SÂU THẨM TÍNH QUÊ 18
(ĐC sưu tầm trên NET)
BIỆT TÌNH QUÊ
Số phận bắt ta lìa quê hương
Lê la tứ xứ, khắp dặm trường.
Hết cả một đời trai sôi động
Luống già quảy nặng khối sầu vương!
Nghe ta thống thiết, hỡi quê hương,
Từ nơi xa lắm, cuối con đường?
Âm thầm gào thét, chào ly biệt
Gửi lại trời nỗi nhớ niềm thương!
THT
Phan tich bai ca dao Anh di anh nho que nha – Đề bài: Em hãy viết bài văn phân tích bài ca dao Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương. Bài làm của một học sinh lớp 10 tại Thanh Hóa.
Bài Anh đi anh nhớ quê nhà vốn là sáng tác của Á Nam Trần Tuấn Khải, một nhà thơ đầu thế kỉ XX; sau này nó được dân gian hóa mà thành ca dao. Cả bài chi vẻn vẹn bốn câu, lời lẽ giản dị, dễ hiểu. Thế nhưng trong thực tế đã có ít nhất hai cách hiểu khác nhau và cả hai cách đều có lí. Cách hiểu thứ nhất nhấn mạnh vào nỗi nhớ quê nhà và coi chủ để chính của bài là tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương. Cách hiểu thứ hai nhấn mạnh vào nỗi nhớ người yêu và coi chủ đề chính của bài ca dao là tình yêu đôi lứa.
Về cách hiểu thứ nhất:
Người đi xa bày tò tình cảm của mình : dẫu sống nơi đất khách quê người nhưng lòng luôn hướng về quê nhà. Nhớ quê nhà là nhớ những gì đã trở thành quen thuộc trong kỉ niệm. Cuộc sống ở quê nhà dù nghèo khó nhưng ấm áp nghĩa tình. Quê hương càng trở nên đáng yêu, đáng nhớ gấp bội trong tâm tưởng người phải sống xa quê.
Trước hết, bài ca dao là tiếng hát tâm tình tha thiết đối với quê hương của người lao động:
Anh đi anh nhớ quê nhà,
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương,
Nhớ ai dãi nắng dầm sương,
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Bài ca dao mở đẩu bằng đại từ Anh, lấy Anh làm chủ thể. Tất cả ý tình tập trung vào đó: anh xa nhà và anh nhớ quê nhà.
Quê nhà không chỉ đơn giản là quê và nhà mà nó còn mang ý nghĩa rộng
lớn hơn nhiều. Trong mỗi chúng ta đều mang nặng tình quê, bởi vậy khi đi
xa, nỗi nhớ càng thiết tha, sâu nặng:
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Đây là nét cụ thể đầu tiên của nỗi nhớ quê nhà. Cà dầm tương ăn với
canh rau muống nấu với ít tôm hay với cua đồng là món ăn thanh đạm của
nhà nghèo, rất quen thuộc đối với người nông dân đồng bằng Bắc Bộ. Xa
quê, khi nhớ tới mùi vị của những món ăn quê hương, lòng người xao xuyến
biết bao và ước mong được trở về sum họp với gia đình lại càng da diết.
Quê nhà với muôn ngàn cái tưởng như tầm thường: cây đa, bến nước, con
đò, giậu mùng tơi xanh rờn, hoa cải vàng rung rinh trong gió xuân hây
hẩy, tiếng sáo diều vi vu ngân nga lúc chiều hè, hương lúa chín nồng nàn
khi mùa tới… khiến người ta thương nhớ khôn nguôi.
Hai câu thơ trên gợi ra một nỗi nhớ quê nhà mộc mạc, dân dã mà đằm thắm, khó phai. Hai câu thơ tiếp theo là nỗi nhớ con người gắn bó với quê hương ấy:
Nhớ ai dải nắng dầm sương,
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Cuộc sống của nông dân ta hàng ngàn đời nay gắn liền với công việc dãi nắng dầm sương, vất vả cực nhọc trăm bể. Nắng sương thật sự thấm đượm những cuộc đời nghèo khổ nơi thôn dã. Ông bà, cha mẹ ta tắm sương gội nắng để kiếm cho ta miếng cơm manh áo, để tạo cho ta thể xác, tâm hồn. Quê hương ấy, con người ấy hỏi làm sao khi xa cách ta không thương, không nhớ?!
Đại từ phiếm chỉ ai trong câu thứ 3 có thể là kẻ này người nọ nhưng tất nhiên phải có quan hệ thân thiết với người đi xa. Còn ai trong câu thứ 4 thì rõ ràng là cô gái anh yêu. Chàng trai xa quê nhớ hình ảnh của người yêu trong cảnh lao động quen thuộc: tát nước bên đường vào một sớm, một chiều hay một đêm trăng thanh nào đó… Tất cả kỉ niệm về quê nhà sống dậy, kết thành một nỗi nhớ mênh mông, sâu nặng.
Về cách hiểu thứ hai:
Nếu ta coi đại từ phiếm chỉ ai trong hai câu cuối của bài ca dao là người bạn tình của chàng trai thì nỗi nhở quê nhà gắn liền với nỗi nhớ người yêu. Cả hai nỗi nhớ đều chân thực, thiết tha. Đó là nội dung mà bài ca dao muốn bày tỏ.
Và nếu coi bài thơ là lời tâm sự trước lúc đi xa của chàng trai với cô gái thì có một điểm đặc biệt đáng chú ý nữa là chàng trai chưa đi xa mà đã nhớ. Dường như cô gái cũng thiết tha muốn biết khi xa quê, chàng trai sẽ nhớ những gì và nhớ những ai? Bốn câu ca dao với năm từ nhớ liên tiếp khiến cho chàng trai vừa giãi bày được lòng mình, vừa đáp ứng nhu cầu của lòng bạn.
Anh đi anh nhớ quê nhà
Ở câu thứ nhất, nỗi nhớ còn chung chung chưa cụ thể, nhưng cô gái cũng đã yên tâm và chứa chan hi vọng vì chàng trai xưng Anh rất ngọt ngào, thân thiết. Vả lại khi đi xa, chắc chắn chàng trai sẽ rất nhớ quê nhà, vì ở đó có cô gái mà anh thầm yêu trộm nhớ.
Đến câu thứ hai: Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương thì chàng trai đã cụ thể hóa nỗi nhớ quê nhà một cách rất tự nhiên. Canh rau muống, cà dầm tương là những món ăn quen thuộc, mấy ai xa quê mà không thèm, không nhớ? Nhưng nhớ quê nhà không lẽ chỉ nhớ có thế thôi ư? Cô gái dõi theo chàng trai rồi hồi hộp lắng nghe và chờ đợi.
Sang câu thứ ba: Nhớ ai dãi nắng dầm sương, thì cô gái không thể không liên tưởng đến mình, nhưng chưa thể khẳng định chắc chắn, vì ở quê nhà có bao người dãi nắng dầm sương, chứ đâu phải riêng cô?
Cách nói của chàng trai như vậy là vừa kín, vừa hở. Chàng trai dường như vừa thăm dò phản ứng của đối tượng, vừa kìm nén những cảm xúc chất chứa trong lòng mình. Chi đến khi cảm thấy cô gái đã thuận tình, thuận ý, chàng trai mới dám thổ lộ một cách ý nhị và tình tứ:
Nhở ai tát nước bên đường hôm nao.
Chàng trai bày tỏ tình yêu với người bạn gái. Đôi trai gái đã để ý đến nhau từ lâu nhưng chưa một lần thổ lộ. Tình yêu của họ đang ở thuở ban đầu ngượng ngùng khó nói. Giờ đây khi sắp xa quê, chàng trai mới mạnh dạn gặp cô gái để giãi bày tâm sự. Cách diễn đạt nỗi nhớ từ xa tới gần, từ chung đến riêng: Anh đi anh nhớ quê nhà, Nhở canh rau muống nhớ cà dầm tương; từ phiếm chi đến xác định: Nhở ai dãi nắng dầm sương, Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao. Đến đây thì cả ý lẫn tình đều rõ. Ai kia chính là người thôn nữ siêng năng, thuần hậu, góp phần cùng bao người làm nên cuộc sống thanh bình của chốn quê nhà. Nếu anh xa quê, thì người mà anh nhớ nhất sẽ là em – bởi em là hóa thân của quê hương yêu dấu.
Tuy cuộc trò chuyện nhằm bày tỏ tình yêu nhưng chàng trai đã tránh không đụng chạm đến một từ yêu, thương nào mà tất cả những cảm xúc yêu thương đều dồn nén vào một từ Nhớ. Từ Nhớ được nhắc đi nhắc lại đến năm lần, mỗi lần một cung bậc, một nội dung khác nhau và càng về sau càng cụ thể hơn da diết hơn.
Trong ca dao, nhất là ca dao tỏ tình, việc mượn cái này để nói cái kia mượn nhớ nói yêu, mượn giận nói thương đã trở thành quen thuộc. Mỗi cách hiểu như đã trình bày và phân tích ở trên đều có chỗ hợp lí và cái hay riêng của nỏ.
Bài Anh đi anh nhớ quê nhả là bài ca về tình yêu quê hương, xứ sở. Yêu quê hương là tình cảm thiêng liêng của mỗi con người : Quê hương nếu ai không nhớ, Sẽ không lởn nổi thành người (Đỗ Trung Quân). Mỗi người chúng ta đều có một quê hương, nhưng trong thời đại mới, ý nghĩa của hai tiếng quê hương đã được mở rộng hơn nhiều: trên khắp mọi miền đất nước, ở đâu có cuộc sống nghĩa tình, ở đó là quê hương. Cho nên bài ca dao trên muôn đời vẫn là cung đàn dịu ngọt của mọi tấm lòng thiết tha gắn bó với quê hương, xứ sở.
Theo: Thái Bảo
Số phận bắt ta lìa quê hương
Lê la tứ xứ, khắp dặm trường.
Hết cả một đời trai sôi động
Luống già quảy nặng khối sầu vương!
Nghe ta thống thiết, hỡi quê hương,
Từ nơi xa lắm, cuối con đường?
Âm thầm gào thét, chào ly biệt
Gửi lại trời nỗi nhớ niềm thương!
THT
Tuyển chọn những bài thơ hay nói về tâm trạng buồn của những người con xa nhà, xa xứ, xa quê hương..
Đó là những vần thơ thể hiện tâm trạng nhớ nhung về vùng đất mà ta đã từng sinh ra và lớn lên với biết bao kỷ niệm. Cũng chỉ vì cuộc sống, vì tương lai nên mới phải xa nơi "chôn nhau cắt rốn" này..
Đó là những vần thơ thể hiện tâm trạng nhớ nhung về vùng đất mà ta đã từng sinh ra và lớn lên với biết bao kỷ niệm. Cũng chỉ vì cuộc sống, vì tương lai nên mới phải xa nơi "chôn nhau cắt rốn" này..
CHÀNG TRAI XA XỨ
Tác giả: Kim Thanh Lâm
Ơi những chàng trai nước Việt xa xứ
Gói nỗi buồn cất bước chốn xa quê
Gắng học giỏi, chăm làm gửi tiền về
Nuôi cha mẹ, gia đình trong nổi nhớ
Mối tình đầu, anh xin đành khất nợ
Đêm hằng đêm vẫn thấy em trong mơ
Đôi vai run con tim hoen ố mờ
Bao nhọc nhằn, vết hằn in trên trán
Nỗí nhớ nhà, nhớ quê buồn tản mạn
Tấm hình em, anh chôn chặt vào tim
Nụ cười tươi ... như vạn mũi châm kim
Anh đành lòng... buông em cho kẻ khác
Hỡi các chàng trai nước Việt phiêu bạt
Hãy đứng lên dũng cảm ngẩng cao đầu
Đừng gục ngã khi tình đang đớn đau
Người tương lai mới thật là yêu dấu..!
CHIỀU NHỚ
Tác giả: Chưa rõ
Chân trời đổi sắc gọi hoàng hôn
Lữ khách buồn vương ảo não hồn
Buốt dạ mây bay sầu viễn xứ
Se lòng gió lặng thảm hoài chôn
Bầy chim mỏi cánh tìm hồ hởi
Lũ dế kêu vang kiếm dập dồn
Vọng mãi miền quê chiều trải nắng
Xa rồi vẫn nhớ cảnh làng thôn
XA XỨ
Tác giả: Hoàng Trọng Lợi
Phận nghèo nên phải đi xa
Kiếm cơm kiếm áo cho con ta xài
Lang thang xa xứ lạc loài
Lai lưng làm lụng với hai tay trần
Sáng trưa chiều tối cơm phần
Được đem đóng hộp ăn dần qua loa
Tính ra trong tháng chi tiêu
Làm sao gửi được nhiều nhiều về quê
Thế nên mải miết thêm giờ
Tăng ca hết cỡ hết giờ thêm lương
Kẻo không rỗi rãi lại thương
Đàn con nhỏ dại phương xa quê nhà
Vài năm ta sẽ về mà
Ta lại xây nhà to nhất làng ta
Cả làng trầm trồ xuýt xoa
Nhà thằng cu tý kiều xa mới về.
TÌNH VIỄN XỨ
Tác giả: Thuy Hao Dang
Bên kia đại dương là là quê hương yêu dấu
Đông năm nay tuyết nơi này như phủ hơn nhiều
Đã bao đông nơi miền đất hứa có lắm nhiêu khê
Người viễn xứ trái tim như nhỏ lệ
mỗi bước xa quê lòng đầy nổi nhớ
tiếng nấc tự tình trầm tư trăn trở
tiếng tơ lòng chẳng thể nối tình thâm
Không cùng sắc tộc chuyện tình rối rắm
ngẫm trắng sự đời chẳng chút đắn đo
ngoảnh tơ vương khi vầng trăng không tỏ
tự vấn lòng ta trở về tắm ao ta
Thôi thì ta đoan chính một mình băng giá
Ôm con nhỏ lệ mỗi khi Đông về
Phân tích bài ca dao Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương
Phan tich bai ca dao Anh di anh nho que nha – Đề bài: Em hãy viết bài văn phân tích bài ca dao Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương. Bài làm của một học sinh lớp 10 tại Thanh Hóa.
Bài Anh đi anh nhớ quê nhà vốn là sáng tác của Á Nam Trần Tuấn Khải, một nhà thơ đầu thế kỉ XX; sau này nó được dân gian hóa mà thành ca dao. Cả bài chi vẻn vẹn bốn câu, lời lẽ giản dị, dễ hiểu. Thế nhưng trong thực tế đã có ít nhất hai cách hiểu khác nhau và cả hai cách đều có lí. Cách hiểu thứ nhất nhấn mạnh vào nỗi nhớ quê nhà và coi chủ để chính của bài là tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương. Cách hiểu thứ hai nhấn mạnh vào nỗi nhớ người yêu và coi chủ đề chính của bài ca dao là tình yêu đôi lứa.
Về cách hiểu thứ nhất:
Người đi xa bày tò tình cảm của mình : dẫu sống nơi đất khách quê người nhưng lòng luôn hướng về quê nhà. Nhớ quê nhà là nhớ những gì đã trở thành quen thuộc trong kỉ niệm. Cuộc sống ở quê nhà dù nghèo khó nhưng ấm áp nghĩa tình. Quê hương càng trở nên đáng yêu, đáng nhớ gấp bội trong tâm tưởng người phải sống xa quê.
Trước hết, bài ca dao là tiếng hát tâm tình tha thiết đối với quê hương của người lao động:
Anh đi anh nhớ quê nhà,
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương,
Nhớ ai dãi nắng dầm sương,
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Bài ca dao mở đẩu bằng đại từ Anh, lấy Anh làm chủ thể. Tất cả ý tình tập trung vào đó: anh xa nhà và anh nhớ quê nhà.
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Hai câu thơ trên gợi ra một nỗi nhớ quê nhà mộc mạc, dân dã mà đằm thắm, khó phai. Hai câu thơ tiếp theo là nỗi nhớ con người gắn bó với quê hương ấy:
Nhớ ai dải nắng dầm sương,
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
Cuộc sống của nông dân ta hàng ngàn đời nay gắn liền với công việc dãi nắng dầm sương, vất vả cực nhọc trăm bể. Nắng sương thật sự thấm đượm những cuộc đời nghèo khổ nơi thôn dã. Ông bà, cha mẹ ta tắm sương gội nắng để kiếm cho ta miếng cơm manh áo, để tạo cho ta thể xác, tâm hồn. Quê hương ấy, con người ấy hỏi làm sao khi xa cách ta không thương, không nhớ?!
Đại từ phiếm chỉ ai trong câu thứ 3 có thể là kẻ này người nọ nhưng tất nhiên phải có quan hệ thân thiết với người đi xa. Còn ai trong câu thứ 4 thì rõ ràng là cô gái anh yêu. Chàng trai xa quê nhớ hình ảnh của người yêu trong cảnh lao động quen thuộc: tát nước bên đường vào một sớm, một chiều hay một đêm trăng thanh nào đó… Tất cả kỉ niệm về quê nhà sống dậy, kết thành một nỗi nhớ mênh mông, sâu nặng.
Về cách hiểu thứ hai:
Nếu ta coi đại từ phiếm chỉ ai trong hai câu cuối của bài ca dao là người bạn tình của chàng trai thì nỗi nhở quê nhà gắn liền với nỗi nhớ người yêu. Cả hai nỗi nhớ đều chân thực, thiết tha. Đó là nội dung mà bài ca dao muốn bày tỏ.
Và nếu coi bài thơ là lời tâm sự trước lúc đi xa của chàng trai với cô gái thì có một điểm đặc biệt đáng chú ý nữa là chàng trai chưa đi xa mà đã nhớ. Dường như cô gái cũng thiết tha muốn biết khi xa quê, chàng trai sẽ nhớ những gì và nhớ những ai? Bốn câu ca dao với năm từ nhớ liên tiếp khiến cho chàng trai vừa giãi bày được lòng mình, vừa đáp ứng nhu cầu của lòng bạn.
Anh đi anh nhớ quê nhà
Ở câu thứ nhất, nỗi nhớ còn chung chung chưa cụ thể, nhưng cô gái cũng đã yên tâm và chứa chan hi vọng vì chàng trai xưng Anh rất ngọt ngào, thân thiết. Vả lại khi đi xa, chắc chắn chàng trai sẽ rất nhớ quê nhà, vì ở đó có cô gái mà anh thầm yêu trộm nhớ.
Đến câu thứ hai: Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương thì chàng trai đã cụ thể hóa nỗi nhớ quê nhà một cách rất tự nhiên. Canh rau muống, cà dầm tương là những món ăn quen thuộc, mấy ai xa quê mà không thèm, không nhớ? Nhưng nhớ quê nhà không lẽ chỉ nhớ có thế thôi ư? Cô gái dõi theo chàng trai rồi hồi hộp lắng nghe và chờ đợi.
Sang câu thứ ba: Nhớ ai dãi nắng dầm sương, thì cô gái không thể không liên tưởng đến mình, nhưng chưa thể khẳng định chắc chắn, vì ở quê nhà có bao người dãi nắng dầm sương, chứ đâu phải riêng cô?
Cách nói của chàng trai như vậy là vừa kín, vừa hở. Chàng trai dường như vừa thăm dò phản ứng của đối tượng, vừa kìm nén những cảm xúc chất chứa trong lòng mình. Chi đến khi cảm thấy cô gái đã thuận tình, thuận ý, chàng trai mới dám thổ lộ một cách ý nhị và tình tứ:
Nhở ai tát nước bên đường hôm nao.
Chàng trai bày tỏ tình yêu với người bạn gái. Đôi trai gái đã để ý đến nhau từ lâu nhưng chưa một lần thổ lộ. Tình yêu của họ đang ở thuở ban đầu ngượng ngùng khó nói. Giờ đây khi sắp xa quê, chàng trai mới mạnh dạn gặp cô gái để giãi bày tâm sự. Cách diễn đạt nỗi nhớ từ xa tới gần, từ chung đến riêng: Anh đi anh nhớ quê nhà, Nhở canh rau muống nhớ cà dầm tương; từ phiếm chi đến xác định: Nhở ai dãi nắng dầm sương, Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao. Đến đây thì cả ý lẫn tình đều rõ. Ai kia chính là người thôn nữ siêng năng, thuần hậu, góp phần cùng bao người làm nên cuộc sống thanh bình của chốn quê nhà. Nếu anh xa quê, thì người mà anh nhớ nhất sẽ là em – bởi em là hóa thân của quê hương yêu dấu.
Tuy cuộc trò chuyện nhằm bày tỏ tình yêu nhưng chàng trai đã tránh không đụng chạm đến một từ yêu, thương nào mà tất cả những cảm xúc yêu thương đều dồn nén vào một từ Nhớ. Từ Nhớ được nhắc đi nhắc lại đến năm lần, mỗi lần một cung bậc, một nội dung khác nhau và càng về sau càng cụ thể hơn da diết hơn.
Trong ca dao, nhất là ca dao tỏ tình, việc mượn cái này để nói cái kia mượn nhớ nói yêu, mượn giận nói thương đã trở thành quen thuộc. Mỗi cách hiểu như đã trình bày và phân tích ở trên đều có chỗ hợp lí và cái hay riêng của nỏ.
Bài Anh đi anh nhớ quê nhả là bài ca về tình yêu quê hương, xứ sở. Yêu quê hương là tình cảm thiêng liêng của mỗi con người : Quê hương nếu ai không nhớ, Sẽ không lởn nổi thành người (Đỗ Trung Quân). Mỗi người chúng ta đều có một quê hương, nhưng trong thời đại mới, ý nghĩa của hai tiếng quê hương đã được mở rộng hơn nhiều: trên khắp mọi miền đất nước, ở đâu có cuộc sống nghĩa tình, ở đó là quê hương. Cho nên bài ca dao trên muôn đời vẫn là cung đàn dịu ngọt của mọi tấm lòng thiết tha gắn bó với quê hương, xứ sở.
Theo: Thái Bảo
Vũ Bằng - Đau đáu nỗi nhớ quê
Thứ Sáu, 20/11/2015, 01:32 [GMT+7]
Nhà văn tài hoa Vũ Bằng
không chỉ là chiến sĩ quân báo trung thành của cách mạng, tác giả Thương
nhớ mười hai nổi tiếng còn là nhà văn trọn đời nặng tình với đất nước,
quê hương…
 |
Chịu nhiều tiếng oan
Khó có thể kể hết những hi sinh thầm
lặng của Vũ Bằng đối với cách mạng. Đó là những hi sinh quá lớn đối với
một người tự nguyện đánh đổi danh dự, sự nghiệp, hạnh phúc riêng tư của
mình để hoàn thành kì được những nhiệm vụ mà cách mạng giao cho.
Năm 1948, sau một thời gian tản cư ra
vùng kháng chiến, chấp nhận mang tiếng là nhà văn tiểu tư sản, Vũ Bằng
lặng lẽ trở về Hà Nội hoạt động trong mạng lưới tình báo của cách mạng.
Trong thời gian này, bạn bè, nhất là các nhà văn đồng nghiệp hầu như đều
hiểu nhầm Vũ Bằng “phản bội”. Nhiều người cho rằng, Vũ Bằng chính là
nguyên mẫu của hình tượng Hoàng, một nhà văn tiểu tư sản xa rời quần
chúng trong truyện ngắn Đôi mắt của Nam Cao. Đó là lần Vũ Bằng chịu oan
khuất thứ nhất.
Năm 1954, nhận nhiệm vụ mới, để lại vợ
và con trai ở Hà Nội, Vũ Bằng lặng lẽ vượt tuyến vào miền Nam tiếp tục
làm làm nhiệm vụ tình báo tại Sài Gòn cho đến ngày cách mạng thành công.
Trong thời gian này, do mất liên lạc, Vũ Bằng bị hiểu nhầm là người
“quay lưng lại với kháng chiến”, “di cư vào Nam theo giặc”. Đây là lần
thứ hai Vũ Bằng chịu tiếng oan. So với lần thứ nhất, lần thứ hai này đau
đớn, bi kịch hơn bội lần. Bởi cho đến khi nhắm mắt lìa đời, tác giả có
những đóng góp to lớn cho cách mạng và văn học Việt Nam vẫn không được
thừa nhận là nhà văn, không được trả lại danh dự, phải chịu cảnh ghẻ
lạnh của mọi người, chết đi trong uất ức.
Có thể nói, Vũ Bằng là nhà văn trọn đời
hi sinh lặng thầm cho quê hương, đất nước. Ông âm thầm chịu đựng mọi
tiếng xấu để hoàn thành nhiệm vụ được giao, đánh đổi danh dự và hạnh
phúc cá nhân cho thành công của cách mạng. Năm 2000, Vũ Bằng được xác
nhận là chiến sĩ quân báo, năm 2007, ông được truy tặng Giải thưởng Nhà
nước về văn học nghệ thuật. Âu đó cũng là sự an ủi phần nào đối với
những năm tháng dài tủi hận của nhà văn lúc sinh thời.
Những trang văn thấm đẫm tình quê
Vũ Bằng (1913-1984) tên thật Vũ Đăng
Bằng, thuộc dòng họ Vũ Hồn, quê gốc Hải Dương, sinh ra và lớn lên tại Hà
Nội, là một trong những nhà văn, nhà báo lớn ở thế kỷ XX, tác giả của
những tùy bút, những trang văn thấm đẫm tình yêu đất nước, quê hương.
Vũ Bằng xa quê vào Nam từ năm 1954, cho
đến lúc qua đời vẫn chưa một lần được trở về. Đặc biệt trong những ngày
bị xa lánh, hiểu nhầm tại miền Nam, bao nỗi niềm thương nhớ chỉ còn biết
gởi vào trang văn, Vũ Bằng đã viết nên những tác phẩm cảm động về tình
quê.
Đọc Vũ Bằng, không khó để nhận ra những
trang văn tài hoa, nồng nàn cảm xúc. Đặc biệt, đằng sau những trang viết
ấy là nỗi nhớ thương dằng dặc trong mấy chục năm trời tại miền Nam nhà
văn gởi về cố hương. Ở đó, từng cảnh vật thiên nhiên, từng nét văn hóa
ẩm thực đặc trưng, từng vẻ đẹp tính cách con người xứ Bắc đều được Vũ
Bằng miêu tả bằng tất cả tấm lòng thương nhớ, yêu quý, nâng niu.
Cố hương hiện lên trong những trang văn
Vũ Bằng với tất cả những vẻ đẹp lung linh nhất. Trong Miếng ngon Hà Nội,
Vũ Bằng nâng những đặc sản của đất Hà thành từ cái ăn lên phạm trù cái
đẹp mà ở đó, từng món ăn đều mang trong mình những tinh hoa văn hóa của
xứ kinh kì cùng nỗi nhớ da diết mà nhà văn gởi gắm. Đặc biệt, với Thương
nhớ mười hai, quê hương Bắc Việt được khắc họa thành một trong những
hình tượng quê hương xứ sở đẹp nhất trong văn học Việt Nam. Ngoài phần
Tự ngôn đầu sách và phần cuối viết về ngày tết, tác phẩm được kết cấu
thành 12, viết về mười hai tháng với những đặc trưng của đất và người xứ
bắc: trăng non rét ngọt, hoa đào, rét nàng Bân, nhãn Hưng Yên, ngày rằm
xá tội vong nhân, mùa thu xứ bắc, gạo mới chim ngói, gió bấc mưa phùn,…
Thông qua hình thức tâm tình cùng vợ, nhà văn gửi vào đó biết bao nỗi
nhớ quê nhà. Thương nhớ mười hai xứng đáng được xem là kiệt tác của thể
loại tùy bút, một trong những tác phẩm viết về quê hương đất nước hay
nhất của văn học nước ta.
Nặng lòng với quê hương, trong hoàn cảnh
cách xa biền biệt, Vũ Bằng chỉ còn biết gửi tấm lòng quê vào tiếng nói
dân tộc đậm phương ngữ Bắc bộ. Ông nâng niu từng vẻ đẹp của tiếng mẹ đẻ,
trân trọng những “đặc sản” của lời quê. Tác phẩm của ông bên cạnh những
trang văn tài hoa, giàu chất thơ và nhạc, còn là những trang viết đậm
phong cách phương ngữ xứ Bắc. Điều này nói lên phần nào tấm lòng quê lúc
nào cũng đau đáu ở con người trọn đời nặng nợ tình quê.
NGUYỄN THỤY ĐỒNG
Mai đi rồi về phương trời xứ lạ
Ta ngậm ngùi đưa tiễn bước chân nhau
Câu từ tạ nghe đau nhói dâng trào
Lời yêu đó lùi sâu vào ký ức.
Rồi mai này nơi phương trời xa khuất
Vẫn đợi chờ hình bóng ấy không phai
Đời là thế như một khúc sông dài
Tan rồi hợp như nước ròng nước lớn.
(Trần Bảo Đông)
Vì nghèo nên mới phải tha phương
Tạm lánh miền quê đến phố phường
Sáng sớm lo làm nơi xứ lạ
Khuya về nghĩ tới chốn thân thương
Đường đời khó nhọc, thân mòn mỏi
Nỗi nhớ khôn nguôi, dạ chán chường.
Mỗi lúc hoàng hôn, lòng trống trải
Sương chiều cứ ngỡ khói quê hương.
(Trọn Kiếp Đơn Côi)
Bao năm xuôi ngược giữa dòng
Rời làng xa xứ mênh mông biển người
Bờ môi tắt lịm nụ cười
Nổi buồn vây kính tâm tư tháng ngày
Đâu còn những giấc ngủ say
Trưa hè nắng nóng những ngày thu sang
Đông về dạ thấy bất an
Thương cha nhớ mẹ thuốc than từng ngay
Nhớ sao dáng mẹ con gầy
Bát canh mẹ nấu những ngày bên nhau
Thương cha mưa nắng dãi dầu
Lưng còng áo vải bạc màu gió sưong
Phận nghèo con phải tha phuong
Đêm ngày khắc khoải nhớ thương quê nhà
Mong sao ngày tháng dần qua
Cho con về lại mái nhà thân thương
Không còn kiếp sống tha phương
Bên cha bên mẹ tình thương đong đây
Cho con một giâc ngủ say
Quên bao khó nhoc,thang ngày quạnh hiu
Nổi lòng chỉ có bấy nhiêu
Bao năm xa xứ bấy nhiêu năm buồn...!
(Tìm Về Hạnh Phúc)
Xa quê chẳng phải là không về
Bao năm biền biệt đâu ly quê
Tha hương cầu thực giờ bóng xế
Chưa về không phải là mất quê.
Gốc gác tổ tiên nắm đất hồng
Dòng máu lưu chảy cuồn cuộn sông
Cố nhân đất khách sầu viễn xứ
Cố hương nhắc nhớ ở trong lòng.
Mười năm, một đời rồi chẳng xong
Cuối nẻo hoàng hôn cũng ngược dòng
Xương tàn ta gửi lòng đất mẹ
Đâu thể gọi là mất tổ tông.
Cổ tích cha ông dòng máu nóng
Không về không thể là mất dòng
Lìa quê đâu phải là ly biệt
Quê cha đất tổ năm tháng trông.
(Hoàng Thanh Tâm)
* người ta hay nói câu "xa quê..mất gốc" thật là buồn vì những câu nói vô tâm
Mười lăm năm sống xa nhà
Nhưng con vẫn nhớ vị trà quê hương
Nhớ con đường đá đầy rơm
Bụi tre đầu ngõ con mương cuối làng
Nhớ hôm con xắp xa nhà
Mẹ cha căn dặn như là lên ba
Chiều "thanh" mưa đổ sân ga
Tiễn con ..cha mẹ ..lệ sa má gầy
Cầm tay cha mẹ..giây..này
Nghẹn ngào nước mắt con đầy vai cha
Tàu đi trong tiết tháng ba
Đưa con vào phía trời xa...dặm trường
Buổi đầu trên đất bình dương
Lạc bàn chân đất...trên đường phồn hoa
Năm canh .,.nhớ cảnh... quê nhà
Nuốt lệ trong dạ quết là vững tâm
Thời gian lặng lẽ âm thầm
Giật mình nhìn lại đã gần bốn mươi
Vẫn y nguyên thủa đôi mươi
Vẫn thường ngèn nghẹn nhớ nơi quê nghèo .
......lungnguyen.......
"Chiều thanh"là chiều Thanh Hóa
Chiều nay khói thuốc vẫn bay,
Hoàng hôn vơi nắng những ngày buồn hiu.
Thương quê nhà,nhớ mẹ yêu,
Biết bao kí ức lắm điều khó phai.
Đôi mươi tuổi chưa hẳn dài
Lo chi cuộc sống ngày mai thế nào/
Hít hơi thuốc lòng nao nao,
Giật mình tỉnh lại ngày nào còn đâu?
Thở hơi dài,sầu thêm sầu,
Khói bay trên những mái đầu pha sương.
Cười cho nhân nghĩa đời thường,
Cười mình ngạo nghễ bốn phương là nhà.
Nhếch môi cười vẫn là ta,
Thì thầm số phận,vân là hư không...
Ai như ta?chẳng bận lòng,
Chiều tàn,hơi thuốc còn trong tâm hồn...
Quê tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Ruộng bạc màu nuôi lớn bước chân cha
Lang thang bờ ruộng bầy bê nhỏ bé
Theo chân mẹ rong rủi suốt chiều hè
Đàn trâu kia gọi hoàng hôn buông xuống
Gió thổi vi vu nghe tiếng ầu ơ
Giọt mồ hôi cha thấm vào hạt gạo
Nước mắt của mẹ phơi lấm trời cao
Cánh cò lượn cánh bao lần xa xứ
Gắn nỗi buồn với những nỗi ưu tư
Quê tuy nghèo nhưng đầy hạnh phúc lắm
Tình người mãnh liệt giữa cuộc sống quê...
Ken Tri:7/11/2014
Mai về thăm lại quê hương
Thăm con đường nhỏ thăm vườn cây xanh
Thăm cầu tre bắt gập ghềnh
Bóng soi mặt nước dòng kênh bềnh bồng
Thăm đồng lúa chín trĩu bông
Hương thơm đất mới, say nồng mỗi trưa
Thăm đò ai chở nắng mưa
Trên sông con nước bao mùa đầy vơi
Thăm hồ gợn sóng cá bơi
Lung linh sung tím rạc rời bèo trôi
Thăm làn khói bếp chơi vơi
Đàn cò cánh bạc da trời xanh lơ
Về nghe câu hát ầu ơ
Mẹ ru con ngủ ngẩn ngơ trăng mềm
Về nghe tiếng võng đưa êm
Bà nằm kể chuyện cô tiên thuở nào
Về nghe em nhỏ xôn xao
Nô đùa dưới bóng hàng câu sớm chiều
Về nghe giọng nói người yêu
Dịu dàng thôn nữ ngồi thêu bên đèn
Về nghe bè bạn thân quen
Hát hò đối đáp vang lên khắp làng
Mai về thăm lại quê hương
Cho lòng trút cạn nỗi buồn tha hương.
(Tấn Bảo Huỳnh)
Hoàn cảnh khó khăn đẩy đưa
Tạm biệt quê nhỏ, người xưa lên đường
Chân bùn, gian khó cố hương
Nhìn miền đất mới, phố phường đông vui
Đến rồi ta mới ngậm ngùi
Phòng trọ chật hẹp, đi lui khó vào
Nước mắt em cứ tuôn trào
Vì thương nhớ mẹ, nôn nao cõi lòng
Cuộc sống bao nỗi trông mong
Kiếm được chút tiền yên lòng mẹ yêu
Ở nhà các em nhớ nhiều
Bao nhiêu nụ cười chị yêu lắm nghen!
Đất khách ai đến mà xem
Tiền lương chút ít, em đem chi nhiều
Tiền phòng,tiền nước bao nhiêu
Đầu sau cấu véo chi tiêu e dè
Tha phương em nhớ tới mẹ
Các em còn nhỏ, lên nè bữa cơm:
Mớ rau, đậu hũ, gạo thơm
Qua ngày tháng tháng, vững hơn nỗi lòng
Xa xứ ai cũng ngóng trông
Một ngày trở về, mênh mông nụ cười
Cuộc đời há cứ trêu ngươi?
Người ăn không hết, kẻ cười khó khăn!
Bỏ lại dòng sông cách bể trời
Xuân này viễn khách đã tàn chơi
Giao thừa xứ lạ ai mừng tuổi
Đón Tết quê người chẳng chúc đời
Quạnh quẻ hương trầm lan quyện gió
Âm thầm khói toả nghẹn không lời
Ly hương thổn thức tình quê Mẹ
Chạnh nhớ mai đào Tổ Quốc ơi!
Cư-Nguyễn.
QUÊ NHÀ THƯƠNG NHỚ.
Nhà tôi ở cuối con đường nhỏ
Tối tối xe về khua "leng keng..."
Vườn bên thơm quá cau vừa nở
Rụng trắng đầu hiên, lóa ánh đèn.
Tôi nhớ ngôi nhà cạnh đầm sen
Đêm xuống sương rơi ướt cánh mềm
Thuyền ai lướt nhẹ bên ngàn lá
Sóng sánh hương đầy lúc lúc tàn đêm.
Tôi nhớ tôi thường bước nhẹ êm
Trên cỏ, chân tôi mát và mềm
Nơi ấy ven đê tôi đứng đợi
Người bạn cùng tôi học một trường
Tuổi thơ lớn lên từ cánh võng
Có những chiều hè bơi trên sông
Áo đẫm mồ hôi vai mẹ gánh
Lúa chín vàng thơm khắp cánh đồng...
Lớn lên xa xứ ra thành phố
Nhớ mãi trong lòng con sông xưa
Hình bóng quê nhà bao thương nhớ
Khoắc khoải nghe tiếng gà gáy trưa...