Có thể nói, sen là loại cây đa dụng: củ, hạt sen dùng làm mứt, nấu chè hoặc ăn tươi; bông sen dùng để cúng hoặc trang trí trong nhà; nhụy sen dùng để ướp trà, lá sen non dùng như rau tươi để cuốn thức ăn (cá lóc nướng trui); lá già dùng gói thực phẩm (tôm, thịt, cá…)... Và ngó sen là món được ưa chuộng nhất trong chế biến các món ăn như: dưa chua ngó sen, gỏi ngó sen trộn tôm thịt, ngó sen nhúng lẩu,…
Theo y học dân gian ghi trong “Từ điển Cây thuốc Việt Nam” của Nguyễn Văn Chi, ngó sen (ngẫu tiết) có tác dụng cầm máu (tiểu, tiện, nôn ra máu), chảy máu cam v.v. Riêng đối với các bà nội trợ miền Tây, ngó sen được chế biến thành môt món ngon độc đáo, “ăn là ghiền”. Đó là: Ngó sen nấu canh chua thịt gà.
Hiện nay, mô hình trồng sen lấy ngó được phát triển rộng khắp nơi miền Tây (Cần Thơ, Sóc Trăng, An Giang, Đồng Tháp v.v.)… Theo kinh nghiệm của các nông dân cho biết vì trồng sen ít vốn, dễ chăm sóc và mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn trồng lúa. Chính vì thế, cây sen được xem là cây “xóa đói giảm nghèo” ở nơi đây. (Giá ngó sen tại Cần Thơ khoảng 40.000 – 50.000đ/kg).
Chế biến món ngó sen nấu canh chua thịt gà rất dễ dàng và nhanh gọn. Trước hết, gà mua ở chợ phải lựa gà ta (gà thả vườn) thịt săn chắc, trọng lượng từ 1 -1,5 kg đem về làm sạch để ráo. Chặt gà vừa miếng gắp, ướp gia vị (muối, bột ngọt, sả bằm…) vào chờ ngấm. Ngó sen mua ở chợ lựa những cọng có hình mũi viết (phần non), cắt khúc rửa sạch, ngâm nước lạnh có pha nước cốt chanh để ngó sen giữ được màu trắng đẹp, vớt ra để ráo.
Bắc chảo lên bếp phi mỡ (dầu) tỏi, sả bằm cho thơm, đổ thịt gà vào xào cho săn lại, để ra dĩa. Kế đến, đổ nước lạnh vào nồi nấu sôi, cho me chín vào vợt, và dùng muỗng nghiền cơm me cho hòa tan với nước (bỏ hạt). Nêm nếm (muối, đường, bột ngọt, nước mắm) cho vừa khẩu vị, đổ thịt gà (đã xào) vào. Điều chỉnh lửa liu riu đến khi thịt chín, cho ngó sen vào. Nêm nếm lần cuối, nhắc xuống (đừng để ngó sen mềm mất ngon!). Cuối cùng, cho ngò gai (hoặc ngò om) xắt nhuyễn, ớt sừng chín xắt lát cho có mùi thơm và màu sắc hấp dẫn. Nhớ thêm chén nước mắm ngon nguyên chất, cùng vài trái ớt hiểm chín và dĩa bún nữa là xong!
Nếu có dịp về thăm miền Tây, mời bạn hãy vào quán khám phá món ngó sen nấu canh chua thịt gà này. Và, tôi đoán chắc bạn sẽ vô cùng thích thú với vị dai, ngọt, béo của thịt gà; vị chua, giòn, thơm “đặc trưng” của ngó sen… kích thích mọi giác quan, khiến bạn cảm thấy ngon miệng, ăn rồi sẽ nhớ mãi không quên!...