theo Khám phá

Phát hiện 'siêu Trái Đất' ngoài Hệ Mặt Trời có thể tồn tại sự sống

• Hương Ly
• 21:33 03/08/2019

Sau năm đầu tiên thực hiện nhiệm vụ, Vệ tinh Khảo sát Exoplanet của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) phát hiện ra một số hành tinh mới ngoài Hệ Mặt Trời. Các hành tinh này quay quanh ngôi sao lùn M, được gọi là GJ 357 trong chòm sao Hydra. Sao lùn M có nhiệt độ thấp hơn 40% so với Mặt Trời, và có khối lượng, kích thước chỉ bằng 1/3 so với Mặt Trời, theo CNN.
Theo nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Astronomy & Astrophysics., hành tinh đầu tiên được phát hiện quay quanh sao lùn M là GJ 357 b, có kích thước lớn hơn 22% và nặng hơn 80% so với Trái Đất, khiến nó được gọi là "siêu Trái Đất".
Khoảng cách từ hành tinh này đến sao lùn M gần hơn 11 lần khoảng cách từ Sao Thủy đến Mặt Trời. GJ 357 b mất 3,9 ngày để hoàn thành một quỹ đạo quay quanh sao lùn M.
Nhiệt độ trung bình của GJ 357 b ước tính vào khoảng 254 độ C.
"Chúng tôi mô tả GJ 357 b là một 'Trái Đất nóng'. Tuy hành tinh này không thích hợp cho sự sống, nhưng cho đến nay, nó là hành tinh gần Hệ Mặt Trời thứ ba được phát hiện, cũng là một trong những hành tinh lý tưởng nhất để nghiên cứu thành phần bầu khí quyển", Enric Pallé, nhà vật lý thiên văn tại Viện Vật lý thiên văn quần đảo Canary, đồng tác giả của nghiên cứu, nói.

Hình minh họa các hành tinh quay quanh sao lùn M. Đồ họa: Chris Smith.

Hành tinh thứ hai là GJ 357 d, lại một "siêu Trái Đất" có khối lượng gấp 6,1 lần Trái Đất. Nó quay quanh sao lùn M, ở khoảng cách thích hợp cho sự tồn tại của nước lỏng trên bề mặt.
Diana Gossakowski, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: "GJ 357 d nằm ở rìa ngoài cùng của vùng thích hợp cho sự sống quanh sao lùn M. Hành tinh này nhận được lượng năng lượng từ sao M tương đương Sao Hỏa với Mặt Trời".
Các nhà nghiên cứu hiện chưa thể xác định thành phần cấu tạo của hành tinh này. GJ 357 d hoàn thành quỹ đạo sau 55,7 ngày và có nhiệt độ âm 53 độ C. Bầu khí quyển có thể giúp nâng mức nhiệt này lên cao hơn.
"Điều này thật thú vị, vì đây là siêu Trái Đất đầu tiên gần Hệ Mặt Trời có thể thích hợp cho sự sống. Với bầu khí quyển dày đặc, hành tinh GJ 357 d có thể có nước lỏng trên bề mặt giống như Trái Đất", Lisa Kaltenegger, tác giả nghiên cứu, cho biết.
Ở giữa hai hành tinh nói trên là GJ 357 c, có khối lượng gấp 3,4 lần Trái Đất, quỹ đạo kéo dài 9,1 ngày và nhiệt độ trung trình là 126 độ C.

Lần đầu ghi được hình ảnh hành tinh 'ăn' vật chất quanh sao trẻ

• Lê Thanh
• 15:25 05/06/2019

Hai ngoại hành tinh được ghi lại hình ảnh xoay quanh ngôi sao PDS 70, cách Trái Đất gần 370 năm ánh sáng. Ngôi sao chỉ mới hình thành từ 6 triệu năm trước, vẫn rất "trẻ" so với Mặt trời của chúng ta đã hơn 4,5 tỷ năm tuổi.
PDS 70 có khối lượng nhỏ hơn Mặt trời của chúng ta và vẫn đang hút vật chất trong vũ trụ để hình thành nên các ngoại hành tinh (exoplanet - hành tinh nằm ngoài Hệ Mặt trời). Xoay quanh ngôi sao là một đĩa lớn gồm các vật chất bụi và khí, theo CNN.

Ảnh mô phỏng quá trình hút vật chất của hai ngoại hành tinh xoay quanh ngôi sao trẻ PDS 70, tạo nên khoảng trống lớn trong đĩa vật chất. Ảnh: CNN.

Hai ngoại hành tinh được ghi lại hình ảnh là PDS 70 b và PDS 70 c tạo ra những khoảng trống xen giữa đĩa vật chất của ngôi sao. Khoảng trống này được ước tính có chiều dài từ 3,05-6,11 tỷ km.
"Đây là lần đầu tiên chúng ta phát hiện một hệ hành tinh có hơn hai ngoại hành tinh và tạo ra một khoảng trống trong đĩa vật chất của nó", Julien Girard, chuyên gia tại Viện Khoa học Kính viễn vọng Không gian tại Baltimore, bang Maryland, cho biết.
PDS 70 b là hành tinh gần nhất với ngôi sao trung tâm với khoảng cách gần 3,2 tỷ km. Khoảng cách này tương đương từ Mặt trời đến sao Thiên vương, hành tinh thứ 5 của Hệ Mặt trời của chúng ta. PDS 70 b được nhìn thấy lần đầu vào năm 2018, có khối lượng lớn hơn sao Mộc khoảng 4-17 lần.
PDS 70 c mới được phát hiện gần đây và nằm ở phần rìa của đĩa vật chất, cách ngôi sao trung tâm khoảng 5,3 tỷ km. Khoảng cách này tương đương từ Mặt trời đến sao Hải vương. Nó có khối lượng gấp 1-10 lần sao Mộc.
Theo các nhà khoa học, hành tinh nằm gần PDS 70 có quỹ đạo bay nhanh gấp hai lần hành tinh còn lại. Hành tinh thứ hai được nhìn thấy thông qua kính viễn vọng quang phổ cỡ lớn của Đài quan sát Nam Âu (ESO).

Ảnh chụp bằng kính viễn vọng cho thấy hai ngoại hành tinh (được khoanh tròn) xoay quanh ngôi sao trẻ PDS 70. Ảnh: ESO.

Ảnh chụp hệ hành tinh PDS 70 là bằng chứng cho thấy các hành tinh trong quá trình hình thành có thể hút một lượng vật chất lớn đến mức tạo ra khoảng trống rõ rệt bên trong đĩa vật chất xoay quanh một sao trẻ.
"Với những hệ thống thiên văn như ALMA, Hubble hay kính viễn vọng cỡ lớn trên mặt đất với thấu kính cực nhạy, chúng ta phát hiện nhiều đĩa vật chất quanh các ngôi sao với vòng tròn và khoảng trống xen giữa. Ẩn số là liệu trong những đĩa vật chất đó có hành tinh tồn tại hay không? Với bằng chứng lần này, câu trả lời là chúng có tồn tại", Girard khẳng định.
Phát hiện thiên văn quan trọng này đã được các nhà khoa học công bố trên tạp chí khoa học Nature vào ngày 3/6.

Tiểu hành tinh mang tên thần chết sẽ quét qua Trái Đất vào năm 2029

• Tuyết Mai
• 10:23 02/05/2019

Thiên thạch khổng lồ mang tên 99942 Apophis, tên Hy Lạp cho một vị thần rắn Ai Cập đã tìm cách nuốt chửng Mặt Trời, sẽ rơi xuống cách Trái Đất 30.600 km. Kích thước và khoảng cách tương đối gần của nó sẽ mang lại khoảnh khắc đặc biệt cho các nhà thiên văn học và các nhà khoa học khác.
"Lần tiếp cận của Apophis vào năm 2029 sẽ là một cơ hội tuyệt vời cho khoa học. Chúng tôi sẽ quan sát tiểu hành tinh này bằng cả kính viễn vọng quang học và radar.
Với các quan sát radar, chúng ta có thể thấy các chi tiết bề mặt chỉ có kích thước vài mét", Marina Brozovic, nhà khoa học radar tại Phòng thí nghiệm Động cơ phản lực của NASA ở Pasadena, California, cho biết.

Tiểu hành tinh Apophis (chấm màu vàng) sẽ đi qua Trái Đất vào ngày 13/4/2029 ở khoảng cách chưa đầy 31.000 km từ bề mặt, bằng khoảng cách của một số vệ tinh (chấm màu xanh) đang quay quanh hành tinh. Ảnh: JPL.

Theo NASA, việc một vật thể lớn như vậy vượt qua Trái Đất ở cự ly đó là tương đối hiếm. Trên thực tế, Apophis thậm chí có thể được nhìn thấy bằng mắt thường như một điểm sáng.
"Khi tiểu hành tinh đi qua Đại Tây Dương, đường đi của nó nhanh chóng chuyển từ màu đỏ sang màu xám - đó là thời điểm tiếp cận gần nhất. Sau điểm tiệm cận gần nhất, tiểu hành tinh sẽ đi vào bầu trời ban ngày và không còn nhìn thấy được nữa", NASA dự đoán.
Theo CNN, sự xuất hiện của tảng đá lớn được đặt theo tên của một thần chết trong 10 năm tới khiến cộng đồng khoa học phấn khích. Apophis có thể cung cấp cho các nhà khoa học nhiều kiến thức về những việc cần làm nếu một vật thể gần Trái Đất nguy hiểm hơn xuất hiện.
"Apophis tiêu biểu cho khoảng 2.000 tiểu hành tinh có khả năng gây nguy hiểm (PHAs) hiện được biết đến", Paul Jigas, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Vật thể Gần Trái Đất, cho biết.
"Bằng cách quan sát Apophis trong chuyến bay năm 2029, chúng ta sẽ có được kiến thức khoa học quan trọng mà một ngày nào đó có thể được sử dụng để phòng thủ hành tinh", Jigas nói.