CÂU CHUYỆN LỊCH SỬ 67
(ĐC sưu tầm trên NET)
Vladimir Ilyich Lenin
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Vladimir Ilyich Lenin
Владимир Ильич Ленин |
Lê-nin năm 1920 |
Chủ tịch Hội đồng Dân ủy Liên Xô |
Nhiệm kỳ |
30 tháng 12 năm 1922 – 21 tháng 1 năm 1924 |
Kế nhiệm |
Alexey Rykov |
Chủ tịch Hội đồng Dân ủy Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga |
Nhiệm kỳ |
8 tháng 11 năm 1917 – 21 tháng 1 năm 1924 |
Kế nhiệm |
Alexey Rykov |
Lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô |
Nhiệm kỳ |
17 tháng 11 năm 1903 – 21 tháng 1 năm 1924 |
Kế nhiệm |
Joseph Stalin |
Tiểu sử |
|
Đảng |
Đảng Cộng sản Liên Xô |
Sinh |
22 tháng 4 năm 1870
Simbirsk, Đế quốc Nga |
Mất |
21 tháng 1 năm 1924 (53 tuổi)
Gorki, Liên Xô |
Quốc tịch |
Liên Xô |
Tôn giáo |
Không |
Hôn nhân |
Nadezhda Krupskaya (Наде́жда Константи́новна Кру́пская) |
Chữ kí |
|
Vladimir Ilyich Lenin (
tiếng Nga: Влади́мир Ильи́ч Ле́нин, phiên âm tiếng Việt:
Vla-đi-mia I-lích Lê-nin), tên khai sinh là
Vladimir Ilyich Ulyanov (
tiếng Nga: Влади́мир Ильи́ч Улья́нов), còn thường được gọi với tên
V. I. Lenin hay
N. Lenin, có các bí danh: V.Ilin, K.Tulin, Karpov...; sinh ngày
22 tháng 4 năm
1870, mất ngày
21 tháng 1 năm
1924; là một lãnh tụ của phong trào
cách mạng vô sản Nga, là người phát triển
học thuyết của
Karl Marx (1818 - 1883) và
Friedrich Engels.
Ông sinh tại làng Gorki,
Simbirsk, nay là Ulyanovsk. Tên họ thật là
Vladimir Ilyich Ulyanov. Lenin là người tổ chức
Đảng Cộng sản Liên Xô và thành lập nước Nga Xô Viết.
Ông được coi là một trong 100 nhân vật có ảnh hưởng nhất đến lịch sử thế giới.
Ông mất tháng 1 năm
1924, thi hài được lưu giữ trong
lăng Lênin trên
Quảng trường Đỏ,
Moskva.
Tuổi trẻ
Vladimir IlyichUlyanov (Lenin) khoảng năm 1887
Lenin sinh tại
Simbirsk, Nga (hiện là
Ulyanovsk), là con trai thứ ba trong gia đình tương đối đầm ấm
của vợ chồng
Ilya Nikolaevich Ulyanov (
1831–
1886), một viên chức dân sự Nga làm việc để mở rộng dân chủ và giáo dục đại chúng miễn phí ở Nga, và
Maria Alexandrovna Ulyanova (
1835–
1916), một người theo chủ nghĩa tự do. Lênin là người có dòng máu lai từ thời tổ tiên. Là người Nga nhưng ông có dòng máu của
người Kalmyk qua ông nội, của
người Đức Volga qua bà ngoại (là một người theo
thuyết Luther), và của
người Do Thái qua ông ngoại (người đã cải theo
Ki-tô giáo). Lênin được
rửa tội trong Nhà thờ
Chính Thống giáo Nga.
Lenin nổi tiếng học giỏi
tiếng La Tinh và
tiếng Hy Lạp. Hai
bi kịch đã xảy ra trong thời niên thiếu của ông. Lần đầu khi cha ông qua đời vì
xuất huyết não năm
1886. Tháng 5 năm
1887 anh cả của ông là
Aleksandr Ilyich Ulyanov - một người theo phái "Dân ý" - bị treo cổ vì tham gia vào một âm mưu ám sát
Nga hoàng Aleksandr III.
Sự kiện này đã làm Lenin trở thành người cấp tiến. Tiểu sử chính thức
của ông thời Xô Viết coi sự kiện này có ảnh hưởng lớn tới các quá trình
cách mạng của ông.
Một bức tranh nổi tiếng của Belousov,
Chúng ta sẽ đi theo một con đường khác,
được in lại hàng triệu bản trong những cuốn sách thời Xô Viết, mô tả
cậu bé Lenin và mẹ đang buồn bã khi mất người anh trai. Câu nói "Chúng
ta sẽ theo một con đường khác" có nghĩa là Lenin đã lựa chọn
chủ nghĩa Marx
để tiếp cận tới cách mạng nhân dân, thay vì những phương pháp vô chính
phủ cá nhân. Khi Lênin bắt đầu quan tâm tới chủ nghĩa Marx, ông tham gia
vào các cuộc phản kháng của sinh viên và cuối năm đó bị bắt. Sau đó ông
bị đuổi khỏi
Đại học Kazan. Ông tiếp tục học tập một mình và tới năm
1891 đã có
giấy phép hành nghề
luật.
Tháng 7 năm 1898, ông cưới
Nadezhda Krupskaya, một người hoạt động xã hội
Cách mạng
Sau khi tốt nghiệp
Lenin, tháng 12 năm 1895 (ảnh lúc bị bắt)
Ngay khi tốt nghiệp, Lênin vào làm trợ lý cho một luật sư. Ông làm việc nhiều năm tại
Samara, Nga, sau đó vào năm 1893 chuyển tới kinh đô
Sankt-Peterburg. Thay vì tìm kiếm một công việc hợp pháp ổn định, ông ngày càng tham gia sâu vào các hoạt động
tuyên truyền cách mạng và nghiên cứu chủ nghĩa Marx. Ngày
7 tháng 12 năm
1895, ông bị nhà chức trách bắt giam 14 tháng sau đó trục xuất tới một làng tại
Shushenskoye ở
Xibia.
Tháng 4 năm
1899, ông xuất bản cuốn sách
Sự phát triển của Chủ nghĩa Tư bản tại Nga , một cuốn sách khá đồ sộ.
Năm
1900, thời kỳ đi đày chấm dứt. Ông đi du lịch nước Nga và những nơi khác ở
châu Âu. Lenin đã sống tại
Zürich,
Genève,
München,
Praha,
Viên và
Luân Đôn và trong khi bị đi đày ông đã sáng lập tờ báo
Iskra.
Ông cũng viết một số bài báo và cuốn sách về phong trào cách mạng.
Trong giai đoạn này, ông đã bắt đầu sử dụng nhiều bí danh, cuối cùng lấy
tên Lenin.
Ông hoạt động trong
Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (RSDLP; РСДРП trong
tiếng Nga), và vào năm
1903 ông lãnh đạo phái
Bolshevik sau một sự chia rẽ với những người
Menshevik, điều này xảy ra một phần từ cuốn sách nhỏ của ông
Điều cần làm? Năm
1906 ông được bầu làm Chủ tịch RSDLP. Năm
1907 ông tới
Phần Lan vì những lý do an ninh. Ông tiếp tục đi du lịch châu Âu và tham gia vào nhiều cuộc gặp gỡ cũng như các hoạt động
xã hội, gồm cả
Hội thảo Đảng Praha năm
1912 và
Hội thảo Zimmerwald năm
1915. Khi
Inessa Armand
rời Nga sang sống tại Paris, bà đã gặp Lênin và những người Bolshevik
khác đang bị trục xuất, và được cho là đã trở thành một người cộng tác
của Lenin trong thời gian đó. Sau đó Lenin đi sang
Thụy Sĩ.
Richard Pipes cho rằng Lenin đã phân tích
Công xã Paris và kết luận phong trào này thất bại vì "sự khoan hồng quá mức - đúng ra Công xã phải tiêu diệt những kẻ thù của mình".
Tuy nhiên, cả câu trích dẫn, như Lenin đã nói trong một bài phát biểu
đã được chuyển tới một cuộc gặp gỡ quốc tế tại Genève ngày
18 tháng 3
năm 1908, nhân ngày lễ kỷ niệm Công xã như sau: "Dù giai cấp vô sản xã
hội đã bị chia rẽ thành nhiều phe, Công xã là một ví dụ cụ thể về sự
đoàn kết để khi có nó giai cấp vô sản có thể hoàn thành các nhiệm vụ dân
chủ mà giai cấp tư sản chỉ có thể tuyên bố ra. Không cần có một điều
luật phức tạp đặc thù nào cả, một cách đơn giản, rõ ràng, giai cấp vô
sản, khi đã nắm quyền lực, sẽ tiến hành dân chủ hóa hệ thống xã hội, xóa
bỏ quan liêu và khiến cho mọi chức vụ nhà nước đều thông qua bầu cử.
Hai sai lầm đã tiêu diệt thành quả của một chiến thắng vẻ vang.
Giai
cấp vô sản đã dừng lại nửa chừng; thay vì tiếp tục 'chiếm đoạt của những
kẻ chiếm đoạt,' họ đã cho phép mình đi chệch hướng bởi những mơ ước về
một sự công bằng tuyệt đối trong một đất nước thống nhất bởi một mục
tiêu quốc gia; những định chế, như ngân hàng, đã không bị nắm giữ....
Sai lầm thứ hai là sự khoan dung quá đáng của giai cấp vô sản: đúng ra
họ phải tiêu diệt các kẻ thù, nhưng thay vào đó họ lại gắng sức dùng đạo
đức để gây ảnh hưởng tới chúng; họ đã bỏ qua tầm quan trọng của hoạt
động quân sự thuần túy trong một cuộc nội chiến và thay vì tiếp tục tiến
bước mạnh mẽ tới Versailles và giành lấy chiến thắng ở Paris, họ đã
trì hoãn và do vậy cho phép chính phủ Versailles tập hợp các lực lượng
của mình, chuẩn bị trước cho những sự kiện đẫm máu trong tuần lễ tháng
5."
Khi
Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ năm
1914, và các đảng Dân chủ Xã hội lớn tại châu Âu (khi đó họ tự coi họ là theo chủ nghĩa Mác), gồm cả những người có uy tín như
Karl Kautsky, ủng hộ những nỗ lực chiến tranh của chính quyền nước mình, Lenin đã rất sửng sốt, đầu tiên từ chối tin rằng những người của
Đảng Dân chủ Xã hội Đức đã bỏ phiếu ủng hộ chiến tranh. Điều này khiến ông bị chia rẽ lần cuối cùng với
Đệ Nhị Quốc Tế, gồm các đảng đó.
Khác với quan điểm chung của người Mác-xít coi cách mạng ở Đức là quan trọng hơn ở Nga, ngày
17 tháng 10 năm 1914, Lenin viếtt:
"Chủ nghĩa Nga Hoàng còn trăm lần xấu hơn chủ nghĩa Đức Hoàng.". Ông lên án chủ nghĩa tư bản cả hai bên đã gây ra cuộc chiến, nhất là chủ nghĩa đế quốc Anh - Pháp.
Sau Cách mạng Tháng Hai (1917)
Sau khi
Cách mạng Tháng Hai năm 1917 giành thắng lợi tại Nga và Nga hoàng
Nikolai II
thoái vị, Lênin biết rằng ông cần sớm trở lại nước Nga. Nhưng ông đã bị
cô lập tại Thụy Sĩ trung lập khi Chiến tranh thế giới thứ nhất đang ở
giai đoạn cao trào và không thể dễ dàng đi qua châu Âu. Tuy nhiên,
Fritz Platten,
một người cộng sản Thụy Sĩ đã tìm cách đàm phán với Chính phủ Đế quốc
Đức để Lenin và những người của ông có thể đi bằng tàu hỏa kín qua nước
Đức. Mọi người tin rằng chính
Hoàng đế (
Kaiser)
Wilhelm II của Đức đã hy vọng Lenin sẽ gây ra tình trạng bất ổn chính trị ở Nga giúp ông chấm dứt chiến tranh tại
Mặt trận phía Đông. Khi còn ở trên lãnh thổ Đức, Lênin không được phép ra khỏi đoàn tàu. Khi đã qua Đức, Lenin tiếp tục đi phà tới
Thụy Điển và chặng đường xuyên
Scandinavia còn lại đã được những người cộng sản Thụy Sĩ là
Otto Grimlund và
Ture Nerman thu xếp.
Theo báo Công an Nhân dân, có người cho rằng sự nghiệp cách mạng của ông đã nhận được sự giúp đỡ về tài chính từ
đế quốc Đức. Họ cho rằng Lenin đã nhận được tiền bạc từ tay một nhà tư sản Đức tên là Parvus
Thậm chí, sách
The Return of the Kings
của tác giả Thomas Purcell còn khẳng định Đức hoàng mong muốn tiêu diệt
các Nga hoàng hùng mạnh và ủng hộ Lenin vì nhiều lý do, chẳng hạn Đức
hoàng hy vọng Lenin sẽ hỗ trợ cho Đức trong cuộc chiến trên
Mặt trận phía Tây
sau khi Cách mạng thắng lợi và Mặt trận phía Đông chấm dứt. Cũng theo
đó, nếu Đức hoàng không hỗ trợ Lenin thì có lẽ cuộc cách mạng vô sản sẽ
thất bại
.
Tuy nhiên, nghiên cứu của nhà sử học nổi tiếng người Nga Vladlen
Loginov không có những tình tiết này. Theo ghi nhận trên giấy tờ, trong
các năm 1915 - 1917, có đến ba lần Parvus tìm cách bắt liên lạc với
Lenin, với mong muốn đưa tiền cho nhà cách mạng này. Thế nhưng, Parvus
đã không thành công trong cả ba lần tìm cách bắt liên lạc nêu trên.
Lenin đã phản hồi:
“ |
Cách mạng cần được thực hiện bằng những bàn tay trong sạch. |
” |
—V. I. Lenin
|
Lênin cải trang đeo tóc giả và cạo nhẵn râu ở Phần Lan 11 tháng 8 năm 1917
Còn theo cuốn
Lenin: A Revolutionary Life của tác giả
Christopher Read, một cựu đảng viên Bolshevik là Grigorii Alexinsky đã
tung tin các lãnh đạo Bolshevik, nhất là Lenin, là gián điệp của Đức.
Nhiều người tin đây là thật, cũng như những câu chuyện phóng đại về
"chuyến tàu đã định" cho Lenin qua Đức trong hành trình từ Thụy Sĩ về
nước. Thực sự, dù người Đức có thể đã đút lót cho một số người
Bolshevik, chắc hẳn Lenin không phải là gián điệp của Đức và không nhận
lệnh từ
Berlin.
Người Đức và người Bolshevik đều mong muốn nỗ lực chiến tranh của Nga
hoàng suy sụp, nhưng vì những lý do khác nhau. Lênin muốn nước Nga là
bàn đạp của cách mạng, vậy không thể nào chung ý với Đức hoàng.
Ngày
16 tháng 4 năm
1917, Lênin quay trở về
thủ đô Petrograd và nhận vai trò lãnh đạo bên trong phong trào Bolshevik, xuất bản
Luận cương tháng 4 Luận cương tháng 4
kêu gọi kiên quyết phản đối chính phủ lâm thời. Ban đầu vì có sự không
rõ ràng trong cánh tả Lenin giữ khoảng cách với đảng của ông. Tuy nhiên,
lập trường kiên quyết này có nghĩa rằng những người Bolshevik đã trở
thành lãnh đạo của quần chúng bởi vì họ không còn ảo tưởng ở chính phủ
lâm thời, và nhờ sự xa hoa của phe đối lập những người Bolshevik đã
không còn phải chịu trách nhiệm về bất cứ hậu của nào của việc áp dụng
những chính sách của họ
Trong khi ấy,
Kerenskii
và những người đối lập khác trong Bolshevik buộc tội Lenin là một điệp
viên ăn lương của Đức. Trước lời buộc tội đó, một lãnh đạo khác là
Lev Davidovich Trotsky đã có một bài phát biểu mang tính quyết định ngày
17 tháng 7, cho rằng:
“ |
Một
không khí không thể chịu đựng nổi đang diễn ra, trong đó cả các bạn và
tôi đều bị sốc. Người ta đang tung ra những lời buộc tội bẩn thỉu nhằm
vào Lênin và Zinoviev... Lenin đã đấu tranh vì cách mạng trong ba mươi
năm. Tôi đã chiến đấu hai mươi năm chống lại sự áp bức con người. Và
chúng ta không thể là gì khác ngoài việc nuôi dưỡng lòng căm thù với chủ
nghĩa quân phiệt Đức... Tôi từng bị một tòa án tại Đức kết án tám tháng
tù vì tội đấu tranh chống chủ nghĩa quân phiệt Đức. Điều này tất cả mọi
người đều biết. Đừng ai trong phòng này nói rằng chúng ta là những kẻ
làm thuê của Đức. |
” |
|
Sau cuộc nổi dậy của công nhân
Sau cuộc nổi dậy bất thành của công nhân vào tháng 7, Lenin bỏ trốn tới Phần Lan. Ngày
24 tháng 10 theo lịch cũ Nga, tức ngày
6 tháng 11 năm 1917, ông viết:
"Chính phủ sắp sụp đổ. Chúng ta phải giáng cho nó đòn chí mạng bằng mọi giá. Trì hoãn hành động là chết". Cùng tháng, ông rời Phần Lan và trở lại nước Nga
[19][20], phát động một cuộc cách mạng vũ trang với khẩu hiệu
"Tất cả quyền lực về tay Xô Viết!" chống lại
Chính phủ Lâm thời của Kerensky. Các ý tưởng về chính phủ của ông đã được thể hiện trong bài tiểu luận "
Quốc gia và Cách mạng" , kêu gọi thành lập một hình thức chính phủ mới dựa trên các hội đồng công nhân hay
các Xô viết.
Trong tác phẩm này, ông cũng cho rằng, trên nguyên tắc, những người
công nhân bình thường có thể điều hành một nhà máy hay một chính phủ. Dù
ông nhấn mạnh rằng, để điều hành một quốc gia, người công nhân phải
"học chủ nghĩa cộng sản." Ông còn nhấn mạnh thêm rằng một thành viên
chính phủ phải nhận đồng lương không được cao hơn lương một người công
nhân tầm trung bình.
Chủ tịch chính phủ
Được bầu cử
Ngày
8 tháng 11, Lênin được Đại hội Xô viết Nga bầu làm
Chủ tịch Hội đồng Dân ủy. Lênin nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đưa
điện
tới mọi vùng nước Nga và hiện đại hóa công, nông nghiệp. Ông rất quan
tâm tới việc tạo ra một hệ thống chăm sóc sức khỏe miễn phí và toàn diện
cho mọi người dân, giải phóng phụ nữ và dạy cho những người dân
mù chữ Nga biết đọc, viết. Nhưng trước hết, chính phủ
Bolshevik mới cần đưa nước Nga ra khỏi
Thế chiến thứ nhất.
Đối mặt với mối đe dọa xâm lăng từ nước Đức, Lenin cho rằng Nga cần
ngay lập tức ký kết một hiệp ước hòa bình. Những lãnh tụ Bolshevik khác,
như
Bukharin, ủng hộ tiếp tục tham chiến, coi đó là một biện pháp mang cách mạng tới nước Đức.
Lev Davidovich Trotsky,
người chỉ đạo các cuộc đàm phán, ủng hộ một lập trường trung gian,
"Không Chiến tranh, Không Hòa bình", kêu gọi chỉ ký hiệp ước hòa bình
với điều kiện không một phần đất chiếm thêm được của bất kỳ bên nào được
hợp nhất với lãnh thổ nước đó. Sau khi những cuộc đàm phán thất bại,
Đức tấn công chiếm giữ nhiều vùng rộng lớn phía tây nước Nga. Sau các sự
kiện mang tính bước ngoặt này, lập trường của Lenin được đa số ban lãnh
đạo Bolshevik ủng hộ. Ngày
3 tháng 3 năm
1918, Lenin rút Nga ra khỏi Thế chiến thứ nhất khi đồng ý ký kết
Hiệp ước Brest-Litovsk,
theo đó nước Nga mất một phần lớn lãnh thổ tại Châu Âu. Đây được xem là
thời điểm tệ nhất của lịch sử Nga trong vòng 200 năm, song với một đất
nước bị tàn phá thì Lênin không còn cách nào khác ngoài việc chấp nhận
những điều khoản ô nhục .
Sau khi những người Bolshevik thất bại trong cuộc bầu cử
Quốc hội Lập hiến Nga,
cùng với sự hậu thuẫn mạnh mẽ của đại đa số công nhân ở hai thành phố
lớn là Petrograd và Moskva, họ đã sử dụng lực lượng Hồng vệ binh buộc
cuộc họp lần thứ nhất của Quốc hội phải ngừng lại ngày
19 tháng 1 Sau đó, những người Bolshevik đã tổ chức ra một tổ chức Phản-Quốc hội,
Đại hội Xô viết thứ ba, cho phép họ và các đồng minh có được hơn 90% số ghế
cho rằng "chuyên chính vô sản" trước tiên là một đạo luật của chính
giai cấp vô sản: "Tất nhiên, những người cho rằng có thể lấp đầy hố sâu
ngăn cách giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội, hay những người
tưởng tượng rằng điều đó có thể thuyết phục đa số nhân dân rằng nó có
thể xảy ra thông qua trung gian của Quốc hội Lập hiến - những người tin
vào câu chuyện ngụ ngôn của tầng lớp tư sản dân chủ, có thể vô tình tin
tưởng điều đó, nhưng hãy đừng để họ phàn nàn nếu cuộc sống lật tẩy câu
chuyện ngụ ngôn này," và nói thêm rằng "lý do lớn nhất tại sao 'những người xã hội chủ nghĩa'
(như, những người dân chủ tiểu tư sản) của Quốc tế Thứ hai không hiểu
được sự chuyên chính vô sản là bởi họ không hiểu được rằng quyền lực nhà
nước nằm trong tay một tầng lớp, tầng lớp vô sản, có thể và phải trở
thành một phương tiện cho phe chiến thắng của tầng lớp vô sản của đông
đảo nhân dân vô sản, một phương tiện để giành chiến thắng của tầng lớp
đó trước giai cấp tư sản và những đảng tiểu tư sản."
Những người Bolshevik đã thành lập một chính phủ liên minh với
Đảng Xã hội Cách mạng Nga
cánh tả. Tuy nhiên, liên minh của họ đã tan vỡ sau khi Cách mạng Xã hội
chủ nghĩa phản đối hiệp ước Brest-Litovsk, và họ gia nhập cùng với các
đảng khác tìm cách lật đổ chính phủ Xô viết. Tình hình diễn biến theo
chiều hướng xấu, các đảng không Bolshevik (gồm một số phái xã hội chủ
nghĩa) tích cực tìm cách lật đổ chính phủ Bolshevik. Lênin phản ứng lại
cách hành động đó bằng cách ngăn chặn các hoạt động của họ và bỏ tù một
số thành viên các đảng đối lập.
Ủng hộ
Dù Lenin đã ủng hộ và giúp đỡ thành lập một chế độ "
Dân chủ Xô viết," những người phản đối Lenin thuộc cánh hữu, như
Kautsky, và thuộc cánh tả như
Kollontai, vẫn cho rằng ông thủ tiêu sự giải phóng
giai cấp vô sản và nền dân chủ (quyền kiểm soát của công nhân thông qua các
Xô Viết hay các
hội đồng công nhân). Có người cho rằng đây là hành động mở đường cho
chủ nghĩa Stalin sau này. Dù nhiều cơ quan và chính sách do
Stalin lập ra và sử dụng như
cảnh sát mật,
trại lao động,
và việc hành quyết các đối thủ chính trị vốn bị chỉ trích nặng nề cũng
đã được sử dụng dưới tới cầm quyền của Lenin, các kỹ thuật đó cũng
thường được chế độ Nga hoàng sử dụng từ lâu trước thời Lenin, và cũng từ
lâu đã là các phương tiện tiêu chuẩn để đối phó với bất đồng chính trị ở
nước
Nga.
Tuy nhiên, theo Stephane Courtois mức độ sử dụng có khác nhau; số tù
nhân chính trị bị hành quyết trong vài tháng đầu cầm quyền của phái
Bolshevik lớn gấp ba lần con số đó trong 90 năm cầm quyền của chế độ Nga
hoàng.
Tuy nhiên, "thực tế" này, hiện vẫn đang bị tranh cãi. Cũng cần nhớ rằng
tỷ lệ các hoàn cảnh dẫn tới những phản ứng của người Bolshevik cũng
khác rất xa: một đất nước bị tàn phá nặng nề bởi một cuộc chiến tranh
thế giới, một quần chúng thất học sau giai đoạn quân chủ chuyên chế, một
lực lượng đối lập sẵn sàng hy sinh để lật đổ chính quyền Bolshevik,...
Hơn nữa, Trotsky tuyên bố rằng một "con sông máu" chia tách Lenin khỏi
những hành động của Stalin bởi vì Stalin đã hành quyết nhiều đồng chí cũ
của Lênin cũng như những người ủng hộ họ, trong nhóm
Đối lập cánh Tả. Trong số này có cả chính Trotsky.
Quan điểm của
những người theo chủ nghĩa Lenin
về cách mạng đòi hỏi một bộ máy cán bộ cách mạng chuyên nghiệp vừa có
nhiệm vụ chỉ huy đại chúng trong cuộc đấu tranh giành quyền lực và tập
trung hóa kinh tế cũng như quyền lực hành chính vào tay một
đất nước của công nhân. Từ mùa xuân năm
1918,
Lenin đã vận động đặt những cá nhân có trách nhiệm vào cương vị đứng
đầu mỗi nhà máy, trái ngược lại hầu hết các quan điểm về sự tự quản của
công nhân, nhưng hoàn toàn cần thiết cho hiệu quả sản xuất và về mặt
chuyên môn. Như S.A. Smith đã viết:
"Tới cuối cuộc nội chiến, không có nhiều nhà máy hoạt động theo những hình thức dân chủ trong quản lý công nghiệp như kiểu các hội đồng nhà máy
từng được cổ động trong năm 1917, nhưng chính phủ cho rằng điều này
không phải là vấn đề bởi vì nền công nghiệp đã dựa trên sự sở hữu của
một quốc gia công nhân." Trong cuộc nội chiến, dân chủ không phải được tập trung bên trong đảng Bolshevik và sau này là
Bộ Chính trị của Đảng cộng sản Liên Xô.
Để bảo vệ chính phủ Bolshevik mới thành lập trước những kẻ phản cách
mạng, chính quyền của Lenin đã tạo ra lực lượng cảnh sát mật,
Cheka, ngay sau cuộc cách mạng. Những người Bolshevik đã lập kế hoạch tổ chức một phiên tòa xét xử Hoàng đế
Nikolai II vì những tội ác chống lại nhân dân Nga, nhưng vào tháng 8 năm 1918 khi
Bạch vệ tiến về
Yekaterinburg (nơi gia đình Nikolai II đang bị cầm giữ),
Sverdlov
đã nhanh chóng ra quyết định hành quyết Nikolai II và cả gia đình để
quân Bạch vệ không thể giải thoát cho họ. Sau này Sverdlov đã thông báo
với Lenin về vụ hành quyết, Lenin đồng ý rằng đó là một quyết định đúng
đắn, bởi vì những người Bolshevik không muốn để Hoàng gia trở thành một
biểu tượng của Bạch vệ. Tuy nhiên, có những nhà sử học người Nga đã cho
biết, ông không tán thành với việc những người Bolshevik hành hình
Nikolai II, vì ông cho rằng sau khi chế độ quân chủ không còn nữa, Nga
hoàng nên được đưa ra tòa án để xét xử. Cháu gái Lenin - Olga Ulianova
cũng nói:
"Bác Volodya làm cách mạng Bolshevic không phải để giết vua
Nga. Lenin chỉ muốn thay thế hệ thống tư bản chủ nghĩa ở nước Nga bằng
chế độ xã hội chủ nghĩa".
Lenin trong văn phòng ở điện Kremli, năm 1918
Vụ ám sát và phản ứng của chính phủ
Ngày
30 tháng 8 năm
1918,
Fanya Kaplan, một thành viên của
Đảng Xã hội Cách mạng Nga,
tiếp cận Vladimir Ilyich Lenin sau khi ông tham dự một buổi mít-tinh và
đang quay ra xe hơi. Kaplan gọi tên Lenin, ông quay lại trả lời. Bà
ngay lập tức bắn ba phát, hai phát trúng Lenin ở khuỷu tay và lưng.
Lenin được đưa về căn hộ tại
Kremli,
từ chối tới bệnh viện bởi ông tin rằng những kẻ ám sát khác đang rình
rập ở đó. Các bác sĩ được triệu tới, nhưng cho rằng sẽ là quá nguy hiểm
nếu lấy viên đạn ra. Sau này Lenin đã hồi phục dù sức khỏe của ông bắt
đầu giảm sút từ thời điểm đó. Mọi người cho rằng vụ ám sát có liên quan
tới những cơn
đột quỵ sau này của ông.
Chính phủ Bolshevik phản ứng lại vụ ám sát, và những sự tập hợp nỗ lực chống cộng từ các đối thủ của họ bằng cái họ gọi là
Khủng bố Đỏ.
Hàng chục nghìn người bị coi là kẻ thù của cách mạng, nhiều người bị
hành quyết hay tống vào các trại lao động vì có âm mưu chống lại chính
phủ Bolshevik
Theo Orlando Figes, Lenin luôn ủng hộ "sự khủng bố số đông chống lại
những kẻ thù cách mạng" và luôn bày tỏ quan điểm rằng nhà nước vô sản là
một hệ thống bạo lực được tổ chức chống lại những tổ chức của chủ nghĩa
tư bản. Tuy nhiên theo Figes, trong khi được những người Bolsheviks
khuyến khích, sự khủng bố có gốc rễ trong sự giận dữ của nhân dân chống
lại tầng lớp ưu thế. (
A Peoples Tragedy, trang 524-525) Vào cuối
năm 1918 khi Kamenev và Bukharin tìm cách kìm chế những "sự thái quá"
của Cheka, chính Lenin là người đã đứng ra bảo vệ tổ chức này. (Figes
trang 649) Tuy nhiên, mức độ của cái gọi là "những sự thái quá," cũng
như những lý do của Lenin ẩn giấu sau sự bảo vệ đó không hề được nêu
tên.
Tháng 3 năm
1919, Lenin và các lãnh đạo Bolshevik khác gặp gỡ với các nhà cách mạng xã hội chủ nghĩa từ khắp nơi trên thế giới và lập ra
Quốc tế Cộng sản.
Các thành viên của Quốc tế Cộng sản, gồm Lenin và cả những người
Bolshevik ngừng quan hệ với phong trào xã hội chủ nghĩa ở tầm vóc rộng
lớn hơn. Từ đó trở về sau, họ sẽ được gọi là những người
cộng sản. Tại Nga, Đảng Bolshevik được đổi tên thành "
Đảng Cộng sản Nga (bolshevik)", (sau này thành
Đảng Cộng sản Liên Xô).
Trong lúc ấy cuộc
nội chiến
lan tràn khắp nước Nga. Nhiều phong trào chính trị và những người ủng
hộ họ đứng lên cầm vũ khí nhằm lật đổ chính phủ Xô viết. Dù có nhiều phe
cánh tham gia cuộc nội chiến, hai lực lượng chính là
Hồng quân
(bolshevik) và Bạch vệ (phe ủng hộ chế độ quân chủ). Các cường quốc bên
ngoài như Pháp, Anh, Hoa Kỳ và Nhật Bản cũng can thiệp vào cuộc chiến
tranh này (đứng bên phía Bạch vệ). Cuối cùng, đội quân được tổ chức tốt
và có hiệu quả hơn là Hồng quân, do Trotsky chỉ huy, đã giành chiến
thắng, đánh bại các lực lượng Bạch vệ và đồng minh của họ năm
1920. Tuy nhiên, những cuộc chiến ở tầm nhỏ hơn vẫn tiếp tục trong nhiều năm nữa.
Những tháng cuối năm 1919, các chiến thắng giành được trước Bạch vệ
khiến Lenin tin rằng đã tới thời điểm mở rộng cách mạng sang phía tây,
bằng vũ lực nếu cần thiết. Khi nền
Cộng hòa Ba Lan thứ hai mới được thành lập bắt đầu đòi lại những vùng lãnh thổ đã bị nước Nga sáp nhập trong vụ
phân chia Ba Lan vào cuối
thế kỷ 18, họ đã xung đột với các lực lượng Bolshevik để giành quyền kiểm soát các vùng này, dẫn tới sự bùng nổ
Chiến tranh Ba Lan-Xô viết năm 1919. Với sự phát triển của
cách mạng tại Đức và
Liên đoàn Spartacus, Lenin coi đó là thời điểm và địa điểm chín muồi nhất để "thăm dò Châu Âu bằng những
lưỡi lê
Hồng quân." Lenin coi Ba Lan là cây cầu nối mà Hồng quân có thể dùng để
kết nối cách mạng Nga với những người ủng hộ Cách mạng Đức, và hỗ trợ
các phong trào cộng sản ở
Tây Âu. Tuy nhiên sự thất bại của nước Nga Xô viết trong cuộc chiến tranh Ba Lan-Xô viết khiến các kế hoạch đó bị hủy bỏ.
Lenin là người chỉ trích mạnh mẽ
chủ nghĩa đế quốc. Năm
1917
ông tuyên bố quyền tự quyết và phân chia các dân tộc quốc gia và đàn áp
các quốc gia vô điều kiện, thường được coi là các quốc gia trước kia
thuộc quyền kiểm soát của chủ nghĩa tư bản đế quốc. Tuy nhiên, khi cuộc
Nội chiến Nga chấm dứt, ông đã dùng các lực lượng quân sự để đồng hóa
các quốc gia mới giành độc lập là
Armenia,
Gruzia và
Azerbaijan, cho rằng sự sáp nhập các quốc gia đó vào đất nước Xô viết sẽ che chở họ khỏi những tham vọng của chủ nghĩa đế quốc.
Điều này cho phép các quốc gia đó được chấp nhận thành một phần của
Liên bang Xô viết hơn là đơn giản buộc họ trở thành một phần lãnh thổ
Nga, hành động này sẽ bị coi là hành động đế quốc.
Sau nhiều năm chiến tranh kéo dài, chính sách
cộng sản thời chiến của Bolshevik, cộng với
Nạn đói năm 1921 tại Nga
và sự bao vây từ các chính phủ tư bản thù địch làm đa phần đất nước bị
tàn phá. Đã có nhiều cuộc nổi dậy của nông dân, vụ lớn nhất là cuộc
Nổi dậy Tambov. Sau một cuộc khởi nghĩa của những thủy thủ tại
Kronstadt vào tháng 3 năm 1921, Lenin đã thay thế chính sách
Cộng sản thời chiến bằng
Chính sách kinh tế mới (NEP) hay còn gợi là
cộng sản thời bình, trong một nỗ lực thắng lợi nhằm tái xây dựng
công nghiệp và đặc biệt là
nông nghiệp.
Đấu tranh chống chủ nghĩa bài Do Thái
Sau cuộc cách mạng, V. I. Lenin rất chú tâm đấu tranh chống
Chủ nghĩa bài Do Thái, khi ấy vẫn đang tồn tại ở nước Nga như một di sản từ thời Nga hoàng. Trong một bài phát biểu trên radio năm 1919, ông nói:
“ |
Cảnh
sát của chế độ Nga hoàng, cùng với những tên địa chủ và bọn tư bản, đã
tổ chức các cuộc tàn sát người Do Thái. Cái lũ địa chủ và tư bản đã tìm
cách hướng sự căm thù của công nhân và người nông dân, những tầng lớp
nghèo khổ, về phía người Do Thái.... Chỉ những người dốt nát nhất và
những người bị áp bức mới có thể tin vào những lời nói dối và những câu
báng bổ do chúng tuyên truyền về người Do Thái.... Người Do Thái không
phải là kẻ thù của nhân dân lao động. Những kẻ thù của công nhân là bọn
tư bản trên thế giới. Trong số những người Do Thái có những người dân
lao động, và họ là đa số. Họ là những người anh em của chúng ta, giống
như chúng ta, họ cũng bị bọn tư bản bóc lột; họ là những đồng chí của
chúng ta trong cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội.... Thật đáng hổ thẹn
cho hành động hành hạ người Do Thái của chế độ Nga hoàng. Thật đáng hổ
thẹn cho những kẻ gây lòng hận thù với người Do Thái, những kẻ gây sự
chia rẽ giữa các quốc gia. |
” |
|
Qua đời
Sức khỏe Lênin đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau những căng thẳng trong cuộc cách mạng và nội chiến. Vụ
ám sát
ông càng làm tình trạng thêm tồi tệ. Viên đạn vẫn nằm trong cổ ông, quá
gần xương sống để có thể lấy ra trong tình trạng kỹ thuật y tế thời ấy.
Tháng 5 năm 1922, Lenin bị đột quỵ lần đầu tiên. Ông bị tê liệt nửa
người bên phải và dần giảm bớt ảnh hưởng trong chính phủ. Sau vụ đột quỵ
thứ hai vào tháng 12 năm ấy, ông hầu như từ bỏ các hoạt động chính trị.
Tháng 3 năm 1923, ông bị đột quỵ lần thứ ba và phải nằm liệt giường
trong cả phần đời còn lại, thậm chí không thể nói được.
Sau lần đột quỵ đầu tiên, Lenin đã đọc cho thư ký ghi lại một số tài
liệu về Chính phủ và vợ ông. Nổi tiếng nhất trong số đó là bản Di chúc
của Lenin, trong đó cùng với nhiều sự kiện khác ông đã chỉ trích những
nhà lãnh đạo cộng sản hàng đầu, đặc biệt là
Joseph Stalin.
Về Stalin, người từng là tổng thư ký Đảng cộng sản từ tháng 4 năm 1922,
Lenin nói rằng Stlain có "quyền lực vô hạn tập trung trong tay" và đề
xuất rằng "các đồng chí nghĩ cách lật đổ Stalin ra khỏi vị trí ấy." Ngay
khi Lênin qua đời, vợ ông đã gửi bản Di chúc tới ủy ban trung ương, nó
được đọc trước Đại hội lần thứ 13 của Đảng cộng sản vào tháng 5 năm
1924. Tuy nhiên, vì di chúc chỉ trích tất cả những nhân vật có ảnh hưởng
nhiều nhất trong ủy bản trung ương:
Zinoviev,
Kamenev,
Bukharin
và Stalin, ủy ban đã quyết định không công bố nó ra đại chúng. Ủy ban
trung ương cho rằng di chúc là hậu quả của tình trạng tâm thần bất ổn
của Lenin trong những năm cuối đời, và vì thế, những lời phán xét cuối
cùng của ông không đáng tin cậy. Việc không đếm xỉa tới những ý kiến của
Lenin sau này thường được cho là một sai lầm nghiêm trọng.
Di chúc của Lenin (
Lenin's Testament) được
Max Eastman xuất bản chính thức lần đầu tiên năm
1926 tại
Hoa Kỳ.
Lãnh tụ Vladimir Ilich Lenin
qua đời ngày
21 tháng 1,
1924 ở tuổi 53. Lý do chính thức dẫn tới cái chết của Lenin được công
bố bởi Liên Xô là xơ cứng động mạch não, hay cơn đột quỵ lần thứ tư. Tuy
nhiên, vào năm
2004
một nhóm bác sĩ Do Thái đã công bố một bài báo, dựa theo các triệu
chứng ghi trong hồ sơ bệnh án của Liên Xô, họ đưa ra giả thuyết rằng
Lenin đã mắc bệnh hơn 10 năm trước khi qua đời, nguyên nhân bởi bệnh
giang mai ].
Nhà sử học Helen Rappaport sau khi khảo sát các tài liệu và hồ sơ bệnh
án của Lênin cũng đặt ra giả thuyết rằng ông đã chết vì bệnh giang mai,
lây truyền từ một cô gái giang hồ ở Paris
Giả thiết này vẫn tiếp tục tồn tại cho tới nay, nhưng không ai từ các
nước phương Tây có thể chứng minh nó vì chỉ có các bác sĩ chuyên trách
của Nga được phép khám nghiệm thi hài Lenin. Giả thuyết này rất có thể
là không đúng, vì nếu Lenin bị giang mai thì vợ của Người là
Nadezhda Krupskaya cũng sẽ bị lây giang mai, mà thực tế
Nadezhda Krupskaya không bị giang mai.
12/2014[cần dẫn nguồn]
Thành phố Petrograd đã được đổi tên thành
Leningrad
ba ngày sau khi Lenin qua đời để vinh danh ông; cái tên này giữ nguyên
cho tới khi Liên bang Xô viết sụp đổ năm 1991, khi nó lấy lại tên cũ là
Sankt-Peterburg.
Thời gian đầu thập kỷ 1920 phong trào
vũ trụ luận
ở Nga khá sôi động và đã có ý tưởng bảo quản lạnh xác Lenin nhằm tái
sinh trong tương lai. Những phương tiện cần thiết đã được mua về từ nước
ngoài, nhưng vì một số lý do kế hoạch này không được thực hiện. Thay
vào đó xác ông được ướp và đặt trong
Lăng Lenin tại Moskva ngày
27 tháng 1, 1924.
Sau khi mất
Lăng Lenin trên Quảng trường Đỏ, Moskva
Thi hài Vladimir Lenin được bảo quản trong
Lăng Lenin
ở Moskva. Vì vai trò duy nhất của Lenin trong việc tạo lập nhà nước
cộng sản đầu tiên, và dù ông đã bày tỏ ý muốn chỉ một thời gian ngắn
trước khi
qua đời
rằng không nên xây dựng một đài tưởng niệm nào dành cho mình, chế độ Xô
viết đã tôn vinh ông như một vị thánh tôn giáo. Đôi khi các ngôi nhà Xô
Viết treo hình hoặc đặt tượng Lenin
.
Tới thập kỷ 1980 hầu như mọi thành phố lớn ở Liên bang Xô viết đều có
tượng Lenin ở quảng trường trung tâm, hoặc một phố Lenin hay một quảng
trường Lenin gần trung tâm, và thường là 20 hay nhiều hơn nữa các bức
tượng nhỏ hay tượng bán thân ông trên toàn lãnh thổ. Trẻ em được kể các
câu chuyện về "ông Lenin" từ khi chúng còn ở nhà trẻ. Ngoài ra, không ít
đường phố, công trình xây dựng, xí nghiệp, nông trại ở Liên Xô được đặt
tên là Lenin, chưa kể một tàu phá băng Liên Xô còn được đặt cho cái tên
này
Cứ mỗi năm có hàng trăm bài viết và sách viết về ông được xuất bản và
thu hút cả người trẻ lẫn già. Rất nhiều vở kịch và phim ảnh nói về cuộc
đời Lenin
.
Từ khi Liên bang Xô viết tan rã, mức độ tôn sùng Lenin tại các nước
cộng hòa hậu Xô viết đã giảm sút đáng kể, nhưng ông vẫn được nhiều thế
hệ lớn lên trong giai đoạn hậu Xô viết coi là một nhân vật có tầm ảnh
hưởng quan trọng.
Nhiều bức tượng Lenin đã bị dỡ bỏ ở
Đông Âu, nhưng nhiều bức khác vẫn tại vị. Thành phố lớn nhất của nước Nga Leningrad đã trở về với cái tên nguyên thủy của mình,
Sankt-Peterburg, nhưng vùng xung quanh vẫn mang tên ông (
tỉnh Leningrad). Các công dân
Ulyanovsk, nơi sinh của Lenin, vẫn bác bỏ mọi ý định quay trở về cái tên cũ là Simbirsk. Tại
Moskva, tượng Lenin vẫn đứng ở các cổng của hệ thống tàu điện ngầm, cũng như
quảng trường Lenin vẫn giữ nguyên tên gọi. Trong cuộc bình chọn Những nhân vật vĩ đại nhất trong
Lịch sử Nga với hơn 40 triệu người Nga tham gia năm 2008, Lênin đứng ở vị trí thứ 6
Việc mai táng thi hài Lenin vẫn là chủ đề gây tranh cãi trong 16 năm qua ở nước Nga. Ở
thủ đô Hà Nội,
Việt Nam, tượng ông được đặt tại một công viên cùng tên
Cái tên "Lenin"
"Lenin" là một trong những bí danh cách mạng của ông, và sau khi ông
nắm quyền thì trở thành tên chính thức: Vladimir Ilyich Ulyanov trở
thành Vladimir Ilyich Lenin. Thỉnh thoảng ông được báo chí phương Tây
gọi là "
Nikolai Lenin"
, nhưng người dân Liên Xô không bao giờ nghe tới cái tên này.
Đã có rất nhiều giả thuyết về nguồn gốc biệt hiệu đó, và Lenin cũng
chưa từng kể rõ tại sao ông lại lựa chọn nó. Bản thân Lênin cũng đã từng
viết một cuốn sách về các biệt danh hoạt động cách mạng của ông nhưng
trong cuốn sách không hề có đề cập đến bí danh Lenin-cái tên được kí
nhiều nhất trong các văn kiện của ông. Đã có nhiều giả thuyết về cái tên
Lênin này. Có giả thuyết cho rằng cái tên Lenin là của một cụ già đã
chết, sau khi cụ qua đời Ulyanov đã lấy cái tên này làm bí danh cho
mình.
Có lẽ biệt hiệu này liên quan tới con
sông Lena, tương tự như một nhân vật theo
chủ nghĩa Marx nổi tiếng khác ở Nga,
Georgi Plekhanov, người lấy biệt hiệu là Volgin theo tên con
sông Volga.
Có ý kiến cho rằng Lenin lựa chọn sông Lena vì đây là một con sông dài
hơn và chảy theo hướng đối diện, nhưng trong cuộc đời mình Lênin không
phản đối Plekhanov. Tuy nhiên, chắc chắn rằng nó không liên quan tới
vụ hành quyết Lena, vì biệt hiệu đó đã ra đời trước sự kiện này.
Tượng và tên thành phố
Trong suốt thời đại Xô Viết, nhiều bức tượng của Lenin được dựng lên
khắp Đông Âu. Mặc dù rất nhiều bức tượng đã bị hạ xuống, một số vẫn còn
tồn tại, và một vài cái lại được dựng mới
Năm 2012, các nhà luật gia của đảng đối lập Dân chủ Cấp tiến Nga đã đưa
ra một dự luật, mỗi vùng nên trưng cầu dân ý quyết định là có muốn giữ
các tượng Lenin ở vùng mình không, một trong những lý do là tiền bảo
trì. Dự luật này cũng được một số đại biểu của đảng cầm quyền Thống nhất
Nga hoan nghênh, nhưng nó bị đảng Cộng sản Nga phản đối dữ dội.
Nhiều nơi cũng được đặt tên Lenin để tưởng nhớ. Thành phố
Saint Petersburg, nơi mà cách mạng tháng hai cũng như tháng mười bắt đầu, được đổi tên là
Leningrad
vào năm 1924, 4 ngày sau khi Lenin chết. Vào năm 1991, sau một cuọc bầu
cử sôi nổi giữa đảng Cộng sản và đảng Cấp tiến, chính phủ Leningrad đổi
tên thành phố trở lại là
Saint Petersburg trong khi vùng xung quanh (
Leningrad Oblast) vẫn giữ tên;
. Tương tự như vậy,
Gyumri ở
Armenia đã được đổi thành
Leninakan từ năm 1924 cho tới 1990,
Khujand ở
Tajikistan Leninabad từ 1936 cho tới 1991.
Sự kiểm duyệt tác phẩm của Lenin tại Liên bang Xô viết
Những ghi chép của Lenin đã được kiểm duyệt kỹ lưỡng thời Xô viết sau
khi ông qua đời. Đầu thập kỷ 1930, dưới thời Stalin, có một giáo điều
rằng Lênin và Ủy ban trung ương không bao giờ sai lầm. Vì thế, cần phải
bỏ mọi bằng chứng về những sự bất đồng giữa hai bên, bởi vì trong trường
hợp đó không thể cả hai bên cùng đúng. Trotsky từng là một người chỉ
trích mạnh mẽ việc này, hành động mà ông coi là một hình thức sùng bái
cá nhân bởi một người bình thường luôn có thể và chắc chắn đã từng phạm
những sai lầm.
Sau này, thậm chí lần xuất bản thứ năm tại Liên Xô của tác phẩm
Lênin toàn tập
(xuất bản với 55 cuốn dày trong giai đoạn 1958 và 1965) cũng bỏ đi
những phần trái với giáo điều hay thể hiện những điều được cho là không
tốt ở tác giả
.
Nhận định
Sau khi mất, ông vẫn được coi là vị anh hùng lớn nhất của nhân dân Xô Viết
Lenin được xem là một nhà
dân tộc chủ nghĩa
và xã hội chủ nghĩa quốc tế Nga; ông khao khát xây dựng một nước Nga
hiện đại và hùng mạnh, đó sẽ là hình mẫu trong quan hệ quốc tế. Chủ
nghĩa cộng sản Nga cũng chính là hình mẫu của chủ nghĩa cộng sản quốc tế
. Ở nước ngoài, ông trở thành một biểu tượng của "tính chất Nga" thế kỷ 20
Tại một số quốc gia, có sự mâu thuẫn trong việc đánh giá vai trò của
Lenin. Khi di dời một bức tượng Lenin vào ngày 14/10/2012, Thị trưởng
thủ đô
Ulaanbaatar của
Mông Cổ, ông Bat-Uul Erdene đã lên án Lenin và các đồng chí của ông là "những kẻ sát nhân".
Ngược lại, nhiều người Mông Cổ vẫn tôn kính Lenin bởi ông đã ủng hộ
Mông Cổ trong cuộc chiến giành độc lập khỏi Trung Quốc vào năm 1921, và
sau đó Liên Xô còn giúp Mông Cổ một lần nữa trong Thế chiến thứ 2 khi
Nhật Bản xâm lược Mông Cổ
Trong hồi ký
Ngôi nhà Bến Ngự và con đò sông Hương, nhà báo
Tạ Quang Đạm (em giáo sư
Tạ Quang Bửu) đã kể lại rằng trên tường căn nhà tranh 3 gian - nơi ở và cũng là nơi nhà Cách mạng Việt Nam
Phan Bội Châu
dạy học - có treo nhiều tranh ảnh, trong đó ấn tượng nhất là bức chân
dung Lenin được treo trang trọng trên bức tường mặt trước gần sát trần
nhà. Có lẽ là một bức họa vẽ theo một bức tượng kiểu huy hiệu. Dưới chân
dung có hai chữ Hán:
Liệt Ninh (Lenin).
Phan Bội Châu còn viết
"Lược truyện Liệt Ninh, vĩ nhân của nước Nga đỏ" viết in trên Binh sự tạp chí, Hàng Châu, Trung Quốc năm 1921.
Alexandra Kolontai (1872-1952) - nhà ngoại giao nổi tiếng của
Liên Xô (cũ) - đánh giá về ông:
“ |
Có
những cá nhân - hiếm thấy trong lịch sử loài người - là sản phẩm của một
chuyển biến lớn lao đã chín muồi, đã tô đẹp cho cả một thời đại. Trong
số những người vĩ đại về tinh thần và ý chí đó là Vladimir Ilich
Lenin... Như ở một tiêu điểm, Người đã tập hợp vào trong mình tất cả
những cái gì của Cách mạng là nghị lực, là hùng mạnh, không ủy mị trong
phá bỏ cái cũ và rất kiên quyết trong xây dựng cái mới. |
” |
—Alexandra Kolontai
|
Theo nhận định của văn hào Nga
Maksim Gorky, tràn ngập trong đời sống và công việc của Lenin là
"tinh
thần hy sinh khắc khổ, thường thấy ở người cách mạng trí thức Nga trung
thực, tin tưởng sắt đá vào khả năng thiết lập sự công bằng trên trái
đất, tinh thần anh hùng của con người đã từ bỏ mọi niềm sung sướng trên
đời để hiến mình cho hoạt động gian khổ vì hạnh phúc của mọi người".
Văn hào Nga
Maksim Gorky cũng cho rằng tư tưởng của Lenin
"giống
như cái kim địa bàn, bao giờ cũng chỉ về lợi ích giai cấp của nhân dân
lao động... Điều đặc biệt vĩ đại ở Lenin chính là lòng căm thù quyết
liệt, không bao giờ tắt trước sự bất hạnh của mọi người, niềm tin chói
lọi của đồng chí rằng sự bất hạnh không phải là nền tảng không thể tiêu
diệt được của cuộc đời, trái lại nó là điều xấu xa, nhơ nhuốc mà mọi
người có thể và cần phải quét sạch đi"
Tác giả "Người Xôviết chúng tôi" là nhà văn
Boris Polevoi đã ghi nhận:
“ |
Là
người gan dạ và chính trực, đồng chí bao giờ cũng nhìn thẳng vào sự
thật. Dù sự thật đôi khi cay đắng và thậm chí khủng khiếp đến thế nào đi
nữa, đồng chí cũng không bao giờ giấu giếm mọi người xung quanh, không
bao giờ giấu giếm đông đảo đám đông. |
” |
—Boris Polevoi
|
Trong bốn ngày khi mà thi hài Lenin được quàn trong Điện Kremlin, hơn
900.000 người đã tới đưa tang ông. Một trong những chính khách bày tỏ
lời chia buồn đến Liên Xô là Thủ tướng Trung Quốc, nhà cách mạng
Tôn Trung Sơn, ông đã nói
:
- "Qua các thời đại của lịch sử thế giới, hàng ngàn nhà lãnh đạo và
học giả đã xuất hiện và nói những lời hùng hồn, nhưng đó vẫn chỉ là
những lời nói. Người, Lenin, là một ngoại lệ. Người không chỉ nói và dạy
cho chúng ta, mà Người đã thực sự biến lời nói thành hành động. Người
đã khai sinh ra một quốc gia mới. Người cho chúng ta thấy con đường của
cuộc đấu tranh chung... Người, một vĩ nhân, sẽ sống mãi trong ký ức của
những người bị áp bức qua hàng thế kỷ."
Tạp chí Time
nêu tên Lenin là một trong 100 nhân vật quan trọng nhất của thế kỷ 20,
và là một trong 25 biểu tượng chính trị hàng đầu qua mọi thời đại; với
đề tựa rằng
"trong nhiều thập kỷ, những cuộc nổi dậy của chủ nghĩa
Mác-Lênin đã làm rung chuyển thế giới trong khi thi hài của Lenin nằm
yên nghỉ tại Quảng trường Đỏ".
Tại bài viết trong
Encyclopedia Britannica (Bách khoa toàn thư Anh quốc) được viết bởi giáo sư của Đại học Bắc Illinois,
Albert Resis viết
- "Nếu cuộc cách mạng Bolshevik là - như một số người đã gọi nó -
là sự kiện chính trị quan trọng nhất của thế kỷ 20, thì sau đó Lenin, dù
được coi là có vai trò tốt hay xấu, luôn được coi là nhà lãnh đạo chính
trị quan trọng nhất của thế kỷ. Không chỉ trong giới học thuật của Liên
Xô cũ, mà ngay cả trong số nhiều học giả không đi theo chủ nghĩa cộng
sản, ông đã được coi là nhân vật vĩ đại trên cả 2 phương diện: nhà lãnh
đạo cách mạng và chính khách cách mạng vĩ đại nhất trong lịch sử, cũng
như là nhà tư tưởng cách mạng lớn nhất kể từ Karl Marx"
Nhà bác học vĩ đại nhất thế kỉ XX
Albert Einstein- một người theo chủ nghĩa xã hội đã đánh giá về Lenin:
- “Tôi tôn vinh Lenin như là một người hoàn toàn hy sinh bản thân
và dành tất cả tâm huyết của mình để thực hiện công bằng xã hội. Tôi
không quan tâm phương pháp của ông ấy có thực tế không, nhưng chắc chắn
một điều là: ông ấy là mẫu người bảo vệ và phục hưng nhân loại.”
Những câu nói nổi tiếng
- Người Cộng sản phải có một cái đầu lạnh và một trái tim hồng!
- Các thầy, cô giáo và Hồng quân đều là những thành trì của Cách mạng!
- Chúng ta không ngốc, nhưng hãy giả bộ như những thằng ngốc!
- Một nhà văn nếu như không tưởng tượng mình là thằng ngốc thì sẽ không thể miêu tả về thằng ngốc được!
- Học, học nữa, học mãi!
Câu chuyện về gia đình Lênin - một phần gia phả dòng họ Ulianov
|
V.I.Ulianov năm 1895 |
Liveinternet.ru
15.04.2009
Những
uẩn khúc gia phả về gia đình Ulianov đã được tình cờ biết đến từ những năm 70,
nhưng chỉ gần đây mới được phép công khai trên báo chí Peterburg, và sau 30 năm
để trong ngăn bàn thì cuối cùng cuốn “Gia phả Lênin” của nữ nhà văn - TS Triết học Marietta
Saginhian cũng được xuất bản. Tháng 10.2008 báo “Peterburg mới-PM” đăng bài
phỏng vấn nhà sử học A.P.Kuchenhev. Sau đây là nội dung cuộc phỏng vấn của báo
PM với Aleksandr P. Kuchenhev (A.K) vào tháng 4 năm 2009 về một số điểm cần chi
tiết hóa cho bài báo trên.
PM:
Thưa ông Aleksandr Petrovich, có thể nói chi tiết hơn một chút về những người con ngoài giá thú
của Sa hoàng Aleksandr III được không ạ?
|
Bá tước kế vị Aleksandr
1867 |
A.K
– Sa hoàng Aleksandr III (lên ngôi 3/1881) rõ ràng có khá nhiều con ngoài hôn nhân,
bởi ông là người mạnh mẽ và ham mê. Trong số con cái Sa hoàng có nhiều nhân vật
lịch sử nổi tiếng. Nói riêng thì có Aleksandr Ulianov, người anh cả của
Vladimir Ilich Lenin. Câu chuyện bắt nguồn từ bà Maria Aleksandrovna, mẹ của
Lenin, từng là một Trinh nữ Hoàng cung dười thời Aleksandr II. Khi Aleksandr
III mới chỉ là Bá tước kế vị hoàng gia thì đã có tình sử lãng mạn với bà Maria
Aleksandrovna, và kết cục là bà sinh ra cậu con trai Aleksandr khi còn mang danh
trinh nữ. Lịch sử từng biết nhiều ví dụ tương tự: ở nước Nga xưa đối xử rất nhân
đạo với con ngoài hôn nhân – ban chức hầu tước và cho sung vào ngự lâm quân. Ta
đều biết rằng nhà bác học Lomonosov là con trai của Pier Đại đế, bá tước
Bobrinski là con trai của Potemkin (sau này đặt tên cho chiến hạm nổi tiếng hồi
cách mạng 1905) với Nữ hoàng Ekaterina II (người bán Alaska cho Mỹ), còn
Razumovski là con ngoài giá thú của Nữ hoàng Elizavetta. Tất cả những người đó
như ta biết rõ đều rất thành đạt công danh, và chẳng bao giờ tự ti về nguồn gốc
của mình. Một số phận tương tự như thế đã khởi đầu với Aleksandr, anh trai của
Lenin. Thế nhưng bà Maria Aleksandrovna đã làm lỡ làng tất cả : sau Aleksandr
thì bà sinh tiếp một bé gái Anna, và bé gái này lại không có chút liên hệ nào với
Sa hoàng Aleksandr III nữa cả. Giữ trong cung điện một Trinh nữ hoàng cung với
hai con nhỏ thì thật là chẳng tế nhị. Để giải quyết chuyện lùm xùm này, người
ta đã giao cho đội cận vệ quyết định. Đội cận vệ đã tìm được trong thành
Peterburg một kẻ bất hạnh - một người đồng tính tên là Ilia Ulianov. Vốn là người
có xu hướng tình dục bất thường nên ông mắc mồi đội cận vệ dễ dàng. Người ta hứa
với ông nếu chung hôn với Maria Aleksandrovna thì sẽ có tước vị hoàng gia, có
chu cấp lương thực tại tỉnh cư trú, và thế là đôi vợ chồng chuyển đến Simbirsk. (Chính
sử ghi năm đến Simbirsk là 1963, nhưng thật ra 1968 nhà Ulianov mới đến Simbirk
và ông Ilia Nhikolaievic nhận ngay chức Thanh tra và Hiệu trưởng trường nghề dân lập vùng
Simbirsk )
Nhưng có lẽ quá khứ đã dễ dàng khép lại nếu như tâm tính bà Maria Aleksandrovna đã khác
đi. Ngay tại nơi mới là thành Simbirsk bà vẫn không nghiêm túc hơn, và dù đời sống
hôn nhân với ông Ilia Nhikolaievich chỉ là hình thức thì bà vẫn sinh thêm 4 người
con nữa, và đều không công khai người cha.
Có
thể
tưởng tượng ra rất dễ tâm trạng của những đứa trẻ nhà Ulianov ở trường
học.
Trong một thị trấn nhỏ thì mọi thứ đều đến tai mọi lớp người, và tụi trò
nhỏ đã
hành hạ bạn học mang họ Ulianov: gọi ra trêu chọc cả người mẹ, cả Sa
hoàng, và
cả người cha Ilia Nhikolaievich. Cuối cùng thì môi trường đó đã ảnh
hưởng đến
Aleksandr con: chàng trai lớn lên với tính tình dữ dằn và lòng mong mỏi
phá phách bằng
bất kỳ giá nào. Với tâm trạng đó chàng thanh niên chuyển lên Peterburg
học tiếp, và mọi thứ sự vụ đã có đội cận vệ lo trước. Giống như thời nay
lực lượng an ninh lập
ra mặt trận tổ quốc và các tổ chức dân chủ khác, thời xa xưa đó cũng vẫn
đội cận
vệ hoàng gia giúp Aleksandr Ulianov gia nhập một tổ chức cách mạng dân
tộc (theo triết học Mác) và
tham dự âm mưu ám sát Nga hoàng với vai trò người tổ chức (năm
1887-nhưng không thành công).
|
Aleksandr Ulianov năm 1886,
một trongnhững người tổ chức
vụ ám sát hụt
Nga hoàng Aleksandr năm 1887 |
|
Ngay
khi bà Maria Aleksandrovna được tin con trai bị bắt do ám sát Nga hoàng thì bà
lập tức đến kinh thành Peterburg và xin vào gặp Sa hoàng Aleksandr III. Điều rất
lạ ở chỗ: không nhà sử học nào trước đây tự hỏi do đâu một bà nông dân tỉnh lẻ
nghèo hèn lại nhanh chóng được Nga hoàng chấp nhận tiếp đón! (Tiện đây cũng nói
thêm là các nhà sử học đã chẳng ngạc nhiên về việc ngày sinh hai đứa trẻ đầu của
nhà Ulianov lại trước cả ngày cưới thực của ông Ilia với bà Maria năm 1967). Thế rồi Nga hoàng Aleksandr III đã tiếp
đón người quen cũ và họ cùng ghé thăm con trai Aleksandr trong pháo đài biệt giam. Nga
hoàng đã tha thứ ngay cho “kẻ giết vua” và hứa phong tước hầu cũng như sung vào
cận vệ hoàng gia. Vậy nhưng chàng Aleksandr trẻ đã cự tuyệt, và nói ra tất cả
những gì mình biết về hai người ruột thịt sinh thành. Và chàng long trọng hứa rằng
ngay khi thoát ra với tự do thì sẽ lập tức công bố cho thiên hạ biết tình sử xấu
hổ của hai người và nhất định sẽ lại ném bom ám sát Nga hoàng! Chính vì vậy mà
Aleksandr Ulianov đã không được trả tự do mà bị đưa vào trại tâm thần, nơi ông đã
tự tử vào năm 1901. Các nhà sử học CCCP bao năm cứ tranh cãi về hình thức tử hình
với người anh trai Lênin, nhưng thật ra chẳng có án tử nào cả vào tháng 3 năm 1887.
Vậy
là Maria Aleksandrovna đã gián tiếp ảnh hưởng lên số phận của người con trai cả.
Các người con khác trong gia đình Ulianov cũng không được may mắn về sau. Chính bởi
Ilia Nhikolaievich biết rõ rằng chẳng có đứa trẻ nào là con mình, nên ông đã đối
xử với chúng như đối tượng cần thiết phải đóng vai trò yêu đương. Với con đầu
Xasa là con Nga hoàng thì không bao giờ ông đụng đến, còn Volodia mới là người
hứng chịu tất cả tình cảm không phải cha con. Lúc còn nhỏ trông Vladimir Ilich
rất dễ thương. Mặc người mẹ phản đối bằng mọi cách thì vẫn bất lực trong việc bảo
vệ con trai: Ilia Nhikolaievich đã quở trách bà bằng hành động.
PM:
Lênin thì sao?
AK:
Ông đã lây nhiễm từ cha nuôi mãi mãi. Nhân đây nhắc lại rằng điều này cả thế giới
biết từ lâu, chỉ riêng người dân Xô viết hầu hết không biết và vẫn sùng kính nhà
lãnh tụ của giai cấp vô sản. Đạo diễn Antonioni từng làm một sêri phim về những
người bất thường vĩ đại này, và đã dành cho Lênin hẳn một phần đặc biệt. Về điều
này đã có nhiều sách khảo cứu rồi.
Lênin
có tâm tư thế nào về bản thân mình thì chúng tôi không thể biết để nói thay, nhưng
tuổi thơ với ông đã là những trải nghiệm không dễ: chàng trai lớn lên với tính
tình nóng nảy, thù hận xunh quanh. Ở trường học chàng hay trút giận lên bạn học,
gây hấn, nện ngay kẻ không ưa, và đồng thời cùng lúc đó vẫn phải nói rằng ông là
con người tài năng.
PM:
Thế do đâu ông có những thông tin nhạy cảm này?
|
V.I Lênin và bà Krupskaia
cùng một em gái (Maria)
năm 1917
sau mit-tinh ở nhà máy |
A.K:
Đây cũng là câu chuyện đặc biệt thú vị. Nguồn gốc của chúng bắt đầu từ một người
tên là Marietta Saginhian. Vào những năm 70 nhà văn nữ này dịnh viết một cuốn sách
về Lênin và xin được giấy phép tiếp cận kho lưu trữ. Hẳn là những cán bộ phụ trách
lưu trữ cũng chẳng biết cái gì đang nằm dưới cả núi giấy đóng dấu mật đó. Khi
Marietta Saginhian lục đến kho tư liệu thì đã choáng váng và viết ngay một bào
cáo tay riêng cho Leonid Ilich Brêznhev. Chính Brêznhev đưa tài liệu này cho những
người thân cận xem. Ông Suslov bị tăng xông nằm suốt ba ngày và rồi yêu cầu bắn
ngay Marietta Saginhian vì tội vu cáo. Thế nhưng Brêznhev lại có quyết định khác:ông
gọi Saginhian đến gặp và đề nghị đổi lấy sự im lặng là một giải thưởng cho cuốn
sách bình thường cùng một căn hộ kèm vân vân khác.
PM:
Và rồi Marietta Saginhian có thật sự nhận giải nào đó cho cuốn sách về Lênin không?
A.K:
có chứ, bà đã nhận giải thưởng Lênin cho cuốn sách “Bốn bài học của Lênin”. Còn
bản thảo kia đã cất đi nằm trong Lưu trữ của TW Đảng. Khi tôi đọc thấy trong
kho Lưu trữ bản thảo này thì tôi muốn tận mắt được thấy tài liệu gốc. Và tôi đã
xin được photo lại. Tất cả chính xác là như vậy…
(Bà
Marietta
Saginhian sau này là TS Triết học, người được giải thưởng Lênin. Bản
thảo của bà được V.A Soloykhin biên tập xuất bản với tiêu đề khác: Về
nguồn gốc Lênin).
Lời
Ban Biên tập: Chúng tôi dự liệu trước phản ứng không thống nhất của độc giả với
tác phẩm này. Nhưng thời kỳ phải im lặng và không cần minh chứng đã qua rồi, hy
vọng là đã qua đi mãi mãi. Và quan điểm của nhà sử học nghiên cứu “sự thật nhạy
cảm” này cũng phải có đầy đủ quyền được lắng nghe.
Ghi chú:
"Trinh nữ hoàng gia" là danh vị cho những cô gái trẻ đẹp chưa chồng
được chọn vào cung điện hoàng gia để phục vụ cho hoàng hậu và các quý bà
khác, lập đoàn tùy tùng riêng. Khi những cô gái này muốn lấy chồng sẽ
được hoàng gia chấp thuận, ban cho danh vị (thẻ bài và tước hiệu) và ra
ngoài thành hôn. Tuy nhiên với danh vị cũ thì họ vẫn có quyền được vào
ra cung điện cũng như tham dự các bữa lễ tiệc do Nga hoàng hay các mệnh
phụ chủ nhân trước đây tổ chức.
Tham gia thảo luận tại đây
Được đăng bởi
Le Anh
vào lúc
08:56
Người phụ nữ đã ám sát Lênin
|
Fanni Kaplan (1890 -1918) |
Trần Hậu (dịch)
Nhân ngày
sinh Lênin, 22 tháng Tư
Dưới thời Xô
viết, người phụ nữ này đã trở thành biểu tượng của “cái ác tuyệt đối”. Khi
trong nước, uy tín của Lênin càng lên cao thì hình ảnh của kẻ đã ám sát vị lãnh
tụ của giai cấp vô sản thế giới càng trở nên xấu xa. Vậy, thực chất Fanni
Kaplan là ai, và vì sao bà lại ám sát Lênin?
Tình yêu và
cách mạng
Fanni Kaplan
ra đời ở tỉnh Volyn thuộc Ukraina, ngày 10 tháng 2 năm 1890. Bố bà tên là Khaim
Roytblat, giáo viên một trường tiểu học Do Thái. Nữ khủng bố tương lai lúc nhỏ
có tên là Feyga Khaimovna Roytblat.
Trong gia
đình Do Thái rất sùng đạo và không lấy gì làm sung túc, ngoài Feyga còn có 7
người con. Tương lai của một cô bé Do Thái ở nước Nga Sa hoàng thời bấy giờ,
nơi chủ nghĩa bài Do Thái được nâng lên hàng chính sách quốc gia, quả là hết sức
mờ mịt.
Vì vậy, không
có gì ngạc nhiên là ở tuổi thiếu niên Feyga đã tích cực tham gia hoạt động cách
mạng. Đặc biệt, cô bị lôi kéo về phía những kẻ vô chính phủ. Chính trong hàng
ngũ của họ, cô bé 15 tuổi đón nhận cuộc cách mạng Nga đầu tiên.
Cô đổi tên
thành Fanni Kaplan, mang bí danh trong đảng là “Đora” và lao mình vào cuộc đấu
tranh cách mạng. Nhiệt tình của cô gái được nuôi dưỡng bởi tình yêu – người
tình kiêm bạn chiến đấu của cô là Viktor Garsky, ông cũng chính là Yakov
Shmidman.
Họ cùng nhau
tổ chức các cuộc khủng bố lớn – ám sát tướng Sukhomlinov, tỉnh trưởng Kiev. Nếu
như Garsky đã có những kinh nghiệm nhất định, thì đối với Fanni đây là “tác phẩm
đầu tay”.
Ngày 22 tháng
12 năm 1906, tại khách sạn “Thương gia” ở Kiev, phát ra một tiếng nổ rất lớn.
Những viên cảnh sát có mặt tại hiện trường đã phát hiện ra một phụ nữ bị
thương, đó là Fanni Kaplan. Các chuyên gia dày kinh nghiệm dễ dàng xác định rằng
đây là một thiết bị nổ tự tạo.
Không rõ vụ
việc diễn ra như thế nào và ai phạm tội. Tuy nhiên, Garsky đã cao chạy xa bay,
bỏ lại chiến hữu kiêm người tình của mình. Còn Fanni rơi vào tay cảnh sát với
nhiều vết thương ở tay, chân, người ta còn phát hiện ra một khẩu súng lục trong
phòng khách sạn.
Mười năm đỊa ngục
Chính quyền Nga Hoàng lúc bấy giờ không nương tay trong việc đàn áp các cuộc đấu tranh cách
mạng. Cô gái Fanni Kaplan 16 tuổi bị xét xử và kết án tử hình. Tuy nhiên, do tuổi
còn quá trẻ, cô được hưởng tù chung thân.
Cũng phải nói
rằng tại các cuộc hỏi cung Fanni đã thể hiện bản lĩnh, cô không hé răng về người
tình phản bội của mình lẫn các chiến hữu khác.
Tiếp theo nhà
tù khổ sai Maltsev, sau đó là trại lao động khổ sai Akatuy khủng khiếp nhất nước
Nga. Và thế là, một cô gái chưa kịp nhìn thấy gì trong cuộc đời, chưa có cống
hiến gì cho cách mạng đã bị ném vào địa ngục trần gian thực sự.
Tháng giêng
năm 1909, di chứng của vết thương và lao động quá sức đã khiến cho Fanni bị mù
hoàn toàn. Cô định tự tử, nhưng không thành. Tin rằng cô gái không giả vờ mất
thị lực, ban giám đốc nhà tù đã giảm nhẹ công việc cho cô. Ba năm sau, thị lực
của Fanni dần dần hồi phục.
Điều kỳ lạ là
nơi tù đày Fanni vẫn tiếp tục nghĩ về chính trị. Cô chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của
các tù nhân khác, trước hết là nữ đảng viên xã hội cách mạng Maria Spiridonova.
Chính Fanni năm 1918, không lâu trước khi ám sát Lênin, đã khởi xướng cuộc nổi
dậy của các đảng viên xã hội cách mạng cánh tả chống lại những người bolshevik,
nhưng đã thất bại.
Từ đây Fanni
Kaplan coi mình không phải là người vô chính phủ, mà là đảng viên xã hội cách mạng.
Tuy nhiên, đối với một kẻ bị kết án tù chung thân thì có khác gì nhau?
Cuộc cách mạng
tháng Hai đã mang lại tự do cho Fanni và các tù chính trị khác. Bước và trại
lao động khổ sai năm 16 tuổi, cô được trả tự do năm 27 tuổi. Tuy nhiên, những
người nhìn thấy Fanni sau khi được giải phóng tưởng cô là một bà lão – lao động
nặng nhọc trong các hầm mỏ và di chứng của vết thương đã phát huy tác dụng.
Từ Ulyanov đến
Ulyanov
Không nhà cửa,
không gia đình – những người thân của Fanni đã sang Mỹ từ năm 1911. Gần gũi nhất
với bà là các bạn tù khổ sai.
Chính phủ lâm
thời quan tâm tới nữ tù nhân của Nga hoàng – Fanni nhận được phiếu đến nhà an
dưỡng dành cho các cựu tù nhân chính trị ở Evpatoria.
Tại đây,
Fanni đã phục hồi sức khỏe, trở nên tươi tỉnh, và mùa hè năm 1917, bà gặp ông
Dmitry Ulyanov, em ruột của Vladimir Ulyanov (Lênin). Cho đến nay, người ta vẫn
còn tranh cãi về mối quan hệ giữa Fanni và em trai của lãnh tụ giai cấp vô sản
thế giới, nhưng có một điều chắc chắn là nhờ có Ulyanov-em mà Fanni Kaplan nhận
được giấy giới thiệu tới bệnh viện mắt Kharkov của bác sĩ Girshman.
Cuộc phẫu thuật
mắt ở Kharkov đã giúp Fanni Kaplan nhìn tốt hơn. Tại Krym, bà được giao phụ
trách các khóa đào tạo cán bộ hội đồng tự quản địa phương.
Chưa hẳn đó
là những gì Fanni mơ ước. Nhưng bà tin rằng số phận của mình sẽ còn thay đổi.
Quốc hội Lập hiến đang nhóm họp, trong đó đa số đại biểu là các đảng viên xã hội
cách mạng, và biết đâu…
Nhưng vào
tháng 10 năm 1917, cuộc Cách mạng Bolshevik bùng nổ đã phá vỡ toàn bộ kế hoạch
của các đảng viên xã hội cách mạng nói chung, Fanni Kaplan nói riêng.
Tháng 2 năm
1918, khi biết chắc chắn sẽ không có Quốc hội Lập hiến nào nữa, Fanni Kaplan
quyết định hành động. Nếu như thuở mới dấn thân vào con đường cách mạng, bà đã
giết hụt viên tướng tỉnh trưởng Kiev, thì tại sao giờ đây không bù lại thiếu
sót đó bằng việc sát hại Lênin.
Đối với đảng
xã hội cách mạng khủng bố cá nhân là phương pháp cách mạng thông thường, vì vậy
Fanni có rất nhiều người đồng chí hướng trong đảng. Hơn nữa, tình hình lúc bấy
giờ trở nên hết sức căng thẳng – Hòa ước Brest ký với Đức buộc nhiều người đoạn
tuyệt với những người Bolshevik, còn cuộc nổi dậy thất bại của các đảng viên xã
hội cách mạng cánh tả tháng 7 năm 1918 đã làm xuất hiện nhiều người muốn tính sổ
với Lênin và những người bolshevik nổi tiếng khác cả về mặt chính trị lẫn tính
mạng.
Đối với một
phụ nữ đã đi qua địa ngục khổ sai, không gia đình, con cái thì việc ném cuộc đời
mình vào canh bạc là chuyện thường tình. Nhất là khi cơ hội thành công rất lớn.
Một bước tới
thành công
Quan niệm hiện
nay về việc bảo vệ các nguyên thủ quốc gia không giống như thời bấy giờ. Trước
vụ ám sát Lênin nửa thế kỷ, Aleksandr Đệ nhị suýt bị trúng đạn của kẻ khủng bố
Đmitry Karakozov. Nga Hoàng thoát chết không phải nhờ đội bảo vệ, mà là sự can
thiệp của một khách vãng lai.
May mắn thoát
chết vào tháng 8 năm 1918, nửa năm sau Lênin cũng suýt mất mạng. Tháng giêng
năm 1919, Lênin cùng với em gái Maria và vệ sĩ Chabanov đang trên đường đến
thăm một nhà trẻ ở Sokolniki nhân dịp năm mới thì bất ngờ chiếc ôtô bị một đội
tuần tra có vũ khí chặn lại. Lênin ra lệnh cho tài xế của mình phanh xe và xuất
trình giấy tờ cho viên chỉ huy. Nhưng “viên chỉ huy” hóa ra là Yakov Koshelkov,
một tên tội phạm khét tiếng ở Moskva. Hắn ta tước vũ khí của Chabanov, thu hết
giấy tờ của mọi người và cướp luôn chiếc ôtô. Lúc đầu, tên cướp ít học đọc tên
của vị lãnh tụ vô sản thành Levin. Về sau, khi nhận ra mình đã nhầm, Koshelkov
hối tiếc là đã không bắn chết người đứng đầu chính phủ Liên Xô để nhận món tiền
thưởng mà Đảng cách mạng xã hội đã hứa hẹn. Trong những điều kiện như vậy, bất
kỳ một người bình thường nào cũng có thể giết chết một chính khách nổi tiếng,
trong khi đó Fanni Kaplan có thừa sự kiên quyết. Thị lực kém cũng không gây trở
ngại – cần phải bắn từ khoảng cách gần.
Cho đến tận
bây giờ, người ta vẫn tranh luận về sự kiện xảy ra vào ngày 30 tháng 8 năm
1918. Đã có nhiều giả thuyết hoang đường được đặt ra, thậm chí có người còn cho
rằng đó là âm mưu, kịch bản của Sverdlov, “xạ thủ thứ hai”, v.v…
Ngay cả bản
thân Fanni Kaplan cũng làm cho câu chuyện trở nên rối rắm: khi bị bắt, bà thừa
nhận tội lỗi, nhưng không hề tiết lộ về những người đã giúp đỡ mình. Không có
gì ngạc nhiên là bà cũng đã im lặng như vậy trong suốt 12 năm trước đó, sau vụ
nổ ở Kiev.
Fanni giải
thích hành động của mình một cách đơn giản và logic: Lênin là kẻ phản bội cuộc cách
mạng, và sự sống của ông ta khiến cho Chủ nghĩa Xã hội chậm trễ nhiều thập kỷ.
Bằng phát súng của mình bà muốn xóa bỏ trở ngại đó.
Vào buổi chiều
hôm ấy, Lênin diễn thuyết tại các cuộc mít tinh ở nhà máy Mikhelson. Sáng hôm
đó, ở Petrograd, lãnh đạo Trê-ca (Ủy ban đặc biệt đấu tranh chống bọn phản cách
mạng và phá hoại ngầm) Petrograd Moisey Uritsky bị tên khủng bố Leonid
Kannegiser sát hại. Mặc dù vậy, Lênin không thay đổi kế hoạch của mình. Lênin vừa
diễn thuyết xong và đang cùng các công nhân tiến đi về phía cửa. Lúc Người đang
chuẩn bị lên ô tô thì có một phụ nữ đặt câu hỏi gì đấy. Và trong khi Lênin trả
lời người phụ nữ thì từ phía sau Kaplan bước tới và nổ ba phát súng. Hai phát
trúng vào cổ và tay nhà lãnh tụ Bolshevik, phát thứ ba trượt qua người phụ nữ
đang nói chuyện với Lênin.
Huyền thoại về Kaplan
Lênin bị
thương nặng và được đưa về điện Kremlin, mấy phút sau Fanni bị bắt. Theo lời
các nhân chứng, bà nói: “Tôi đã thực hiện nghĩa vụ của mình và chết một cách
dũng cảm”. Khi bị hỏi cung, bà nói rằng bà hành động một mình.
Cuộc điều tra
diễn ra rất nhanh, khiến một số người tin rằng dường như Fanni biết quá nhiều,
nên người ta vội vàng thanh toán bà. Nhưng, rất có thể, mọi chuyện đơn giản hơn
– điên tiết vì vụ sát hại Uritsky và vụ ám sát Lênin, những người Bolshevik
chính thức tuyên bố bắt đầu một cuộc “khủng bố đỏ” để đập tan kẻ thù tư tưởng
và giai cấp. Trong tình hình đó, họ không muốn mất thời gian vì những thủ tục
xét xử điều tra. Ngày 3 tháng 9 năm 1918, chủ tịch Ban chấp hành Trung ương
toàn Nga Yakov Sverdlov ra sắc lệnh miệng: tử hình Fanni Kaplan. Chỉ huy điện
Kremlin Pavel Malkov dẫn Fanni Kaplan ra bãi xe tác chiến và đích thân bắn chết
cô trong tiếng gầm của động cơ ôtô.
Thi thể Fanni
được nhét vào một thùng đựng nhựa đường, tẩm xăng và thiêu cháy bên bức tường
điện Kremlin.
Hiện nay, tên
Fanni Kaplan được đặt cho một ban nhạc rock, bà là nhân vật của vô số những câu
chuyện tiếu lâm, sách lịch sử và bộ phim.
Tham gia thảo
luận trên Facebook tại đây
Được đăng bởi
Nuoc Nga Ngay Nay
vào lúc
15:06
Năm 1991, Vanga đã nói về Crimea của nước Nga 2014
Nhà tiên tri
nổi tiếng người Bulgaria, bà cụ Vanga đã tiên đoán về những sự kiện Crimea trong
những ngày qua từ hơn 20 năm trước.
“Sofia sẽ rực
sáng, sau đó Kiev sẽ được như chúng ta, còn Crimea thì ra đi” – thời gian này
chính là thời kỳ Liên Xô tan rã và một loạt các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ
tuyên bố độc lập. “Chủ nghĩa xã hội sẽ trở lại dưới một hình thức mới – Liên Xô
quay lại, nhưng là “mới””. Bà nói trong một lần gặp gỡ với giáo sư Dimitri
Filipov. “Sẽ không có một sức mạnh nào có thể hủy diệt được nước Nga” – bà tin
chắc như vậy – “Nước Nga sẽ phát triển và lớn mạnh. Sẽ có nhiều hy sinh. Không
có ai cản bước được nước Nga.”
Tham gia thảo
luận trên Facebook tại đây
Được đăng bởi
Nuoc Nga Ngay Nay
vào lúc
19:46
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét