Chủ tịch KGB ( tháng
5 - tháng 11/1982)
Tháng 5 năm 1982, sau
khi Andropov thôi lãnh đạo
KGB sau 15 năm xây
dựng cơ quan này thành
một cơ quan an ninh
lành mạnh bậc nhất thế
giới, chuyển sang làm Bí
thư Trung ương Đảng, bộ
máy khổng lồ của cơ
quan này được giao cho
một người ít được biết
đến là V.V. Fedorchuk, lúc
đó đang làm Chủ tịch
Ủy ban an ninh quốc
gia Ucraina. Quyết định này
khá bất ngờ và gây
ngạc nhiên trong đội ngũ
làm công tác an ninh
Liên Xô. Bởi vì lúc
đó có mấy người phó
kỳ cựu của Andropov, trong
đó Phó Chủ tịch thứ
nhất KGB Liên Xô.
V. M.Chebrikov, cánh tay phải
của Andropov, được coi là
người có triển vọng nhất
thay thế Andropov. Còn nếu
vì lý do chính trị
hoặc nhân sự theo suy
xét của Tổng Bí thư,
nếu không phải là người
trong ngành thì đó thường
sẽ là một nhà hoạt
động chính trị lão luyện
ở nơi khác về (như
trường hợp của Shelepin và
Semichastnyi).
Đằng này một ông Chủ
tịch KGB Ucraina không mấy
tên tuổi lại được đưa
lên lãnh đạo KGB Liên
Xô?
*
Vitali Vassilievich Fedorchuk sinh năm
1918 trong một gia đình
nông dân ở Jitomir (Ucraina).
Học xong phổ thông, Fedorchuk
mơ ước trở thành nhà
báo và đi làm việc
ở một số toà soạn
báo tỉnh, năm 1938 học
cao đẳng bưu điện quân
đội, học xong đi vào
quân báo, đã từng tham
gia mặt trận ở Khalkhin
Gol (nơi Liên Xô chiến
đấu với Nhật trong chiến
tranh thế giới II). Fedorchuk
đã từng làm phó chỉ
huy quân báo trong các
đơn vị quân đội Liên
Xô đóng ở Áo.
Fedorchuk tuần tự tiến theo
nghề cho đến khi ông
chơi thân với một sĩ
quan tình báo lão luyện
khác là G.K.Tsiniov.
Tsiniov tốt nghiệp đại học
luyện kim ở thành phố
Dnepropetrovsk, Thủ tướng tương lai
của Liên Xô cuối thời
Brejnev là N.A.Tikhonov cũng tốt
nghiệp trường này. Còn thành
phố thì là nơi mà
trước chiến tranh L.I.Brejnev đã
từng công tác Đảng -
làm trưởng ban, Bí thư
thành ủy rồi Bí thư
tỉnh ủy. Tikhonov, cùng với
phó thủ tướng I.I.Novikov, chánh
văn phòng Trung ương Đảng
G.S.Pavlov và Bộ trưởng nội
vụ N.A.Ahelokhov và G.E.Tsukanov trợ
lý của Tổng Bí thư
làm thành "nhóm đồng hương
Dnepropetrovsk" là ê-kíp trung thành
của Brejnev. Hai phó Chủ
tịch KGB là Tsiniov và
Tvigun cũng thuộc nhóm đồng
hương này.
Sau khi đưa Andropov thay
Semichastnyi làm Chủ tịch KGB,
Brejnev đề xuất với Andropov
đưa Tsvigun đang ở Azerbaijan
về làm Phó Chủ tịch
thứ nhất KGB, còn Tsiniov
làm Phó Chủ tịch KGB.
Svigun công tác ở Bộ
An ninh quốc gia Moldavia
khi Brejnev làm Bí thư
thứ nhất Đảng Cộng sản
Moldavia từ năm 1950 đến
1952. Khi làm công tác
ở Matxcơva, ngoài công tác
ông còn viết văn với
bút danh S.Dneprov, và là
cố vấn chính cho bộ
phim truyền hình nhiều tập
"Mười bảy khoảnh khắc mùa
xuân".
Tsiniov phụ trách Cục
9 (Cục bảo vệ các
ủy viên Bộ Chính trị
và nghe nói bên cạnh
việc bảo vệ còn kiêm
luôn cả việc theo dõi
các mối quan hệ và
các cuộc nói chuyện điện
thoại của các cán bộ
cấp cao. Với hai phó
của mình là Tsiniov và
Tvigun là người của Brejnev,
Andropov rất khó xử, thường
phải dè chừng, nhiều khi
phải làm ngoại giao nhiều
hơn là làm thực chất
công việc. Mọi việc đều
được hai người báo cáo
lại cho Brejnev.
Nhưng Tvigun qua đời sớm
(vì tự sát), cho nên
Tsiniov trở thành Phó Chủ
tịch thứ nhất KGB. Brejnev
không ký cáo phó của
Ban Chấp hành Trung ương,
mà chỉ có Suslov là
người cao nhất ký. Về
cái chết của Tvigun cũng
có tin đồn là ông
lập hồ sơ theo dõi
những việc làm và quan
hệ của Galina (con gái
Brejnev), khi đưa lên báo
cáo Suslov thì bị Suslov
đuổi về. Tvigun sợ quá
về nhà rút súng lục
tự sát. Còn Suslov thì
bị đau tim, phải đi
bệnh viện cấp cứu, rồi
mất.
Nhưng đó chỉ là một
câu chuyện trinh thám được
sáng tác ra. Galina Brejnev
là một phụ nữ có
duyên, hơi dễ dãi và
phóng túng, nhưng làm gì
có hồ sơ vụ việc
gì về bà. Về mọi
vấn đề quan hệ của
người trong gia đình Tổng
Bí thư, KGB đều phải
thảo luận với Tổng bí
thư, chứ Suslov không nhảy
vào giải quyết. Mà cũng
chẳng có ai mang hồ
sơ đến thảo luận với
Suslov những vấn đề đó
cả. Sự thực Tvigun tự
sát, nhưng là vì bệnh
ung thư phổi của ông
đã nặng, mổ cũng không
cứu được.
Thấy bệnh tình của mình
trở thành gánh nặng cho
người thân, vào lúc tĩnh
trí, ông đã quyết định
kết liễu cuộc đời. G.K.Tsiniov
trở thành Phó Chủ tịch
thứ nhất KGB, bàn giao
nhiệm vụ phụ trách tình
báo quân sự lại cho
V.V.Fedorchuk.
Fedorchuk làm công tác quân
báo cho đến năm 1970,
khi ông được cử về
Ucraina làm Chủ tịch KGB.
Khi Brejnev đi châu Âu
trên đường về ghé qua
Kiev, cả Bộ Chính trị
Ucraina ra đón. Nhưng Brejnev
chào hỏi, nói chuyện với
mọi người một lúc thì
kéo Nikitchenko - Chủ tịch
KGB Ucraina riêng ra đi
cùng nói chuyện đến hai
mươi phút. Brejnev đề xuất
với Nikitchenko về Matxcơva công
tác. Nikitchenko rất không muốn,
nhưng cuối cùng Tổng Bí
thư cũng thuyết phục được
ông.
Người ta cho rằng Brejnev
cử Fedorchuk làm chức này
để phục vụ cho việc
gạt Shelest khỏi chức Bí
thư thứ nhất Đảng cộng
sản Ucraina để đưa Sherbitsky
thân tín lên.
Fedorchuk làm Chủ tịch KGB
Ucraina 12 năm, cho đến
một ngày có điện của
Sherbitski gọi đến, nói gọn
lỏn một câu: "Cậu đừng
đi đâu nhé, chuẩn bị
nghe điện thoại". Lát sau
một hồi chuông vang lên
- ở đầu dây bên
kia là Brejnev gọi điện,
đề xuất Fedorchuk làm Chủ
tịch KGB thay Andropov. "Tôi
chỉ kịp bật ra -
Fedorchuk kể - "Tôi sợ
mình không đảm đương được...".
Breinev nói:
"Đảm đương được. Ngày mai
tôi sẽ cho máy bay
xuống đón" .
Khi ra đi, trong thâm
tâm Andropov muốn đưa Chebrikov
thay mình. Nhưng Andropov là
con người khiếm tốn và
thận trọng, không muốn Brejnev
nghĩ rằng ông đưa người
của mình vào. Vì vậy,
khi Brejnev hỏi ông có
kiến nghị ai không, ông
chỉ trả lời: "Việc này
do Tổng Bí thư quyết".
Và Brejnev quyết định Fedorchuk.
Gorbachov kể lại: "Tôi có
hỏi Andropov về tình hình
công việc của Fedorchuk ở
KGB hồi này thế nào,
Andropov đáp: "Anh biết không,
tôi chỉ trao đổi với
Fedorchuk khi nào anh ấy
gọi điện cho tôi -
mà điều đó rất ít.
Nghe nói anh ấy có
điều chỉnh lại một số
cải tổ bộ máy mà
thời gian trước tôi đã
làm. Nhưng thôi, tôi cũng
không đi sâu, để tùy
lãnh đạo mới của ủy
ban quyết định".
Fedorchuk lãnh đạo KGB có
bảy tháng, nhưng ông cũng
đem lại cho cán bộ,
chiến sĩ cơ quan vô
số phiền toái.
Fedorchuk là một con người
trung thực, nghiêm chỉnh và
tuân thủ luật pháp, nhưng
những quan niệm của ông
về công tác an ninh
và cơ quan an ninh
được hình thành từ những
năm trước chiến tranh. Ông
lại chủ yếu làm quân
báo, nên sự chỉ đạo
công tác tình báo của
ông nhiều khi phiến diện.
Ông quy định mọi người
đến cơ quan phải mặc
quân phục, ông đích thân
kiểm tra xem các cục
trưởng cục phó các đơn
vị có đi làm đúng
giờ hay không. Sau vụ
một số cán bộ chạy
trốn sang phương Tây, ông
nói rằng sĩ quan tình
báo không nhất thiết phải
biết ngoại ngữ, dùng phiên
dịch cũng được - như
thế càng ngăn được cán
bộ đào ngũ.
Khi Brejnev sắp mất, người
ta thấy Sherbitski hoạt động
rất tích cực và thường
xuyên liên lạc với Fedorchuk
để chạy đua chức Tổng
Bí thư.
*
Ngay sau khi trở thành
Tổng Bí thư (Tháng 11/1982),
Andropov cử Fedorchuk làm Bộ
trưởng Bộ Nội vụ. Bằng
cách đó, ông sa thải
N.Sholokov - Bộ trưởng Nội
vụ được Brejnev bao che
đã gây nhiều tai tiếng,
đồng thời giải phóng chức
Chủ tịch KGB khỏi một
nhân vật không được ưa
thích mà không gây căng
thẳng với Sherbitski.
Andropov còn phong hàm Đại
tướng cho Fedorchuk để bù
đắp cho việc bị chuyển
đi.
Từ sau khi Brejnev mất
và Gorbachov lên làm Tổng
Bí thư, Liên Xô còn
phải làm tang lễ cho
hai Tổng Bí thư nữa
là Andropov và Chernenko. Thời
gian Fedorchuk làm Bộ trưởng
Bộ Nội vụ, đã xảy
ra cái chết của Chernenko.
Trợ lý của Chernenko là
Victor Pribytkov kể lại quá
trình suy yếu sức khoẻ
của Chernenko như sau:
"Mùa hè năm 1983 Tổng
Bí thư Chernenko đi nghỉ
ở Crưm. Tại nhà an
dưỡng cạnh đó, Bộ trưởng
Nội vụ Fedorchuk cũng đang
nghỉ, thường hay câu cá
sòng và tự nướng ăn.
Và một hôm mang sang
mời Chernenko nếm thử.
Bản thân sự việc không
có gì đặc biệt -
Pribytkov kể - Chernenko và
Fedorchuk biết nhau từ lâu.
Cá thì béo, ngon, ăn
với khoai tây luộc thật
tuyệt. Và cả gia đình
ăn ngon lành. Thế nhưng
đến đêm thì Chernenko bị
đau bụng dữ dội, miệng
nôn mửa, người rất khó
chịu.
Người ta phải đưa máy
bay chở ông về Matxcơva.
Những người khác trong gia
đình không bị sao. Còn
Chernenko thì phải nằm trong
phòng hồi sức - bị
nặng đến như thế.
Chuyện gì đã xảy ra?
Cục cảnh vệ đã không
tuân thủ quy định nghiêm
ngặt là mọi đồ ăn
mang cho các ủy viên
Bộ Chính trị đều phải
được kiểm tra, hay đơn
giản chỉ là Chernenko đã
ăn phải một miếng cá
"không tươi", người lại vốn
yếu nên dẫn đến như
thế. Chỉ biết rằng sau
khi Gorbachov lên làm Tổng
Bí thư một thời gian
thì cũng cho cả Fedorchuk
và Pribytkov về hưu luôn
(có lẽ để bịt nhân
chứng).
Nhưng E.K.Ligachov - nguyên ủy
viên Bộ Chính trị, Bí
thư Trung ương Đảng thì
không lấy làm tiếc mà
tán thành việc làm đó
của Gorbachov, vì theo ông,
"Fedorchuk là một nhân vật
khô khốc và mờ nhạt,
đã đến và đi không
để lại một dấu ấn
gì đậm nét cả".
Thứ Hai, 14 tháng 8, 2017
BÍ ẨN LỊCH SỬ 67/15
Tình báo là một mặt trận thầm lặng nhiều khi không có tiếng súng nhưng vô cùng nguy hiểm, đòi hỏi người chiến sĩ tình báo phải gan dạ, mưu trí, dũng cảm. Trong thời gian tồn tại của mình, cơ quan tình báo Liên Xô (KGB) đã có những đóng góp đáng kể vào sự vững mạnh của đất nước cũng như thế cân bằng chiến lược Đông Tây. Cuốn Các chủ tịch KGB - Những hồ sơ lộ sáng của nhà sử học lừng danh người Nga Leonid Mlechin viết về những nhà lãnh đạo của KGB trong suốt thời gian cơ quan này hoạt động. Với những phân tích, đánh giá sâu sắc, tinh tế của mình, Leonid Mlechin sẽ đem đến cho bạn đọc cái nhìn đúng đắn, thoả đáng về vai trò, vị trí của các vị thủ lĩnh và cơ quan KGB trong lịch sử tồn tại của Liên bang Xô Viết. Đó là những người mà số phận gắn liền với cả vinh quang chói lọi và những thất bại cay đắng.
------------------------------------------------------------------
LỜI GIỚI THIỆU
LỜI GIỚI THIỆU
Cuốn sách các bạn cầm
trên tay của tác giả
Nga Leonid Mlechin là một
cuốn sách đặc biệt vì
nó kể về những người
lãnh đạo một công tác
mà ở Liên Xô trước
đây và Nga hiện nay
gọi là "công tác đặc
biệt"; và bản thân những
người đó cũng có những
số phận đặc biệt. Đó
là các Chủ tịch KGB.
Cơ quan an ninh Liên Xô được thành lập từ những ngày đầu cách mạng tháng Mười với nhiệm vụ trấn áp các lực lượng phản cách mạng trong nước để bảo vệ chính quyền với tên gọi là Ủy ban đặc biệt, về sau đã trở thành một cơ quan kiểm soát toàn diện xã hội và một cơ quan tình báo quốc tế bậc nhất. Với tên gọi là KGB từ năm 1954, cơ quan quyền lực hùng mạnh này đã trở thành nỗi kinh hoàng đối với số đông người và niềm kính nể đối với đồng nghiệp an ninh quốc tế.
KGB là một hiện tượng lịch sử trong thế kỷ 20, nó được xây dựng bằng công sức, trí tuệ và cả xương máu của nhiều thế hệ người Xô viết. Suốt 74 năm tồn tại Liên Xô (1917 - 1991); KGB sống song hành cùng Liên Xô.
Những chặng đường các Chủ tịch KGB đã đi là những chặng đường của lịch sử Liên Xô vinh quang và cay đắng. Và số phận cá nhân vừa oanh liệt vừa bi thảm của họ cũng không nằm ngoài lịch sử đó. Đây là lần đầu tiên, một cuốn sách kể về cuộc đời và sự nghiệp của tất cả các Chủ tịch KGB (mười bảy vị) từ thời Lênin cho đến khi Liên Xô tan rã.
Đọc cuốn sách này, người ta hiểu biết thêm nhiều về lịch sử chính trị và an ninh Liên Xô. Trong sách có đề cập đến những lãnh tụ và nhân vật lịch sử như Lênin, Stalin, Trotski và một số nhân vật còn có những đánh giá khác nhau như Beria, Tukhachevski và một số vụ việc còn nhiều bí ẩn như vụ ám sát Kirov, "Vụ án các bác sĩ", vụ "Đảng bộ Lêningrad "v.. v... Một số sự kiện lịch sử như việc Stalin bắt tay với Hitle để trì hoãn chiến tranh, sự biến ở Hung-ga-ri năm 1956 v.v... được đề cập và phân tích khá sâu trong mối quan hệ chính trị - ý thức hệ - an ninh.
Sách cũng cung cấp thêm tư liệu và lý giải về những diễn biến nhân sự ở hậu trường trong những bước ngoặt lớn chuyển giao lãnh đạo của Liên Xô. Hầu hết các nhà hoạt động nhà nước nổi tiếng của Liên Xô được nhắc đến trong sách này.
Đây không phải là cuốn sách về một ngành công tác. Đây là câu chuyện kể về những bước ngoặt lịch sử của đất nước Liên Xô, mà trên mỗi bước ngoặt đó đều có vai trò của KGB.
Do đó nó không chỉ bổ ích về nghiệp vụ mà còn có giá trị nghiên cứu, tham khảo rất quý đối với đông đảo bạn đọc.
L.Mlechin trong mấy năm gần đây là một tác giả ăn khách ở Nga, vì sách của ông thường viết về đề tài an ninh, trên cơ sở khai thác kho tư liệu lưu trữ phong phú của Liên Xô và KGB. Tuy nhiên, nằm trong trào lưu tư tưởng dân chủ cấp tiến của xã hội Nga hiện nay, tác giả có xu hướng phân tích một cách phê phán đối với lịch sử nước nhà, đối với Stalin.
Đó là điều phổ biến và khó tránh được hiện nay. Nhiều điều đã được biết hoặc trở thành bình thường đối với xã hội Nga có thể không được chấp nhận hoặc chia sẻ đối với chúng ta. Mặc dù vậy, giới thiệu cuốn sách này với độc giả kính mến, chúng tôi tin rằng cuốn sách có giá trị tái hiện lịch sử sinh động, lại được viết bằng giọng văn chính luận hấp dẫn, chắc chắn nó sẽ mang lại cho bạn đọc nhiều điều bổ ích và phát hiện lý thú.
Dịch giả HÙNG SƠN
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét