1. Người lính Nhật Bản

Trận hải chiến Guadalcanal, diễn ra từ ngày 12 đến ngày 15 tháng 11 năm 1942, là một trong nhiều trận hải chiến giữa Nhật Bản và quân đồng minh (chủ yếu là Hoa Kỳ ) trong chiến dịch Guadalcanal kéo dài nhiều tháng tại quần đảo Solomon trong Thế chiến thứ hai.

Theo chân một đội tuần tra Mỹ, nhiếp ảnh gia Ralph Morse đã ghi lại được hình ảnh chiếc thủ cấp của một người lính Nhật Bản đang hét lên sợ hãi treo trước xe tăng của quân đồng minh. Đó là minh chứng rõ ràng nhất về những tội ác mà chiến tranh gây ra.

2. Vụ ném bom ở Massawa

Ngày 29 tháng 5, 1991 đánh dấu kết thúc 30 năm đấu tranh giành độc lập của Eritrea trước Ethiopia.

Vụ ném bom đáng sợ xảy ra trước thời khắc lịch sử đó 1 năm khi Mặt trận tự do Eritrea tấn công thành phố cảng Massawa, với hi vọng cắt đứt tuyến hậu cần cho quân đội Ethiopia. Sau 3 ngày giao tranh quyết liệt, Mặt trận tự do Eritrea đã giành được Massawa.

Tuy nhiên, Ethiopia không dễ dàng từ bỏ. Thành phố sau đó ngập chìm trong những cuộc đánh bom, cướp đi sinh mạng hàng trăm người.

Một tháng sau, Ethiopia lại tiếp tục dội bom xuống thành phố cảng này. Khi thực phẩm dự trữ và hàng cứu trợ cạn kiệt, người dân chết đói hàng loạt trong các hầm trú ẩn.

Những hình ảnh và video về cuộc thảm sát đó quá man rợ để có thể công bố trên các phương tiện truyền thông nhưng chỉ một bức ảnh người đàn ông Eritrea ngồi trên vỏ quả bom đã nói lên tất cả .

Sự tan hoang, ảm đạm trong đôi mắt người đàn ông này và khung cảnh xung quanh đã phản ánh chân thực cuộc sống của người dân Eritrea tại thời điểm đó với những nỗi đau khó phai mờ theo năm tháng.

3. Lỗi lầm thơ ngây

Bức hình cô bé trên người vấy máu đang khóc thét gây ám ảnh này được nhiếp ảnh gia Chris Hondros ghi lại ở Iraq năm 2005 khi theo chân một đội tuần tra đi quanh thành phố Tal Afar với hi vọng chụp được vài hình ảnh đáng giá.

Khi trời nhá nhem tối và đường phố vắng tanh vì lệnh giới nghiêm lúc 18h, đội tuần tra bắt đầu rẽ vào một con phố và bắt gặp một chiếc ô tô đang hướng về phía họ.

Tức giận về cuộc phục kích gần đây, lính tuần đã nổ một vài phát súng cảnh cáo nhưng không thấy phản ứng gì từ người điều khiển xe. Chiếc xe vẫn tiếp tục di chuyển nên ai đó đã nổ súng. Rồi cuối cùng, tất cả đều nổ súng.

Khi chiếc xe tới gần, họ nghe thấy âm thanh còn kinh hoàng hơn tiếng súng nổ: tiếng trẻ con khóc.

Trên ô tô là một gia đình 6 người, gồm bố mẹ và 4 đứa trẻ con đang cố gắng về nhà trước giờ giới nghiêm. Họ không hề nhìn thấy những người lính ngụy trang nên càng chạy nhanh hơn khi nghe tiếng súng.

May là những đứa trẻ không sao nhưng bố mẹ chúng thì không thể nhận ra nổi vì loạt đạn nã nào. Sau đêm đó, những đứa trẻ này chắc chắn sẽ mang vết sẹo tinh thần đó cả đời trong khi những tên lính kia thảnh thơi quay về căn cứ chơi Nintendo .

4. Dấu hỏi về cuộc chiến đảo Rhodes

Chiến tranh Bush trên đảo Rhodes không được nhắc đến nhiều trong sách lịch sử. Tranh chấp kéo dài 13 năm từ năm 1964 đến 1979 là đỉnh điểm của những căng thẳng từ gần 2 thế kỉ trước, bắt đầu từ việc người da trắng sang đô hộ phía nam Châu Phi cuối thế kỉ 19.

Nhà báo J. Ross Baughman đã chụp được bức ảnh chụp một binh sĩ thuộc chính phủ Rhodesia tra tấn, thẩm vấn những người bị bắt giữ nguyên tư thế chống đẩy trong vòng 45 phút giữa trưa nắng và chĩa súng vào đầu họ năm 1977.

Nếu người nào ngã xuống sẽ bị lôi ra ngoài và bắn súng vào không khí trong khi những người còn lại tưởng tù nhân đó bị hành hình. Cuộc tra tấn kiểu này khiến các tù binh bị tổn thương tâm lý khủng khiếp.

5. Dọn xác ở Cold Harbor

Bức hình được Thư viện Quốc hội ghi chú đơn giản là “Người Mỹ gốc Phi gom xác binh lính bỏ mạng trong cuộc chiến” đã đem lại một cái nhìn ghê rợn về chiến tranh.

Cuộc chiến Cold Harbor bắt đầu từ ngày 31/5/1864 và kết thúc với số thương vong lên tới 18.000 người. Và cuộc chiến này hoàn toàn vô nghĩa. Theo như lời Tướng Grant thì cuộc chiến “chẳng đem lại lợi lộc gì so với tổn thất mà chúng ta phải gánh chịu”.

Bốn ngày sau khi cuộc chiến diễn ra, những binh lính bị thương và đang chết dần chết mòn bị bỏ mặc thối rữa ngoài chiến trận trong khi các quan chức ở trong lều soạn thảo hiệp định để yêu cầu trợ giúp về y tế cho binh lính của mình.

Tuy nhiên, khi các nhân viên y tế tới nơi thì đã quá muộn. Hầu hết binh lính đã bỏ mạng. Nhân viên y tế được triệu hồi và thay vào đó một đội dọn xác được cử tới.

Những chiếc cáng nối tiếp nhau mang theo nó những người lính đã chiến đấu hết sức trong cuộc chiến cuối cùng trước tử thần.

6. Trung sĩ Siffleet bị lính Nhật chặt đầu

Khi bức hình này lần đầu được công bố trên tạp chí LIFE, nó đã gây nên một làn sóng phẫn nộ trên khắp thế giới. Người đàn ông bị chặt đầu trong bức ảnh được cho là Trung sĩ Úc, Leonard Siffleet.

Bức ảnh được chụp sau khi Siffleet bị bắt trong khi thực hiện nhiệm vụ ở Papua New Guinea. Người ta đã tìm thấy bức hình này trong túi quân phục của một người lính Nhật một năm sau đó. Cả đơn vị của trung sĩ Siffleet đều bị bắt và tử hình bằng cách chặt đầu.

Chặt đầu là cách tử hình khá phổ biến cùa quân Nhật trong Thế chiến thứ hai, thách thức mọi ý niệm về đạo đức của phương Tây.

Từ những vụ hành quyết đơn như thế này cho tới vụ thảm sát ba ngày tại Changjiao, Trung Quốc, tại đó 30.000 người đã mất mạng dưới tay của tên tướng Nhật Shonruko Hata, có vẻ như quân đội Nhật Bản sắp vượt mặt Hitler về độ tàn ác trong Thế chiến thứ hai.

7. Lính quân y James E. Callahan

Ngày 17/6/1967, lính quân y James E. Callahan đang ở sâu trong chiến khu D, chiến trường Việt Nam cùng với một tiểu đoàn bộ binh thì bị phục kích. Cuộc chiến kéo dài 3 tiếng đồng hồ đã khiến 31 người thiệt mạng và hơn 100 người bị thương.

Callahan lao vào làn đạn để thực hiện công việc của một quân y. Nhiếp ảnh gia Henri Huet đã ghi lại được khoảnh khắc Callahan cố gắng cứu chữa cho một lính Mỹ đang hấp hối.

Sự tuyệt vọng hiện rõ trên khuôn mặt Callahan chính là nỗi lòng của người dân Mỹ về cuộc chiến ở Việt Nam tại thời điểm đó. Tấm hình đã trở thành một trong số những bức hình nổi tiếng nhất về Việt Nam trong những năm từ 1955 tới 1975.

8. Cuộc đổ bộ chiếm đóng Inchon

Mỗi cuộc chiến đều phải trả giá đắt nhưng những người phải hứng chịu hậu quả nặng nề nhất chính là người dân. Bức hình được chụp lại sau cuộc đổ bộ xâm chiếm Inchon, Hàn Quốc là minh chứng hoàn hảo cho thực tế đau lòng trên.

Chiến tranh Hàn Quốc nổ ra vào ngày 25/6/1950 khi quân đội nhân dân Triều Tiên phát động xâm lược Hàn Quốc. Mặc dù Liên hiệp quốc nhanh chóng hỗ trợ Hàn Quốc ngay sau đó nhưng quân đội Triều Tiên liên tiếp dành chiến thắng trong các trận.

Trong nhiều tháng, quân đội Triều Tiên công kích liên tiếp khiến cho quân đội của cả Hàn Quốc và Liên hiệp quốc đều phải thoái lui.

Bị dồn vào chân tường, Liên hiệp quốc đã đánh canh bạc cuối cùng khi tấn công vào thành phố cảng Inchon, ngay dưới biên giới Triều Tiên, vào ngày 15/9/1950. Hàn Quốc đã lấy lại được Seoul cho dù máu và nước mắt sẽ còn đổ trong những tháng ngày sau đó.

9. Chất độc màu da cam

Một trong những nỗi đau không bao giờ dứt của Chiến tranh Việt Nam chính là hệ lụy của chất độc màu da cam mà quân đội Mỹ đã rải xuống dải đất hình chữ S. Quân đội Mỹ đã rải khoảng 75,5 triệu lít chất độc màu da cam xuống Việt Nam và một phần Campuchia.

Cho dù chiến tranh đã kết thúc nhưng nỗi đau mà nó gây ra không bao giờ dứt.

Gần 50 năm qua, những con người sống trên vùng đất bị nhiễm chất độc chết người vẫn đang hàng ngày phải chịu ảnh hưởng trực tiếp từ nguồn nước và đất bị nhiễm dioxin, thậm chí là chất độc đã ngấm cả vào người họ.

Trong khi Washington kiên quyết phủ nhận trách nhiệm về chất độc mà họ đã rải xuống Việt Nam thì nhiều phụ nữ Việt Nam cùng những đứa con dị dạng được sinh ra chính là minh chứng rõ ràng nhất cho tội ác chiến tranh này.

Trong hình là một nữ thanh niên xung phong Việt Nam tắm cho đứa con trai 14 tuổi bị dị tật. Ảnh chụp năm 2006.

10. Đám tang cho một người cha

Không có bạo lực hay máu me trong tấm hình này. Nó cũng không gây sốc hay gợi lên cảm giác rõ ràng về chiến tranh như những bức ảnh khác.

Bức hình chụp một cậu bé với mái đầu ngẩng cao, môi mím chặt, cố gắng giữ lại những giọt nước mắt chỉ trực lăn dài trên má khi một người lính đưa cho em lá cờ tại lễ tang của chính cha cậu.

Nhưng theo cách riêng của nó, bức hình đã thành công khi phản ánh nỗi đau khổ, mất mát mà người thân của những người lính nơi sa trường phải chịu đựng.

Cậu bé trong bức hình là Christian Golczynski, 8 tuổi. Cha em, trung sĩ hải quân Marc Golczynski, đã bị bắn chết trong một chuyến tuần tra ở al-Aanbar, I-rắc chỉ một tuần trước khi kết thúc nhiệm vụ ở đây.

Christian đã tham gia vào tổ chức A Soldier’s Child (Tạm dịch: Con các chiến sĩ), một tổ chức từ thiện, gửi quà Giáng sinh tới những em bé mất cha vì thực hiện nhiệm vụ tại các chiến trường.

Rất nhiều du khách nước ngoài nước ngoài khi đến thăm Việt Nam thường muốn tìm hiểu thêm về một Việt Nam từng trải qua chiến tranh, cũng như tấm lòng yêu chuộng hòa bình của nhân dân. Bảo tàng chứng tích chiến tranh tại TP HCM là nơi giải đáp sinh động cho những mong muốn đó.

Nỗi đau để lại

Một ngày cuối tháng 4/2017, theo chân một đoàn du khách Úc, chúng tôi lần lượt tham quan các gian phòng trưng bày của Bảo tàng. Hầu hết du khách không khỏi lặng người trước những mất mát mà nhân dân Việt Nam đã trải qua và phải chịu đựng trong chiến tranh. Đó là chứng tích những cuộc thảm sát dã man, sát hại hàng trăm đồng bào vô tội ở trên khắp mọi miền đất nước… Những mất mát không gì có thể bù đắp khi hàng ngàn gia đình, mảnh ruộng, vườn cây tiêu điều dưới làn mưa bom bão đạn của Đế quốc Mỹ. Và hơn hết là nỗi đau sâu thẳm trong tinh thần khi chiến tranh đã qua đi mấy chục năm rồi mà nhiều thế hệ vẫn phải gánh chịu những di chứng sót lại của nó.

Đó là “Chất độc màu da cam”, “Bom mìn sót lại”. Đi khắp các giang phòng trưng bày chứng tích, nhiều đoàn du khách nước ngoài dừng lại thật lâu tại gian phòng trưng bày Sự Thật Lịch Sử. Rất đông người, như tôi, và những du khách nước ngoài đứng lặng im trong xúc động. Không ai bước vội qua những tấm ảnh đã ngả màu theo năm tháng. Một du khách người Mỹ cho biết, họ thực sự sốc khi nhìn thấy cảnh người dân vô tội bị giết hại, cảnh máy bay rải chất độc màu da cam, cảnh người Mỹ tra tấn tù nhân…qua những bức ảnh trưng bày.

Quả thật không ai có thể bàng quang trước những tấm ảnh như thế. Không những thế, khi tận mắt nhìn thấy những thông số về chất độc màu da cam, khối lượng bom đã dùng trong chiến tranh, rồi những số liệu về thiệt hại sau những đợt càn quét của quân thù, làm cho người xem không khỏi bàng hoàng.

Chúng tôi quá sốc

Chị Maha Ghazvini du khách đến từ nước Mỹ cho biết, cô thực sự sốc khi nhìn thấy cảnh người dân vô tội bị giết hại, cảnh máy bay rải chất độc màu da cam, cảnh người Mỹ tra tấn tù nhân… qua những bức ảnh trưng bày. Còn chị Linda nghẹn ngào viết từng chữ vào sổ lưu niệm của Bảo tàng “Tôi cảm thấy rất đau buồn và xấu hổ về những tội ác mà lính Mỹ đã gây ra và tôi xin gửi lời xin lỗi sâu sắc nhất đến người dân Việt Nam vì những tội ác đối với dân thuờng. Tôi cầu mong điều này sẽ không xảy ra nữa…”.

Quả thật không ai có thể bàng quang trước những tấm ảnh như thế. Không những thế, khi tận mắt nhìn thấy những thông số về chất độc màu da cam, khối lượng bom đã dùng trong chiến tranh, rồi những số liệu về thiệt hại sau những đợt càn quét của quân thù, làm cho người xem không khỏi bàng hoàng.

Cuộc chiến tranh xâm lược ở Việt Nam, quân đội Mỹ đã có những cuộc hành quân, càng quét, bắt bớ, giam cầm, tra tấn người dân không vô tội. Từ nông dân đến người già, từ phụ nữ đến các trẻ thơ... Tiêu biểu là cuộc tàn sát 20 người, trong đó có nhiều cụ già, phụ nữ mang thai và trẻ con vào ngày 25/2/1969 tại Thạnh Phong- Bến Tre, và đỉnh cao tội ác là vụ thảm sát 504 thường dân ở Sơn Mỹ, còn gọi là Tịnh Khê hay Nghĩa Lai tỉnh Quảng Ngãi. Trong đó có 182 phụ nữ, 17 người đang mang thai, 173 trẻ em, có 56 em bé từ sơ sinh đến 5 tháng tuổi, và 60 cụ già trên 60 tuổi.

Bên cạnh việc đưa quân vào xâm lược miền Nam Việt Nam, Mỹ còn huy động một lực lượng lớn không quân và hải quân tiến hành ném bom phá hoại miền Bắc Việt Nam từ tháng 8/1964 – 12/1972 gây ra nhiều thiệt hại cho con người và các công trình giao thông, kinh tế, văn hóa, y tế và giáo dục. Ngay cả khi chiến tranh đã kết thúc, bom đạn Mỹ còn xót lại trên đất nước Việt Nam vẫn tiếp tục gây thương tích cho những người dân Việt Nam vô tội.

Sau chuyến tham quan, anh Daniel Rox du khách người Úc đã nói với tôi “Tôi thật sự đau buồn và xấu hổ cho bất kì một quốc gia nào đã gây ra cuộc chiến tranh xâm lược sát hại nhân dân Việt Nam. Tôi luôn cầu nguyện cho những người lính Mỹ từng gây tội tại Việt Nam được tha thứ...”

Xem thêm Video: