Tiểu Sử Chú Hỏa – Hua Bon Hoa | Giải Mã Sự Thật Đại Hào Phú Sở Hữu 30 Ngàn Nhà Mặt Phố Sài Gòn Xưa
Ông Trương Văn Bền
Ông Trương Văn Bền (1883 - 1956) sinh tại Chợ Lớn (Sài Gòn) trong một
gia đình có truyền thống làm nghề thủ công. Năm 25 tuổi, ông lập nhà máy
ép dầu dừa, rồi nhà máy xay lúa, đồn điền cao su cỡ nhỏ và công ty khai
khẩn ruộng ở Đồng Tháp Mười.
Những năm 1940, ông chuyển sang làm ngành xà bông, lập Công ty đường Rue
de Cambodge (nay là Chợ Kim Biên, quận 5), lấy tên là Trương Văn Bền và
các con - Dầu và Xà bông Việt Nam. Xà bông Cô Ba làm từ dầu dừa, xưởng
của ông ở Chợ Lớn, mỗi tháng sản xuất khoảng 1.500 tấn dầu dừa và khoảng
600 tấn xà bông.
Ở Sài Gòn vào những năm thập niên 40-50, nhãn hiệu Xà bông Cô Ba rất nổi
tiếng, không có đối thủ trên thị trường nội địa. Khi ấy, hình ảnh bánh
xà bông in hình người phụ nữ Việt đẹp phúc hậu trở thành thương hiệu
đình đám khắp cả nước, nổi danh trong mấy thập niên liền, đủ sức đánh
bật hàng loạt thương hiệu ngoại thời bấy giờ. Ngoài Việt Nam, xà bông Cô
Ba được dùng rộng rãi ở Lào, Campuchia, xuất khẩu qua Hong Kong, Tân
Đảo và một số nước châu Phi.
Điều khá ấn tượng là vị doanh nhân này thành công trên thương trường
nhưng lại không hề trải qua trường lớp (mặc dù ông có đi Pháp nhiều
lần). Ông là một trong những người được đánh giá có đầu óc kinh doanh,
tháo vát, nhiều sáng kiến.
Trong thương trường, ông Bền chủ trương luôn cải tiến chất lượng và sản
phẩm phải hợp với túi tiền người tiêu dùng. Ông nhìn xa thấy rộng, không
theo lối chụp giựt, ăn xổi ở thì. Mặc dù có địa vị cao trong xã hội,
nhưng ông Bền không tự mãn. Ông luôn luôn tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm
mỗi lần có dịp qua Pháp.
Sau 1975, hãng xà bông của ông Trương Văn Bền vẫn được giữ lại dưới hình
thức công tư hợp doanh có tên Nhà máy xà bông Việt Nam. Cho đến trước
năm 1995, bóng dáng của “Cô Ba” vẫn bao trùm cả miền Nam lẫn miền Bắc.
Khi liên doanh với tập đoàn P&G, Nhà máy xà bông Việt Nam buộc phải
bỏ tất cả những sản phẩm cũ. Chỉ xà bông Cô Ba được duy trì nhưng sau
một thời gian cũng phải ngừng hoạt động. Mới đây, một doanh nghiệp đã
chính thức sản xuất lại sản phẩm này, phân phối cả trong siêu thị lẫn
các đại lý bên ngoài.
Trong ký sự một tháng ở Nam Kỳ, nhà văn Phạm Quỳnh có nhắc đến ông
Trương Văn Bền: "Ông Trương Văn Bền là một nhà công nghiệp to ở Chợ Lớn,
năm trước cũng có ra xem hội chợ ở Hà Nội, đem xe hơi ra đón các phái
viên Bắc Kỳ về xem nhà máy dầu và nhà máy gạo của ông ở Chợ Lớn. Xem qua
cái công cuộc ông gây dựng lên, đã to tát như thế mà chúng tôi thấy
hứng khởi trong lòng, mong mỏi cho đồng bào ta ngày một nhiều người như
ông...".
Hứa Bổn Hoà - Chú Hoả
|
Một phần dinh thự trong khuôn viên 4.000 m2 của Chú Hỏa nay là Bảo tàng Mỹ thuật thành phố. Ảnh: Duy Trần.
|
Ông Hứa Bổn Hòa (1845-1901) có tên tiếng Pháp là Jean Baptist Hua Bon
Hoa, người gốc Minh Hương (người Hoa, có gốc gác từ triều Minh), tổ tiên
sang định cư ở Nam bộ từ thế kỷ 17. Nhiều giai thoại kể lại rằng từ
nghề ve chai, Chú Hỏa nhờ tài làm kinh tế đã tạo dựng cơ nghiệp với khối
tài sản khổng lồ.
Ông cũng được mệnh danh là “trùm” bất động sản đất Nam Kỳ với hơn 20.000
căn nhà mặt tiền nằm khắp Sài Gòn - Gia Định xưa. Về độ giàu có của Chú
Hỏa, người Sài Gòn xếp ông vào hàng thứ tư: "Nhất Sỹ, nhì Phương, tam
Xường, tứ Hỏa".
Những ngày cuối đời, ông ước nguyện có một căn nhà chung cho toàn bộ con
cháu chung sống nhưng chưa thực hiện. Sau này, con cháu Chú Hỏa quyết
định làm dinh thự này. Tòa nhà được xây năm 1929 và
hoàn thành 5 năm sau đó do kiến trúc sư người Pháp tên Rivera thiết kế.
Xây kiên cố hình chữ U, dinh thự có 4 tầng, mái lợp ngói âm dương, tường
dày 40-60 cm được trang trí theo phong cách kiến trúc Đông – Tây kết hợp.
Dinh thự của chú Hỏa là nơi đầu tiên ở Sài Gòn có thang máy, điều cực kỳ
xa xỉ ở Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ 20. Là sản phẩm của châu Âu
nhưng thang máy lại được làm bằng gỗ, bên trong được bài trí, chạm trổ
như một chiếc kiệu của quan. Ngoài dinh này, gia đình Chú Hỏa còn xây
khách sạn Majestic, bệnh viện Từ Dũ, bệnh viện Sài Gòn...
Nhà nghiên cứu Vương Hồng Sển viết trong cuốn Sài Gòn năm xưa: "Hứa Bổn
Hòa tuy giàu có nhưng không lấn át người khác, không nâng giá, bắt chẹt
người mua, thuê nhà của mình. Gia đình có nhiều con cháu nhưng luôn hòa
thuận, cùng làm việc sau đó chia lợi tức nên tài sản không sứt mẻ mà
ngày càng đồ sộ. Hơn mười người con của chú Hỏa đều đi du học, nhiều
người sau đó định cư ở nước ngoài.
Sau năm 1975, gia đình ông Hứa Bổn Hòa chuyển sang nước ngoài định cư,
căn nhà được sử dụng làm Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM. Năm 1992, bảo tàng đi
vào hoạt động và là nơi trưng bày của hơn 20.000 cổ vật của các thời
kỳ. Bảo tàng cũng là địa điểm tổ chức các triển lãm lớn về mỹ thuật
trong và ngoài nước. Hiện, nơi này mở cửa tất cả các ngày trong tuần cho
khách du lịch tham quan. Trong bảo tàng còn lưu giữ nhiều hiện vật vốn
là đồ dùng của gia đình Chú Hỏa.
Quách Diệm (Quách Đàm)
|
Quách Đàm, thương hiệu Thông Hiệp (1863 - 1927, theo ghi khắc tại bệ đá thờ ông trong hoa viên của chợ Lớn.
|
Ông Quách Diệm, tên thường gọi là Quách Đàm (chú Quách) sinh năm
1863-1927, vốn gốc là người Hoa. Nhiều giai thoại kể lại rằng, cũng từ
nghề ve chai, chú Quách nhờ tài làm kinh tế (trải qua khá nhiều nghề như
mua da trâu, vi cá sấu, sau đó chuyển qua kinh doanh nông sản, thực
phẩm, chủ yếu là thu mua lúa gạo từ các tỉnh miền Tây mang lên) mà đã
tạo dựng cơ nghiệp với khối tài sản khổng lồ.
Trong kinh doanh, chú Quách khôn khéo tránh va chạm quyền lợi trực tiếp,
hoặc đối đầu với các thế lực khác, nhưng luôn làm chủ tình hình vượt
lên chính các đối thủ nên chẳng mấy chốc nhờ tài ngoại giao chú đã được
“nhà nước bảo hộ” dành cho đặc quyền mua, xuất khẩu lúa gạo. Khi đã có
đặc quyền rồi, chú Quách phát huy lợi thế và trở thành một trùm buôn bán
lúa gạo giàu có.
Khoảng năm 1920, khi chính quyền thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn nhận thấy
ngôi Chợ Lớn cũ nằm ở chân cầu Chà Và quá cũ và chật chội, không đủ sức
đáp ứng phát triển thương mại của cả một vùng nên muốn dời địa điểm. Chú
Quách đã xin hiến đất và bỏ tiền ra xây ngôi chợ mới (với điều kiện là
cho ông cất hai dãy phố lầu cặp theo hai hông chợ và đặt ngay cửa chợ
một bức tượng đồng đúc hình Quách Đàm). Sau hai năm, chợ hoàn thành và
đặt tên là chợ Bình Tây nhưng dân gian vẫn quen gọi là Chợ Lớn Mới.
Từ lúc xây xong chợ, công việc làm ăn của Quách Đàm ngày càng khấm khá,
cùng với những xảo thuật kinh doanh chẳng mấy lúc đã đưa chú Quách trở
nên giàu có bậc nhất đất Sài thành.
Mặc dù không được liệt kê vào danh sách "tứ đại cự phú" những năm đầu
thế kỷ 20, nhưng Quách Đàm là một nhân vật đáng nể trong giới "máu mặt"
Sài Gòn ngày đó, một người đi lên từ đôi tay trắng bằng sức lao động cần
mẫn, kiên trì mà trở nên giàu có...
Ông Nguyễn Tấn Đời
|
Cuộc đời tỷ phú Nguyễn Tấn Đời được in thành sách.
|
Ông Nguyễn Tấn Đời sinh ra và lớn lên ở Châu Đốc (An Giang) trong một
gia đình nông dân. Thời trẻ, Nguyễn Tấn Đời làm nghề buôn trâu, bò qua
biên giới. Tuy vốn liếng không nhiều nhưng ông là người luôn giữ chữ tín
trong làm ăn nên rất được giới thương lái Campuchia tín nhiệm. Vì thế
Nguyễn Tấn Đời nhanh chóng tích luỹ một số vốn đáng kể và ông quyết định
rời bỏ vùng biên giới quê hương cùng nghề buôn trâu để lên Sài Gòn lập
nghiệp vào năm 1954.
Từ một người không được học hành nhiều, không bằng cấp, Nguyễn Tấn Đời
thành đạt theo cách người Mỹ gọi là "self made man" - con người tự đào
tạo. Ông bắt đầu công việc kinh doanh từ chỗ thành lập hãng gạch bông
Đời Tân và mau chóng vượt lên những đối thủ trong ngành gạch ngói.
Thành công với hãng gạch, ông Đời mua cả khu phố cạnh chợ Bến Thành để
xây dựng nhà hàng Mai Loan cao 6 tầng, nổi tiếng sang trọng bậc nhất Sài
thành với các tiện nghi lần đầu mới có ở Việt Nam thời bấy giờ như tủ
lạnh, máy lạnh, máy nước nóng.
Thành đạt trong kinh doanh khách sạn và cho thuê mướn nhà, nhất là việc
cho thuê Building President, Nguyễn Tấn Đời nhanh chóng trở thành một
trong số những người giàu có nhất đất Sài Gòn và được gọi là “vua
building”.
Sau đó, ông chuyển sang lĩnh vực ngân hàng và cũng trở thành "vua ngân
hàng". Trong một thời gian ngắn, ông thành lập mạng lưới Ngân hàng Tín
Nghĩa có 32 chi nhánh ở khắp miền Nam. Tài khoản ký thác trong ngân hàng
lên đến 30 tỷ đồng, trong khi tổng số tiền ký thác của các ngân hàng tư
khác chỉ khoảng 18 tỷ đồng.
Năm 1971, Nguyễn Tấn Đời tham gia chính trường với danh vị hạ nghị sĩ
quốc hội, đơn vị tỉnh Kiên Giang. Sự lớn mạnh của Ngân hàng Tín Nghĩa,
cũng như sự bành trướng thế lực của ông Đời đã gây khó chịu cho các đại
gia, quan chức thời đó.
Năm 1974, các cơ sở của Ngân hàng Tín Nghĩa bị niêm phong, ông Đời bị
ngồi tù tại Chí Hòa. Theo tin tức đăng tải công khai trên các báo xuất
bản tại Sài Gòn thời điểm đó, ông Đời đã phạm vào các tội làm Ngân hàng
Tín Nghĩa mất cân đối thu chi và không còn khả năng chi trả cho khách
hàng; cá nhân ông đã vi phạm việc huy động vốn và đầu tư, kinh doanh...
Nhưng theo dư luận bên ngoài, thì ông bị các đối thủ hạ bệ.
Năm 1975, Nguyễn Tấn Đời được tha và lặng lẽ sang Canada định cư. Tại đây, ông mở một số nhà hàng Nhật và qua đời ở tuổi 70.
Hoài Thu
Những dinh thự xa hoa của đại gia Việt xưa còn lại đến ngày
nay ở Sài Gòn, Bạc Liêu khiến người ta sững sờ về độ giàu có.
Trong số những dinh thự xa hoa của đại gia Việt xưa còn lại, có một công trình kiến trúc vô cùng đặc sắc là dinh thự 99 cửa tại số 97A Phó Đức Chính (quận 1, TP HCM). Ảnh: Zing.
Dinh dự xa hoa này là của đại gia Hứa Bổn Hòa. Tòa nhà xây kiên cố bằng bê tông cốt thép hình chữ U, hoàn thành năm 1925. Ảnh: Quốc Lê.
Tòa
nhà đồ sộ cao 4 tầng, có bố cục đăng đối, gồm hai dãy nhà ngang và hai
dãy nhà dọc khép kín tạo thành một giếng trời ở giữa. Ảnh: Zing.
Công
trình mang đậm dấu ấn của kiến trúc phương Tây thập niên đầu thế kỷ 20
như ban công đua ra phía ngoài, mái vươn xa, hệ thống hoa sắt uốn công
phu. Ảnh: Quốc Lê.
Ngôi nhà có diện tích sàn lên đến 800m2 với 4 mặt tiền ngay giữa trung tâm Sài Gòn này là của đại gia Sài Gòn xưa - Nguyễn Văn Hảo (1890-1971). Ảnh: Vietnamnet.
Tòa
nhà xây dựng theo kiến trúc Pháp. Vật liệu xây dựng là một hợp chất gồm
nhựa cây trộn với vôi, cát, nước đường. Nhà có 2 tầng lầu nhưng bên
trong vẫn có thang máy. Ảnh: Vietnamnet.
Phía trước và hai bên hông tòa nhà có dòng chữ NG.V.HAO. Ảnh: Bizlive.
Tầng
trên cùng của tòa nhà có một hồ bơi nhỏ. Ở tầng trệt, phía trước nhà,
ông Hảo mở một cây xăng, còn lại bên trong bán phụ tùng xe hơi. Phía sau
là garage xe hơi. Ảnh: Bizlive.
Vào
thời điểm ấy, xây một tòa nhà như thế không phải là người "tầm thường".
Ông Nguyễn Văn Hảo từng là một trong những thương gia giàu có nhất ở
Sài Gòn từ thời Pháp đến năm 1975. Ảnh: Bizlive.
Nhà
Công tử Bạc Liêutọa lạc tại số 13 Điện Biên Phủ, phường 3, TP. Bạc Liêu được xây năm 1919 kiểu biệt thự Tây Âu hiện đại. Ảnh: Quốc Lê.
Tất
cả vật liệu xây dựng đều được đưa từ bên Pháp về. Sau khi hoàn thành,
nó được xem là ngôi biệt thự bề thế nhất ở Nam kỳ lục tỉnh. Ảnh: Infonet.
Sau gần 100 năm, toàn bộ nội thất và ngôi nhà vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Dinh thự được định giá lên tới 400 tỷ đồng. Ảnh: Quốc Lê.
Hoàng Minh (tổng hợp)
Đại gia bí ẩn nhất Việt Nam là chú Hỏa.
Ông sở hữu hơn 20.000 nhà mặt phố cùng nhiều công trình xây dựng tồn tại
đến tận ngày nay.
Từ xưa đến nay, người Sài Gòn cũng như người dân Việt Nam vẫn biết
đến cái tên chú Hỏa qua nhiều công trình độc đáo tại TP.HCM cũng như
những giai thoại ly kỳ về cuộc đời và sự nghiệp giàu có của ông.
Theo tìm hiểu trên báo Tiền Phong, chú Hỏa sinh năm 1845 và mất năm
1901 hưởng dương 56 tuổi. Tên thật của ông là Hua Bon Hoa (Hứa Bổn Hòa)
hay còn có tên là Jean Baptist Hui Bon Hoa, quê ở tỉnh Phúc Kiến, Trung
Quốc, có nguồn gốc là người Minh Hương. Từ xa xưa,khi người Mãn Châu
đánh bại nhà Minh, tổ tiên ông đã chạy nạn sang Việt Nam.
Do đã qua một thời gian khá lâu nên những câu chuyện về chú Hỏa vẫn
chỉ được truyền miệng, không có căn cứ rõ ràng. Nhiều cuốn sách xuất bản
trước năm 1975 tại miền Nam Việt Nam đã viêt, ban đầu, chú Hỏa kiếm
sống bằng nghề thu mua ve chai dạo, tái chế đồ cũ bán lại. Sau đó ông
tích cóp được một ít vốn đã dùng để hùn hạp buôn bán bất động sản, từ đó
ông phất lên nhanh chóng.
|
Trong dinh thự 99 cửa còn trưng bày đôi quang gánh thu mua ve chai,
tượng trưng cho sự khởi đầu khó khăn của chú Hỏa. Ảnh: Trí thức trẻ
|
Hay ngoài ra còn có một số tác giả nhận định, chú Hỏa đã may mắn
trúng “lộc trời cho” trong một lần mua ve chai. Ông mua được bức tượng
bên trong chứa đầy vàng, và bắt đầu phất lên như diều gặp gió.
Nhưng không thể không nhắc lại phi vụ thu mua ve chai đình đám nhất
của chú Hỏa. Đó là lần trúng thầu, ông mua được 20.000 cái máy truyền
tin phế thải của Pháp với mức giá hời. Trong khi những người khác không
mặn mà gì với thứ đồ phế thải này thì đối với chú Hỏa đây là một thứ có
thể biến thành vàng.
Sự thật đúng như chú Hỏa nghĩ, 20.000 bộ máy truyền tin sau khi được
phân kim đã cho ông một số lượng vàng rất lớn. Từ số vàng đó, chú Hỏa
nhạy bén chuyển sang kinh doanh nhà đất, chiếm lĩnh thị trường bất động
sản, nhanh chóng trở thành người tiên phong trong môi trường kinh doanh
còn bỏ ngỏ ở Sài Gòn.
Chính thời gian đó, ông nhận thấy tiềm năng to lớn của vùng đất
hoang, nhiều ao hồ kênh rạch ngay trung tâm Sài Gòn, ông vạch ra kế
hoạch san lấp để xây dựng khu buôn bán sầm uất, sau này có tên là chợ
Bến Thành.
Sau khi chi hàng đống tiền xây dựng nên khu chợ này, chú Hỏa
nắm trong tay hơn 20.000 nền nhà thuộc khu đất vàng đắc địa của Sài Gòn
như các tuyến phố Nguyễn Huệ, Lê Lợi, Đồng Khởi,… Đây trở thành 20.000
căn nhà mặt phố cho thuê.
Không dừng lại tại đó, chú Hỏa tiếp tục dùng tiền đầu tư vào lĩnh vực
xây dựng. Ông thành lập công ty “Công ty của Hứa Bổn Hỏa và các con”.
Một trong những công trình nổi tiếng của công ty ông vẫn còn được sử
dụng đến tận ngày nay là khách sạn Majestic. Khách sạn nằm ở góc đường
Tôn Đức Thắng – Đồng Khởi, công trình mang đậm phong cách châu Âu.
Một số công trình khác như nhà bảo sinh Từ Dũ trên đường Cống Quỳnh,
bệnh viện Sài Gòn trên đường Lê Lợi, chùa Kỳ Viên, khu nhà khách Chính
phủ, các trụ sở ngân hàng, khách sạn Palace Long Hải,….
|
Tòa dinh thự chú Hỏa hiện nay được dùng làm Bảo tàng mỹ thuật TP.HCM. Ảnh: Tiền phong
|
Đặc biệt trong số đó là ngôi nhà ở của chính chú Hỏa. Tòa dinh thự
tọa lạc tại số 97 đường Phó Đức Chính, Quận 1, TP.HCM. Đây là khu đất
vàng rộng 3ha, cách chợ Bến Thành vài bước. Từ khi xây dựng đến nay dinh
thự chú Hỏa đã trở thành một trong những tòa nhà cổ đẹp nhất Sài Gòn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét