Bế Văn Đàn lấy vai làm giá súng, Tô Vĩnh Diện dùng thân chèn pháo, Phan Đình Giót lấy thân mình lấp lỗ châu mai, Trần Can hiên ngang dẫn đầu tiểu đội vượt qua lô cốt tiền duyên để xông vào vào sở chỉ huy, rồi cắm cờ lên lô cốt Him Lam… Đó là những hình tượng bất diệt trong chiến dịch Điện Biên Phủ.

1. Anh hùng Tô Vĩnh Diện Tô Vĩnh Diện sinh năm 1924, dân tộc Kinh, quê ở xã Nông Trường, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hoá. Đồng chí nhập ngũ tháng 7 năm 1949. Khi hy sinh, đồng chí là Tiểu đội trưởng pháo cao xạ 37 ly thuộc Đại đội 827, Tiểu đoàn 394, Trung đoàn 367.
Tô Vĩnh Diện sinh trưởng trong một gia đình nghèo, lên 8 tuổi đã phải đi ở cho địa chủ. Suốt 12 năm đi ở, đồng chí phải chịu bao cảnh áp bức bất công. Năm 1946, đồng chí tham gia dân quân ở địa phương. Năm 1949, đồng chí xung phong đi bộ đội. Trong học tập công tác, đồng chí luôn thể hiện tinh thần gương mẫu đi đầu, lôi cuốn đồng đội noi theo. Trong hành quân chiến đấu, đồng chí đã cùng đồng đội bền bỉ vượt qua khó khăn, chấp hành nghiêm chỉnh các mệnh lệnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Tháng 5 năm 1953, quân đội ta thành lập các đơn vị pháo cao xạ để chuẩn bị đánh lớn. Đồng chí Tô Vĩnh Diện được điều về làm tiểu đội trưởng một đơn vị pháo cao xạ. Trong quá trình hành quân cơ động trên chặng đường hơn 1000 km tới vị trí tập kết để tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, đồng chí luôn luôn gương mẫu làm mọi việc nặng nhọc, động viên giúp đỡ đồng đội kéo pháo tới đích an toàn.
Trong lúc kéo pháo qua những chặng đường khó khăn nguy hiểm, đồng chí xung phong lái để bảo đảm an toàn cho khẩu pháo. Trong lúc kéo pháo cũng như lúc nghỉ dọc đường, Tô Vĩnh Diện luôn luôn nhắc đồng đội chuẩn bị chu đáo và tự mình đi kiểm tra tỉ mỉ đường dây kéo pháo, xem xét từng đoạn đường, từng cái dốc rồi phổ biến cho anh em để tránh những nguy hiểm bất ngờ xẩy ra.
Kéo pháo vào đã gian khổ, hy sinh, kéo pháo ra càng gay go ác liệt, đồng chí đã đi sát từng người, động viên giải thích nhiệm vụ, giúp anh em xác định quyết tâm cùng nhau khắc phục khó khăn để đảm bảo thắng lợi.
Qua 5 đêm kéo pháo ra đến dốc Chuối, đường hẹp và cong rất nguy hiểm. Tô Vĩnh Diện cùng đồng chí Ty xung phong lái pháo. Nửa chừng dây tời bị đứt, pháo lao nhanh xuống dốc, đồng chí vẫn bình tĩnh giữ càng, lái cho pháo thẳng đường. Nhưng một trong bốn dây kéo pháo lại bị đứt, pháo càng lao nhanh, đồng chí Ty bị hất xuống suối. Trong hoàn cảnh hiểm nghèo đó, Tô Vĩnh Diện hô anh em: “Thà hy sinh, quyết bảo vệ pháo” và đồng chí buông tay lái xông lên phía trước, lấy thân mình chèn vào bánh pháo, nhờ đó đơn vị kịp ghìm giữ pháo dừng lại.
Tấm gương hy sinh vô cùng anh dũng của đồng chí Tô Vĩnh Diện đã cổ vũ mạnh mẽ toàn đơn vị vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ, chuẩn bị chiến đấu và chiến đấu thắng lợi.
Tô Vĩnh Diện đã được tặng thưởng một Huân chương Chiến công hạng nhất.
Ngày 7 tháng 5 năm 1955, Tô Vĩnh Diện được Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà truy tặng Huân chương Quân công hạng nhì và được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang.
Anh hùng liệt sĩ Tô Vĩnh Diện (1924 - 1953) đã anh dũng hy sinh khi lấy thân mình chèn pháo trên đường kéo pháo vào trận địa Điện Biên Phủ.
Anh hùng liệt sĩ Tô Vĩnh Diện (1924 - 1953) đã anh dũng hy sinh khi lấy thân mình chèn pháo trên đường kéo pháo vào trận địa Điện Biên Phủ.
2. Anh hùng Bế Văn Đàn
Bế Văn Đàn sinh năm 1931, là người dân tộc Tày, quê ở xã Quang Vinh (nay là xã Triệu Ẩu), huyện Phục Hoà, tỉnh Cao Bằng. Ông xuất thân trong một gia đình nghèo có truyền thống cách mạng, cha làm thợ mỏ, mẹ mất sớm.
Lớn lên, ông tham gia hoạt động du kích. Tháng l năm 1948, ông xung phong vào bộ đội giữa lúc cuộc chiến tranh Đông Dương đang quyết liệt. Ông tham gia nhiều chiến dịch, luôn nêu cao tinh thần dũng cảm, tích cực vượt qua mọi khó khăn ác liệt, kiên quyết chấp hành mọi chỉ thị mệnh lệnh nghiêm túc, chính xác kịp thời, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Cuộc kháng chiến chống Pháp của Việt Minh đang ở giai đoạn quyết liệt, Đảng Cộng sản Đông Dương quyết định mở chiến dịch Đông Xuân năm 1953 – 1954, đơn vị hành quân đi chiến dịch, Bế Văn Đàn làm liên lạc tiểu đoàn. Một đại đội của tiểu đoàn được giao nhiệm vụ bao vây giữ Pháp ở Mường Pồn. Lúc đó, khi thấy lực lượng Việt Minh ít, Pháp tập trung hai đại đội có phi pháo yểm trợ liên tiếp phản kích, nhưng cả hai lần chúng đều bị quân Việt Minh đánh bật. Cuộc chiến đấu diễn ra căng thẳng và quyết liệt. Quân Pháp liều chết xông lên, quân Việt Minh kiên quyết ngăn chặn, chốt giữ.
Lúc đó có lệnh cho đại đội quyết tâm giữ ở Mường Pồn bằng bất cứ giá nào, để các đơn vị khác triển khai lực lượng, thực hiện các chủ trương của chiến dịch. Mặc dù Bế Văn Đàn vừa đi công tác về nhưng khi thấy chỉ huy thông báo, ông đã xung phong lên đường làm nhiệm vụ. Bế Văn Đàn vượt qua lưới đạn dày đặc của quân Pháp, xuống truyền đạt mệnh lệnh cho đại đội kịp thời, chính xác. Trong khi đó, trận chiến đấu diễn ra ngày càng ác liệt hơn, Bế Văn Đàn được lệnh ở lại đại đội chiến đấu.
Quân Pháp phản kích lần thứ ba, mở đường tiến, đại đội Việt Minh bị thương vong nhiều, chỉ còn 17 người, bản thân Bế Văn Đàn cũng bị thương, nhưng ông vẫn tiếp tục chiến đấu. Một khẩu trung liên của đơn vị không bắn được vì xạ thủ hy sinh. Khẩu trung liên của Chu Văn Pù cũng chưa bắn được vì không có chỗ đặt súng. Trong tình thế hết sức khẩn trương, Bế Văn Đàn không ngần ngại chạy lại cầm 2 chân khẩu trung liên đặt lên vai mình và hô đồng đội bắn. Pù còn do dự thì Bế Văn Đàn đã nói: Kẻ thù trước mặt, đồng chí có thương tôi thì bắn chết chúng nó đi!. Trong lúc lấy thân mình làm giá súng, Bế Văn Đàn bị hai vết thương nữa và hy sinh, hai tay vẫn còn ghì chặt súng trên vai mình

Xem thêm: >> Những ca khúc bất hủ về chiến thắng Điện Biên Phủ >> Cơn ác mộng của người Pháp ở Điện Biên Phủ >> Chiến thắng Điện Biên Phủ và sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ >> 'Con nhím' Điện Biên - ván cờ giữa Tướng Giáp và Navarre >> Chiến thắng Điện Biên Phủ dưới góc nhìn một Việt kiều Pháp >> Bi kịch của biệt kích dù Pháp ở Điện Biên Phủ >> Võ Nguyên Giáp và Catherine Karnow: cuộc gặp không thể quên >> Chuyện chưa kể về thời trẻ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp >> Người trí thức mang tên Võ Nguyên Giáp >> Có một khu rừng mang tên Đại tướng Võ Nguyên Giáp >> Tướng Giáp và ba bức chân dung trên bìa tạp chí Time >> 'Tướng Giáp: Nhà chiến lược của tự do'

Hình ảnh “Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng” trở thành một trong những tấm gương tiêu biểu trong Quân đội nhân dân Việt Nam thời kỳ Chiến tranh Đông Dương. Bế Văn Đàn lúc hy sinh là tiểu đội phó, Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông đã để lại tấm gương chiến đấu dũng cảm, chấp hành nghiêm mệnh lệnh của cấp trên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Do đó, trong đại hội mừng công của đơn vị, đồng chí Bế Văn Đàn được truy tặng Huân chương chiến công hạng nhất và được bình bầu là chiến sĩ thi đua số một của tiểu đoàn. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, ngày 31/8/1955, Bế Văn Đàn được Quốc hội nước Việt Nam truy tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và Huân chương quân công hạng nhì.
3. Anh hùng Phan Đình Giót
Anh hùng Liệt sĩ Phan Đình Giót (1922-13/3/1954), Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân (truy phong; 31/3/1955), Khi hy sinh anh là Tiểu đội phó bộ binh Đại đội 58, Tiểu đoàn 428, Trung đoàn 141, Đại đoàn 312, Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Huân chương Quân công hạng Nhì.
Anh sinh nǎm 1922 ở làng Tam Quang, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh, trong một gia đình rất nghèo. Bố bị chết đói. Anh phải đi ở từ năm 13 tuổi cực nhọc, vất vả. Cách mạng tháng Tám thành công, anh tham gia tự vệ chiến đấu, đến năm 1950, anh xung phong đi bộ đội chủ lực. Trong cuộc sống tập thể quân đội, Phan Đình Giót luôn tự giác gương mẫu về mọi mặt, hết lòng thương yêu giúp đỡ đồng đội, sẵn sàng nhận khó khăn về mình, nhường thuận lợi cho bạn nên được đồng đội mến phục. Phan Đình Giót tham gia nhiều chiến dịch lớn như: Trung Du, Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên Phủ.
Mùa đông năm 1953, đơn vị anh được lệnh tham gia chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Hành quân gần 500 km, vượt qua nhiều đèo dốc, mang vác nặng nhưng đồng chí vẫn kiên trì, giúp đồng đội về tới đích. Trong nhiệm vụ xẻ núi, mở đường, kéo pháo lên đèo xuống dốc vào trận địa rất gay go gian khổ, anh đã nêu cao tinh thần gương mẫu, bền bỉ và động viên anh em kiên quyết chấp hành nghiêm mệnh lệnh của cấp trên.
Chiều ngày 13 tháng 3 năm 1954, quân ta nổ súng tiêu diệt Him Lam. Cả trận địa rung chuyển mù mịt sau nhiều loạt pháo ta bắn chuẩn bị.
Các chiến sỹ đại đội 58 lao lên mở đường, đã liên tiếp đánh đến quả bộc phá thứ tám. Phan Đình Giót đánh quả thứ chín thì bị thương vào đùi nhưng vẫn xung phong đánh tiếp quả thứ mười. Quân Pháp tập trung hoả lực trút đạn như mưa xuống trận địa ta. Đồng đội bị thương vong nhiều.
Lửa căm thù bốc cao, anh lao lên đánh liên tiếp hai quả nữa phá toang hàng rào cuối cùng, mở thông đường để đồng đội lên đánh sập lô cốt đầu cầu. Lợi dụng thời cơ địch đang hoang mang, Phan Đình Giót vọt lên bám chắc lô cốt số 2, ném thủ pháo, bắn kiềm chế cho đơn vị tiến lên. Anh lại bị thương vào vai, máu chẩy đầm đìa. Nhưng bất ngờ từ hoả điểm lô cốt số 3 của lính Pháp bắn rất mạnh vào đội hình ta. Lực lượng xung kích bị ùn lại, Phan Đình Giót cố gắng lê lên nhích dần đến gần lô cốt số 3 với ý nghĩ cháy bỏng, duy nhất là dập tắt ngay lô cốt này. Anh đã dùng hết sức mình còn lại nâng tiểu liên lên bắn mạnh vào lỗ châu mai, miệng hô to:
“Quyết hy sinh…vì Đảng…vì dân!!..” rồi rướn người lấy đà, lao cả thân mình vào bịt kín lỗ châu mai địch. Hoả điểm lợi hại nhất của quân Pháp đã bị dập tắt, toàn đơn vị ào ạt xông lên như vũ bão, tiêu diệt gọn cứ điểm Him Lam, giành thắng lợi trong trận đánh mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. Trước khi hy sinh, Phan Đình Giót đã được Tiểu đoàn, Đại đoàn khen thưởng 4 lần.
4. Anh hùng Trần Can
Anh hùng Liệt sĩ Trần Can (1931-7/5/1954), Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân (Truy tặng; 7/5/1956), Khi hy sinh anh là Đại đội phó bộ binh thuộc Trung đoàn 209, Đại đoàn 312, Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Huân chương Quân công (hạng Nhì, hạng Ba), 2 Huân chương Chiến công hạng nhất, 2 lần được bầu là chiến sỹ thi đua của đại đoàn.
Trần Can sinh năm 1931, dân tộc Kinh, quê ở xã Sơn Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Từ hồi còn nhỏ, Trần Can rất ham thích vào bộ đội để được cầm súng giết giặc cứu nước. Lớn lên, đã ba lần đồng chí xung phong tình nguyện xin đi bộ đội, nhưng vì sức yếu nên đến lần thứ tư mới được chấp nhận (năm 1951).
Từ khi vào bộ đội, Trần Can chiến đấu rất dũng cảm, mưu trí, chỉ huy hết sức linh hoạt. Trong mọi trường hợp khó khăn ác liệt, anh đều kiên quyết dẫn đầu đơn vị vượt lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đã hai lần anh bị thương nặng vẫn tiếp tục chiến đấu, chỉ huy đơn vị kiên quyết tiến công tiêu diệt địch. Tấm gương của Trần Can đã thiết thực cổ vũ phong trào thi đua giết giặc lập công sôi nổi trong toàn đơn vị.
Trong trận đánh đồi Him Lam mở đầu cho chiến dịch Điện Biên Phủ, Trần Can được giao nhiệm vụ chỉ huy tiểu đội thọc sâu diệt sở chỉ huy và cắm lá cờ “Quyết chiến quyết thắng” của Hồ Chủ tịch giao cho quân đội lên đồn Pháp. Khi nổ súng, mặc cho hoả lực quân Pháp bắn ra dữ dội, anh dẫn đầu tiểu đội vượt qua lô cốt tiền duyên, chọc thẳng vào sở chỉ huy như một mũi dao nhọn cắm vào giữa tim gan địch, rồi nhẩy lên lô cốt cắm cờ. Sau đó, anh chỉ huy tiểu đội diệt lính Pháp còn lại trong hầm ngầm, bắt 25 tên, thu nhiều súng.
Trong trận đánh điểm cao 507, Trần Can đã dũng cảm dẫn đầu tiểu đội xông lên áp đảo quân Pháp, chiếm mỏm cột cờ. Lính Pháp bắn pháo dữ dội và cho quân địch chiếm lại. Ta với Pháp giành giật nhau từng thước đất hết sức quyết liệt. Anh đã cùng đồng đội kiên quyết giữ vững và tiến công đánh bại 4 đợt phản kích của chúng. Địch xông lên trong đợt công kích thứ năm, chúng ném lựu đạn tới tấp trước khi xung phong. Trần Can nhặt lựu đạn ném lại và chỉ huy đơn vị nhảy lên bờ hào đánh giáp lá cà. Cán bộ đại đội bị thương vong hết, bản thân Trần Can cũng bị thương, nhưng anh vẫn quyết tâm thay thế cán bộ đại đội chỉ huy bộ đội chiến đấu suốt đêm. Sáng hôm sau, anh tập trung thương binh nhẹ lại, động viên bộ đội, chấn chỉnh tổ chức, củng cố trận địa. Quân Pháp lại phản kích dữ dội, mong đánh bật quân ta, giành lại cửa ngõ tiến vào Mường Thanh. Trần Can chỉ huy đơn vị đánh tan đợt pháo kích của chúng, kiên quyết giữ vững trận địa, tạo thế cho đơn vị tiến vào trung tâm Mường Thanh. Anh Trần Can đã hy sinh anh dũng sáng ngày 7 tháng 5 năm 1954, ngày kết thúc chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ.

Theo NTD

Một sự tình cờ, tôi đã gặp anh Lê Văn Hòa ở trụ sở Hội Hỗ trợ Gia đình liệt sĩ (GĐLS) Việt Nam tại L7/445 Đội Cấn – Hà Nội và được biết anh là con trai cả của người anh hùng Điện Biên Phủ năm xưa, liệt sĩ thời kỳ chống Mỹ: Lê Văn Dỵ. Và thế là câu chuyện về cuộc đời người anh hùng đó đã cuốn hút tôi theo lời kể của anh.

Ảnh chụp lại từ Di ảnh Anh hùng, Liệt sĩ Lê Văn Dỵ

Anh hùng, Liệt sĩ Lê Văn Dỵ, nguyên Đại đội trưởng Đại đội 811, Tiểu đoàn 888, Trung đoàn 176, Đại đoàn 316 (nay là Trung đoàn 174, Sư đoàn 316) – là người đã được Đại đoàn trưởng Lê Quảng Ba và Chính ủy Chu Huy Mân trực tiếp giao nhiệm vụ chỉ huy C811 lên đồi C1 độc lập phòng ngự và tấn công tiêu diệt đồi C1 ở chiến trường Điện Biên Phủ năm 1954.

Anh Lê Văn Hòa – con trai Anh hùng, Liệt sĩ Lê Văn Dỵ cho biết: Theo lời kể của nhiều bạn chiến đấu của cha tôi, trong đó có đồng chí Tô Thông, nguyên cán bộ tác chiến Tiểu đoàn 888, Đại đoàn 316 … và hiện đang là Phó trưởng Ban liên lạc Đại đoàn 316, tôi đã được biết đêm 30/4/1954, C811 của cha tôi đã mở cuộc tấn công quyết định lên trận địa địch. Ngay sau loạt đạn bắn áp chế của 2 khẩu sơn pháo ta đặt trên đồi D1 vừa ngừng, Đại đội trưởng Lê Văn Dỵ liền hô vang: “Các đồng chí tiến lên!” và chỉ sau 5 phút đã đánh chiếm được lô cốt Cột Cờ - vị trí quan trọng nhất của quân Pháp trên đồi C1. Và chỉ 40 phút sau, quân ta làm chủ hoàn toàn C1. Ngay sau khi nhận được tin chiến thắng đặc biệt quan trọng này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp hết sức khen ngợi và đã ký lệnh tặng thưởng tại trận cho C881 “Huân chương Quân công hạng Ba”.

Trận đánh thắng trên, có một sự kiện chỉ là người trong cuộc và có cương vị nhất định mới biết đến, đó là tính quyết đoán dám làm dám chịu dẫn đến trái lệnh cấp trên của Đại đội trưởng Lê Văn Dỵ. Sự kiện này đã được Đại tướng Võ Nguyên Giáp ghi nhận như sau: “Đại đội 811 của ta đã có 20 ngày đêm phòng ngự tại C1, được lệnh rời khỏi trận địa 200m cho hỏa pháo chuẩn bị. Đại đội trưởng Lê Văn Dỵ thấy công sự đã được củng cố vững chắc đủ sức chịu đựng đạn pháo và tin vào sự chính xác của pháo binh ta, quyết định chỉ cho bộ phận dự bị lui về phía sau, toàn đơn vị vẫn bám trận địa để không lỡ thời cơ xung phong… Sơn pháo đặt trên đồi D1 nhằm từng hỏa điểm trên C1 bắn rất chính xác. Dứt tiếng pháo, Dỵ lập tức ra lệnh mở những hàng rào cự mã ngăn cách giữa ta và địch, đưa bộ đội xông lên phía Cột Cờ. Thủ pháo và lựu đạn của ta trùm lên trận địa địch, tiểu liên nổ ran… Chỉ sau 5 phút, ta đã chiếm được Cột Cờ… Quân địch ở C1 mất dần sức chiến đấu… Nửa đêm, toàn bộ quân địch bị tiêu diệt…” (Đại tướng Võ Nguyên Giáp, “Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử”, NXBQĐND, Hà Nội – 2000, tr.370-373).

Đâu có giặc là ta cứ đi

Cuốn Hồi ký “Đâu có giặc là ta cứ đi”

Suốt cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ca khúc “ Hành quân xa” của cố nhạc sĩ Đỗ Nhuận đã trở thành bài ca bất hủ, sống mãi cùng năm tháng, đem lại sức mạnh động viên lớn toàn quân, toàn dân quyết đánh, quyết thắng kẻ thù. Tuy nhiên, xuất xứ của bài hát này cũng như lời ca “Đời chúng ta – đâu có giặc là ta cứ đi” đã được thể hiện trong ca khúc là ít người biết đến.

Nhạc sĩ Đỗ Nhuận khi còn sống đã từng kể lại: “Trong chiến dịch Đông Xuân 1953-1954, tôi và nhiều văn nghệ sĩ khác cùng hành quân với bộ đội tham gia chiến dịch. Vì phải giữ bí mật nên mỗi chặng đường đi đều phải giữ kín, vì vậy nhiều người thắc mắc không biết chặng đường tiếp theo sẽ đi đâu? Khi đó, một đồng chí bộ đội trong đoàn quân đã động viên mọi người: “Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi!” Câu nói rất đơn giản, nhưng không ngờ lại có ý nghĩa cao xa và vô cùng sâu sắc, thể hiện ý chí cách mạng kiên cường của bộ đội ta. Ngay đêm đó, tôi đã ngồi viết bài hát “Hành quân xa” mà cảm hứng sáng tác chính là từ câu nói của anh bộ đội đó.

Và thế là, ngay hôm sau, lời bài hát “Hành quân xa” đã được cả đoàn quân cùng hát vang “Hành quân xa dẫu qua nhiều gian khổ/Vai vác nặng ta đã đổ mồ hôi/Mắt ta sáng, chí căm thù, bảo vệ đồng quê ta tiến bước/Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi…”

Mãi sau này, qua nhà văn Hồ Phương, nhạc sĩ Đỗ Nhuận mới biết: Người đã nói câu nói khơi nguồn cảm hứng cho sáng tác ca khúc “Hành quân xa” của ông chính là  Đại đội trưởng Lê Văn Dỵ.

Thực tế đã cho thấy, cuộc đời của người đại đội trưởng đó đã diễn ra đúng như câu nói của ông “Đời chúng ta - đâu có giặc là ta cứ đi”. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hòa bình đã lập lại trên miền Bắc Việt Nam, nhưng ông chỉ hưởng cuộc sống đó cùng vợ con, gia đình một thời gian ngắn vì sau đó Lê Văn Dỵ đã lại tình nguyện chiến đấu tại chiến trường Lào làm nghĩa vụ quốc tế cao cả trong suốt 10 năm liên tục từ năm 1960 cho đến khi ông đã anh dũng hy sinh ngày 13/3/1970 tại mặt trận Cánh Đồng Chum - Xiêng Khoảng. Khi đó, ông chuẩn bị bước sang tuổi 44 đang còn độ rất sung sức trong cương vị một sĩ quan cao cấp của quân đội ta - Phó ban tác chiến Sư đoàn 316.

Sáng mãi danh hiệu Anh hùng

Danh hiệu cao quý mà Liệt sĩ, Đại úy Lê Văn Dỵ mới được công nhận như ngày nay đã được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết ký Quyết định số 873/QĐ-CTN ngày 8/7/2008 truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vì đã lập thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Được biết thêm là, chiến thắng Điện Biên Phủ lẫy lừng năm châu bốn biển như vậy, song việc xét phong tặng danh hiệu Anh hùng cho các cá nhân cán bộ, chiến sĩ Điện Biên Phủ là rất chặt chẽ, nghiêm minh. Kể cả trường hợp liệt sĩ Lê Văn Dỵ mới được truy tặng, cho đến nay cả nước ta mới có 24 trường hợp đã được phong tặng danh hiệu cao quý đó. Tuy nhiên, như nhiều phương tiện thông tin đại chúng đã đưa tin, có được danh hiệu cao quý này là cả một quá trình vận hành không đơn giản do đồng đội của ông là các CCB trong Ban Liên lạc CCB Sư đoàn 316 tại Hà Nội cùng với gia đình ông đã tâm huyết, dày công tìm kiếm, tập hợp hồ sơ đề nghị lên Đảng, Nhà nước, Quân đội ta truy tặng cho ông danh hiệu cao quý đó mà nhẽ ra ông và vợ con gia đình ông đã xứng đáng được hưởng từ lâu. Trong tập hồ sơ đó (mà người viết bài này đã may mắn được anh Lê Văn Hòa – con trai anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ trao tặng một bộ bản sao photocopy) đã có đến hàng chục tư liệu, di vật, xác nhận rất quý hiếm từ các nhân chứng lịch sử đã cùng tham gia chiến đấu một thời với ông, trong đó có nhiều tướng lĩnh cao cấp của quân đội ta… Đặc biệt, thêm vào đó là có cả một di vật vô cùng quý giá của chính liệt sĩ Lê Văn Dỵ đã để lại cho vợ con, đó là bản thảo viết tay cuốn hồi ký “Đường tôi đi” cùng với một số bút tích khác của ông mà đến năm 2009 nhân  kỷ niệm 55 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7.5.1954 – 7.5.2009) đã được NXBQĐND cho ra mắt bạn đọc với tiêu đề “Đâu có giặc là ta cứ đi”. Được biết thêm, tập bản thảo viết tay cuốn hồi ký đó cùng một số bút tích, di vật khác của ông hiện đã được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam và như thế là liệt sĩ Lê Văn Dỵ - người đại đội trưởng của chiến trường Điện Biên Phủ chấn động địa cầu năm xưa, người mà hơn 50 năm trước đây đã được nhà văn quân đội Hồ Phương ghi lại trong cuốn sách “Kể chuyện chiến sĩ Điện Biên” và sau này tiếp tục được nhắc lại trong không ít các bài báo, cuốn sách khác nữa, trong đó đặc biệt là cuốn hồi ký “Đại tướng Võ Nguyên Giáp, “Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử” như đã nêu trên… đã là những minh chứng sinh động về một con người, một cuộc đời của người anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ với câu nói “Đời chúng ta – đâu có giặc là ta cứ đi” đã và sẽ sống mãi theo năm tháng cùng với ca khúc bất hủ “Hành quân xa” của người nhạc sĩ cách mạng tài hoa Đỗ Nhuận.

Người chồng thủy chung, người cha mẫu mực.

Để hoàn thành bài viết về tấm gương anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ mà trong quan niệm cá nhân, tôi coi rằng đó là một tấm gương sáng rất lớn, ngoài những lời tâm sự kể lại trực tiếp từ anh Lê Văn Hòa, tôi đã cố nghiền ngẫm, chắt lọc từ tập tư liệu hồ sơ rất quý những thông tin cơ bản nhất về cuộc đời chiến đấu, hy sinh anh dũng của anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ. Tuy nhiên, tôi cũng chỉ nghĩ rằng, đây chỉ là một bài viết rất nhỏ mong góp phần giúp bạn đọc, nhất là các bạn trẻ ngày nay hiểu biết thêm về truyền thống anh hùng xả thân vì nước của các thế hệ đàn anh đi trước và cũng là nhân dịp kỷ niệm 36 năm ngày 30/4 giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, đặc biệt cũng là dịp kỷ niệm 57 năm ngày chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 – 7/5/2011). Chính vì thế, tôi đã đề nghị anh Hòa cho tôi biết thêm về cuộc sống đời thường của cha anh – anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ.

Anh Hòa đã cho biết, cha anh sinh năm 1926 (tuổi Bính Dần) trong một gia đình nông dân nghèo ở thôn Văn Quán, xã Đồng Tâm, huyện Yên Lãng, Vĩnh Phúc. Cả cuộc đời cha anh gần như suốt những năm tháng đã sống đều là cuộc đời người lính trận. Chỉ không đầy 6 năm hòa bình lập lại trên miền Bắc nước ta từ 1954 đến 1960, cha anh được sống thanh bình cùng vợ con nhưng chính ngay những năm tháng hạnh phúc nhất đó, ông cũng nhiều khi phải xa vợ con vì điều kiện công tác của  một sĩ quan quân đội. Vì thế, các tư liệu di vật để lại của ông, trong đó đặc biệt có cuốn hồi ký “Đường tôi đi” cùng một vài bút tích khác, trong đó đáng lưu ý có 4 bức thư cuối cùng ông đã gửi cho các con trước ngày hy sinh là đã phần nào cho thấy anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dị không chỉ là tấm gương sáng về tính trách nhiệm cao, đoàn kết thân ái với đồng chí, đồng đội; sự kiên trung với Đảng, với Quân đội, với nhân dân; sẵn sàng phấn đấu hy sinh vì sự nghiệp cách mạng bảo vệ Tổ quốc và nghĩa vụ Quốc tế cao cả; mà còn là tấm gương sáng về người chồng thủy chung, người cha mẫu mực đối với vợ, con. Đọc những dòng tâm sự, nhắn nhủ của ông trong những bức thư đó, ta thấy toát lên những tình cảm cao quý không chỉ với lý tưởng cách mạng mà ông đã phụng sự, theo đuổi mà còn ánh lên những tình cảm yêu thương đời thường rất nhân văn cao đẹp đối với vợ con. Trong đó, có thể dễ thấy, ông đã trông mong hy vọng rất nhiều vào sự ra sức phấn đấu học tập để sau này trở thành những công dân có ích cho xã hội, đất nước. Tuy nhiên, cũng dễ thấy, ông đã trông mong, hy vọng rất nhiều vào người con trai cả của ông – anh Lê Văn Hòa khi đó (1969-1970) mới chỉ  13-14 tuổi. Ông đã căn dặn anh là người con lớn nhất phải luôn gương mẫu mọi mặt để các em noi theo, phải cùng với mẹ thay ông để nuôi dạy các em khôn lớn… và riêng với anh, ông đã thổi vào tâm hồn thơ ấu của anh một ước mơ phấn đấu: “Hòa cố gắng học đi, sau này sẽ lái máy bay hoặc con tàu vũ trụ của Việt Nam để bảo vệ bầu trời của Tổ quốc ta và lên các vì sao để chinh phục vũ trụ nhé…” (Đâu có giặc là ta cứ đi, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, Ban Liên lạc CCB Sư đoàn 316 tại Hà Nội - NXBQĐND, Hà Nội, 2009, tr.99).

Trăn trở của những người đang sống

Chính vì có một người chồng, người cha rất đỗi thương yêu và đáng tự hào như vậy và thêm nữa nhờ có đức cần mẫn, hy sinh vì chồng con của bà Hoàng Thị Hừu (nay đã ở tuổi “cổ lai hy”) đã tần tảo cả đời thay chổng nuôi dạy con cái nên ngày nay cả 5 người con (1 trai, 4 gái) của anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ đều đã khôn lớn, trưởng thành trong nhiều cương vị xã hội khác nhau. Riêng anh Lê Văn Hòa sau nhiều năm tháng phục vụ trong các ngành quân đội, công an…, hiện giờ, anh đang là một công chức - chuyên viên cao cấp bậc 4 của Văn phòng Trung ương Đảng.

Càng phấn khởi, tự hào bao nhiêu vì đã có một người chồng, người cha mẫu mực đáng kính như anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ, giờ đây trong tâm khảm của bà Hoàng Thị Hừu và các con cháu, nhất là trong cương vị trưởng nam của gia đình, anh Lê Văn Hòa vẫn luôn mang trong người một sự đau đáu trăn trở và day dứt vì cả gia đình anh và cả bạn hữu đồng đội liệt sĩ Lê Văn Dỵ nhiều năm qua mặc dù đã cố gắng đi tìm nhiều lần tại Cánh Đồng Chum – Xiêng Khoảng của nước bạn Lào, nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả về hài cốt, mộ chí của cha anh. Vì lẽ đó, anh đã đến trụ sở Hội Hỗ trợ GĐLS Việt Nam, trực tiếp gặp Trung tướng Lê Văn Hân – Chủ tịch Hội để đề nghị được sự hỗ trợ của Hội trong việc thực hiện nguyện vọng đó. Như có “duyên kỳ ngộ”, những tâm sự của anh cùng với tập tư liệu hồ sơ hàng trăm trang, trong đó có cả cuốn sách “Đâu có giặc là ta cứ đi” đã cuốn hút tôi tìm hiểu thông tin để cố gắng hoàn thành bài viết này kịp vào thời điểm cả nước ta kỷ niệm 57 năm ngày chiến thắng Điện Biên Phủ, trước là thành kính như một nén nhang thơm dâng lên anh linh anh hùng liệt sĩ Lê Văn Dỵ, sau là xin được chia sẻ cùng anh Hòa và gia đình anh cả niềm tự hào, vinh quang và những nỗi đau, nỗi trăn trở về cha anh – Người anh hùng liệt sĩ mà từ nay cùng với gia đình, đồng đội của ông, những thành viên của Hội Hỗ trợ GĐLS Việt Nam đều có chung tâm nguyện là sẽ cùng nỗ lực tìm kiếm hài cốt, mộ chí của ông, mong rằng sớm thành công./.

Nguồn : Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam

Trong chuyến công tác tại Hà Nôi vào tháng 11/2013, tôi cùng một đồng chí đồng nghiệp đã tìm đến nhà bác cựu chiến binh Nguyễn Mạnh Đàn, người Đại đội trưởng chỉ huy Đại đội 815 thuộc Tiểu đoàn 383, Trung đoàn 367, Đại đoàn 351, đơn vị có thành tích bắn rơi chiếc máy bay đầu tiên của quân viễn chinh Pháp trên bầu trời Điện Biên Phủ.

Những chuyện khó tin về hành trình kéo pháo lên Điện Biên Phủ

(VTC News) - Pháo còn, nhưng chiến sĩ Tô Vĩnh Diện đã hy sinh. Trước khi mất, anh còn gắng gượng hỏi: “Pháo có sao không hả các đồng chí?”.


Kỳ 2: Kéo pháo lên Điện Biên Phủ

“Pháo đã kéo từ Trung Quốc về, kéo được vào trận địa thì bí mật là yếu tố ưu tiên hàng đầu. Nếu như không đảm bảo được bí mật, ta có thể bị lộ, ảnh hưởng toàn mặt trận”, cựu binh Phạm Đức Cư nhấn mạnh.

Có lẽ, những ngày kéo pháo gian khổ vẫn là một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất của cựu binh Phạm Đức Cư trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Ông hào hứng cho biết: “Để đảm bảo bí mật, chúng tôi phải kéo pháo xuyên rừng, qua sông, qua suối, kéo cả ngày, cả đêm. Mỗi tiểu đoàn nhận 12 khẩu pháo cao xạ 37 ly và 12 khẩu 12 ly 7. Những khu vực nào rậm rạp, ban ngày địch không phát hiện được, thì anh em tiến hành kéo pháo, còn lại gần như hoàn toàn kéo vào ban đêm khi đã tiến gần đến trận địa”.

Chỉ huy phân chia đơn vị thành 3 tốp, mỗi tốp khoảng 30 người, thay nhau kéo pháo. Lúc kéo, hai tay nắm chặt dây tời, chân dạng ra thật chắc, khi người chỉ huy hô “Hai, ba nào!” thì tất cả gồng sức lên mà kéo và hễ bánh pháo nhích được tí nào thì hai đồng chí pháo thủ liền nhích thanh gỗ chèn lên theo, không cho pháo tụt trở lại.

Những nơi dốc đứng, có chỗ dốc đến 70 độ, mọi người phải buộc tời trên đỉnh dốc, ra sức quay tời quấn vào những gốc cây to, những người ở bên dưới thì cố hết sức đẩy lên từng tí một.

Đi đến đâu, đơn vị phải cho trinh sát đi trước, dò xét mìn, gián điệp biệt kích, xem có bị theo dõi không, lúc đó mới kéo pháo.

Ban đêm không được soi đèn, mọi người nảy ra sáng kiến, đó là cho 2 đồng chí mặc 2 mảnh vải dù trắng, màu dễ nhận biết trong bóng tối, đi trước làm “cột mốc” cho đoàn kéo pháo qua. Cứ như thế, pháo cùng người băng rừng, vượt núi.

Qua bãi lầy, các chiến sĩ phải vác đá lấp đường, chặt cây rừng rải lên, đường hẹp thì kè ra đủ rộng cho pháo qua.

Gian nan mở đường kéo pháo vào Điện Biên Phủ (ảnh tư liệu)

Thời gian đó, mỗi người được phát một đôi giày vải nhưng đường lội lầy, lại dùng giày ghì dây kéo pháo, nên chỉ đi được vài ngày là hỏng, mọi người chân trần kéo pháo suốt chiến dịch. Kéo pháo ban đêm, vướng cây cối, đá nhọn, chân tay người nào cũng rách tướp thịt da.

Mất tổng cộng 9 ngày kéo pháo cho khoảng cách hơn 10 cây số. Không có đường, chỉ bằng sức người, chúng ta đã đưa pháo vào chiếm lĩnh trận địa, ngay sát đồi Độc Lập, chỉ cách có 400m mà địch vẫn không hay biết.

Kéo pháo vào chiến trường Điện Biên Phủ (ảnh tư liệu)

Ngày 25/1/1954, trận địa đã xong, mọi người đều phấn khởi, chuẩn bị tinh thần giết giặc, thì bất ngờ ngay ngày hôm sau nhận được lệnh kéo phao ra tập kết tại địa điểm cũ, thay đổi cách đánh từ đánh nhanh thắng nhanh sang đánh chắc tiến chắc.

Ông Cư kể: “Khó nhọc lắm mới vào đến lòng chảo Mường Thanh nên khi nhận được lệnh, tất cả chúng tôi đều bất ngờ và bàng hoàng”.

Ông Phạm Đăng Ty, chính trị viên tiểu đoàn đã động viên các chiến sĩ rằng chúng ta vẫn quyết tâm tiêu diệt quân Pháp ở Điện Biên Phủ. Nhưng về mặt phương châm tác chiến, chiến lược có thay đổi, đảm bảo cho các cuộc tấn công thắng lợi, ít thương vong.

Hiểu được vấn đề, ông Cư cùng đồng đội lại vui vẻ động viên nhau kéo pháo ra.

Kéo pháo vào đã vô cùng gian khổ nhưng phải kéo ra còn gian khổ gấp bội. Thậm chí có cả những hy sinh mất mát, đó là trường hợp của chiến sĩ Tô Vĩnh Diện.

Lúc kéo ra gần đến địa điểm tập kết Nà Nhạn, quân địch ở cánh đồng Mường Thanh bắn đạn pháo vãi ra như mưa. Địch bắn một cách hú họa, chứ không phải do phát hiện ra các đoàn kéo pháo. Chúng chỉ biết quân ta đang tập kết lên Điện Biên nên bắn hàng ngày, hàng đêm, một lần bắn hàng trăm quả đạn pháo, mang tính cầu may.

Anh hùng liệt sỹ Tô Vĩnh Diện, người đã lấy thân mình chèn pháo 60 năm trước (ảnh tư liệu)

Mặc pháo địch nổ rền, hàng trăm người vẫn níu trên dây cáp dài, ai cũng máu rớm bàn tay, cố giữ để pháo từ từ lăn xuống. Cứ mỗi bậc, lại có hai người hai bên, vừa lái càng vừa sẵn sàng đặt chèn để hãm pháo dừng khi có lệnh nghỉ hay có sự cố.

Nhắc lại thời điểm ấy, ông Cư xúc động: “Tôi cùng một đội kéo pháo với anh Diện. Lúc kéo ra đến một con dốc mà anh em thường gọi là dốc Chuối, thì một quả đạn nổ ngay gần đó, mảnh đạn văng trúng và cắt phăng dây tời, khẩu pháo đang thả dây xuống dốc mất thăng bằng quay ngang”.

Đường rất hẹp, chênh vênh, nếu không có quyết định nhanh, tức thời, thì khẩu pháo sẽ rơi xuống vực thẳm mấy chục mét, tan nát hết. Lúc đó, khẩu pháo còn quý hơn cả bản thân mình. Anh Diện tức khắc cầm vào càng pháo để lái, cố gắng đưa pháo trở lại thăng bằng nhưng không được. Anh Diện quyết định rất nhanh, lao cả thân mình vào bánh xe, khẩu pháo quay ngang sườn đèo, càng pháo đâm vào vách một hốc núi.

Pháo còn, nhưng chiến sĩ Tô Vĩnh Diện đã hy sinh. Trước khi mất, anh còn gắng gượng được một câu hỏi: “Pháo có sao không hả các đồng chí?”.

Ông Cư cùng đồng đội ai cũng rơi nước mắt. Lúc ấy, ông Cư nói: “Chiến dịch chưa mở màn mà chúng ta đã phải hy sinh. Đồng chí hãy an nghỉ, sau này chiến đấu chúng ta quyết phải bắn rơi thật nhiều máy bay để sự hy sinh của đồng chỉ không uổng phí”.

Ông Cư quay sang nhìn các đồng đội cùng kéo pháo, ai cũng có 2 hố mắt trũng sâu, thâm quầng của những ngày thiếu ăn, mất ngủ, chân tay sứt sát máu me, nhưng ánh lên đôi mắt quyết tâm và niềm tin chiến thắng.

Đến gần ngày mở màn chiến dịch, đơn vị ông Cư lại được lệnh kéo pháo vào những địa điểm cũ, theo con đường cũ, chiếm lĩnh trận địa.

Thiết lập trận địa tiêu diệt không lực Pháp (ảnh tư liệu)

Một trong những trận địa pháo cao xạ 60 năm trước của Trung đoàn 367

Ngày 13/3/1954, quân ta tiến công tiêu diệt trung tâm đề kháng Him Lam, cũng là lúc, cuộc hủy diệt kinh hoàng đối với máy bay Pháp trên bầu trời Điện Biên Phủ diễn ra.

Còn tiếp...

Hải Minh – Lê Văn Lĩnh 

Ký ức về những ngày đưa "voi sắt" tới Điện Biên Phủ