El Nino là một hiện tượng thiên nhiên chứ không phải do con người tạo ra.

Cuộc sống của con người bị tác động rất lớn bởi hiện tượng thiên nhiên này.

Là quốc gia ven bờ Thái Bình dương, Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi những tác nhân thời tiết ảnh hưởng đến toàn bộ khu vực rộng lớn này, điển hình là hiện tượng El Nino và La Nina.

El Nino và La Nina (gọi tắt là ENSO: Nino Southern Oscillation (El Nino – Dao động Nam) dùng để chỉ hai hiện tượng El Nino và La Nina ).

I. Khái niệm

1. El Nino

“El Nino” (theo tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là đứa con của Chúa hay còn gọi là bé Hài Đồng nam) là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 – 12 tháng, hoặc lâu hơn, thường xuất hiện 3 – 4 năm 1 lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn.

Lịch sử nghiên cứu: Vào năm 1920, một nhà khoa học Anh tên là Gibert Walker, khi nghiên cứu biến động của gió mùa, trong quá trình làm việc ông đã tìm được một số loại hình mưa của Nam Mỹ với sự thay đổi của nhiệt độ đại dương. Ông cũng là người phát hiện đầu tiên mối quan hệ khí áp ở phía Đông và Tây Thái Bình Dương, ông gọi đây là dao động Nam bán cầu (Southern Oscillation). Ngoài ra, ông còn nhận thấy khí áp phía Đông Thái Bình Dương giảm thường liên quan đến hạn hán ở Australia, Ấn Độ và một phần Châu Phi, làm cho mùa Đông ở Canada ấm lên. Tuy nhiên, để chứng minh cho các kết luận này cần có số liệu nhiệt độ ở vùng biển đó và số liệu trường gió trên cao, nhưng do điều kiện kỹ thuật lúc bấy giờ chưa đáp ứng được nên phải mấy chục năm sau phát hiện của ông mới được công nhận. Đến năm 1966, một nhà khí tượng người Nauy là Jacob Bjerknes đã phát hiện ra tương tác hai chiều giữa đại dương và khí quyển. Ông giải thích sự ấm lên của nước biển trong suốt dải xích đạo từ ngoài khơi Nam Mỹ đến giữa Thái Bình Dương có liên quan đến sự yếu đi của đới gió tín phong.

Như vậy, khái niệm El Nino là kết quả tương tác giữa khí quyển và đại dương mà thể hiện chủ yếu là hoàn lưu khí quyển với nhiệt độ nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương, sự thay đổi của một phía sẽ gây ra phản ứng của phía kia. El Nino không phải là một hiện tượng mang tính cục bộ ở vùng biển ngoài khơi Nam Mỹ, mà là một phần hệ thống tương tác có quy mô lớn, phức tạp giữa khí quyển và đại dương. El Nino là một phần của bộ máy khí hậu ở vùng nhiệt đới có liên quan đến nhiều hiện tượng thời tiết thế giới, sự xuất hiện của hiện tượng El Nino biểu hiện sự dao động trong cơ chế của khí hậu toàn cầu.

2. La Nina

“La Nina” (hay còn gọi là bé Hài Đồng nữ) là hiện tượng lớp nước biển bề mặt ở khu vực nói trên lạnh đi dị thường, xảy ra với chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn El Nino.

Để thể hiện sự ngược nhau giữa hai hiện tượng này có khi người ta dùng khái niệm Anti-El Nino (đối El Nino). Hiện tượng La Nina có thể xuất hiện ngay khi hiện tượng El Nino suy yếu, nhưng có khi không phải như vậy.

Nghiên cứu hiện tượng El Nino và La Nina để hiểu biết về cơ chế vật lý, đặc điểm và quy luật diễn biến cũng như những hậu quả tác động của chúng, chúng ta có thể cảnh báo trước sự xuất hiện của El Nino và La Nina, những ảnh hưởng có thể xảy ra đối với thời tiết, khí hậu và kinh tế – xã hội để có những biện pháp phòng, tránh hiệu quả, hạn chế và giảm nhẹ thiệt hại do El Nino và La Nina gây ra.

II. Đặc điểm

Hiện tượng El Nino và La Nina thể hiện sự biến động dị thường trong hệ thống khí quyển – đại dương với quy mô thời gian giữa các năm, có tính chu kỳ hoặc chuẩn chu kỳ.

Chu kỳ hoạt động của hiện tượng El Nino từ 2 đến 7 năm, có khi trên 10 năm. Thời gian xuất hiện trung bình của một hiện tượng El Nino là 11 tháng, dài nhất 18 tháng (El Nino 1982 – 1983).

Chu kỳ của hiện tượng La Nina thường kéo dài hơn chu kỳ của hiện tượng El Nino. Thời gian trung bình của một lần xuất hiện hiện tượng La Nina là 14 tháng, nhiều nhất 24 tháng.

III. Ảnh hưởng của ENSO tới Việt Nam:

1/ Hoạt động của bão và áp thấp nhiệt đới:

Trong 45 năm (1956-2000), có 311 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (sau đây gọi chung là xoáy thuận nhiệt đới –XTNĐ) ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam, trung bình mỗi năm có 6,9 cơn, trung bình mỗi tháng có 0,58 cơn. Cùng thời gian trên có tổng số 150 tháng El Nino với 63 XTNĐ ảnh hưởng trực tiếp, trung bình mỗi tháng El Nino có 0,42 cơn, ít hơn trung bình nhiều năm khoảng 28%. Trong khi đó, trung bình mỗi tháng La Nina có 0,80 cơn (86 cơn/107 tháng), nhiều hơn trung bình nhiều năm khoảng 38%.

Trong cả mùa bão (từ tháng 6 đến tháng 12), trung bình nhiều năm có 6,64 cơn, mỗi tháng mùa bão có 0,95. Trong điều kiện El Nino, trung bình cả mùa bão có 4,83 cơn, mỗi tháng mùa bão có 0,69 cơn, ít hơn trung bình nhiều năm khoảng 27%. Trái lại, trong điều kiện El Nino, XTNĐ thường tập trung vào giữa mùa bão (tháng 7, 8 , 9), trong điều kiện La Nina, XTNĐ thường nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão (tháng 9, 10, 11).

2/ Tần số front lạnh:

Trong những năm El Nino và La Nina, số front lạnh ảnh hưởng đến nước ta đều ít hơn bình thường. Tỷ lệ giữa tổng chuẩn sai dương và tổng chuẩn sai âm của tần số front lạnh qua Hà Nội của các tháng trong năm chỉ bằng 70%. Thời gian kết thúc hoạt động của không khí lạnh ở Việt Nam sớm hơn bình thường.

3/ Nhiệt độ

Trong điều kiện El Nino nhiệt độ trung bình các tháng đều cao hơn bình thường, mùa đông chênh lệch rõ rệt hơn mùa hè, các khu vực phía Nam chịu ảnh hưởng nhiều hơn phía Bắc. Ngược lại, trong điều kiện Lanina, nhiệt độ trung bình các tháng thấp hơn bình thường, ở phía Bắc chịu ảnh hưởng nhiều hơn phía nam.

4/ Bão

Trong những năm El Nino, do trung tâm đối lưu sâu dịch chuyển xa về khu vực trung tâm TBD, số cơn bão trên Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta ít hơn bình thường khoảng 27%.

Trong những năm La Nina, số cơn bão trên Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta nhiều hơn bình thường khoảng 28%.

Mùa bão trong những năm El Nino kết thúc sớm hơn bình thường, trong khi mùa bão trong những năm La Nina kết thúc muộn hơn bình thường

5/ Lượng mưa

Trong điều kiện El Nino gây thâm hụt lượng mưa trong hầu hết các vùng trong cả nước (rõ rệt nhất là Bắc Trung Bộ) nhưng các đợt La Nina chỉ gây thâm hụt lượng mưa ở Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, các đợt La Nina lại gây ra lượng mưa vượt trung bình ở các tỉnh ven biển Trung Bộ và Tây Nam Bộ

6/ Mực nước biển ở các vùng ven biển và hải đảo

El Nino gây ra hiệu ứng âm (∆h < 0), trái lại La Nina gây ra hiệu ứng dương (∆h > 0) đối với mực nước biển ở ven biển và hải đảo nước ta.

7/ Độ mặn nước biển vùng ven biển và hải đảo Việt Nam

Nhìn chung ảnh hưởng của El Nino làm tăng độ mặn, trái lại La Nina làm giảm độ mặn của nước biển ở vùng ven biển và hải đảo nước ta.

8/ Dòng chảy sông ngòi ở Việt Nam:

Trong nhưng năm El Nino, phần lớn các trạm có dòng chảy năm nhỏ hơn trung bình nhiều năm từ 10% trở lên, những năm El Nino mạnh có thể giảm tới 50-60%. Trong những năm La Nina, dòng chảy năm các sông thường lớn hơn trung bình nhiều năm, có năm, ở một số sông, lớn hơn tới 80-100%. Đối với dòng chảy mùa lũ cũng có đặc điểm tương tự. Tuy nhiên, tính biến động của đặc trưng này trong điều kiện ENSO rất lớn, không loại trừ có năm El Nino, dòng chảy mùa lũ lớn hơn dòng chảy trung bình nhiều năm, ngược lại, trong những năm La Nina, dòng chảy mùa lũ nhỏ hơn dòng chảy trung bình nhiều năm. Dòng chảy mùa cạn, trong những năm El Nino, lượng dòng chảy 3 tháng liên tục nhỏ nhất ở hầu hết các trạm đều nhỏ hơn trị số trung bình nhiều năm của thời kỳ tương ứng và đạt khoảng 80-90%, trái lại, trong những năm La Nina – lớn hơn trị số trung bình nhiều năm và đạt 101-140%. Đối với dòng chảy tháng nhỏ nhất cũng có tình hình tương tự.

9/ Sản lượng thuỷ điện

Quan hệ giữa lưu lượng nước trung bình năm với sản lượng năm của 4 nhà máy thuỷ điện là Hoà Bình, Thác Bà, Trị An, Đa Nhim là đồng biến, với hệ số tương quan 0,5-0,8. Do đó, có thể thấy ảnh hưởng của El Nino có thể làm giảm sản lượng thuỷ điện, trong khi ảnh hưởng của La Nina góp phần thuận lợi cho việc tăng sản lượng thuỷ điện của các nhà máy nêu trên.

10/ Sản xuất nông nghiệp:

Trong điều kiện El Nino, năng suất lúa bình quân của vụ Đông xuân giảm so với vụ trước đó, nhất là ở vùng trung du Bắc bộ, trái lại năng suất lúa vụ mùa tăng, nhất là ở vùng Bắc Trung Bộ. Trong điều kiện La Nina, năng suất lúa bình quân vụ Đông xuân và vụ mùa đều tăng so với vụ trước đó, trong đó vụ Đông xuân rõ nhất ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, vụ mùa rõ nhất ở đồng bằng sông Cửu Long.

11/ Đời sống và sức khoẻ con người:

Theo thống kê, từ 1997 đến 2000, tổng số người bị chết và mất tích do thiên tai là 14.962, trong đó xảy ra vào những năm ENSO chiếm 64% (El Nino 43%, La Nina 21%). Tỷ lệ số người mắc bệnh sốt xuất huyết trên 100.000 người trong thời kỳ 1976-1998 có quan hệ với hiện tượng El Nino với hệ số tương quan từ 0,4 đến 0,6. Riêng đợt El Nino 1997-1998, cả nước có 51 tỉnh, thành phố có dịch sốt xuất huyết với tỷ lệ bình quân 306/100.000 người.

Một số mô hình thống kê dự báo mùa (3 tháng) trên cơ sở các thông tin về ENSO đã được xây dựng đối với các yếu tố và hiện tượng khí tượng thuỷ văn sau đây: Tần suất XTNĐ trên khu vực biển Đông và Việt Nam; Nhiệt độ không khí trung bình và cực trị; Lượng mưa (tổng lượng và cực đại); Lưu lượng dòng chảy tại một số điểm trên lưu vực sông Hồng; Hạn hạn.

Các kết quả dự báo đều được đánh giá bằng các chỉ số đánh giá dự báo: FI (Forecasting Index), tỷ lệ thành công HR (Hit Rate), sai số quân phương (RMSE), phương sai rút gọn (RV) và độ tinh xảo (Heidke) và cho kết quả tốt.

Ngoài các giải pháp công trình liên quan đến thiên tai, thuỷ lợi, rừng phòng hộ, bảo vệ giải ven biển…, các giải pháp phi công trình chủ yếu là: Quy hoạch và quản lý tổng thể các lưu vực sông, hệ thống các hồ chứa nước; Điều chỉnh cơ cấu sản xuất, mùa vụ ở một số vùng nhằm thích ứng với ảnh hưởng của ENSO; Xây dựng và hoàn thiện các phương án theo dõi, cảnh báo, dự báo tác động của ENSO; Tăng cường công tác tổ chức, quản lý thiên tai của nhà nước và của các ngành đối với tác động của ENSO như một bộ phận của chiến lược quốc gia về phát triển bền vững; Tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho công chúng về ENSO và những giải pháp phòng tránh.

Theo PHONGCHONGLUTBAOTPHCM.GOV.VN

Tuyenquang.gov.vn: Hiện nay, vấn đề làm cho không chỉ Việt Nam mà cả thế giới phải quan tâm đó là sự nóng lên toàn cầu. Hiện tượng này làm cho thời tiết thay đổi thất thường với những diễn biến phức tạp và khó lường như băng tan nhanh và mực nước biển dâng cao. Với sự biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng nghiêm trọng thì các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân và họ chú ý đặc biệt đến El Nino và La Nina. Vậy El Nino và La Nina là gì? và nó tác động thế nào đến trái đất chúng ta hiện nay?

“El Nino” (theo tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là đứa con của Chúa hay còn gọi là bé Hài Đồng nam) là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 - 12 tháng, hoặc lâu hơn, thường xuất hiện 3 - 4 năm 1 lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn.
 

Lịch sử nghiên cứu: Vào năm 1920, một nhà khoa học Anh tên là Gibert Walker, khi nghiên cứu biến động của gió mùa, trong quá trình làm việc ông đã tìm được một số loại hình mưa của Nam Mỹ với sự thay đổi của nhiệt độ đại dương. Ông cũng là người phát hiện đầu tiên mối quan hệ khí áp ở phía Đông và Tây Thái Bình Dương, ông gọi đây là dao động Nam bán cầu (Southern Oscillation). Ngoài ra, ông còn nhận thấy khí áp phía Đông Thái Bình Dương giảm thường liên quan đến hạn hán ở Australia, Ấn Độ và một phần Châu Phi, làm cho mùa Đông ở Canada ấm lên. Tuy nhiên, để chứng minh cho các kết luận này cần có số liệu nhiệt độ ở vùng biển đó và số liệu trường gió trên cao, nhưng do điều kiện kỹ thuật lúc bấy giờ chưa đáp ứng được nên phải mấy chục năm sau phát hiện của ông mới được công nhận. Đến năm 1966, một nhà khí tượng người Nauy là Jacob Bjerknes đã phát hiện ra tương tác hai chiều giữa đại dương và khí quyển. Ông giải thích sự ấm lên của nước biển trong suốt dải xích đạo từ ngoài khơi Nam Mỹ đến giữa Thái Bình Dương có liên quan đến sự yếu đi của đới gió tín phong.

Như vậy, khái niệm El Nino là kết quả tương tác giữa khí quyển và đại dương mà thể hiện chủ yếu là hoàn lưu khí quyển với nhiệt độ nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương, sự thay đổi của một phía sẽ gây ra phản ứng của phía kia. El Nino không phải là một hiện tượng mang tính cục bộ ở vùng biển ngoài khơi Nam Mỹ, mà là một phần hệ thống tương tác có quy mô lớn, phức tạp giữa khí quyển và đại dương. El Nino là một phần của bộ máy khí hậu ở vùng nhiệt đới có liên quan đến nhiều hiện tượng thời tiết thế giới, sự xuất hiện của hiện tượng El Nino biểu hiện sự dao động trong cơ chế của khí hậu toàn cầu.

“La Nina” (hay còn gọi là bé Hài Đồng nữ) là hiện tượng lớp nước biển bề mặt ở khu vực nói trên lạnh đi dị thường, xảy ra với chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn El Nino.

Để thể hiện sự ngược nhau giữa hai hiện tượng này có khi người ta dùng khái niệm Anti-El Nino (đối El Nino). Hiện tượng La Nina có thể xuất hiện ngay khi hiện tượng El Nino suy yếu, nhưng có khi không phải như vậy.

ENSO là chữ viết tắt của các từ ghép El Nino Southern Oscillation (El Nino - Dao động Nam) để chỉ cả 2 hai hiện tượng El Nino và La Nina và có liên quan với dao động của khí áp giữa 2 bờ phía Đông Thái Bình Dương với phía Tây Thái Bình Dương - Đông Ấn Độ Dương (Được gọi là Dao động Nam) để phân biệt với dao động khí áp ở Bắc Đại Tây Dương).

Đặc điểm
Hiện tượng El Nino và La Nina thể hiện sự biến động dị thường trong hệ thống khí quyển - đại dương với quy mô thời gian giữa các năm, có tính chu kỳ hoặc chuẩn chu kỳ.

Chu kỳ hoạt động của hiện tượng El Nino từ 2 đến 7 năm, có khi trên 10 năm. Thời gian xuất hiện trung bình của một hiện tượng El Nino là 11 tháng, dài nhất 18 tháng (El Nino 1982 - 1983).

Chu kỳ của hiện tượng La Nina thường kéo dài hơn chu kỳ của hiện tượng El Nino. Thời gian trung bình của một lần xuất hiện hiện tượng La Nina là 14 tháng, nhiều nhất 24 tháng.

Ảnh hưởng của ENSO tới Việt Nam

1. Hoạt động của bão và áp thấp nhiệt đới
Trong 45 năm (1956-2000), có 311 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (sau đây gọi chung là xoáy thuận nhiệt đới –XTNĐ) ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam, trung bình mỗi năm có 6,9 cơn, trung bình mỗi tháng có 0,58 cơn. Cùng thời gian trên có tổng số 150 tháng El Nino với 63 XTNĐ ảnh hưởng trực tiếp, trung bình mỗi tháng El Nino có 0,42 cơn, ít hơn trung bình nhiều năm khoảng 28%. Trong khi đó, trung bình mỗi tháng La Nina có 0,80 cơn (86 cơn/107 tháng), nhiều hơn trung bình nhiều năm khoảng 38%.

Trong cả mùa bão (từ tháng 6 đến tháng 12), trung bình nhiều năm có 6,64 cơn, mỗi tháng mùa bão có 0,95. Trong điều kiện El Nino, trung bình cả mùa bão có 4,83 cơn, mỗi tháng mùa bão có 0,69 cơn, ít hơn trung bình nhiều năm khoảng 27%. Trái lại, trong điều kiện El Nino, XTNĐ thường tập trung vào giữa mùa bão (tháng 7, 8 , 9), trong điều kiện La Nina, XTNĐ thường nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão (tháng 9, 10, 11).

2. Tần số front lạnh
Trong những năm El Nino và La Nina, số front lạnh ảnh hưởng đến nước ta đều ít hơn bình thường. Tỷ lệ giữa tổng chuẩn sai dương và tổng chuẩn sai âm của tần số front lạnh qua Hà Nội của các tháng trong năm chỉ bằng 70%. Thời gian kết thúc hoạt động của không khí lạnh ở Việt Nam sớm hơn bình thường.

3. Nhiệt độ

Trong điều kiện El Nino nhiệt độ trung bình các tháng đều cao hơn bình thường, mùa đông chênh lệch rõ rệt hơn mùa hè, các khu vực phía Nam chịu ảnh hưởng nhiều hơn phía Bắc. Ngược lại, trong điều kiện Lanina, nhiệt độ trung bình các tháng thấp hơn bình thường, ở phía Bắc chịu ảnh hưởng nhiều hơn phía nam.

4. Bão

Trong những năm El Nino, do trung tâm đối lưu sâu dịch chuyển xa về khu vực trung tâm TBD, số cơn bão trên Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta ít hơn bình thường khoảng 27%.

Trong những năm La Nina, số cơn bão trên Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta nhiều hơn bình thường khoảng 28%.

Mùa bão trong những năm El Nino kết thúc sớm hơn bình thường, trong khi mùa bão trong những năm La Nina kết thúc muộn hơn bình thường

5. Lượng mưa
Mức thâm hụt lượng mưa trong từng đợt ENSO được định nghĩa là hiệu số giữa tổng lượng mưa thực tế trong từng đợt ENSO với tổng lượng mưa trung bình nhiều năm của cùng thời kỳ, ở một địa điểm nào đó, biểu thị bằng % (DR). Kết quả nghiên cứu cho thấy, hầu hết các đợt El Nino gây thâm hụt lượng mưa ở hầu hết các vùng, DR phổ biến từ 25 đến 50%, hầu hết các đợt La Nina gây ra lượng mưa vượt trung bình nhiều năm ở các tỉnh ven biển Trung Bộ và Tây Nam Bộ, nhưng gây ra thâm hụt lượng mưa ở Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ

Đáng chú ý là, đa số các đợt ENSO gây ra tình trạng hụt mưa, song một số đợt El Nino, La Nina đã cho những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24h và số tháng liên tục hụt mưa ở một số nơi, cho thấy ENSO làm tăng tính biến động của mưa ở Việt Nam.

6. Mực nước biển ở các vùng ven biển và hải đảo
El Nino gây ra hiệu ứng âm (∆h < 0), trái lại La Nina gây ra hiệu ứng dương (∆h > 0) đối với mực nước biển ở ven biển và hải đảo nước ta.

7. Độ mặn nước biển vùng ven biển và hải đảo Việt Nam

Nhìn chung ảnh hưởng của El Nino làm tăng độ mặn, trái lại La Nina làm giảm độ mặn của nước biển ở vùng ven biển và hải đảo nước ta.

8. Dòng chảy sông ngòi ở Việt Nam
Trong nhưng năm El Nino, phần lớn các trạm có dòng chảy năm nhỏ hơn trung bình nhiều năm từ 10% trở lên, những năm El Nino mạnh có thể giảm tới 50-60%. Trong những năm La Nina, dòng chảy năm các sông thường lớn hơn trung bình nhiều năm, có năm, ở một số sông, lớn hơn tới 80-100%. Đối với dòng chảy mùa lũ cũng có đặc điểm tương tự. Tuy nhiên, tính biến động của đặc trưng này trong điều kiện ENSO rất lớn, không loại trừ có năm El Nino, dòng chảy mùa lũ lớn hơn dòng chảy trung bình nhiều năm, ngược lại, trong những năm La Nina, dòng chảy mùa lũ nhỏ hơn dòng chảy trung bình nhiều năm.

Dòng chảy mùa cạn, trong những năm El Nino, lượng dòng chảy 3 tháng liên tục nhỏ nhất ở hầu hết các trạm đều nhỏ hơn trị số trung bình nhiều năm của thời kỳ tương ứng và đạt khoảng 80-90%, trái lại, trong những năm La Nina - lớn hơn trị số trung bình nhiều năm và đạt 101-140%. Đối với dòng chảy tháng nhỏ nhất cũng có tình hình tương tự.

9. Sản lượng thuỷ điện
Quan hệ giữa lưu lượng nước trung bình năm với sản lượng năm của 4 nhà máy thuỷ điện là Hoà Bình, Thác Bà, Trị An, Đa Nhim là đồng biến, với hệ số tương quan 0,5-0,8. Do đó, có thể thấy ảnh hưởng của El Nino có thể làm giảm sản lượng thuỷ điện, trong khi ảnh hưởng của La Nina góp phần thuận lợi cho việc tăng sản lượng thuỷ điện của các nhà máy nêu trên.

10. Sản xuất nông nghiệp: 
Trong điều kiện El Nino, năng suất lúa bình quân của vụ Đông Xuân giảm so với vụ trước đó, nhất là ở vùng trung du Bắc Bộ, trái lại năng suất lúa vụ mùa tăng, nhất là ở vùng Bắc Trung Bộ.
- Trong điều kiện La Nina, năng suất lúa bình quân vụ Đông Xuân và vụ mùa đều tăng so với vụ trước đó, trong đó vụ Đông Xuân rõ nhất ở đồng bằng Bắc Bộ, vụ mùa rõ nhất ở đồng bằng sông Cửu Long.
- Trong điều kiện ENSO, diện tích cà phê cho thu hoạch và sản lượng cà phê đều tăng so với vụ trước: những năm La Nina, diện tích cà phê lớn hơn những năm El Nino, song sản lượng cà phê những năm El Nino cao hơn những năm La Nina.

11. Đời sống và sức khoẻ con người
Theo thống kê, từ 1997 đến 2000, tổng số người bị chết và mất tích do thiên tai là 14.962, trong đó xảy ra vào những năm ENSO chiếm 64% (El Nino 43%, La Nina 21%). Tỷ lệ số người mắc bệnh sốt xuất huyết trên 100.000 người trong thời kỳ 1976-1998 có quan hệ với hiện tượng El Nino với hệ số tương quan từ 0,4 đến 0,6. Riêng đợt El Nino 1997-1998, cả nước có 51 tỉnh, thành phố có dịch sốt xuất huyết với tỷ lệ bình quân 306/100.000 người.

El Nino sắp tới sẽ mạnh nhất kể từ thập niên 50 của thế kỷ trước . Và khi kết hợp với tình trạng biến đổi khí hậu đang diễn ra trên Trái Đất như hiện nay thì sẽ gây ra nhiều tác động bất lợi.
Đó là những dự báo được giới chuyên gia đưa ra trong thời gian gần đây.
El Nino mạnh hơn
‘Những bất thường trong nhiệt độ nước biển dọc quanh vùng xích đạo với những vùng nước đại dương ấm trên mức bình thường là dấu chỉ của hiện tượng El Nino.’
Đó là nhận định của tác giả Andrew Freedman, trong một bài viết được chia sẻ trên facebook và Twitter và ông này còn nêu rõ bất thường của nhiệt độ nước bề mặt biển tại vùng Thái Bình Dương nhiệt đới ghi nhận được vào ngày 10 tháng 9 vừa qua.
El Nino là hiện tượng ghi nhận được khi nhiệt độ nước biển trở nên ấm bất thường tại khu vực xích đạo của Thái Bình dương; cộng thêm là luồng gió từ bờ biển Panama thổi đến nhiều đảo của Indonesia trở nên chậm đi và thậm chí ngược lại.
Những hiện tượng như thế là hệ quả của những tương tác phức tạp giữa đại dương với khí quyển. Hiện tượng El Nino cũng gây ra những chuyển đổi của mưa nhiệt đới; và những chuyển đổi như thế khiến nhiệt độ trong khí quyển tái điều phối. Tình trạng này tác động khắp thế giới dưới dạng thời tiết thay đổi.
Theo tác giả Andrew Freedmanthì các khoa học gia tại Trung Tâm Tiên báo Khí hậu – CPC tại College Park, bang Maryland, Hoa Kỳ chỉ ra rằng chu kỳ thời tiết tại Thái Bình Dương được biết đến với tên gọi El Nino đã đạt đến những mức mạnh. Trong năm nay, chu kỳ này bắt đầu từ tháng 3 và được dự báo tác động cao điểm đến thời tiết nước Mỹ là trong mùa đông năm nay; sang đến mùa xuân sang năm mới giảm đi.
Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Việt Nam, ông Hoàng Đức Cường, đưa ra nhận định về hiện tượng El Nino trong năm nay và kéo dài sang năm tới như sau:
“ Sau khi có những đánh giá rất liên tục và chi tiết của những cơ quan lớn trên thế giới thì hiện tượng El Nino năm 2015 là El Nino mạnh và kéo dài, trở thanh một El Nino mạnh và kéo dài nhất từ trước đến nay. Đặc biệt có sự so sánh nhất định với El Nino năm 97-98 mà gây ra những thiệt hại đáng kể cho Việt Nam như hạn hán ở Tây Nguyên nam trung bộ năm 97; sau đó lại chuyển sang trạng thái La Nina gây lũ lụt rất trầm trọng ở trung bộ năm 99-2000.
Chính vì vậy chúng tôi bám sát tình hình và đánh giá chi tiết tác động có thể của En Nino đó đối với thời tiết, khí hậu ở Việt Nam. Giữa tháng 8 chúng tôi đã ra một bản tin đặc biệt về El Nino và những tác động đến thời tiết ở Việt Nam. Trong đó có đánh giá về khả năng thiếu hụt lượng mưa, nắng nóng. Đặc biệt là khô hạn trong mùa mưa sắp tới ở khu vực Trung bộ, ở Tây nguyên và Nam bộ do khả năng thiếu nước vào cuối mùa mưa. ”

Sau khi có những đánh giá rất liên tục và chi tiết của những cơ quan lớn trên thế giới thì hiện tượng El Nino năm 2015 là El Nino mạnh và kéo dài, trở thanh một El Nino mạnh và kéo dài nhất từ trước đến nay

ông Hoàng Đức Cường

Giáo sư Đinh Văn Ưu, Khoa Khí tượng- Thủy văn & Hải Dương học, Đại học Khoa học Tự nhiên, Quốc gia Hà Nội, cho biết cũng theo dõi thông tin về chu kỳ El Nino sắp đến như sau:
“ Tôi cũng đọc tất cả những dự báo được nói năm nay ( El Nino) thuộc vào loại mạnh và so sánh với những năm 97-98. Theo tôi nghĩ tất cả những cái đó đều có số liệu cả. Tôi thấy tình hình nhiệt độ lớn đến gần trên 2 độ tương ứng với giá trị cực đại của El Nino. Chỉ có một điều là ở những khu vực khác nhau.
Thông thường người ta lấy chỉ số của vùng đông Thái Bình Dương, theo đó có khả năng vào mùa đông này ( El Nino) phát triển hơn.”
Dự báo căn cứ vào nhiệt độ nước biển cho thấy có thể thời gian tác động cao điểm năm nay của El Nino sẽ vượt chu kỳ đỉnh trước đây xảy ra trong thời gian 1997-1998 và chu kỳ khủng khiếp vào năm 1982-1983.
Thống kê cho thấy chu kỳ El Nino cao điểm trong thời gian 1997-1998 khiến chừng 2100 người thiệt mạng và thiệt hại vật chất tổng cộng hơn 33 tỷ đô la Mỹ trên toàn thế giới.
Một câu hỏi lớn được đặt ra cho hơn một tỷ người khắp thế giới từ Đông Phi cho đến Ấn Độ, và Hoa Kỳ là chu kỳ El Nino được dự báo mạnh kỷ lục sắp đến sẽ gây ra những tác động gì đến họ.
Liệu trong mùa đông tới vùng trung và nam bang California sẽ lại có những trận mưa lớn và lở đất như từng xảy ra trong chu kỳ El Nino 1997-1998 hay không?
Hoặc liệu El Nino có tương tác lạ với nhiệt độ nước biển ấm một một cách bất thường tại khu vực đông bắc Thái BÌnh Dương và từ Hawai đến California, từ đó khiến cho các cơn bão sẽ nhiều mưa hơn nhưng lại nóng hơn tạo ra nhiều mưa hơn tuyết?
Các nhà dự báo cho rằng vào mùa đông tới đây bang California, Hoa Kỳ sẽ có lượng mưa cao hơn trung bình chừng hai lần rưỡi đến ba lần. Năm mưa kỷ lục tính đến nay lại California là vào năm 1983 với lượng mưa cao hơn trung bình 1,9 lần.
Tin này có thể làm nhiều người dân tại California vui mừng vì suốt 4 năm qua bang này phải chịu hạn hạn chưa từng có trong lịch sử. Từ năm 2011, vùng núi trung Sierra Nevada thiếu hụt mưa đến 72 inch.
Tuy nhiên lượng mưa quá nhiều lại sẽ gây hại khi cuốn theo phân bón, thuốc trừ sâu và những loại ô nhiểm khác trong đất tống xuống Vịnh Monterey. Ngoài ra khi nước tràn xuống vịnh với lượng lớn như thế cũng gây hại cho một số hệ sinh thái, trong đó có rừng tảo bẹ nơi sinh sống của nhiều loài khác.
Trong khi đó nhiều nước khu vực tây Thái Bình Dương, những vùng từ Indonesia đến nhiều khu vực của Australia lại có thể phải đối phó với hạn hán gia tăng khi mà dạng thức mưa thay đổi.

Một số khoa học gia còn cho rằng tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay có thể sẽ tạo ra những chu kỳ El Nino thường hơn và nặng nề hơn. Điều đó sẽ khiến cho các loài động và thực vật , cũng như các hệ sinh thái nơi chúng sinh sống, khó hồi phục hơn khi bị thương tổn

Chính cơ quan khí tượng Australia đưa ra dự báo, El Nino thường khiến cho vùng đông Australia có mùa đông lạnh và lượng mưa xuân dưới mức trung bình. Điều kiện tại Ấn Độ Dương cũng ảnh hưởng đáng kể đến khí hậu của nước Úc.
Dự báo về chu kỳ El Nino mạnh nhất sẽ diễn ra trong những tháng sắp đến tại Thái Bình Dương sẽ chắc chắn tác động đến nhiều động vật biển.
Một số quốc gia dự báo giá cả một số thực phẩm chính sẽ tăng lên khi mà lượng cá sẽ di chuyển khi có những dòng nước ấm hơn khi diễn ra hiện tượng El Nino.
Chu kỳ El Nino tác động đến dòng nước lạnh ngoài khơi bờ Thái Bình Dương của lục địa Châu Mỹ, nơi có những chất dinh dường cho vi sinh vật, các loài cá, động vật biển và cả rừng tảo bạ dưới nước. Dòng nước biển ấm hơn tại Thái Bình Dương đã gây hại cho các sinh vật biển rồi.
Theo ghi nhận, thì tại bang California cá đã di cư lên phía bắc để tìm nguồn nước mát hơn. Khi cá đi như thế thì loài sư tử biển cũng phải đi theo để tìm thức ăn. Tính đến tháng 8 vừa qua, có gần 1200 sư tử biển con được cứu khi sắp chết đói.
Biến đổi khí hậu và El Nino
Một số khoa học gia còn cho rằng tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay có thể sẽ tạo ra những chu kỳ El Nino thường hơn và nặng nề hơn. Điều đó sẽ khiến cho các loài động và thực vật , cũng như các hệ sinh thái nơi chúng sinh sống, khó hồi phục hơn khi bị thương tổn.
Tự thân chu kỳ El Nino không phải là hiện tượng biến đổi khí hậu mà đây là một hiện tượng tự nhiên mà các hệ sinh thái của Trái Đất có thể thích nghi theo chu kỳ 7- đến 10 năm. Theo các nhà khoa học thì El Nino có thể giúp củng cố hệ sinh thái.
Khoa học gia Emily Pidgeon thuộc tổ chức Conservation International ở Hoa Kỳ so sánh El Nino như dịch cúm hằng năm xảy ra; con người có thể bị cúm vào mùa đông nhưng rồi sau đó họ hồi phục; El Nino cũng thế đó chỉ là một chu kỳ tự nhiên trong đời sống.

Theo các nhà khoa học những hành động nhỏ có thể mang lại những hiệu quả lớn. Biện pháp quản lý tốt rất quan trọng bao gồm những công tác giới hạn đánh bắt cá, những qui định về hàng hải và nông nghiệp, rồi những nội qui trong du lịch

Vấn đề là chuyện gì sẽ xảy đến khi mà tình trạng biến đổi khí hậu lại gia tăng tác động bất lợi của El Nino cũng như khiến chu kỳ này diễn ra thường xuyên hơn?
Giới khoa học cho rằng các hệ sinh thái hiện nay chưa kịp hồi phục do những tác động của biến đổi khí hậu do hiệu ứng nhà kính gây nên thì lại bị bồi thêm những tác động bất lợi khác nữa của El Nino.
Một nhắc nhở được nhà khoa học có tên Lee Hannah thuộc Conservation International đưa ra rằng điều khôn ngoan hiện nay là cần phải có hành động ngay từ bây giờ; một trong những việc phải làm là kiểm soát khí gây hiệu ứng nhà kính.
Theo các nhà khoa học những hành động nhỏ có thể mang lại những hiệu quả lớn. Biện pháp quản lý tốt rất quan trọng bao gồm những công tác giới hạn đánh bắt cá, những qui định về hàng hải và nông nghiệp, rồi những nội qui trong du lịch… Tất cả đều phải thực hiện để giảm áp lực lên toàn bộ hệ thống cho phép có đáp ứng tốt hơn trong một năm tới với chu kỳ El Nino mạnh được báo là kỷ lục.
Giáo sư Đinh Văn Ưu thì cho rằng cần phải có thêm số liệu để chưng minh có sự tương tác giữa El Nino và tình trạng biến đổi khí hậu gây ra những tác động kép:
“ Theo tôi biết đó chỉ là chẩn đoán thôi khi nói có biến đổi khí hậu thì El Nino mạnh lên; nhưng tôi nghĩ rằng hiện nay chưa có công trình nào để chứng minh mối tương quan đó cả. Theo thống kê cũng như mô hình cũng chưa thấy. Trong thực tế thì do biến đổi khí hậu một số vùng, một số khu vực có vẻ hướng tới những hiện tượng cực đoan hơn; tnhu7 theo tôi về mặt khoa học chưa thấy có chứng minh nào về điều đó cả. Tôi thấy cần có thời gian vì mô hình chưa làm được, số liệu cũng chưa.”
Giáo sư Đinh Văn Ưu cũng cho biết tình hình cơ sở vật chất để theo dõi những hiện tượng tự nhiên tại Việt Nam, thu thập số liệu để có thê đưa ra những kết luận chuẩn xác vẫn chưa thể đáp ứng được yêu cầu:
“Việt Nam chỉ mới ở giai đoạn bắt đầu, sơ khai thôi. Tất cả những gì liên quan đến thời tiết, khí hậu… cần có hệ thống quan trắc đầy đủ. Người ta gọi là ‘monitoring’/ giám sát đầy đủ. Ở Việt Nam hệ thống này vẫn còn nằm trong ‘qui hoạch’. Ngay cả trên thế giới có những vùng hoàn toàn thiếu số liệu, mà không có số liệu thì không thể phân tích một cách chi tiết được dù có giỏi đến bao nhiêu.”
Ông Hoàng Đức Cường thì cho rằng với những dự báo và cảnh báo sớm về hiện tượng El Nino mạnh năm nay, các đơn vị cùng phối hợp để giảm thiểu những tác động bất lợi có thể.
Mục Khoa học- Môi trường kỳ này tạm dừng tại đây. Hẹn gặp lại các bạn trong chương trình kỳ tới.