằng
Kuznetsov, Voznesenski và những người
khác trong "vụ án Lêningrad"
là nạn nhân của Malenkov
và Beria.
Malenkov và Beria nói xấu
và hạ uy tín của
họ trước Stalin. Tại cuộc
họp kín của Ban chấp
hành Trung ương năm 1957,
Khruschov phát biểu trước cuộc
họp, nói với Malenkov:
"Stalin không đồng ý việc
bắt Voznesenski và Kuznetsov. Nhưng
Beria và Malenkov - những
con quỷ Juda - đã
nói xấu họ với Stalin,
thuyết phục Stalin bắt và
xử tử họ - Malenkov!
Bàn tay của mi đẫm
máu, lương tâm mi bẩn
thỉu. Mi là một kẻ
đểu cáng!".
Abacumov - lúc đó nguyên
Bộ trưởng Bộ An ninh
và ba đồng sự của
ông ta đã bị xử
tử vì việc tổ chức
"vụ án Lêningrad". Abacumov cũng
bị xử ở Lêningrad.
Nhưng suy đến cùng, gốc
rễ của vụ án được
tạo dựng đó cũng như
các vụ án khác vẫn
nằm ở chỗ Stalin. Tất
nhiên động cơ và mục
đích của Malenkov và Beria
là rõ.
Nhưng không có ý kiến
của Stalin thì ở Kremli
đến người quét dọn cũng
không ai dám đụng đến
chứ đừng nói Bí thư
Trung ương Đảng, ủy viên
Bộ Chính trị.
Sau chiến tranh, đầu tiên
Stalin đánh phủ đầu các
quân nhân thông qua việc
cách chức Thứ trưởng Quốc
phòng của Nguyên soái Jukov,
đưa ra khỏi Trung ương,
Jukov ngồi nhà chờ lệnh
bắt. Ngoài ra, ông còn
bỏ tù mấy tướng nữa
thiên cận Jukov. Để cho
các Nguyên soái, tướng lĩnh
đừng có tưởng rằng đã
đánh thắng phát xít Đức
rồi thì muốn làm gì
cũng được.
Stalin "rung" cả cánh an
ninh: ông đề bạt Abacumov
để triệt hạ tay chân
của Beria, nhưng không cho
phép Abacumov đi xa hơn,
đụng đến các cán bộ
cao cấp của Đảng. Việc
xử lý các cán bộ
của bộ máy Đảng do
Stalin tự quyết định.
Và Stalin đã chọn xử
lý đảng bộ Lêningrat, vốn
được coi là có tính
chất độc lập, thậm chí
phần nào đối lập với
Matxcơva. Đây là một thông
điệp gửi đi toàn quốc.
Trong "vụ án Lêningrad", tổng
cộng gần 300 người đã
bị bắt, chưa kể những
người bị cho thôi việc.
Những cán bộ Đảng chủ
chốt của Lêningrad hầu như
bị bắt hết.
Trong số cán bộ ít
ỏi còn sống sót có
Alexei Nicolaevich Kossyghin - Thủ
tướng tương lai của Liên
Xô, và là người bà
con với Kuznetsov.
HẾT THỜI
Tháng 5/1947, Liên Xô thành
lập ủy ban Thông tin
trực thuộc Hội đồng Bộ
trưởng. Ủy ban này bao
trùm các vấn đề tình
báo chính trị, tình báo
quân sự, các cơ quan
thông tin của Đảng, của
Bộ ngoại giao và Bộ
Ngoại thương. Lãnh đạo ủy
ban là Molotov, sau đó
là Vyshinski - người thay
ông trên cương vị Bộ
trưởng Ngoại giao.
Stalin muốn tạo ra một
cơ quan hết hợp chặt
chẽ công tác thông tin
và tình báo. Nhưng khi
triển khai ủy ban nặng
về các sự vụ chính
trị, do đó quân đội
là người đầu tiên phản
ứng, vì họ bị mất
mát bản thân công tác
tình báo phục vụ quân
sự. Stalin thấy thắc mắc
của quân đội là đúng,
nên tháng 1/1949, ra lệnh
trả Tổng cục tình báo
lại cho Bộ Quốc phòng,
còn tình báo chính trị
lại trở lại Bộ An
ninh quốc gia. Nhưng lúc
này Abacumov đã không còn
là Bộ trưởng.
Suốt thời gian làm Bộ
trưởng An ninh, Abacumov đã
trung thành tận tuỵ thực
hiện các chỉ thị của
thủ trưởng tối cao và
Stalin nói chung hài lòng.
Nhưng việc thực hiện các
ý định của lãnh tụ
cũng đã bắt đầu có
những sai sót. Một mặt
vì trình độ và học
vấn của Abacumov có hạn.
Mặt khác, Stalin ít khi
ra những chỉ thị trực
tiếp. Ông thường thích nói
bóng gió để cấp dưới
suy đoán và hiểu ý.
Có lẽ Abacumov không phải
lúc nào cũng hiểu đúng
ý thủ trưởng.
Trong câu chuyện với Bộ
trưởng An ninh, Stalin nói
điều gì đó tỏ ý
không tán thành về một
cán bộ cao cấp hoặc
một tướng lĩnh nào đó.
Thế là Bộ trưởng lệnh
cho bộ máy bắt đầu
đào xới vấn đề. Các
cán bộ an ninh tập
hợp toàn bộ hồ sơ,
tư liệu mà họ có
- thông thường là những
lời khai của những người
bị bắt. Mà những lời
khai này thì vô khối,
vì cơ quan an ninh
lấy sẵn khẩu cung và
lời khai đối với cả
những người chưa ở trong
diện bị bắt. Bộ An
ninh đã có kinh nghiệm:
cứ lấy lời khai sẵn,
sớm muộn gì rồi cũng
sẽ cần đến.
Những hồ sơ, tài liệu
cá nhân đó được mang
đến cho Stalin. Ông xem
và chuyển cho Bộ Chính
trị xem xét và cho
ý kiến. Mà ý kiến
của Bộ Chính trị thường
là: cách mọi chức vụ,
khai trừ khỏi Đảng và
truy tố. Stalin làm ra
vẻ nghe và đồng ý
với ý kiến của Bộ
Chính trị.
Malenkov và Beria đang ở
giai đoạn thắng thế, hơn
nữa sau khi Jdanov -
người được coi là đỡ
đầu cho Abacumov chết năm
1948, thì thời vận của
Abacumov bắt đầu hết.
Vả lại, Abacumov, cũng như
người chủ Lubianca trước ông,
có thể coi là đã
có thể biết trước kết
cục của mình, vì sớm
muộn Stalin cũng sẽ cần
đến một người mới để
thay thế người cũ. Mà
Abacumov ngồi ở chức này
đã 4 năm.
Nhà nghiên cứu tiểu sử
Abacumov là K.Stoliarov cho biết:
Abacumov là người được Stalin
yêu chuộng. Nhưng Stalin không
yêu ai một cách thực
sự, lâu dài, trừ bản
thân mình. Abacumov hoàn toàn
mất lòng tin của Stalin
là khi ông thực hiện
một yêu cầu cá nhân
của Beria. Beria nhờ Abacumov
tha cho một bác sĩ
bị bắt - người này
là bác sĩ chữa cho
gia đình Beria. Khi Stalin
biết chuyện, ông không hài
lòng, vì Bộ trưởng An
ninh chỉ thực hiện các
chỉ thị của ông.
Trước khi tiến hành bắt
Abacumov, một ủy ban được
thành lập bao gồm Malenkov
(Bí thư Trung ương Đảng),
Beria (Phó Thủ tướng), Skiriatov
(Phó Trưởng ban Kiểm tra
Trung ương Đảng), và S.D.Ignatiev
(Trưởng Ban tổ chức Trung
ương Đảng). Cớ để bắt
Abacumov là bức thư tố
cáo của thiếu tá M.Riu
min - cán bộ điều
tra các vụ trọng án,
rằng Abacumov không tích cực
chỉ đạo theo dõi hoạt
động của mạng lưới gián
điệp nước ngoài, không làm
biên bản tất cả các
cuộc hỏi cung, rằng Abacumov
kiếm chác vào chiến lợi
phẩm và chi tiền nhà
nước vào việc trang bị
căn hộ mới của mình
ở Matxcơva.
Bức thư gửi lên cho
Ignatiev - trưởng ban tổ
chức Trung ương Đảng được
Ignatiev hiệu đính cho, để
gửi tiếp lên Malenkov. Malenkov
xem, thấy chưa đạt yêu
cầu, lại trả về cho
Riumin và Ignatiev viết lại.
Xong xuôi bức thư được
chuyển lên qua Malenkov, rồi
lên Stalin. Stalin đọc xong
rồi phán:
- Đấy một cán bộ
bình thường mà hiểu rõ
những nhiệm vụ của cơ
quan an ninh đến như
thế, mà Bộ trưởng thì
xoàng.
Trung ương Đảng khai trừ
Abacumov khỏi Đảng.
Ngày 4/7/1951, Abacumov bị cách
mọi chức vụ, ngày mười
hai tháng bảy bị gọi
lên Viện kiểm sát, Abacumov
bị buộc tội quân nhân
phản bội Tổ quốc theo
điều 58- 1b Bộ Luật
Hình sự, bị đưa vào
nhà tù của Bộ Nội
vụ ở Sokolniki, giam phòng
riêng với biệt danh "tù
nhân số 15".
Vợ ông đang làm ở
phòng trinh sát hải quân
của Bộ An ninh quốc
gia cũng bị bắt cùng
với đứa con trai mới
hai tháng tuổi. Ở trong
tù, chị bị mất sữa,
nhưng đứa con sống được.
Riumin được đề bạt làm
Thứ trưởng Bộ An ninh
kiêm Cục trưởng Cục điều
tra các vụ trọng án.
Ông ta, cũng như Ejov
trước đây, thường đích thân
hỏi cung những người bị
bắt, và không ngần ngại
dùng cả vũ lực để
moi những lời khai cần
thiết. Riumin đã thuyết phục
được Stalin để ông ta
điều tra vụ Abacumov. Để
tiến hành điều tra, Riumin
đã cho bắt hai Thứ
trưởng và một số Cục
trưởng của Bộ An ninh,
và buộc tội họ lãnh
đạo một âm mưu xi-ô-nít
(Do Thái) mặc dù Abacumov
và những người khác đều
là người Nga.
Sau đó, Riumin bắt tay
vào vụ các bác sĩ
điều trị cho Jdanov, và
báo cáo về việc một
trong số đó - giáo
sư Vasilenko - đã từng
tham gia phe đối lập
nhưng che giấu lai lịch.
Stalin cho ý kiến: "Chúng
ta không quan tâm lý
lịch chính trị của Vasilenko.
Điều đó lúc này phỏng
có ý nghĩa gì? Chúng
ta muốn biết ông ta
có quan hệ với cơ
quan tình báo nước ngoài
nào?".
Và Stalin bắt đầu ngán
anh chàng Riumin "hữu dũng
vô mưu" này. Riumin làm
được hơn một năm thì
bị chuyển sang làm cán
bộ thanh tra ở chỗ
Merculov. Sau khi Stalin chết,
Riumin bị bắt và bị
kết án tử hình tháng
bảy năm 1954.
Tại phiên toà xét xử
Abacumov và một số người
khác tháng ba năm 1955,
Abacumov không nhận mình là
có tội, ông ta nhận
là sai lầm, khuyết điểm
thì có nhưng không bao
giờ phản bội Tổ quốc.
Ông ta nhấn mạnh rằng
mọi quyết định đều do
Ban Chấp hành Trung ương
thông qua, ông ta chỉ
là người thực hiện các
Nghị quyết của Trung ương
và các chỉ thị của
Stalin. Nhưng phía công tố
đại diện bởi Viện trưởng
Viện kiểm sát Tối cao
Rudenko kiên trì buộc tội
Abacumov là "tòng phạm của
tập đoàn tội phạm Beria".
Năm 1994, Toà quân sự
của Tòa án tối cao
Liên bang Nga sửa đổi
bản án đối với Abacumov
và những cộng sự và
định lại tội danh theo
điều 193 và 176 Bộ
Luật hình sự từ tội
"quân nhân phản bội Tổ
quốc" thành "tội của quân
nhân khi thi hành công
vụ". Năm 1997, Tòa án
Tối cao đã xem xét
lại vụ án và quyết
định thay thế bản án
tử hình đối với Abacumov
và những người đã bị
xử tử từ năm 1955
bằng...25 năm tù giam không
bị tịch thu tài sản!
Thứ Sáu, 4 tháng 8, 2017
BÍ ẨN LỊCH SỬ 67/7
Tình báo là một mặt trận thầm lặng nhiều khi không có tiếng súng nhưng vô cùng nguy hiểm, đòi hỏi người chiến sĩ tình báo phải gan dạ, mưu trí, dũng cảm. Trong thời gian tồn tại của mình, cơ quan tình báo Liên Xô (KGB) đã có những đóng góp đáng kể vào sự vững mạnh của đất nước cũng như thế cân bằng chiến lược Đông Tây. Cuốn Các chủ tịch KGB - Những hồ sơ lộ sáng của nhà sử học lừng danh người Nga Leonid Mlechin viết về những nhà lãnh đạo của KGB trong suốt thời gian cơ quan này hoạt động. Với những phân tích, đánh giá sâu sắc, tinh tế của mình, Leonid Mlechin sẽ đem đến cho bạn đọc cái nhìn đúng đắn, thoả đáng về vai trò, vị trí của các vị thủ lĩnh và cơ quan KGB trong lịch sử tồn tại của Liên bang Xô Viết. Đó là những người mà số phận gắn liền với cả vinh quang chói lọi và những thất bại cay đắng.
------------------------------------------------------------------
LỜI GIỚI THIỆU
LỜI GIỚI THIỆU
Cuốn sách các bạn cầm
trên tay của tác giả
Nga Leonid Mlechin là một
cuốn sách đặc biệt vì
nó kể về những người
lãnh đạo một công tác
mà ở Liên Xô trước
đây và Nga hiện nay
gọi là "công tác đặc
biệt"; và bản thân những
người đó cũng có những
số phận đặc biệt. Đó
là các Chủ tịch KGB.
Cơ quan an ninh Liên Xô được thành lập từ những ngày đầu cách mạng tháng Mười với nhiệm vụ trấn áp các lực lượng phản cách mạng trong nước để bảo vệ chính quyền với tên gọi là Ủy ban đặc biệt, về sau đã trở thành một cơ quan kiểm soát toàn diện xã hội và một cơ quan tình báo quốc tế bậc nhất. Với tên gọi là KGB từ năm 1954, cơ quan quyền lực hùng mạnh này đã trở thành nỗi kinh hoàng đối với số đông người và niềm kính nể đối với đồng nghiệp an ninh quốc tế.
KGB là một hiện tượng lịch sử trong thế kỷ 20, nó được xây dựng bằng công sức, trí tuệ và cả xương máu của nhiều thế hệ người Xô viết. Suốt 74 năm tồn tại Liên Xô (1917 - 1991); KGB sống song hành cùng Liên Xô.
Những chặng đường các Chủ tịch KGB đã đi là những chặng đường của lịch sử Liên Xô vinh quang và cay đắng. Và số phận cá nhân vừa oanh liệt vừa bi thảm của họ cũng không nằm ngoài lịch sử đó. Đây là lần đầu tiên, một cuốn sách kể về cuộc đời và sự nghiệp của tất cả các Chủ tịch KGB (mười bảy vị) từ thời Lênin cho đến khi Liên Xô tan rã.
Đọc cuốn sách này, người ta hiểu biết thêm nhiều về lịch sử chính trị và an ninh Liên Xô. Trong sách có đề cập đến những lãnh tụ và nhân vật lịch sử như Lênin, Stalin, Trotski và một số nhân vật còn có những đánh giá khác nhau như Beria, Tukhachevski và một số vụ việc còn nhiều bí ẩn như vụ ám sát Kirov, "Vụ án các bác sĩ", vụ "Đảng bộ Lêningrad "v.. v... Một số sự kiện lịch sử như việc Stalin bắt tay với Hitle để trì hoãn chiến tranh, sự biến ở Hung-ga-ri năm 1956 v.v... được đề cập và phân tích khá sâu trong mối quan hệ chính trị - ý thức hệ - an ninh.
Sách cũng cung cấp thêm tư liệu và lý giải về những diễn biến nhân sự ở hậu trường trong những bước ngoặt lớn chuyển giao lãnh đạo của Liên Xô. Hầu hết các nhà hoạt động nhà nước nổi tiếng của Liên Xô được nhắc đến trong sách này.
Đây không phải là cuốn sách về một ngành công tác. Đây là câu chuyện kể về những bước ngoặt lịch sử của đất nước Liên Xô, mà trên mỗi bước ngoặt đó đều có vai trò của KGB.
Do đó nó không chỉ bổ ích về nghiệp vụ mà còn có giá trị nghiên cứu, tham khảo rất quý đối với đông đảo bạn đọc.
L.Mlechin trong mấy năm gần đây là một tác giả ăn khách ở Nga, vì sách của ông thường viết về đề tài an ninh, trên cơ sở khai thác kho tư liệu lưu trữ phong phú của Liên Xô và KGB. Tuy nhiên, nằm trong trào lưu tư tưởng dân chủ cấp tiến của xã hội Nga hiện nay, tác giả có xu hướng phân tích một cách phê phán đối với lịch sử nước nhà, đối với Stalin.
Đó là điều phổ biến và khó tránh được hiện nay. Nhiều điều đã được biết hoặc trở thành bình thường đối với xã hội Nga có thể không được chấp nhận hoặc chia sẻ đối với chúng ta. Mặc dù vậy, giới thiệu cuốn sách này với độc giả kính mến, chúng tôi tin rằng cuốn sách có giá trị tái hiện lịch sử sinh động, lại được viết bằng giọng văn chính luận hấp dẫn, chắc chắn nó sẽ mang lại cho bạn đọc nhiều điều bổ ích và phát hiện lý thú.
Dịch giả HÙNG SƠN
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét