HƯƠNG VỊ QUÊ HƯƠNG 61
(ĐC sưu tầm trên NET)
Ngày Chủ nhật này không đúng ngày giỗ nhưng là ngày nghỉ nên tổ chức ngày đó cho các con về được đông đủ.
Nhớ trước đây khi nhà văn Sơn Nam còn sống, ông nói làm giỗ không đúng ngày là làm cho người sống ăn, người chết có biết đâu mà về hưởng. Nhớ lời ông dạy, tôi thường cúng mâm cơm ngày chính giỗ, còn ngày nghỉ thì cho con cháu về tụ họp đông đủ để gặp nhau thôi.
Đám giỗ là dịp vui chơi
Ngày xưa ở quê, đám giỗ là dịp để bà con chòm xóm vui chơi, tôi là dân quê nên vẫn nhớ mãi những đám giỗ ở nơi hẻo lánh. Nhớ có lần bạn tôi rủ về Đồng Phú (huyện Long Hồ, Vĩnh Long) ăn giỗ.
Đi ngày trước giỗ gọi là ngày tiên thường, đến nơi chủ nhà mời nước, ăn bánh nói chuyện khào đến khi nào mệt thì nằm võng hay bộ ván nghỉ. Nằm nghe tiếng dao thớt sau bếp, bên hè và tiếng cười nói rất vui tai. Chiều nhìn ra con rạch trước nhà, xuồng máy từ từ cặp bến nước.
Bà con ở Hòa Ninh (xã gần đó), Tân Phong (Tiền Giang) đi đám giỗ xách cặp vịt hay gà lên, chủ nhà chào đón vui vẻ. Ban tối, đèn măng-xông rọi sáng tới sân nhà, trẻ con chơi trò cút bắt, người lớn đánh bài tứ sắc đến khuya. Những nhà giàu, gia chủ còn rước thêm ban nhạc tài tử để phục vụ cùng với cô bác trong làng yêu văn nghệ hát hò vui vẻ.
Một đám giỗ khác ở Tân Phú, huyện Châu Thành (Bến Tre) vào mùng 10 tháng Giêng. Ở Chợ Lách vừa ăn tết xong, khai trương kinh doanh đến mùng mười qua Tân Phú là lại thấy không khí tết.
Ở đây là vùng quê, ít người đi lại, hoa mai nở muộn còn ở ngoài vườn. Trong nhà, các bô lão, trung niên còn vận áo mới ngồi uống trà trò chuyện rôm rả. Bọn thanh niên trong xóm còn đem gà nòi ra xổ từng cặp, người người bu lại xem mà không sát phạt giống như ngày Tết ở bên nhà. Đối với tôi, ăn Tết lần hai là ở chốn này.
Ngày xưa, ở thôn quê thiếu trò tiêu khiển, truyền hình ít, muốn xem hát phải lên tỉnh chứ ở huyện cũng vắng, do vậy mà đám giỗ là nơi giải trí gần như độc tôn. Bà Mười nấu nướng ở bếp trò chuyện với cô Tám về chuyện tình của thằng Điệp với con Lan; cô Sáu cho dì Hai biết tháng Chạp tới đây là lễ cưới của thằng Tính.
Đám giỗ là trung tâm thông tin, là nơi để mọi người có dịp “tám” với nhau thoải mái. Ngồi ở đám giỗ này, bàn tới đám khác vào một thời điểm cách đó không xa. Họ trông tới một đám giỗ khác để vui chơi, ăn uống sau những ngày làm việc mệt nhọc.
Trung tâm đào tạo đầu bếp xịn
Phụ nữ ngày xưa ít có ai học nấu ăn có bài bản. Con gái nhà giàu được đi học chữ nghĩa là tốt lắm rồi, còn tay nấu ăn giỏi là nhờ đi đám nhiều trong xóm ấp.
Ban đầu, con gái ra sau bếp để rửa chén, nhặt rau, phụ gọt rau củ, sẵn dịp đó để mắt tới các “đầu bếp nhân dân” lành nghề làm gì để học lóm. Sau đó, các bà đầu bếp chỉ dẫn cách nêm nếm để rồi một ngày nọ thợ chính vắng mặt thì thợ phụ lên thay, đương nhiên thành đầu bếp lúc nào không hay biết.
Có một điều lệ chẳng thành văn là không ai phân công nhưng trong xóm chia ra: mỗi người một món ăn, ít khi trùng nhau. Thí dụ cô ba Lạc thì nấu xôi vò, dì Ngọc thì vịt nấu chao, nhờ vậy một đám gia chủ có đủ 5-7 món ngon để chiêu đãi không thua gì một nhà hàng chuyên nghiệp.
Cũng có người học cách trình bày món ăn rất xinh đẹp, nấu món ngon nhưng không chịu đi làm cho nhà hàng.
Có một trường hợp ngoại lệ là cách nay 3 năm, ông chủ quán nhậu ở Bến Tre đi ăn cưới ở Chợ Lách khoái món thịt heo nấu lagu với chôm chôm của cô Sáu Kim nên mời về làm đầu bếp cho quán ông, lương gấp hai lần đi làm cỏ vườn mà còn được bao ăn ở.
Đám giỗ ngày nay
Về cơ bản thì đám giỗ ngày nay cũng không khác xưa mấy, nhưng cũng có nhiều nhà đổi ngày cho tiện với công việc của con cháu ở thành phố. Không còn ngày tiên thường vì sẽ tốn hao nhiều thứ và mất ngày làm.
Tuy nhiên, ở quê gần đây có thêm nghề cho thuê dàn nhạc để các đám phục vụ văn nghệ. Người đầu tư dàn nhạc phải có ít nhất 70 triệu đồng cho dàn âm thanh, một máy tính có màn hình karaoke để người ca đọc và hát. Dàn nào xịn hơn có mướn thêm một nhạc công đàn thì cho thuê đắt hơn.
Cứ mỗi buổi khoảng bốn giờ thì tiền thuê là 400 ngàn đồng, có người đàn thì chủ nhà trả thêm 300 ngàn nữa, rẻ hơn karaoke mà được phục vụ tại chỗ. Với giá rẻ như vậy nên không phải đám giỗ, đám cưới mới có nhạc mà đám đầy tháng cho con cũng có nhạc.
Có người nói đùa nhưng là thực, ở quê cắt lúa xong cũng có nhạc, heo đẻ nhiều con cũng có nhạc ăn mừng. Do vậy mà thanh niên ở quê giờ đây ca hay hơn những người ở thành phố.
Nguồn:vanchuongviet.org
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Phan Kế Bính, Việt Nam phong tục, Nxb Tổng hợp Đồng Tháp, 1990
2. Trần Ngọc Thêm, Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2006.
3. Trần Minh Thương, Vài nét về lễ cúng giỗ của người Việt ở Sóc Trăng, Tạp chí Nguồn sáng Dân gian, Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, số 3, 2007.
4. Trần Quốc Vượng (chủ biên), Cơ sở văn hoá Việt Nam, Nxb Giáo Dục, H. 2006
Lần đầu đi đám giỗ ở Vĩnh Long
Hôm nay là đám giỗ Ông Ngoại của Anh Phúc ở Vĩnh Long, nhóm Người Miền
Tây của tụi mình rất vui khi được có mặt ở đây để xem không khí của đám
giỗ ở đây là như thế nào. Đồng thời tụi mình cũng học được cách gói bánh
tét, một phong tục tập quán nổi bật trong ngày giỗ và còn được thưởng
thức những món ăn dân dã miền Tây rất đặc trưng như khổ qua hầm, thịt
kho hột vịt...
Bồi hồi đám giỗ ở miền Tây
07/10/2016 19:48
Còn mấy ngày nữa là đám giỗ cha tôi. Tôi bảo con gái út gọi điện nhắc mấy anh chị nó Chủ nhật này về.
Nhớ trước đây khi nhà văn Sơn Nam còn sống, ông nói làm giỗ không đúng ngày là làm cho người sống ăn, người chết có biết đâu mà về hưởng. Nhớ lời ông dạy, tôi thường cúng mâm cơm ngày chính giỗ, còn ngày nghỉ thì cho con cháu về tụ họp đông đủ để gặp nhau thôi.
Đám giỗ là dịp vui chơi
Ngày xưa ở quê, đám giỗ là dịp để bà con chòm xóm vui chơi, tôi là dân quê nên vẫn nhớ mãi những đám giỗ ở nơi hẻo lánh. Nhớ có lần bạn tôi rủ về Đồng Phú (huyện Long Hồ, Vĩnh Long) ăn giỗ.
Đi ngày trước giỗ gọi là ngày tiên thường, đến nơi chủ nhà mời nước, ăn bánh nói chuyện khào đến khi nào mệt thì nằm võng hay bộ ván nghỉ. Nằm nghe tiếng dao thớt sau bếp, bên hè và tiếng cười nói rất vui tai. Chiều nhìn ra con rạch trước nhà, xuồng máy từ từ cặp bến nước.
Bà con ở Hòa Ninh (xã gần đó), Tân Phong (Tiền Giang) đi đám giỗ xách cặp vịt hay gà lên, chủ nhà chào đón vui vẻ. Ban tối, đèn măng-xông rọi sáng tới sân nhà, trẻ con chơi trò cút bắt, người lớn đánh bài tứ sắc đến khuya. Những nhà giàu, gia chủ còn rước thêm ban nhạc tài tử để phục vụ cùng với cô bác trong làng yêu văn nghệ hát hò vui vẻ.
Một đám giỗ khác ở Tân Phú, huyện Châu Thành (Bến Tre) vào mùng 10 tháng Giêng. Ở Chợ Lách vừa ăn tết xong, khai trương kinh doanh đến mùng mười qua Tân Phú là lại thấy không khí tết.
Ở đây là vùng quê, ít người đi lại, hoa mai nở muộn còn ở ngoài vườn. Trong nhà, các bô lão, trung niên còn vận áo mới ngồi uống trà trò chuyện rôm rả. Bọn thanh niên trong xóm còn đem gà nòi ra xổ từng cặp, người người bu lại xem mà không sát phạt giống như ngày Tết ở bên nhà. Đối với tôi, ăn Tết lần hai là ở chốn này.
Ngày xưa, ở thôn quê thiếu trò tiêu khiển, truyền hình ít, muốn xem hát phải lên tỉnh chứ ở huyện cũng vắng, do vậy mà đám giỗ là nơi giải trí gần như độc tôn. Bà Mười nấu nướng ở bếp trò chuyện với cô Tám về chuyện tình của thằng Điệp với con Lan; cô Sáu cho dì Hai biết tháng Chạp tới đây là lễ cưới của thằng Tính.
Đám giỗ là trung tâm thông tin, là nơi để mọi người có dịp “tám” với nhau thoải mái. Ngồi ở đám giỗ này, bàn tới đám khác vào một thời điểm cách đó không xa. Họ trông tới một đám giỗ khác để vui chơi, ăn uống sau những ngày làm việc mệt nhọc.
Đám giỗ ở miền Tây
Phụ nữ ngày xưa ít có ai học nấu ăn có bài bản. Con gái nhà giàu được đi học chữ nghĩa là tốt lắm rồi, còn tay nấu ăn giỏi là nhờ đi đám nhiều trong xóm ấp.
Ban đầu, con gái ra sau bếp để rửa chén, nhặt rau, phụ gọt rau củ, sẵn dịp đó để mắt tới các “đầu bếp nhân dân” lành nghề làm gì để học lóm. Sau đó, các bà đầu bếp chỉ dẫn cách nêm nếm để rồi một ngày nọ thợ chính vắng mặt thì thợ phụ lên thay, đương nhiên thành đầu bếp lúc nào không hay biết.
Có một điều lệ chẳng thành văn là không ai phân công nhưng trong xóm chia ra: mỗi người một món ăn, ít khi trùng nhau. Thí dụ cô ba Lạc thì nấu xôi vò, dì Ngọc thì vịt nấu chao, nhờ vậy một đám gia chủ có đủ 5-7 món ngon để chiêu đãi không thua gì một nhà hàng chuyên nghiệp.
Cũng có người học cách trình bày món ăn rất xinh đẹp, nấu món ngon nhưng không chịu đi làm cho nhà hàng.
Có một trường hợp ngoại lệ là cách nay 3 năm, ông chủ quán nhậu ở Bến Tre đi ăn cưới ở Chợ Lách khoái món thịt heo nấu lagu với chôm chôm của cô Sáu Kim nên mời về làm đầu bếp cho quán ông, lương gấp hai lần đi làm cỏ vườn mà còn được bao ăn ở.
Đám giỗ ngày nay
Về cơ bản thì đám giỗ ngày nay cũng không khác xưa mấy, nhưng cũng có nhiều nhà đổi ngày cho tiện với công việc của con cháu ở thành phố. Không còn ngày tiên thường vì sẽ tốn hao nhiều thứ và mất ngày làm.
Tuy nhiên, ở quê gần đây có thêm nghề cho thuê dàn nhạc để các đám phục vụ văn nghệ. Người đầu tư dàn nhạc phải có ít nhất 70 triệu đồng cho dàn âm thanh, một máy tính có màn hình karaoke để người ca đọc và hát. Dàn nào xịn hơn có mướn thêm một nhạc công đàn thì cho thuê đắt hơn.
Cứ mỗi buổi khoảng bốn giờ thì tiền thuê là 400 ngàn đồng, có người đàn thì chủ nhà trả thêm 300 ngàn nữa, rẻ hơn karaoke mà được phục vụ tại chỗ. Với giá rẻ như vậy nên không phải đám giỗ, đám cưới mới có nhạc mà đám đầy tháng cho con cũng có nhạc.
Có người nói đùa nhưng là thực, ở quê cắt lúa xong cũng có nhạc, heo đẻ nhiều con cũng có nhạc ăn mừng. Do vậy mà thanh niên ở quê giờ đây ca hay hơn những người ở thành phố.
Theo LƯƠNG MINH (Nông nghiệp Việt Nam)
Đám Giỗ Trong Phong Tục Người Miền Tây
Cúng cơm cho người đã mất trong gia
đình
Đa phần
người Việt ở vùng Tây Nam Bộ (không tính
những người theo các tôn giáo), sẽ cúng tuần,
làm đám giỗ cho người chết. Cúng tuần (gọi
là làm tuần), thường là cúng 49 ngày, 81
ngày, 100 ngày, một năm, hai năm, … tính từ
ngày người thân qua đời.
Thời gian
mãn tang cũng rất phong phú, theo đúng sách
vở (dân gian truyền thế nhưng chẳng ai biết
cụ thể sách nào), thì ba năm mới mãn tang,
nhưng trên thực tế không có mấy nhà để lâu
như vậy. Thường là sau một năm, lâu hơn thì
hai năm, còn ngắn có khi làm tuần trăm ngày
người ta tổ chức làm tuần mãn tang. Họ quan
niệm rằng còn trong vòng tang chế thì khó
làm ăn. Con cháu đông đúc khó khăn nhiều mặt,
thôi thì xả tang cho xong!
Anh chết ba
năm sống lại một giờ,
Để xem người ngọc phụng thờ ra sao ?
Để xem người ngọc phụng thờ ra sao ?
Sau khi mãn
tang, đến ngày, tháng người quá cố mất, con
cháu sẽ tiến hành làm đám giỗ (có chỗ gọi là
cúng cơm), từ tư liệu thực tế điền dã, chúng
tôi miêu tả là các công đoạn cũng như ý
nghĩa của ngày lễ này trong phong tục dân
gian Tây Nam Bộ
a. Đầu tiên
là việc chưng, dọn bàn thờ
Chúng tôi được nghe các bậc trưởng thượng kể rằng, ngày trước, khi còn người nhắm mắt xuôi tay trên chiếc giường cây hay chiếc chõng tre, thì sau khi khâm liệm chôn cất người quá cố cái gường ấy được dùng để thờ, với tâm thức nhớ người đã nằm ngủ ở đó.
Chúng tôi được nghe các bậc trưởng thượng kể rằng, ngày trước, khi còn người nhắm mắt xuôi tay trên chiếc giường cây hay chiếc chõng tre, thì sau khi khâm liệm chôn cất người quá cố cái gường ấy được dùng để thờ, với tâm thức nhớ người đã nằm ngủ ở đó.
Phía trước
giường thờ đặt một tấm ván kê cao hơn, một
cái bàn hay nhà nghèo thì dùng cái ghế nhổ
mạ để lư hương gọi là bàn thờ. Dần dần cái
giường ấy được thay thế với cái bàn thấp,
đặt sát vách, khi làm đám giỗ, thức ăn chưng
bày trên đó. Khi văn hóa Phương Tây vào Việt
Nam, nghề mộc ở miền Tây Nam Bộ cũng phát
triển, thợ mộc bắt chước cái “tủ” của Pháp,
theo mô thức thời vua Louis XVI, bề đứng cao
hơn bề ngang, bốn phía bít bùng với vách ván.
Mặt trước kín, không mở ra, cửa bố trí hai
bên hông. Hai bờ của tủ, ở mặt trước từ trên
xuống dưới, thường chạm những hạt chuỗi màu
bạc khít nhau, và dùng nó để thờ phụng. gọi
là tủ thờ. Người ở vào cái tuổi thất thập cổ
lai hi thường đóng tủ thờ bằng cây gỏ, cây
trắc hoặc cẩm lại, để lại đến đời cháu nội,
cháu cố tủ thờ mình vẫn còn tốt và cứng.
Trên tủ,
thường là tranh thờ, viết bằng chữ Hán, với
đôi câu đối:
Tổ công phụ
đức thiên niên thạnh
Tử hiếu tôn hiền vạn đại vinh
Tử hiếu tôn hiền vạn đại vinh
Ở giữa tranh
là hai chữ Từ Đường, hoặc Cửu huyền thất tổ.
Bàn thờ, bày biện một số “vật”:
Chiếc lư,
nhà giàu đúc bằng đồng chạm trổ lân, phụng,
nhà nghèo dùng lư bằng sành, thậm chí một
phần chiếc lon nhựa, trong đổ ít cát, hoặc
gạo để cắm nhang, gọi nôm na là “lư hương”.
Phía sau lư hương đặt di ảnh người khuất (trước
đây là hình vẽ, sau này khi công nghệ phát
triển thì ảnh chụp, rọi, tráng, …), nếu có
hai hay ba bốn người quá cố thì có chừng ấy
lư hương, cũng có trường hợp người mất không
có ảnh, nhưng lư hương thì không thể thiếu.
Đi về lập
miễu thờ vua,
Lập trang thờ mẹ, lập chùa thờ cha.
Lập trang thờ mẹ, lập chùa thờ cha.
Kế di ảnh,
ngày xưa để cái “thần chủ” đầu lớn, đầu nhỏ,
chữ khắc trên miếng gỗ, như kiểu lý lịch,
thường nêu lên chức tước, của người khuất
mặt. Nay, tục này không còn!
Phía trước,
ở hai góc đặt hai chân đèn có thể bằng đồng
hoặc tiện bằng gỗ quý, chính giữa có ba cái
chung nhỏ để châm trà, rượu, cây đèn chong
cóc đốt bằng dầu, bình cắm hoa, … Nếu bàn
thờ người mới mất chưa xả tang thì cây đèn
này luôn cháy, có nhà kỹ hơn, nặng tình với
người quá cố thì thắp nhang liên tục. Khi đã
mãn tang thì đèn và nhang chỉ đốt vào ban
đêm (tàn một lượt nhang thì thôi, đèn để đến
sáng hôm sau).
Ngó lên
nhang tắt, đèn mờ,
Mẫu thân đâu vắng, bàn thờ lạnh tanh
Mẫu thân đâu vắng, bàn thờ lạnh tanh
Trên bàn thờ
cũng có khi người ta chưng thêm dĩa trái cây
coi như mời người khuất mặt … thưởng thức
của ngon vật quý!
Đến ngày đám
giỗ, người thờ cúng phải dọn dẹp cho sạch
bụi, chân đèn, lư hương được đánh lại cho
sáng bóng. Chân nhang ở lư hương được rút bỏ
chỉ chừa lại ba cây, để bắt đầu “một năm mới”
cho người đã khuất.
Ngoài ra
trên bàn thờ ngày giỗ còn được chưng thêm
trái cây, bánh tét, bánh ít, bánh bò, hay
các họp bánh, mứt, …
b. Chuẩn bị
các món cúng giỗ trong ngày tiên thường
Gần tới đám, gia chủ chuẩn bị trước nửa tháng, mười ngày, từ việc chọn lựa nếp, rọc lá chuối, chẻ lát làm lạt để gói bánh, chuẩn bị củi khô để đun nấu, … Đến trước ngày giỗ chính một hoặc hai ngày, bà con, dòng họ hay người cùng xóm đến giúp. Đàn bà, con gái thì gói bánh tét, bánh ít, (trong lễ cúng tuần phải có thêm bánh cấp, bánh cúng (gói như bánh tét, nhỏ hơn lại không nhưn, chỉ đơn thuần là nếp, bánh này sau đó được cho thầy chùa mang về, vì thế có câu ca: Lấy chống thầy chùa ăn bánh hỏng nhưn!), hoặc đổ bánh bò, bánh da lợn. Đây cũng là dịp để các bà các chị vừa trổ tài khéo léo của mình vừa dạy cho các cháu gái sau này biết nấu nướng bánh trái,
Gần tới đám, gia chủ chuẩn bị trước nửa tháng, mười ngày, từ việc chọn lựa nếp, rọc lá chuối, chẻ lát làm lạt để gói bánh, chuẩn bị củi khô để đun nấu, … Đến trước ngày giỗ chính một hoặc hai ngày, bà con, dòng họ hay người cùng xóm đến giúp. Đàn bà, con gái thì gói bánh tét, bánh ít, (trong lễ cúng tuần phải có thêm bánh cấp, bánh cúng (gói như bánh tét, nhỏ hơn lại không nhưn, chỉ đơn thuần là nếp, bánh này sau đó được cho thầy chùa mang về, vì thế có câu ca: Lấy chống thầy chùa ăn bánh hỏng nhưn!), hoặc đổ bánh bò, bánh da lợn. Đây cũng là dịp để các bà các chị vừa trổ tài khéo léo của mình vừa dạy cho các cháu gái sau này biết nấu nướng bánh trái,
Đàn ông thì
tát mương, dở chà bắt cá, nếu là nhà giàu có
làm heo, làm chó…
Cồng cộc bắt
cá dưới bàu
Cha mẹ mày giàu, mầy giỗ đầu heo
Cha mẹ mày giàu, mầy giỗ đầu heo
Đám cúng lớn
hay nhỏ có khi còn do mối quan hệ giữa người
đã khuất với người đứng ra cúng giỗ
Thờ chàng
đĩa muối đĩa rau,
Thờ cha kính mẹ mâm cao cỗ đầy
Thờ cha kính mẹ mâm cao cỗ đầy
Con cháu,
láng giềng đến xem chủ nhà cần gì thì phụ
giúp, tiếp xách nước bắt lò, che thêm tấm
bạt lấy bóng mát để tiếp khách, hay mượn
thêm bàn, ghế, chén tô…
Đến chiều
gia chủ nấu cơm cúng bình thường, tàn nhang,
mọi người thường ngồi lại lai rai vài ba xị
đế hoặc chơi vài ván cờ tướng, đàn ca vài ba
bài bản tài tử ca ngợi công ơn sinh thành
dưỡng dục, … Đến khuya thì ai về nhà nấy.
c. Ngày giỗ
chính
Tờ mờ sáng hôm sau, con cháu người mất cũng như những người hàng xóm chung quanh trên tay xách con gà con vịt, người thì bọc bánh hộp trà, có khi là cá lóc, tôm càng, …, hoặc lít rượu đế mang đến cùng phụ giúp gia chủ lo lễ cúng. Đồ mang cúng thường là đồ họ trồng, tỉa hoặc kiếm bắt được. Họ tự làm, tự kiếm, chứ ít khi mua, có vậy mới thành tâm với người đã khuất, …
Tờ mờ sáng hôm sau, con cháu người mất cũng như những người hàng xóm chung quanh trên tay xách con gà con vịt, người thì bọc bánh hộp trà, có khi là cá lóc, tôm càng, …, hoặc lít rượu đế mang đến cùng phụ giúp gia chủ lo lễ cúng. Đồ mang cúng thường là đồ họ trồng, tỉa hoặc kiếm bắt được. Họ tự làm, tự kiếm, chứ ít khi mua, có vậy mới thành tâm với người đã khuất, …
Con cháu đi
làm ăn xa không về kịp hay gặp bất trắc gì
đấy mà vắng mặt, thì hãy nhớ câu:
+ Chữ rằng:
vấn tổ tầm tông,
Cháu con nỡ bỏ cha ông sao đành.
Cháu con nỡ bỏ cha ông sao đành.
+ Anh đi ghe
cá cao cờ,
Ai nuôi cha mẹ, ai thờ tổ tiên?
Ai nuôi cha mẹ, ai thờ tổ tiên?
+ Công danh
hai chữ tờ mờ,
Lấy gì khuya sớm phụng thờ tổ tiên.
Lấy gì khuya sớm phụng thờ tổ tiên.
Mọi người
đến lúc một đông, người nào việc nấy người
làm gà, vịt, người nấu nước châm trà, người
lo bánh mức, …
Các bậc cao
niên thường uống trà đàm đạo chuyện nhân
tình thế thái, anh em dòng họ lâu ngày gặp
nhau vừa hỏi thăm sức khoẻ, công việc đồng
áng,… vừa là dịp để con cháu họ hàng nhận
mặt, nhớ mặt bà con,… Có gia đình đông vui
hơn cả trăm con cháu dâu rễ, chít chắt, … Có
lẽ chỉ có ngày giỗ ông bà họ mới tề tựu đông
như vậy.
Đến khoảng 9
– 11 giờ khi nấu nướng chiên xào xong xuôi
thì bày lên cúng. Ngoài mâm cúng chính bày
biện tươm tất trên bàn thờ người khuất. Bao
giờ cũng có thêm các mâm khác: đó là mâm
cúng tổ tiên (dành cho người đã khuất cao
hơn người được cúng), mâm cúng đất đai, và
mâm bày ngoài sân cúng âm binh cô hồn. Xin
nói thêm về mâm cúng này, thức ăn có thể
không bằng các mâm khác nhưng bao giờ cũng
có, bởi người ta quan niệm, ông, bà mình có
con cháu cúng giỗ, thì còn bao nhiêu hồn oan,
trôi sông lạc chợ, hồn của kẻ “sảy cối sa
cây” không nơi nương tựa. Quả là một nét đẹp
rất nhân hậu của người hiện tiền dành cho
người khuất mặt ngay cả những đối tượng mà
họ chưa hề quen biết. Các mâm cơm này không
có lư hương, nhang được cắm trên một khúc
thân cây chuối, một đoạn bụp dừa nước, …
Mâm cúng
thường không thể thiếu cơm (vì vậy còn được
gọi là cúng cơm), thịt heo kho nước dừa tươi,
thịt xào đậu đũa, tép xào khóm, khổ qua hầm
dồn thịt, gà vịt nấu cà ry và nhất là phải
có cù lao (một loại lẩu), …Đám lớn thì có
thịt heo không thì gà vịt, cá tôm cũng được.
Riêng thịt chó chỉ làm để bà con anh em
“nhậu chơi” chứ không cúng trên bàn thờ.
Khi mâm cỗ
bày biện xong thì người chủ gia đình, hoặc
con trai lớn cúng vái mời người đã khuất về
ăn uống.
Công cha đức
mẹ cao dày,
Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ.
Nuôi con khó nhọc đến giờ,
Trưởng thành con phải biết thờ hai thân.
Thức khuya dậy sớm cho cần,
Quạt nồng ấp lạnh giữ phần đạo con
Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ.
Nuôi con khó nhọc đến giờ,
Trưởng thành con phải biết thờ hai thân.
Thức khuya dậy sớm cho cần,
Quạt nồng ấp lạnh giữ phần đạo con
Trong khi ấy,
con cháu người đã khuất thắp ngang và quỳ
lạy 4 lạy trước bàn thờ để tỏ lòng nhớ ơn và
tưởng niệm.
+ Con lạy
cha hai lạy một quỳ,
Lạy mẹ bốn lạy, thầm thì vái van.
Lạy mẹ bốn lạy, thầm thì vái van.
+ Mai đà hạc
lánh hình di
Tây phương đất Phật, mẹ đi không về!
Tây phương đất Phật, mẹ đi không về!
Nhang cháy
dần đến hơn nửa cây thì người ta cúng ít
rượu trắng (không cúng bằng rượu thuốc!) và
ít trà rồi “lui nhang”.
Mâm cỗ bày
ra con cháu anh em quầy quần ăn uống. Một
lần nữa tình thâm nghĩa trọng được trân
trọng nâng niu qua bữa cơm ấy. Họ nhấp với
nhau một vài chung rượu, kể lại công đức của
người mất hoặc cũng có khi đàm đạo tiếp
chuyện mùa màng, chuyện đời sống … Cũng tại
đây, người này giới thiệu, người kia để ý
cách chọn dâu, kén rể. Không ít cuộc hôn
nhân thành hình sau những đám giỗ như vậy.
Quả là, trong cái mất đã hiển hiện niềm tin,
sự sống. Kết thúc là chung trà với bánh ngọt,
trái cây mà mọi người mang đến được đem
xuống cùng ăn. Người về, được gia chủ tận
tình gửi cho các cháu ở nhà bánh tét, thịt
kho, ….
Họ coi nhân
ngày giỗ vừa cúng người chết vừa là để trả
ơn những người hàng xóm hay anh em đã giúp
đỡ mình trong cuộc sống.
Đến chiều,
chủ nhà còn bày cúng mâm chiều. Thường thì
mâm cúng này chỉ là mâm cơm gia đình, chỉ có
anh em dòng họ thân tín hay người ở xa chưa
về kịp mới chứng kiến và dùng bữa sau đó.
Kết thúc mâm cúng chiều, chủ nhà còn đốt
tượng trưng một số ít quần áo giấy tiền âm
phủ để người chết dùng cho năm tới, …
Ngày giỗ
chính thức chấm dứt ở đây.
Đám giỗ cứ
truyền cúng như vậy cho đến đời cháu thứ ba
thứ tư không còn nhớ ngày nữa thì thôi. Cháu
ở đời càng xa so với người chết thì cúng
càng nhỏ có khi chỉ là mâm cơm thêm món ăn
hơn thường ngày, hay cúng nồi chè, nồi cháo
là đủ, một hai năm sau nữa … bỏ luôn! Và
cũng từ đấy chấm dứt hẳn một đời người!
Trần Minh ThươngNguồn:vanchuongviet.org
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Phan Kế Bính, Việt Nam phong tục, Nxb Tổng hợp Đồng Tháp, 1990
2. Trần Ngọc Thêm, Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2006.
3. Trần Minh Thương, Vài nét về lễ cúng giỗ của người Việt ở Sóc Trăng, Tạp chí Nguồn sáng Dân gian, Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, số 3, 2007.
4. Trần Quốc Vượng (chủ biên), Cơ sở văn hoá Việt Nam, Nxb Giáo Dục, H. 2006
Post ngày:
10/20/17
Món ngon mỗi ngày
Tổng hợp các món ăn đãi tiệc đám giỗ mà bạn nên biết
By
Published on
Với cách làm các món ăn đãi tiệc đám giỗ mà JAMJA’s BLOG chia sẻ trong bài viết này, bạn sẽ có ngay những mâm cỗ để chiêu đãi người thân và khách khứa trong những dịp cúng giỗ, đám hiếu hay mừng thọ tại nhà.
Chuyên mục [Ẩn]
Đám giỗ của người Việt
Một trong những nét đẹp văn hóa của
người Việt Nam đó chính là “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng đạo”.
Vậy nên đám giỗ là một dịp để tưởng nhớ đến những người đã mất là một
việc hết sức trọng đại của mỗi gia đình.
Trong
quan niệm của người Việt Nam, chữ “hiếu” là điều quan trọng nhất đối
với nhâm phẩm của một con người. Vậy nên mọi thành viên của gia đình đều
có mặt trong các bữa tiệc đám giỗ.
Trước đây, đám giỗ thường sẽ do các bà, các mẹ, những người phụ nữ đảm đang phụ trách nấu các món ăn đãi tiệc đám giỗ.
Tuy nhiên, việc nên nấu món gì để vừa ngon miệng, vừa sang trọng mà lại
không quá cầu kỳ, tốn kém luôn làm vấn đề khiến rất nhiều người đau
đầu. Chính bởi vậy JAMJA’s BLOG sẽ giới thiệu cho các món ăn ngon mà
bạn nên làm trong đãi tiệc đám giỗ tại nhà với những món ăn đơn giản, dễ
làm khiến ai cũng phải gật gù khen ngon. Nào, cũng JAMJA’s BLOG xem có
những món ăn đãi tiệc đám giỗ nào ngon nào!
Các món ăn đãi tiệc đám giỗ.
Nem rán kiểu Bắc.
Nếu phải kể đến món ăn ngon để nấu trong
tiệc đám giỗ thì chúng ta không thể nào không kể đến món nem rán kiểu
Bắc được. Món nen rán từ lâu đã là một món ăn không thể thiếu trong mỗi
bữa tiệc đám hỏi, cúng giỗ mà còn là món ăn hàng ngày của rất nhiều gia
đình. Bạn hãy lưu món nem rán lại và làm thử món này nếu có cơ hội nhé.
Nộm gà xé phay
Nộm là món ăn giúp cho khách khứa của
bạn cảm thấy đỡ ngán khi ăn quá nhiều các món dầu mỡ. Và món nộm gà xé
phay sẽ là món không chê vào đâu được với vị chua chua, ngọt ngọt, bùi
bùi vô cùng dễ ăn.
Canh gà với hạt sen.
Thay vì bạn sẽ nấu canh măng, canh khoai
như trước đây, bạn có thể nấu món canh hạt sen. Cách làm món canh gà
hạt sen vô cùng đơn giản. Bạn chỉ cần chuẩn bị sen tươi, ngâm đến khi nó
mềm là cho hạt sen vào nồi nước ninh gà cùng một số nguyên liệu khác là
được. Đây là món ăn có vị hơi thanh thanh rất thích hợp để nấu vào mùa
hè đó.
Gà nướng xốt mayonaise.
Món thịt gà trước đây thay vì luộc, rán.
Bạn có thể chế biến theo kiểu khác để bàn cỗ nhà bạn trở lên sang
trọng, đẹp mắt hơn. Và món gà nước xốt mayonaise sẽ giúp bạn làm điều
đó.
Gỏi cuốn.
Gỏi cuốn là một trong những món được
người miền Nam cực kỳ yêu thích. Đây là món ăn rất thích hợp để làm vào
những ngày nóng để đãi khách.
Gà 3 món.
Gà ba món là món gà luộc, gà xé phay và miến gà. Đây là 3 món ăn không thể nào không có trong các món ăn đãi tiệc đám giỗ. Nhất là món gà luộc và món miến gà đấy các bạn ạ. Đừng quên ghi chú ba món này vào sổ tay của mình nhé.
Món nướng.
Những món thịt heo được tẩm gia vị rồi
nước dưới bếp than hồng thơm phức sẽ khiến ai nhìn thôi cũng phải chảy
cả nước dãi rồi. Món thịt heo sau khi được nướng cho lên đĩa rau mùi
rồi ăn cùng với nước chấm và rau thơm sẽ là món ăn để đãi tiệc vừa dễ
làm mà lại không tốn thời gian.
Ngoài ra, ngoài thịt heo, bạn có thể
nướng thịt gà, thịt bò cuộn với kim chi hay các đồ hải sản nhưu tôm,
cua…đều là món nướng ngon tuyệt.
Các món xôi.
Như là linh hồn của bàn tiệc, xôi là món
ăn không thể thiếu trong những bữa tiệc đám giỗ. Xôi có rất nhiều loại,
bạn có thể làm xôi gấc, xôi đỗ đen, xôi lạc, xôi đỗ xanh….mỗi món lại
có hương vị đặc trưng riêng. Tuy nhiên, JAMJA’s BLOG khuyên bạn nên nấu
xôi lạc hoặc xôi đỗ xanh vì đây là hai món đơn giản, dễ làm mà được rất
nhiều người lựa chọn để nấu.
Món tráng miệng.
Khi nhắc đến món tráng miệng thì có lẽ
ai cũng sẽ nghĩ đến những món hoa quả. Món tráng miệng thường được làm
trong đãi tiệc đám giỗ đó chính là món dưa hấu và quýt Mĩ. Đây là hay
món có thể ăn được cả vào mùa hè và mùa đông. Tuy nhiên, bạn cũng có thể
nấu các món như chè, sữa chua, thách hay các món bánh tâm có vị thanh
nhẹ như bánh đậu, bánh pudding…vv.
Lên thực đơn các món ăn đãi tiệc đám giỗ.
Sau đây JAMJA’s BLOG sẽ giới thiệu đến các bạn các món ăn đãi tiệc đám giỗ có thể làm thành một bàn tiệc sang chảnh tại nhà.
Thực đơn 1.
- Gỏi gà xé phay.
- Cháo gà
- Giò heo muối chiên giòn ăn với kim chi.
- Miến xào.
- Thịt bì xào hành tây.
Thực đơn 2.
- Nộm rau củ.
- Xôi lạc.
- Thịt gà luộc.
- Canh xương nấu măng.
- Nộm đu đủ.
- Tôm tẩm bột chiên xù.
Thực đơn 3.
- Salad trộn.Thịt gà luộc.
- Tôm hấp sả.
- Thịt bê xào me
- Nem rán.
- Canh măng.
- Măng xào mực.
- Xôi yến.
Thực đơn 4.
- Canh gà nấu ngô.
- Thịt gà luộc.
- Tôm chiên giòn.
- Miến trộn kiểu Thái.
- Canh thập cẩm.
- Xôi vò.
- Hoa quả tráng miệng.
Thực đơn 6.
- Xôi gấc.
- Canh măng nấu xương.
- Chả cá.
- Cá nướng.
- Mực chiên giòn.
- Chân giò hun khói.
- Thịt thỏ xào xả.
- Thịt gà luộc.
- Món tráng miệng.
Thực đơn 6.
- Xôi đỗ xanh.
- Thịt gà luộc.
- Nộm đu đủ.
- Vịt om sấu.
- Thịt bò xào hành tây.
- Miến xào mực.
- Bò lúc lắc chiên khoai tây.
- Nấm xào rau cải.
- Hoa quả tráng miệng.
Với các món ăn đãi tiệc đám giỗ mà JAMJA’s BLOG vừa chia sẻ ở trên, hy vọng bạn sẽ có những món ngon để đãi tiệc đám giỗ thêm hấp dẫn hơn.
Chúc bạn một ngày vui vẻ.
Thực đơn những món ăn cho đám giỗ của người Việt Nam
- Tue, 15/10/2012
Theo tục lệ, ngày giỗ là "Chung thân chi tang" có nghĩa là ngày tang
trong suốt cả đời người. Mỗi năm vào đúng vào ngày chết của một người là
một lần giỗ cho nên người xưa thường coi trọng ngày cúng giỗ ông bà cha
mẹ.
Theo tục lệ, cho dầu làm tiệc lớn mấy đi chăng nữa, bữa cúng cũng phải
có chén cơm xới đầy có ngọn. Vì thế mới có tên cúng giỗ là "cúng cơm".
Những khách khứa cùng bà con thân thích, trước khi ngồi vào bàn, ván ăn
giỗ phải làm lễ dâng cúng với những lễ vật mình đem tới và lạy trước bàn
thờ.
Đám giỗ được chia làm 2 loại cúng:
1.Cúng giỗ đầu
- Ý nghĩa ngày giỗ đầu: Ngày giỗ đầu hay còn được gọi là
“Tiểu Tường” là ngày giỗ (kỵ giỗ) đầu tiên sau đúng một năm ngày mất của
ai đó. Đây là một trong hai giỗ thuộc kỳ tang. Bởi vậy, vào ngày giỗ
đầu người ta thường tổ chức trang nghiêm, bi ai, sầu thảm chẳng khác gì
mấy so với ngày để tang năm trước. Nghĩa là con cháu đều có vận tang
phục, một số nhà có điều kiện còn thuê cả đội kèn.
- Mâm cúng giỗ: Vào ngày giỗ đầu, ngoài mâm lễ mặn (xôi, cơm,
canh, xào, con gà luộc, lòng gà, quả trứng…), hoa, quả, nhang/ hương,
người ta thường mua sắm rất nhiều đồ hàng mã không chỉ là tiền, vàng,
mã, giấy mà còn cả các vật dụng như quần, áo, nhà cửa, xe cộ mà thậm chí
còn mua sắm cả hình nhân bằng giấy để “hầu hạ vong linh nơi Âm giới”.
Sau buổi lễ, những đồ này sẽ được mang ra tận ngoài mộ để đốt (hóa
vàng).
2.Cúng giỗ thường
- Ý nghĩa ngày giỗ thường: Ngày giỗ thường hay còn được gọi
là “Cát Kỵ”, đó là ngày giỗ của người quá cố kể từ năm thứ ba trở đi.
Ngày giỗ này của người quá cố sẽ được duy trì đến hết năm đời. Ngoài năm
đời, người ta tin rằng vong linh người quá cố đã siêu thoát hay đầu
thai trở lại nên không cần thiết phải cúng giỗ nữa. Đây là dịp để con
cháu hai họ nội, ngoại tề tựu họp mặt đông đủ. Những dịp như thế cũng là
dịp để mọi người trong gia đình, dòng họ gặp nhau, cùng thăm hỏi sức
khỏe các thành viên trong gia đình, dòng họ.
- Mâm cúng giỗ: Vào ngày Cát Kỵ lễ cúng cũng như mọi giỗ
khác với đầy đủ: Nhang/ hương, hoa, quả, vàng mã và mâm lễ mặn gồm có
xôi, cơm, canh, xào, con gà luộc, lòng gà… Thường thì trong ngày Cát Kỵ,
người ta chỉ mời những người trong gia đình họ tộc đến dự (khách mời
không rộng như hai giỗ đầu).
Nhận xét
Đăng nhận xét