“Việc của tôi là đại diện cho nước Mỹ, chứ không phải đại diện cho thế giới”, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh trong bài phát biểu đầu tiên trước lưỡng viện Quốc hội Mỹ trên cương vị người đứng đầu Nhà Trắng.
Với nội dung chính là kêu gọi người Mỹ đoàn kết giúp ông xây dựng đất nước, bài phát biểu này của Trump được đánh giá là mềm mỏng hơn bài phát biểu của ông trong ngày nhậm chức 20/1.

“Sự hồi sinh của tinh thần Mỹ”

Theo giới quan sát, ông Trump đến Quốc hội Mỹ lần này với một gánh nặng lớn: giải thích kế hoạch của ông với những người hoài nghi, bao gồm một số lượng ngày càng lớn các nghị sỹ trong Đảng Cộng hòa.

Bài phát biểu được đưa ra sau 6 tuần đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống của Trump - khoảng thời gian được đánh dấu bằng những mức điểm của thị trường chứng khoán Mỹ, bên cạnh các cuộc biểu tình phản đối Trump, trận chiến pháp lý xung quanh sắc lệnh cấm nhập cảnh tạm thời, cùng thói quen gây tranh cãi của ông về thông báo chính sách thông qua mạng xã hội Twitter.

Với bài phát biểu này, Trump đối mặt với hai lựa chọn: hoặc đưa ra những phát ngôn tương tự như trong bài phát biểu nhậm chức của ông để thổi bùng tinh thần dân tộc, hoặc dịch chuyển quan điểm và thể hiện thái độ nhượng bộ trước những người phản đối ông. Và có vẻ như Trump đã cố gắng dung hòa giữa hai lựa chọn này.

“Tôi có mặt ở đây tối nay để gửi đi một thông điệp về đoàn kết và sức mạnh. Từ nay trở đi, nước Mỹ sẽ mạnh lên bởi những khát vọng của chúng ta, thay vì bị đè nặng bởi những nỗi sợ hãi”, Trump nói.

Vị tỷ phú trở thành chính khách nhấn mạnh rằng từ khi ông trúng cử Tổng thống, một loạt công ty lớn gồm Ford, Fiat Chrysler, General Motors (GM), Sprint, Softbank, Lockheed Martin, Intel, Wal-Mart… đã công bố những kế hoạch đầu tư trị giá hàng tỷ USD vào Mỹ và tạo ra “hàng chục nghìn việc làm mới ở Mỹ”.

Về tăng cường quản lý người nhập cư, Trump nói: “Thông qua thực thi luật nhập cư, chúng ta sẽ tăng tiền lương, giúp đỡ người không có việc làm, tiết kiệm hàng tỷ USD, và đưa các cộng đồng của chúng ta trở nên an toàn hơn đối với tất cả mọi người”.

Trump tỏ ra ôn hòa hơn khi phân biệt giữa những người theo đạo Hồi bình thường và các phần tử khủng bố. Ông nói IS “đã sát hại cả những người Hồi giáo và Thiên chúa giáo”, và nước Mỹ sẽ cùng với các đồng minh “bao gồm cả những người bạn và đồng minh của chúng tôi trong thế giới Hồi giáo” dập tắt mối đe dọa này.

Các nghị sỹ Cộng hòa đã đứng lên vỗ tay khi Trump một lần nữa nói về cuộc chiến của nước Mỹ chống lại “chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo cực đoan” - sử dụng ngôn ngữ mà người tiền nhiệm Barack Obama phản đối dùng vì cho rằng có thể thổi bùng căng thẳng sắc tộc.

“Điều mà chúng ta đang chứng kiến ngày hôm nay là sự hồi sinh của tinh thần Mỹ”, Tổng thống Mỹ phát biểu. “Các đồng minh của chúng ta sẽ nhận thấy rằng nước Mỹ một lần nữa sẵn sàng lãnh đạo. Tất cả các quốc gia trên thế giới, dù là bạn hay thù, sẽ nhận thấy nước Mỹ là một đất nước hùng mạnh, tự hào và tự do”.

Tân Tổng thống kêu gọi các nghị sỹ hành động nhanh chóng để thông qua các đạo luật thực thi chính sách của ông. Bài phát biểu của ông còn vạch ra một chương trình nghị sự bắt đầu bằng quốc phòng mạnh, bao gồm triệt hạ tổ chức khủng bố tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) và tăng cường thực thi các quy định pháp luật về người nhập cư.

Để mở khả năng cải tổ nhập cư

Trump nói trong khi ông đang phát biểu, thì các nỗ lực siết kiểm soát nhập cư của ông “đang loại bỏ những băng nhóm tội phạm, những kẻ buôn lậu ma túy đe dọa các cộng đồng của chúng ta và khiến người dân của chúng ta sợ hãi. Những kẻ xấu phải ra đi trong khi tôi đang nói ở đây”.

Tuy nhiên, Trump cũng để ngỏ khả năng cải tổ nhập cư, thay vì chỉ đưa ra thái độ cứng rắn với người nhập cư trái phép như thời gian qua. Ông nói một kế hoạch cải tổ nhập cư là điều có thể nếu hai đảng Dân chủ và Cộng hòa sẵn sàng nhượng bộ. Ông cho rằng luật nhập cư mới, nếu có, nên là một hệ thống dựa trên sự xứng đáng, thay vì dựa trên nhu cầu đối với lao động nhập cư giá rẻ.

Cải tổ nhập cư - đồng nghĩa với có thể cấp địa vị pháp lý cho người nhập cư trái phép - là vấn đề từng bị né tránh trong hai chính quyền tiền nhiệm của ông Trump do chia rẽ sâu sắc trong Quốc hội và trong xã hội Mỹ.
Trump nói, cải cách nhập cư sẽ giúp tăng lương và giúp những gia đình khó khăn gia nhập tầng lớp trung lưu. “Tôi tin rằng việc cải cách nhập cư một cách thực sự và tích cực là điều có thể, miễn là chúng ta tập trung vào các mục tiêu sau: cải thiện việc làm và tiền lương cho người Mỹ, tăng cường an ninh quốc gia, và lập lại sự tôn trọng luật pháp”.

Bài phát biểu của Trump cũng khuyến khích tinh thần lạc quan và sự đoàn kết - những điều tưởng chừng như đối nghịch với phong cách lãnh đạo của ông.
“Thời gian cho lối suy nghĩ nhỏ nhen đã hết”, ông chủ Nhà Trắng nói. “Thời gian cho những cuộc chiến tầm thường đã ở phía sau chúng ta. Chúng ta cần lòng can đảm để chia sẻ những giấc mơ ngập tràn trong tim mình. Lòng can đảm để giãi bày hy vọng ẩn sâu trong tâm hồn mình. Và sự tự tin để biến những niềm hy vọng và giấc mơ đó thành hành động”.

Obamacare là “thảm họa”

Về cải cách thuế, Trump nói: “Nhóm kinh tế của tôi đang soạn một kế hoạch cải cách thuế mang tính lịch sử, giảm thuế cho các công ty để họ có thể cạnh tranh với bất cứ ai và phát triển ở bất kỳ nơi đâu. Ngoài ra, chúng tôi sẽ giảm mạnh thuế cho tầng lớp trung lưu”. Tuy nhiên, Trump không đề cập cụ thể gì đến thuế biên giới (border tax).

Về Obamacare, đạo luật cải tổ y tế của người tiền nhiệm Barack Obama, Trump tiếp tục kêu gọi Quốc hội xóa bỏ và thay thế đạo luật này, đồng thời không quên gọi Obamacare là một “thảm họa”.

“Yêu cầu mọi người Mỹ phải mua bảo hiểm y tế do Chính phủ phê chuẩn không bao giờ là giải pháp đúng đắn cho nước Mỹ. Cách để làm cho bảo hiểm y tế đến được với tất cả mọi người là giảm chi phí bảo hiểm, và đó là điều mà chúng tôi sẽ làm”, Trump nói.

Trong bài phát biểu kéo dài một giờ đồng hồ, Trump nhắc lại lời hứa chi 1 tỷ USD cho xây dựng cơ sở hạ tầng như đường xá, cầu, càng biển, sân bay… Ông cũng nói sẽ tăng chi tiêu quốc phòng thêm 9%. Tuy nhiên, ông cũng không đưa ra được chi tiết nào mới cho các kế hoạch này.

Ngoài ra, Tổng thống Mỹ cũng bảo vệ những quyết định của ông về rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và xây tường ngăn biên giới Mỹ-Mexico.