Thời Tam Quốc phân tranh, đã chứng kiến sự xuất hiện của các anh hùng cái thế, những vị quân sư lỗi lạc và những mưu kế làm thay đổi cả bánh xe lịch sử. Sau đây là những mưu kế nổi bật nhất được đời đời truyền tụng, như những giai thoại có một không hai trong sử sách.

Lã Mông khéo dùng kế "Dối trời qua biển", đoạt Kinh Châu, hại Quan Vũ

Quan Vũ được Lưu Bị và Gia Cát Lượng tin tưởng giao cho trấn thủ ở Kinh Châu, cổ họng huyết mạch, nằm trên ngã ba đường giữa Ngụy, Thục và Ngô. Đại đô đốc bên phía Đông Ngô khi ấy là Lã Mông đóng quân ở bờ bên kia Trường Giang, thường xuyên nhòm ngó Kinh Châu nhưng vẫn thường lép vế trước uy vũ của Quan Vũ.
Năm 219, Quan Vũ mang đại quân đánh lên phía bắc, chinh phạt lãnh thổ Tào Tháo. Đại đô đốc Đông Ngô là Lã Mông cho đây là cơ hội tốt để thu hồi lại Kinh Châu. Tuy nhiên, Quan Vũ vẫn để lại rất nhiều quân phòng thủ hùng hậu ở đây khiến Lã Mông loay hoay chưa biết tính kế gì.
Lã Mông nghĩ ra một mẹo, bàn với Tôn Quyền đưa Lục Tốn, vốn là một thư sinh vô danh lên làm Đại đô đốc thay mình hòng làm Quan Vũ chủ quan. Lục Tốn vừa nhậm chức liền gửi thư hết mực ca ngợi Quan Vũ, lời lẽ nhún nhường, nịnh bợ. Quả nhiên Quan Vũ trúng đòn tâm lý, tỏ ra khinh thường Lục Tốn và bắt đầu rút dần quân đội từ Kinh Châu điều động lên chiến trường Phàn Thành đối phó với Tào Tháo.
Ngay sau khi nghe tin, Lã Mông lập tức hành động. Ông cho hóa trang thuyền chiến thành thuyền buôn, quân tinh nhuệ đều mặc áo trắng đóng giả làm thương nhân tránh bão nhằm che mắt quân đội Kinh Châu phòng thủ dày đặc bên sông. Lã Mông lại cho người mang gốm sứ, lụa là, vàng bạc đút lót cho viên tướng trấn giữ để được neo đậu ở lại bến vào lúc đêm khuya ít phòng bị nhất.
Trong khi Quan Vũ vẫn đang bị cầm chân ở Phàn Thành phía bắc, Quân của Lã Mông đã lẳng lặng men theo dọc sông Trường Giang đến tận thành Kinh Châu. Lã Mông cho một toán quân tinh nhuệ lên thành bắt sống toàn bộ lính trấn thủ. Sau đó thay đồ quân Hán vào quân mình và tiến đến Kinh Châu đòi vào thành, khi cổng thành hạ xuống cũng là lúc Kinh Châu thất thủ. Toàn bộ quân đội của Lã Mông đã vượt qua phòng tuyến tuần tra của Quan Vũ mà không hề bị phát hiện.
Đây chính là kế "Bạch y độ giang" (áo trắng qua sông) kinh điển đã ghi danh Lã Mông vào sử sách. Còn Quan Vũ, không thể đánh chiếm được Phàn Thành, phải lui binh về, giữa đường nghe tin Kinh Châu thất thủ, kế cùng phải chạy ra Mạch Thành. Trên đường, quân Ngô bày ổ mai phục bắt sống Quan Vũ rồi xử trảm ông.

Gia Cát Lượng dùng "thuyền cỏ mượn tên" khéo lừa Tào Tháo

Năm 208, Tào Tháo điểm 83 vạn quân tiến xuống phía nam với tham vọng thống nhất Trung Quốc. Quân nước Ngụy rất hùng mạnh, tràn đầy khí thế sau những chiến thắng liên tiếp ở miền bắc, đặc biệt là sau khi tiêu diệt 70 vạn quân Viên Thiệu. Khi tiến đến bờ sông Trường Giang, quân Tào cắm trại, huênh hoang gửi lời thách đấu tới cả Giang Đông, khi ấy đang ở dưới quyền cai trị của Tôn Quyền.
Trước áp lực ngày càng lớn của Tào Tháo, Lưu Bị và Tôn Quyền buộc phải kết thành liên minh. Gia Cát Lượng, quân sư của Lưu Bị thân hành sang sông đến phối hợp tác chiến cùng Chu Du, Đại đô đốc của Đông Ngô. Tuy nhiên, các tướng Đông Ngô thường ghen tị với tài năng của Gia Cát Lượng nên nhiều lần bày kế hãm hại ông.
Một lần, họ nói rằng để đối phó với quân phương Bắc cần 10 vạn mũi tên trong vòng 10 ngày và yêu cầu Gia Cát Lượng làm giúp. Gia Cát Lượng ung dung nhận lời, lập quân lệnh trạng và hứa chỉ cần 3 ngày là đáp ứng đủ.
Gia Cát Lượng dành 2 ngày đầu chuẩn bị trong bí mật. Ông huy động 20 chiếc thuyền và bố trí 30 binh sĩ trên mỗi chiếc thuyền. Sau đó xếp quanh nhóm lính thật là các lính giả làm bằng rơm. Vào ngày thứ ba, ông đưa theo người bạn là Lỗ Túc và dẫn các tàu thuyền vượt sông Trường Giang tiến gần thủy trại quân Tào.
Sương mù dày đặc che phủ lòng sông, Gia Cát Lượng lệnh cho lính của mình hò hét và đánh trống trận. Hoảng sợ khi nghe tiếng hò hét và bị che lấp tầm mắt vì sương mù, quân Ngụy bắn tên ồ ạt về phía tiếng động phát ra. Tên bắn ra cắm tua tủa vào những lính rơm trên thuyền. Khi các lính rơm ở một phía bị găm đầy mũi tên, Gia Cát Lượng cho quay thuyền ngược lại để tiếp tục nhận tên.
Cuối cùng, sau khi ước lượng rằng đã lấy đủ 10 vạn mũi tên, Gia Cát Lượng ra lệnh các thuyền chở tên quay trở về. Các tướng lĩnh nước Ngô ra đón ông trong hổ thẹn. Nhờ kế hoạch hoàn hảo của Gia Cát Lượng, quân đội Thục – Ngô có đầy đủ vũ khí để sẵn sàng cho cuộc chiến tranh. Sau đó trận Xích Bích diễn ra, 10 vạn mũi tên góp phần quan trọng cho chiến thắng của đội quân phương Nam. Họ đã chặn đứng sự bành trướng của Tào Tháo và khiến Thừa tướng nhà Hán phải thua chạy dài với tàn quân ít ỏi.

Tư Mã Ý giả ốm lừa được Tào Sảng

Sau khi đẩy lui được những cuộc tấn công của Gia Cát Lượng, Tư Mã Ý trở về triều đình với tư cách của một công thần. Vua Ngụy là Tào Duệ hết sức tin dùng ông, phong ông đến chức Phiêu kỵ đại tướng quân. Trước khi chết, Tào Duệ còn giao cho Tư Mã Ý (cùng với Tào Sảng) là phụ chính đại thần, giúp việc cho con nhỏ của mình là Tào Phương.
Khi ấy, quyền lực triều Ngụy do Tư Mã Ý và Tào Sảng cùng nắm giữ. Tuy nhiên, bằng những thủ đoạn chính trị, Tào Sảng dần loại bỏ hết thực quyền của Tư Mã Ý, thường tự mình đưa ra mọi quyết định mà không cần hỏi Ý. Về danh nghĩa, Tư Mã Ý vẫn là thủ lĩnh đứng đầu quân đội nhưng vai vế chính trị của ông trong triều đình thì chỉ là "hữu danh vô thực". Tào Sảng đã nắm hết mọi quyền bính.
Năm 247, Tư Mã Ý cáo ốm, xin về quê dưỡng bệnh. Nhưng Tào Sảng vẫn luôn đề phòng ông. Tào Sảng cử tâm phúc của mình là Lý Thắng nhậm chức thứ sử Kinh Châu, trên đường đi ghé qua thăm dò thái độ của Tư Mã Ý. Khi Lý Thắng đến nơi, Tư Mã Ý run rẩy lấy tay với áo, thì áo rơi tuột xuống đất. Ông lại đưa tay ra hiệu với người hầu, tỏ ý muốn uống nước. Người hầu bưng lên một bát cháo, Tư Mã Ý húp từng tí một, nước cháo chảy theo khóe miệng tràn cả xuống ngực.
Trông thấy cảnh ấy, Lý Thắng mừng khấp khởi trong lòng, cho rằng Tư Mã Ý đã là đồ bỏ đi, không còn gì đáng sợ nữa. Trong cuộc nói chuyện sau đó, Tư Mã Ý còn giả ngây, giả điếc khi 3 lần cố tình đọc sai nơi mà Lý Thắng sắp đến nhậm chức: Kinh Châu lại đọc thành Tinh Châu. Tư Mã Ý cũng gọi 2 con là Tư Mã Sư và Tư Mã Chiêu ra để gửi gắm. Lý Thắng hoàn toàn tin rằng Tư Mã Ý bệnh nặng sắp lìa đời.
Sau khi ra về, Lý Thắng vội vã đến thẳng đến nhà Tào Sảng thuật lại mọi chuyện. Tào Sảng nghe xong cảm thấy rất khoan khoái, từ đó càng không coi Tư Mã Ý là gì, ra sức lộng quyền hơn trước. Nhưng đó cũng là lúc tai họa ập xuống đầu ông.
Năm 249, Tư Mã Ý quyết định ra tay. Lợi dụng lúc Tào Sảng đang hộ giá hoàng đế Tào Phương đi thăm mộ tiên đế Tào Duệ, Tư Mã Ý phát động một cuộc binh biến trong kinh thành. Ông cho đóng tất cả cổng thành Lạc Dương, gửi biểu tâu lên Tào Phương, sai người đưa thư vạch tội Tào Sảng, đề nghị trừng trị.
Tào Sảng được tin thì hoảng loạn vô cùng, không biết phải xoay sở ra sao. Mưu sĩ là Hoàn Phạm hiến kế khuyên Tào Sảng mang theo hoàng đế Tào Phương chạy sang Hứa Xương rồi phát hịch kêu gọi quân binh các nơi đánh Tư Mã Ý. Nhưng Tào Sảng cứ ngần ngừ không quyết, cả đêm chống kiếm nước mắt ngắn dài. Cuối cùng, Tào Sảng ngây thơ tin theo lời dụ hàng của Tư Mã Ý (hứa sẽ giữ nguyên mọi chức vụ cho Tào Sảng). Chẳng ngờ sau đó, Tư Mã Ý nuốt lời, ra lệnh hành quyết Tào Sảng, tru di 9 họ vì tội khi quân.
Mưu kế của Tư Mã Ý sau này được người đời truyền nhau với cái tên "giả si bất điên" (giả ngu mà không hề điên). Muốn dụng thành kế đó phải cực kỳ khéo léo, diễn xuất tài tình. Tào Sảng vô mưu đương nhiên bị cho vào tròng. Tư Mã Ý quả không hổ danh "kỳ phùng địch thủ" của Gia Cát Lượng. Tuy tài trí kém Lượng, nhưng một đời rèn luyện ở thao trường với Thừa tướng đại tài nhà Thục Hán cũng đủ để Tư Mã Ý trui rèn được bản lĩnh, trí khôn. Sau này, Tư Mã Ý chính là người đặt những viên gạch đầu tiên cho nhà Tấn thống nhất Trung Nguyên sau này.
(còn tiếp)

• 12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 1)
• 12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 3)

Thời đại Tam Quốc phân tranh, đã chứng kiến sự xuất hiện của các anh hùng cái thế, những vị quân sư lỗi lạc và những mưu kế làm thay đổi cả bánh xe lịch sử. Sau đây là những mưu kế nổi bật nhất được đời đời truyền tụng, như những giai thoại có một không hai trong sử sách.

Chu Du "mượn tay" Tào Tháo giết Sái Mạo và Trương Doãn

Sau khi đánh bại đại quân phiệt Viên Thiệu ở Quan Độ, Tào Tháo đã kiểm soát được miền bắc. Ôm chí thống nhất toàn cõi Trung Quốc, Tào Tháo mang 83 vạn đại quân xuống chinh phạt Đông Ngô, thế lực rất lớn mạnh. Tào Tháo chiếm lĩnh Kinh Châu, lại thu dùng những tướng lĩnh thành thạo thuỷ chiến như Sái Mạo, Trương Doãn để huấn luyện thuỷ quân, tích cực chuẩn bị nam hạ, tiêu diệt Tôn Quyền.
Năm 209, Tào Tháo sai Tưởng Cán đến dụ hàng Chu Du. Vốn là bạn cũ Chu Du, Tưởng Cán mau chóng lên đường sang Đông Ngô để dò la tin tức. Chu Du đã sớm biết được ý định của Tào Tháo nên cố tình đóng kịch để lừa Tưởng Cán. Chu Du cho bày tiệc rượu thiết đãi bạn cũ rồi còn dẫn Tưởng Cán đi dạo chơi, thăm thú doanh trại quân Ngô. Đoạn, Chu Du giả say, đưa Tưởng Cán về ngủ cùng trong doanh trại.
Trước đó, Chu Du đã sớm chuẩn bị một lá thư đặt trên mặt bàn, giả vờ ngủ say. Nửa đêm, Tưởng Cán mò dậy, bỗng thấy lá thư trên mặt bàn. Đó là thư đầu hàng của Sái Mạo, Trương Doãn mà Chu Du đã mạo danh viết. Trong thư nói rằng: "Không lâu nữa sẽ dâng đầu của Tào Tháo".
Tưởng Cán tưởng thật, lập tức lấy trộm bức thư đó, mau chóng lẻn về bờ bên kia sông báo tin. Về đến doanh trại quân Tào, Cán mới đưa thư đó cho Tào Tháo xem. Tháo coi xong nổi cơn thịnh nộ, cho quân chém đầu Sái Mạo và Trương Doãn. Nhưng chỉ ít lâu sau đó, khi bình tĩnh suy xét lại, Tào Tháo mới biết rằng mình dính kế phản gián của Chu Du.
Tào Tháo đã phải trả giá đắt cho sự nóng giận nhất thời đó. Quân Tào phần lớn là người miền bắc, không quen thủy chiến, đò giang sông nước. Nhiều tướng sĩ ốm đau, say sóng. Sái Mạo, Trương Doãn vốn là những thủy sư đô đốc rất có tài (từng thiết kế cả thủy trại cho Tào Tháo) chẳng may chết oan, thủy quân Tào như rắn mất đầu, bại vong trước Đông Ngô là điều tất yếu.

3 cẩm nang của Gia Cát Lượng phá Chu Du, giữ Kinh Châu

Kinh châu là ngã 3 thiên hạ, có vị trí chiến lược về mặt quân sự, vì vậy đây là vùng đất mà cả Tào Tháo, Tôn Quyền và Lưu Bị đều thèm muốn. Sau trận Xích Bích, Lưu Bị chiếm được phần lớn Kinh Châu, lấy tiếng là "mượn" của Đông Ngô nhưng liên tục trì hoãn không chịu giao trả, bất chấp Tôn Quyền nhiều lần sai sứ sang đòi.
Khi ấy, được tin Cam phu nhân (vợ Lưu Bị) vừa mới mất, Chu Du lập tức nghĩ ra quỷ kế để đoạt lại Kinh Châu bằng cách mai mối cho Lưu Bị lấy em gái của Tôn Quyền. Sau đó, Lưu Bị tất sẽ phải sang Đông Ngô bái lĩnh nhạc mẫu, Chu Du sẽ lấy cớ đó giữ Lưu Bị lại, uy hiếp đòi trả Kinh Châu. Lỗ Túc nghe kế, về báo với Tôn Quyền. Quyền thấy hay lắm liền cho Lã Phạm lên đường sang Kinh Châu mai mối, "kén rể".
Thế nhưng Gia Cát Lượng đã sớm đoán biết được ý đồ của Chu Du, sau khi bói một quẻ, Khổng Minh thưa với Lưu Bị: "Chu Du tuy giỏi dùng mưu, nhưng che sao được mắt tôi. Tôi chỉ dùng một mẹo nhỏ, khiến Chu Du không thò được ngón gì, mà em gái Ngô hầu lại về tay chúa công, Kinh Châu cũng vững như bàn thạch". Sau khi được Tôn Quyền đồng ý, thì Huyền Đức vẫn ngại ngùng không muốn đi. Khổng Minh nói: "Tôi đã định sẵn ba kế, việc này phi Tử Long đi không xong!"
Bèn gọi Tử Long đến cạnh, ghé tai dặn rằng: "Ngươi bảo vệ chúa công sang Đông Ngô, nên nhận lấy ba cẩm nang này, trong có ba kế rất hay, cứ theo thứ tự mà làm". Nói đoạn, đưa ba cẩm nang cho Vân giấu kỹ trong người. Đoạn Khổng Minh sai người sang Đông Ngô dâng lễ cưới trước, lễ vật đầy đủ không thiếu thứ gì.
Kế 1: Khi Lưu Bị sang Đông Ngô, Tử Long mở túi thứ nhất ra xem. Xem xong, Vân gọi 500 quân sĩ, dặn bảo các việc. Lại nói với Huyền Đức vào ra mắt Kiều quốc lão trước. Cụ này là cha hai nàng Kiều, nhà ở Nam Từ. Huyền Đức mang dê và rượu vào bái kiến quốc lão, thuật lại việc Lã Phạm sang làm mối Tôn phu nhân. Năm trăm quân sĩ, người áo thắm, kẻ quần điều, tấp nập ra phố mua bán đồ vật, nói toang lên rằng Huyền Đức vào làm rể Đông Ngô. Mọi người trong thành đều biết chuyện cả.
Mục đích kế này là khiến cho sự việc đang bị bưng bít được cả thiên hạ biết đến, bao gồm cả Quốc Thái (mẹ Tôn Quyền). Sau đó Quốc Thái nổi giận lôi đình mắng Chu Du và Tôn Quyền té tát vì dám qua mặt bà mà bày kế mỹ nhân để hại người. Quốc Thái hẹn Lưu Bị tới chùa Cam Ninh coi mặt rồi tỏ ra rất ưng ý vì tướng mạo phi phàm của rể hiền. Từ đó Lưu Bị được Quốc Thái bảo vệ cho đến ngày cưới xong xuôi.
Chu Du biết tin việc giả thành thật rồi, lại bày kế thứ 2 cho Tôn Quyền nói: "Theo ý tôi, chi bằng hãy giam lỏng hắn ở Đông Ngô. Sửa sang cửa nhà cho lộng lẫy, làm nhụt chí khí của hắn đi, đưa vào nhiều gái đẹp và những đồ quý báu khiến hắn mê mải cuộc vui, nhạt tình cũ với Quan, Trương, quên Gia Cát Lượng, mỗi người một nơi. Rồi ta sẽ đem quân sang đánh, thế nào việc lớn cũng thành công". Quyền nghe thấy đắc ý lắm, làm y như lời Chu Du. Quả thật Lưu Bị từ đó tới cuối năm chỉ suốt ngày ăn chơi hưởng lạc bên mỹ nhân và các thú vui của Giang Nam mà quên mất đường về.
Kế 2: Triệu Vân sực nhớ Khổng Minh trao cho ba cái túi gấm, có dặn thoạt tiên đến Nam Từ thì mở túi thứ nhất, cuối năm, mở túi thứ hai, đến khi nào nguy cấp không có đường chạy, thì mở nốt cái thứ ba. Trong túi có mẹo xuất quỷ nhập thần, bảo toàn được chúa công về tới nhà. Thế là Vân y lời kế thứ 2 của Khổng Minh vào khóc lóc sợ sệt nói với Lưu Bị là Tào Tháo khởi 50 vạn quân đánh Kinh Châu để trả thù trận Xích Bích. Nhờ Tôn phu nhân giúp đỡ, Lưu Bị đợi đến giữa hôm mồng một tết, cùng với phu nhân mượn cớ ra bờ sông tế tổ, rồi lẻn về dưới sự yểm trợ của Triệu Vân.
Lúc này quân của Tôn Quyền đuổi riết đến nơi, sát bờ sông, Vân nói: "Chúa công chớ ngại. Quân sư có ba điều diệu kế ở trong túi gấm này. Hai lần mở trước đều đã trúng cả. Nay còn điều thứ ba, dặn lúc nào nguy cấp lắm mới mở. Chính lúc này nên mở ra xem sao".
Kế 3: Nói rồi, Vân mở nốt túi thứ ba dâng lên. Huyền Đức xem xong, đến ngay trước xe Tôn phu nhân khóc lóc nói rõ sự tình. Ông kể rằng việc mai mối kết hôn giữa mình và phu nhân là kế của Tôn Quyền và Chu Du muốn lấy Kinh Châu chứ không phải thực lòng. Lưu Bị vì tin là sẽ gặp được tri kỷ nên mới liều mạng sang đây rồi mới rơi vào tình cảnh bi đát như thế này.
Tôn phu nhân nghe xong hiểu chuyện, dẫn Tử Long về sau chặn hậu, và cản 4 tướng của Tôn Quyền lại, còn Lưu Bị ra tới bờ sông. Nhưng quân binh cầm theo kiếm của Tôn Quyền vẫn đuổi sát, muốn lấy mạng cả 2 người.
Bất ngờ từ hơn chục chiếc thuyền buôn gần đó có tiếng cười. Khổng Minh bước ra và rước Lưu Bị cùng Tôn phu nhân lên thuyền trở về. Quân Chu Du dùng thuyền chiến lớn đuổi theo, Khổng Minh lúc này cũng đã cập bờ, gấp rút tháo chạy qua hẻm núi, thì Chu Du xua quân xuống đuổi giết.
Đang đuổi miết, bỗng thấy hồi trống nổi lên, một toán quân ở trong sườn núi kéo ra, đại tướng đi đầu là Quan Vân Trường. Du luống cuống, vội quay ngựa chạy. Vân Trường xốc tới, Du tế ngựa chạy chí chết. Đang chạy, Hoàng Trung, Nguỵ Diên hai bên đổ ra đánh giết, quân Ngô thua to. Du lật đật xuống được đến thuyền, thì quân sĩ ở trên bờ đồng thanh hô lớn:
"Chu Du diệu kế yên thiên hạ,
Đã mất phu nhân, lại thiệt quân!"
Thế mới thấy, tài năng của Gia Cát Lượng đã hoàn toàn vượt xa đại đô đốc Đông Ngô là Chu Du, ngồi ở nhà mà tính chuyện ngàn dặm, khiến đại cục Thục Hán từ đó không ngừng hưng vượng, mà Đông Ngô thì mất cả chì (Lưu Bị) lẫn chài (Tôn phu nhân).

Khương Duy trá hàng muốn dựng lại Thục quốc

Sau khi Gia Cát Lượng mất, học trò của ông là Khương Duy tiếp quản quyền lãnh đạo quân đội, nối chí lớn của thầy, tiếp tục nhiều lần mang quân thảo phạt đất Ngụy. Tuy nhiên, những cuộc chinh phạt ấy không mang lại nhiều lợi thế về mặt quân sự. Ngược lại, nước Ngụy bấy giờ đầy rẫy nhân tài. Đặng Ngải và Chung Hội đều là những anh kiệt, tài ngang ngửa Khương Duy. Khương Duy tiến lui đều khó.
Trong khi đó, tình hình chính trị ở nước Thục vô cùng rối ren. Hậu chủ Lưu Thiện tin dùng hoạn quan Hoàng Hạo mà Hạo thường tìm cách hãm hại Khương Duy. Do đó Khương Duy không dám về Thành Đô mà chỉ đem binh đồn trú ở bên ngoài.
Lúc này, Tư Mã Chiêu, hiện đang cầm quyền bính ở nước Ngụy, sai Đặng Ngải, Gia Cát Tự và Chung Hội chia quân làm ba đường tấn công Thục quốc. Trong khi Chung Hội và Khương Duy đánh nhau ác liệt ở Hán Trung, Đặng Ngải thừa cơ vượt qua dãy núi hiểm trở Âm Bình, thọc vào phía sau nước Thục. Hậu chủ Lưu Thiện ra lệnh cho Khương Duy bãi chiến xin hàng. Khương Duy vốn biết rõ Chung Hội và Đặng Ngải mâu thuẫn lâu nay nên vờ ra hàng Chung Hội để chờ thời cơ.
Nước Thục bị chiếm đóng. Vào lúc đó, Tư Mã Chiêu lo sợ Đặng Ngải, Chung Hội làm phản nên có ý trừ khử sớm. Tư Mã Chiêu thoạt tiên truyền cho Chung Hội phải bắt Đặng Ngải. Đặng Ngải ít quân, không chống cự nổi, bị bắt sống rồi giải trói về chờ về xử tội bất chấp người thực sự có ý làm phản chính là Chung Hội.
Khương Duy ra hàng, hoàn toàn chiếm được lòng tin của Chung Hội. Hội thường đàm đạo suốt ngày không biết chán với Duy, đi cùng xe, ngủ cùng giường, ăn cùng mâm với nhau. Lúc ấy, Khương Duy lấy gương của Hàn Tín năm xưa để kích động Chung Hội làm phản, có ý nói rằng nếu không mau chóng đứng ra tự lập, tính kế lớn thì sớm muộn cũng bị Tư Mã Chiêu trừ bỏ. Chung Hội nghe theo liền. Khương Duy định mượn kế dùng tay Chung Hội để dấy binh, gây dựng lại cơ đồ nhà Thục.
Các tướng Ngụy dưới quyền Chung Hội không nghe theo, bèn bị Hội giam cả lại. Khương Duy lại kích Chung Hội giết hết các tướng Ngụy đó đi, định sau này tìm thời cơ trừ luôn Chung Hội để nắm lấy binh quyền, gây dựng lại Thục Hán. Tuy nhiên, việc chưa thành thì bị bại lộ. Các tướng sĩ nước Ngụy tập hợp hết binh mã lại, đánh bật trở lại Chung Hội. Chung Hội và Khương Duy đều chết trong đám loạn quân.
Kế trá hàng của Khương Duy thất bại. Khi mổ bụng Khương Duy, tất cả đều kinh hãi khi thấy quả mật của ông to lớn khác thường, một dấu hiệu biểu tượng cho thấy chí nằm gai nếm mệt, chịu khổ nhục kế của Khương Duy lớn lao thế nào.

• 12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 1)
• 12 mưu kế nổi tiếng nhất thời đại Gia Cát Lượng vẫn còn giá trị đến ngày nay (Phần 2)