Chúng ta đã trải qua một chặng đường dài kể từ khi con người biết sử dụng nhiên liệu sinh học để đốt cháy cách đây hơn 800.000 năm. Thiết kế xanh, đổi mới bền vững, năng lượng thay thế là những cụm từ được đặt ra gần đây nhưng thực chất đã được áp dụng từ hàng chục ngàn năm trước. 

Trung Quốc cổ đại đã sử dụng năng lượng Mặt trời để sưởi ấm và nấu ăn, người Mỹ bản địa sử dụng suối nước nóng như nguồn tái tạo năng lượng địa nhiệt để nấu ăn và chữa bệnh, còn người Ai Cập sử dụng năng lượng gió trong việc xây dựng kim tự tháp. 

Dưới đây là những phát kiến vô cùng sáng tạo về địa nhiệt, gió, nước và năng lượng Mặt trời từ khắp nơi trên thế giới thời cổ đại.

1. Cối xay gió của Ba Tư cổ đại

Thiết kế cối xay gió đầu tiên được biết đến cách đây 3.000 năm vào thời Ba Tư cổ đại, nơi chúng được sử dụng để xay ngũ cốc và bơm nước. Các cây sậy được xếp lại với nhau để tạo ra các mái chèo thẳng đứng quay quanh một trục trung tâm. 

Các bức tường bên ngoài được đặt cẩn thận để đảm bảo rằng gió có thể điều khiển hệ thống hai chiều theo hướng mong muốn. 

Tất nhiên, việc sử dụng năng lượng gió trong việc điều khiển thuyền buồm có trước cả những phát minh về cối xay gió, nhưng đây là phát kiến đầu tiên sử dụng gió để tự động hóa các công việc thủ công hàng ngày.

2. Tháp thông gió thời Ba Tư cổ đại

Người Ba Tư cổ đại là một trong những "kiến trúc sư" đầu tiên tạo ra tháp thông gió và hệ thống làm mát phức tạp nhất từng tồn tại. 

Nắm bắt được sự kết hợp giữa sự chênh lệch áp suất không khí, kết cấu định hướng và vận hành nước, những cấu trúc đón gió giúp điều chỉnh nhiệt độ khắc nghiệt nhất của môi trường sa mạc thành những đêm mát mẻ, giải tỏa những ngày nóng.

3. Hệ thống dẫn nước trọng lực của La Mã cổ đại

Người La Mã được biết đến với nhiều công trình kiến trúc khổng lồ với kỹ thuật khéo léo nhưng tiêu biểu nhất phải kể đến hệ thống cống dẫn nước sử dụng trọng lực để cung cấp nước và thoát chất thải. 

Các thủy lộ cũng là một ví dụ đầu tiên của việc dẫn nước cho các mỏ, các lò rèn, các nhà máy và phòng tắm. 

Nước được sử dụng trong khai thác thủy lực, nghiền, rửa quặng và có khả năng vận hàng búa để nghiền nát quặng và quay bánh xe nước.

4. Hệ thống dẫn nước của Jerusalem cổ đại

Với vị trí cao, cách xa các nguồn nước bề mặt dồi dào, thành phố cổ Jerusalem đã dựa trên các sông ngầm và nhiều nguồn nước khác để tiếp cận các nguồn nước ngầm cách đây gần 15.000 năm. Đến nay, họ vẫn còn giữ được các giếng ngầm có niên đại từ thế kỷ thứ 12 TCN. 

Thành phố ngày càng phát triển nên việc sử dụng nước và xây dựng hệ thống tái sử dụng nước là điều cấp thiết.

Nước bẩn được lưu giữ trong các lưu vực nhỏ và thường được sử dụng để dội chất thải như các cống hiện đại bây giờ, nhưng đôi khi cũng được dùng để tưới cây trong vườn, trong khi các hạt bụi được lọc để cung cấp phân bón ở xung quanh.

5. Phòng tắm hơi của La Mã cổ đại

Người La Mã cổ đại sử dụng năng lượng địa nhiệt gián tiếp để đun nước nóng, sử dụng cho phòng tắm và để sưởi ấm. Thành phố như Pompeii có núi lửa ở bên dưới đã sử dụng triệt để nguồn năng lượng này.

Các dự án năng lượng nhiệt này luôn bị giới hạn bởi vị trí và phụ thuộc vào khoảng cách đến những địa điểm quanh núi Vesuvius - nơi có dòng magma nóng gần với bề mặt Trái đất. 

6. Hệ thống sưởi ấm của Hy Lạp cổ đại

Khi người Hy Lạp cổ đại bắt đầu lâm vào tình trạng thiếu nhiên liệu (giống nhiều nước đương đại phương Tây), họ bắt đầu suy nghĩ đến việc làm thế nào để thiết kế tòa nhà nhằm tối đa hóa quá trình hấp thu nhiệt và duy trì trong suốt những tháng mùa đông.

Họ bắt đầu định hướng các tòa nhà và lưới điện toàn thành phố theo hướng tiếp xúc với phía Nam để nắm bắt các tia Mặt trời từ thấp đến cao trong các thời điểm lạnh nhất trong năm. 

Cuối cùng họ đã tiến một bước xa hơn bằng cách thêm kính cửa sổ để giữ lại nhiệt nhiều hơn.

---

Bạn có thể xem thêm: