Năng lượng là gì?

Nói theo một cách đơn giản thì năng lượng là khả năng để làm một việc gì, năng lượng có trong mọi thứ xung quanh chúng ta và cần thiết cho tất cả các khía cạnh đời sống. Cơ thể chuyển thức ăn thành năng lượng để duy trì cuộc sống cho chúng ta. Nhiên liệu cung cấp năng lượng cho xe chạy. Năng lượng cũng tạo ra điện, cấp điện cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Tại sao năng lượng lại quan trọng?

Tổng số năng lượng trong vũ trụ là có hạn – chúng ta không thể tạo ra hay tiêu hủy năng lượng, mà chỉ có thể chuyển đổi hay biến đổi nó. Khi chúng ta ăn một trái táo, cơ thể chúng ta chuyển đổi năng lượng từ trái táo thành năng lượng để chuyển động và chất bổ nuôi sống cơ thể.

Khi đốt dầu, chúng ta biến đổi năng lượng trong dầu thành nhiệt. Truyền năng lượng từ hệ thống này sang hệ thống khác làm giảm số năng lượng có sẵn. Ví dụ, một số năng lượng bị “thất thoát” mỗi lần truyền từ nhà máy điện đến đường dây điện rồi về nơi sử dụng.

Do đó hiệu quả năng lượng rất quan trọng. Bóng đèn LED mới hơn sẽ "làm thất thoát" ít năng lượng và lãng phí ít nhiệt hơn khi truyền và thắp sáng đến mắt của quý vị, so với bóng đèn nhiệt quang cũ kém hiệu quả.

Năng lượng được đo bằng cách nào?

Jun (Joules, hay J), calo, éc, Oát (W) giờ và BTU là tất cả những đơn vị năng lượng dùng để đo năng lượng tạo ra và dùng cho những mục đích khác nhau. Rất dễ chuyển năng lượng từ đơn vị này thành đơn vị khác, giống như chuyển khoảng cách từ bộ thành dặm và km.

Oát (W) là đơn vì dùng để đo công suất hay dòng năng lượng. Thiết bị gia dụng được đo công suất bằng W: W càng cao thì thiết bị càng mạnh (và cần nhiều năng lượng hơn). Máy nước nóng có công suất 1.000 W sẽ dùng 1.000 W cho mỗi khi sử dụng.

Thời gian cũng là một phần để đo năng lượng. Máy nước nóng 1.000 W sử dụng trong 1 giờ sẽ tiêu tốn 1 kilo-oat giờ (kWh).

Ví dụ: một bóng đèn có công suất là 20 W chiếu sáng trong 100 giờ sử dụng thì sẽ tiêu tốn 2.000 oát giờ, hay là 2 kWh.

"Trùm rebound" Rodman - Gã điên rồ dại hay Thiên tài bóng rổ?

Bóng rổNBA

Hiệp Nguyễn

Nhiều người thường nghĩ Dennis Rodman chỉ là một tên cục súc, hay gây sự và chơi bóng theo cách rồ dại. Tuy nhiên, huyền thoại Isiah Thomas từng khẳng định: “Nếu bàn về IQ bóng rổ, Dennis Rodman là một thiên tài”.
Làm “trùm” rebound NBA
Dennis Rodman có tên đầy đủ là Dennis Keith Rodman, sinh ngày 13/5/1961, chiều cao 6ft7 tức khoảng 2m01, thường được gọi bằng biệt danh "The Worn" (con sâu) với chuỗi thành tích 7 lần được nêu tên trong đội hình "NBA All-Defensive First Team" và 2 lần đạt danh hiệu "Cầu thủ phòng ngự xuất sắc nhất NBA".
Rodman dẫn đầu về số rebound tại giải bóng rổ NBA 7 lần liên tiếp từ năm 1992 đến 1998 với mùa cao nhất là trung bình 18,7 rebound mỗi trận và mùa thấp thấp trung bình 15 rebound mỗi trận, những con số mà ngay cả các trung phong cao to như Yao Ming (2m29), Shaquille O’ Neal (2m16) cũng phải mơ ước.

Trước đó Rodman từng chơi ở vị trí tiền đạo phụ (SF) sau này được chuyển sang chơi vị trí tiền đạo chính (PF) cũng bởi vì khả năng tranh bóng bật bảng siêu phàm của mình. Thậm chí trong phần tiểu sử của mình tại NBA.com, Rodman còn được ghi nhận như "tiền phong rebound xuất sắc nhất trong lịch sử NBA".
Tuổi thơ bất hạnh
Rodman sinh ra tại Trenton, New Jersey. Cha anh là một trong những quân nhân từng tham gia chiến đấu tại chiến tranh Việt Nam. Ngay từ nhỏ, Rodman đã bị cha bỏ rơi, mẹ của anh thậm chí phải làm cùng lúc 4 công việc để có thể nuôi sống gia đình.
Trong quyển tự truyện của mình "Bad as I Wanna Be", Rodman cũng từng bày tỏ cảm xúc về người cha: "Tôi đã không gặp mặt cha mình trong suốt 30 năm, vậy thì có gì để nhớ đến ông ấy... Tôi chỉ nhìn vào bức ảnh của ông ấy và tự nhủ đây là người đàn ông đã đưa tôi đến thế giới này, nhưng điều đó không có nghĩa là tôi có một người cha" (anh đã không gặp mặt bố mình cho đến tận năm 2012).

Thời trẻ tuổi, từng có lúc Rodman cảm thấy nhút nhát và sống nội tâm hay nói đúng hơn là có một chút tự kỷ. Sau khi nỗ lực tự sát thất bại vào năm 1993, Rodman quyết thay đổi cuộc đời mình thành một "bad boy" đúng nghĩa và trở nên nổi tiếng với những hành động gây tranh cãi.
Anh thường xuất hiện với quả đầu nhuộm đủ màu, khuyên tai, khuyên mũi và hình xăm ở khắp nơi đồng thời hay phản ứng bằng cách cự cãi với các cầu thủ khác cũng như trọng tài trên sân.
Siêu dự bị thời trung học
Mặc dù là một trong những cầu thủ có thành tích đáng ngưỡng mộ trong lịch sử NBA nhưng lúc mới bước chân vào sự nghiệp bóng rổ, Rodman thậm chí còn bị đánh giá thấp hơn cả hai người chị của mình.
Rodman còn không thể thực hiện nổi một pha lên rổ và thường xuyên ngồi ở hàng ghế dự bị hoặc bị loại ra khỏi đội hình khi còn chơi ở các trường trung học.
Chàng trai 5ft6 (1m68) khi chuyển qua chơi bóng đá cũng không khá hơn hay không muốn nói là thậm tệ. Cho đến khi kết thúc thời kỳ trung học, Rodman mới cảm nhận được sự phát triển khác thường trong cơ thể của mình và quyết định thử thách lần thứ hai với bóng rổ.

Đó là khi Rodman gia nhập trường CookeCountyCollege (giờ là NorthCentralTexasCollege) tại Gainesville, Texas. Chỉ trong học kì đầu tiên, Rodman ghi trung bình 17,6 điểm và 13,3 rebounds trước khi bị đuổi vì học lực kém, sau đó chuyển sang học tại Đại học Southeastern Oklahoma State University (một Trung tâm huấn luyện thể thao Quốc gia - NAIA).
Với 3 mùa giải tại đây từ 1983-1986, Dennis Rodman đã 3 lần đạt danh hiệu NAIA All-American và dẫn đầu cả trường về số lần rebound cả 2 mùa giải 1984–1985 và 1985–1986. Anh ghi trung bình 25,7 điểm và 15,7 rebounds với tỉ lệ ghi điểm thành công đạt 63%.
Tại giải đấu Portsmouth Invitational - trại hè dự bị dành cho các VĐV NBA, Rodman đạt danh hiệu MVP và giành được sự chú ý của CLB Detroit Pistons.
Thiên tài IQ bóng rổ
Có nhiều câu hỏi đặt ra về khả năng rebound quá giỏi của Rodman. Tất cả là nhờ trí thông minh và óc phân tích tuyệt vời của anh ta. Sau đây là một câu chuyện về Rodman do Isiah Thomas kể lại nhằm xác nhận điều ấy:
“Khi đó chúng tôi đang xếp hàng khởi động và lần lượt lên rổ, còn Rodman đứng bên ngoài chăm chú nhìn người khác tập.
Tôi liền bảo: ‘Này, mau vào đây tập. Mọi người khác đang tập, cậu cũng phải tập chứ’.
Cậu ta trả lời: ‘Tôi đang nhìn cách trái bóng xoay’.
Tôi bảo: ‘Cậu nói gì chứ?’.
Cậu ta nói: ‘Ví dụ như khi cậu lên rổ, quả bóng sẽ xoay 3 vòng, còn khi Joe lên rổ, quả bóng sẽ xoay 3 vòng rưỡi’.

Cậu ta đã đưa việc rebound lên một tầm cao hoàn toàn khác. Cậu ta biết số lần bóng xoay khi lên rổ của tất cả mọi người trong đội. Cậu ta biết khi nào nó sẽ nẩy, nẩy ra ngoài, nẩy sang trái hay sang phải…
Khi bàn về IQ bóng rổ, Rodman là một thiên tài. Cậu ta đã đưa rebound lên tầm vóc khoa học, và tôi chưa bao giờ nghe ai có thể phân tích về rebound và phòng thủ như cậu ta vậy”.
Dennis Rodman là ví dụ tiêu biểu cho việc dùng đầu óc để chiến thắng hình thể. Với chiều cao 2m01, Rodman có thể cao to hơn các hậu vệ, nhưng hoàn toàn thấp bé so với các tiền phong hay trung phong, những người đảm nhiệm công việc rebound của đội bóng.
Tuy nhiên, nhờ chăm chỉ tìm hiểu, Rodman đã giành giải rebound của NBA đến 7 lần và lần nào cũng với những thông số cách biệt.