Thứ Tư, 31 tháng 7, 2013
Tư liệu về bí ẩn khảo cổ 12
(Đại Chúng sưu tầm trên NET)
Kỳ 1: Kho xương “biết nói”
Những người chuyên "đánh thức" mộ cổ
Nằm trên tầng 3 của một toà nhà cổ, đẩy cửa vào, người
yếu bóng vía sẽ phải rụng rời chân tay khi trông thấy rất nhiều đầu lâu
trắng xóa... Kho xương có một không hai ở Hà Nội này là một tài sản vô
giá , không chỉ của Việt Nam mà cả thế giới bởi chỉ cần dựa vào đó, có
thể làm sáng tỏ nguồn gốc của loài người...
Chị Nguyễn Kim Thuỷ, người “trụ trì” kho xương, dẫn tôi
lên tầng 3 của Viện Khảo cổ. Cánh cửa chưa mở, nhưng hơi lạnh đã rịn
ra. Vào trong là căn phòng rộng mấy chục mét vuông, rờn rợn những sọ,
răng, ống tay, ống chân người, nhiều màu sắc và kích cỡ.
Có cái đầu lâu trắng như thạch cao, hai hốc mắt đen
ngòm gợi cảm giác bí ẩn. Có cái nhỏ hơn, lấm tấm những nốt xanh mốc,
xương miệng khép lại như thể đang có điều gì ấp ủ chưa nói. Một vài sọ
người nứt toác, cháy sém. Các biến thiên lịch sử, những cơn làm mình làm
mẩy của thiên nhiên đã đặt dấu ấn lên chiếc sọ tưởng rất mỏng manh
nhưng đã trường tồn mấy nghìn năm nay.
Kho xương cũng là một bộ sưu tập về răng người hết sức
đa dạng. Răng to, răng nhỏ, răng ngắn, răng dài, răng sâu, răng
khuyết... Có chiếc răng người nhưng không hiểu sao lại dài và nhọn hoắt,
cong vút lên trông chẳng khác gì răng của lợn rừng? Đoán được băn khoăn
của tôi, chị Thuỷ giải thích: “Đây là răng của các vị sống ở thời kỳ
tiền sử. Răng của tổ tiên chúng ta ngày xưa như vậy đó, tiến hoá dần dần
mới được như bây giờ”.
Mỗi một bộ xương, một chiếc răng cửa có khi giúp dựng
lại cả một giai đoạn lịch sử đã lùi xa hàng thiên niên kỷ. Nhưng việc
tìm xương cốt của người xưa là một “hành lộ nan” đầy khó khăn, nguy hiểm
và nhiều khi cũng kịch tính, rùng rợn như trong tiểu thuyết đường rừng.
Dấn thân vào nghề khảo cổ đã 20 năm có lẻ, chị Thuỷ trở
thành người phụ nữ hiếm hoi, nếu không nói là duy nhất, đã đi khắp đất
nước để tìm dấu vết người xưa. Như một thử thách khắc nghiệt cứ đeo đẳng
người phụ nữ này, dấu vết của người xưa thường chỉ có những nơi thâm
sơn cùng cốc, rất hiểm trở, hoang vắng. Lên khảo cổ các di chỉ thuộc
thời kỳ văn hóa Hoà Bình cách đây mấy nghìn năm, chị đã quá quen với
cảnh trèo đèo lội suối, ngủ rừng, nhưng tất cả mệt nhọc sẽ tan biến nếu
như phát hiện ra một cái hang động cổ.
Nếu trong hang than và bếp đã hoá thạch, thường ở đó sẽ
có di cốt người xưa. Trong những ngôi mộ đó, thường có một số đồ trang
sức thời bấy giờ như vòng ốc lợn, chuỗi xương cá. Tại di chỉ khảo cổ
thuộc thời văn hoá Quỳnh Văn, cạnh di cốt người còn thấy cả những vỏ sò
điệp. Chi tiết tưởng như rất bình thường này đã mở ra một giả thuyết đầy
lãng mạn nhưng có cơ sở thực tế: biển ngày xưa đã từng vỗ sóng nơi đây.
Chị Thuỷ cũng không nhớ hết mình đã bao nhiêu lần đào
các ngôi mộ cổ, đã bao nhiêu lần chui vào các hang sâu rồi tỷ mẩn tìm
kiếm ở đó cả tháng trời. Có khi phải đào đất trong hang đưa vào sàng,
đãi. Quá trình “đãi đất, tìm di chỉ” ấy nhiều khi kéo dài trong vô vọng.
Có lần các nhà khảo cổ Việt Nam và Đức đã mở tiệc liên hoan chỉ vì họ
tìm được một chiếc răng của người tối cổ. Đối với những người trong cuộc
ấy, chiếc răng nhỏ như hạt đậu đó chứa đựng bí mật cần giải mã của cả
một thời đại lịch sử.
Dẫu đã nhiều lần gặp những niềm vui như thế, nhưng chị
Thuỷ vẫn không bao giờ quên được lần khai quật di chỉ khảo cổ thuộc thời
kỳ văn hóa Đồng Đậu. Cái hố được đào sâu mãi, chừng khoảng 4m, phải bắc
thang mới xuống được, đúng lúc ấy, hài cốt của một người đàn ông hiện
ra. Các nhà khảo cổ đã reo lên khi thấy một chiếc vòng bằng đá - đồ
trang sức xưa trên xương tay của người đàn ông. Cho đến thời điểm này,
đó vẫn là chiếc vòng đá cổ duy nhất của khu vực Đông Nam Á được tìm
thấy.
Trong lần khai quật di chỉ ở huyện Bá Thước (Thanh
Hóa), hai chiếc sọ người được tìm thấy và ngay lập tức các nhà khảo cổ
học đã xem nó như báu vật. Hai chiếc sọ người với cái tên Mái đá điều và
Mái đá nước giờ đây đã nổi tiếng cả châu Á bởi những giá trị cực kỳ lớn
trong nghiên cứu sự hình thành và phát triển chủng tộc. Gần như tất cả
những nhà nhân chủng học trên thế giới đều đã đến xem 2 chiếc sọ này.
Biết bao nhiêu chuyến đi vào rừng rậm, hang sâu, dãi
dầm mưa nắng nhưng không làm vơi đi lòng yêu nghề của chị Thuỷ. Ngoài 50
tuổi nhưng người phụ nữ này luôn sẵn sàng để lên đường. Và sau mỗi
chuyến đi, kho xương người của Viện Khảo cổ thường có thêm “thành viên”
mới. Đối với chị, kết thúc một chuyến công tác cũng là sự bắt đầu công
việc “nhuận sắc”, “trang điểm” những bộ xương, những hộp sọ người.
Có nhiều sọ người bị nứt toác, vỡ vụn ra, phải tỷ mẩn
gắn lại sao cho đúng, cho khớp với hình dạng ban đầu. Có những hộp sọ,
chỉ riêng việc gỡ lớp trầm tích bám trên đó cũng mất cả tháng trời. Công
việc được làm trong sự vây bọc của hàng trăm bộ xương người. Cái kho
của Viện Khảo cổ cũ kỹ và ẩm thấp lắm rồi, không phải con cháu có ý bạc
đãi các cụ mà cũng bởi kinh phí eo hẹp. Nhưng mới đây, Viện Khảo cổ đã
đầu tư nhiều trang thiết bị để nơi yên nghỉ của các cụ thêm phần yên ấm.
Hoàng thành thực ra chỉ là xưởng thủ công?!
Mới đây, sự kiện tìm thấy Hoàng thành đã làm xôn xao dư
luận, nhưng ít ai biết rằng trong lòng đất Hoàng thành, ngoài những
hiện vật đã được giới thiệu còn có nhiều bộ xương người. Mỗi bộ xương có
được chôn với tư thế và đồ tuỳ táng kèm theo rất khác nhau. Di cốt
người trong ngôi mộ ký hiệu BĐ.20.B19.M1 bị vỡ vụn, từ 128 mảnh xương,
các nhà khảo cổ đã gắn chắp và phục dựng lại sọ của một cá thể (cách gọi
chung một di chỉ người của ngành khảo cổ) nam giới nhuộm răng đen,
khoảng 35 - 40 tuổi. Đặc biệt ở phần trán - đỉnh bên trái đầu có một vết
chém dài 5cm, sâu 3cm.
Đáng chú ý ở bãi phế thải thời Lê đã phát hiện một hố
chôn người tập thể. Sơ bộ ban đầu xác định trong hố có 4 cá thể, điều lý
thú là các cá thể này bị trói buộc hai tay, hai chân quặt ra sau lưng
và vứt xuống hố. Niên đại ngôi mộ cổ này khả năng vào thời Hậu Lê. Xung
quanh những ngôi mộ cổ này còn nhiều bí ẩn mà chị Nguyễn Kim Thuỷ, người
trực tiếp nghiên cứu chưa thể công bố vì mọi việc vẫn còn dang dở.
Nhưng một nhà khảo cổ đã căn cứ vào các bộ xương đào được để nhận định
rằng nơi vừa đào được của Hoàng thành thực ra là một xưởng thủ công của
các tù binh?
Phùng Nguyên
|
|||
Việt Báo (Theo_Tien_Phong)
|
Kỳ 2: Ngôi mộ cổ Linh Đường và bí mật về bà hoàng trong lăng đá
Người chuyên "đánh thức" mộ cổ
Chờ ba bóng đen chụm đầu vào nhau, các chiến sỹ an ninh
bất thần ập đến, tóm gọn. Việc bắt giữ diễn ra hết sức mau lẹ nên hai
tên đang trộm đào mộ ở bên trong không hề hay biết. Chỉ khi nghe tiếng
súng nổ chát chúa bên tai, chúng mới vội vàng tẩu thoát...
Dưới ánh sáng ban ngày, ngôi mộ cổ ở làng Linh Đường
(Tả Thanh Oai, Thanh Trì, Hà Nội) hiện lên sừng sừng giữa đồng không
mông quạnh. Dân làng đổ ra xem ngôi mộ vô danh đã “trơ gan cùng tuế
nguyệt” ở đây mấy trăm năm nhưng chẳng mấy ai để ý đến. Tiếng nổ của
khối bộc phá nặng chừng nửa cân phá tan cửa lăng đá, mọi người nhìn rõ
lỗ thủng trên áo quan.
Mộ có cấu trúc đặc biệt gồm lăng đá, quách tam hợp và
quan tài. Lăng đá được làm theo dạng khối hộp chữ nhật, bên trong có mái
che. Lăng đá dài 4,1m, rộng 3,0m, chiều cao từ đỉnh nóc xuống đến chân
lăng khoảng 3m. Phần nhiều các mộ xác ướp đã phát hiện không bao giờ xây
lăng đá nổi bên trên, nếu có chăng chỉ là gò mộ được đắp bằng đất phủ
lên, còn chủ yếu đều nằm chìm dưới đất. Nhìn vào lăng đá nổi, TS Cường
đã tự hỏi phải chăng có những yếu tố kỹ thuật mai táng mới ở ngôi mộ cổ
này?
Nằm trong lăng đá là lớp quách tam hợp, cũng được xây
theo khối hộp chữ nhật rất kín. Quách tam hợp này kích thước chỉ nhỉnh
hơn áo quan đôi chút nhằm bảo vệ cho áo quan. Quách được tạo từ vôi, cát
mật trộn với giấy bản đã ngâm nước và giã nhỏ thành bột tạo thành một
chất siêu bền, càng để lâu càng cứng. Quan tài được làm từ gỗ Ngọc Am –
một loại gỗ quý hiếm được lấy từ lõi cây thông già. Gỗ rất thơm và chống
được mối mọt.
Nắp quan tài được mở ra, đập vào mắt những nhà khảo cổ
là một xác người được bó khá cầu kỳ. Lần lượt từ trong ra ngoài có 1 tấm
chăn đại liệm gồm vỏ chăn gấm và ruột bông trắng tinh, 5 lớp vải đại
liệm loại mộc màu trắng ngà, 1 mảnh vải lụa màu vàng che mặt, 2 mũ đội
đầu bằng gấm và vải... Tử thi được mặc nhiều lớp váy áo, trong đó có 4
lớp áo gấm đặc biệt như áo gấm trang trí hoa văn đồng tiền, hoa văn kiểu
hoa hướng dương. Sau 4 lớp áo này, còn có 3 kiểu áo khác gồm áo may
kép, trên ve áo có hai chữ Hán là “Mụ đình”; áo gấm màu vàng có trang
trí hình rồng và sóng nước; áo gấm màu vàng óng trang trí hình rồng chầu
mặt nguyệt... Ngoài ra, sát thân còn hơn chục lớp áo khác. Tổng cộng có
cả thẩy 33 lớp áo cùng 9 lớp váy!
Đồ tuỳ táng chôn theo gồm 1 chiếc quạt giấy 14 nan còn
nguyên vẹn, 1 túi đựng trầu gồm 37 miếng trầu còn tươi xanh như vừa mới
hái, 34 quả cau hơi héo, một chuỗi tràng hạt đeo cổ gồm 105 hạt, trong
đó có 104 hạt táo và 1 hạt ngọc... Các số đo nhân học cho phép đoán định
người chết nằm trong mộ là một người đàn bà xinh đẹp, cao khoảng 1,50m,
dáng người đẫy đà, khuôn mặt cân đối. Bà mất vào tuổi 62 đến 64 vào nửa
cuối thế kỷ XVIII – thế kỷ đầy biến động của lịch sử Việt Nam. Người
đàn bà đó là ai?
Mộ cổ Linh Đường từng là mộ giả của vua Quang Trung?
Thường trong các ngôi mộ xác ướp của Việt Nam, người
chết luôn mang theo tấm thẻ căn cước được gọi là tấm minh tinh, nói về
hành tung và thân phận xã hội của mình. Nhưng tấm minh tinh đã không tìm
thấy trong ngôi mộ cổ Linh Đường. Người chết là ai? Câu trả lời vẫn còn
bỏ ngỏ ngay cả khi đã khai quật xong ngôi mộ.
“Lúc đó, tôi hơi hoang mang, không biết nghiên cứu theo
hướng nào để xác định được thân phận của chủ ngôi mộ cổ. Đúng vào thời
điểm đó, cách khu khai quật khoảng 500m về phía Bắc còn lại một tấm bia
trụ in chữ 4 mặt được khắc vào khoảng cuối thế kỷ XVII. Nội dung đề cập
đến một người đàn bà họ Trần là cung phi trong phủ chúa Trịnh đã cúng
tiền của đất đai... Một hướng nghiên cứu đã hé mở...” - TS Nguyễn Mạnh
Cường nhớ lại.
Cùng thời gian đó, có người thuộc dòng họ Trần đã cho
các nhà khảo cổ xem cuốn gia phả trong đó có nói tới một người đàn bà
quyền thế ở phủ chúa, khi chết được an táng tại Lăng đá xứ thuộc cánh
đồng Mô. Một vài người vội tin vào cuốn gia phả đã cho công bố kết quả
nghiên cứu. Theo công bố thì chủ nhân của ngôi mộ là bà Dĩnh, người làng
Linh Đường được phong là Chiêu Dung công chúa, khi chết có lăng đá để
thờ. Công bố này được xem như một giả thiết lịch sử, nhưng sau khi
nghiên cứu kỹ cuốn gia phả, các nhà khảo cổ nhận thấy bà Dĩnh là em vợ
chúa Trịnh Tạc.
Theo quy định tang lễ nghiêm ngặt của chế độ phong kiến
thì em vợ chúa khi chết không được mặc áo hoàng bào xuống mộ. Một chi
tiết đáng lưu ý nữa là bà Dĩnh được nói trong gia phả sống ở nửa cuối
thế kỷ XVII, trong khi đó các hiện vật tuỳ táng trong ngôi mộ đá lại xác
nhận dấu vết của thế kỷ XVIII. Từ những tư liệu có cơ sở khoa học đó,
các nhà khảo cổ học kết luận: Đức bà Dĩnh trong gia phả họ Trần không
phải là chủ nhân của ngôi mộ cổ.
Chặng đường đi tìm lai lịch chủ nhân ngôi mộ tưởng như
rơi vào ngõ cụt bỗng mở ra một hướng thênh thang khi các nhà khảo cổ tìm
thấy trong Viện Thông tin (Uỷ ban Khoa học xã hội Việt Nam) một tài
liệu lịch sử có đề cập đến Mỹ Vương, người làng Linh Đường, chủ sự việc
kiêu binh sau khi Trịnh Sâm mất. Lần giở hồ sơ nói về cuộc đời Mỹ Vương,
được biết ông tên thật là Nguyễn Mỹ, con trai Nguyễn Trọng Viêm. Nguyễn
Trọng Viêm lại là anh trai Trịnh Thái Phi. Như vậy ở làng Linh Đường có
người con gái họ Nguyễn lấy chúa Trịnh và là bà cô của Nguyễn Mỹ.
Các tư liệu lịch sử cho hay người con gái họ Nguyễn đó
chính là bà Hoa Dung - Vợ chúa Trịnh Doanh, mẹ của chúa Trịnh Sâm. Sử cũ
chép rằng bà Hoa Dung là người đoan trang, chính trực. Việc Đặng Thị
Huệ âm mưu đưa con trai mình lên ngôi chúa khiến bà bất bình và tìm lời
khuyên giải Trịnh Sâm. Tiếc rằng vị chúa luỵ tình này đang bệnh hiểm
nghèo nên không xoay chuyển được tình thế. Sau khi chúa Trịnh mất, loạn
kiêu binh đã lật nhào Trịnh Cán lập Trịnh Tông lên ngôi chúa, bà Hoa
Dung đã bức tử Đặng Thị Huệ. Nhưng chẳng bao lâu nhà Trịnh sụp đổ, bà bỏ
về quê ở ẩn và mất tại đó. Phải chăng lúc này bà hoàng thất cơ nên đám
ma đưa tiễn cũng chỉ diễn ra một cách vội vàng, đơn sơ với những gì lúc
sống bà lưu giữ?
T.S Nguyễn Mạnh Cường dừng lại trước câu hỏi đó một hồi
lâu rồi mới “cởi nút”: “ Sau khi khai quật ngôi mộ cổ được một thời
gian, chúng tôi đọc được gia phả của dòng họ Nguyễn ở Linh Đường. Thật
bất ngờ, cuốn gia phả có nói đến bà Nguyễn Thị Hoa Dung với những thông
tin đúng như giả thiết của chúng tôi”.
TS Cường tiếp tục làm tôi bất ngờ khi ông cho rằng ngôi
mộ cổ Linh Đường liên quan đến vua Quang Trung. Lịch sử để lại một câu
chuyện rằng sau khi Quang Trung mất, Quang Toản lên nối ngôi, sai sứ
thần sang Trung Quốc báo tang, và làm tờ biểu xin phong vương. Trong tờ
biểu có nói: Vâng lời dặn lại của vua cha, sau khi chết không đưa di hài
về quê, mà chôn cất ở làng Linh Đường để tỏ lòng mến nhớ cửa khuyết.
Vua Thanh khen ngợi, lập tức sai sứ thần sang lễ tế! Quang Toản bèn cho
làm ngôi mộ giả ở làng Linh Đường để nhà Thanh gửi lễ sang viếng.
Có thể cái chết của bà Hoa Dung xảy ra sớm hơn đôi chút
với cái chết của vua Quang Trung nên đã có người lập mưu chọn đúng ngôi
mộ của bà nguỵ trang lại như mộ vua để cho sứ đoàn nhà Thanh sang
viếng. Người bày ra mưu kế này rất có thể là Ngô Thì Nhậm vì ông là
người Tả Thanh Oai, am hiểu vùng đất này hơn ai hết. Dĩ nhiên, đó chỉ là
một giả thiết lịch sử, nhưng TS Nguyễn Mạnh Cường – Người nghiên cứu
sâu về vua Quang Trung - tin rằng mình đã đúng. Lịch sử luôn cần những
giả thiết, và luôn chứa đựng những bất ngờ. Trường hợp về mộ Lê Lợi ở
Thanh Hóa là một ví dụ...
Phùng Nguyên
Hé mở những bí ẩn của xác ướp cổ giữa lòng Sài Gòn
Hơn 200 năm “về với đất”, xác ướp bà vẫn vẹn nguyên bình thản đi vào giấc ngủ ngàn thu giữa lòng Sài Gòn nhộn nhịp.
Nhưng, cho dù thân phận của bà là hoàng thân quốc thích hay thường dân, thì trải khoảng hơn 200 năm “về với đất”, xác ướp bà vẫn vẹn nguyên bình thản đi vào giấc ngủ ngàn thu giữa lòng Sài Gòn nhộn nhịp. Ngôi mộ kỳ bí Bà là Nguyễn Thị Hiệu, có nhiều tài liệu sử học cho rằng bà là hoàng thân quốc thích của vua Gia Long (Nguyễn Ánh 1762 – 1820). Đầu năm 1994, khi di dời nghĩa trang, chỉnh trang phố thị khu vực xóm Cải, phường 8, quận 5, TP. HCM ngôi cổ mộ song táng kỳ bí chứa xác ướp của bà được phát hiện, hé lộ những bí ẩn mang tính lịch sử. Từ đó, thân phận của bà bắt đầu gắn với cái tên “xác ướp xóm Cải”. Gần 20 năm, kể từ ngày được khai quật, xác ướp xóm Cải được bảo quản đặc biệt tại Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (TP. HCM) ai đến thăm cũng trầm trồ nét mặt bình thản, an nhiên cùng bà an giấc ngàn thu. Ngược quá khứ, Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam ghi chép rất tỉ mỉ về kết cấu ngôi cổ mộ. Khi mới phát hiện, ngôi cổ mộ nằm xen trong khu 15 ngôi mộ bình thường khác. Duy chỉ có cổ mộ đặc biệt bởi khuôn viên bề thế rộng hàng trăm mét vuông với kết cấu vững chắc như một ngôi đình.
Kết cấu gò mộ là một khối hợp chất lớn, chiều dài 3,6m, rộng 3m, cao 3,2m gồm 2 phần: phần trước gắn bia mộ chìm trong khối hợp chất, các chữ trên bia đã mòn chỉ còn đọc được 3 chữ Kỷ Tị Niên và phần sau có trang trí hoa văn, mỗi bên hông gò đều có vẽ hình mặt tròn lớn. Quách gò mộ vững chắc đến mức, muốn khảo nghiệm được quách, các nhà khảo cổ phải thuê tới 15 thanh niên lực lưỡng dùng đục sắt đục ròng rã trong 40 ngày, hàng trăm chiếc đục cùn vẹt mới chạm được đến phần đáy quách ở độ sâu gần 8m cho thấy khi xây mộ, người xưa đã dùng kỹ thuật nung vỏ sò biển thay vôi, dùng mật ong để thay mật đường mía và thêm than gỗ tốt trong hợp chất vôi, cát, mật xây quách. Tiếp tục khai quật, san gò mộ bằng bình địa, các nhà khảo cổ học phát hiện phía bên dưới gồm 2 huyệt mộ song táng, 1 huyệt mộ nam và 1 huyệt mộ nữ. Huyệt mộ nam dài 2,3m, rộng 0,8m, sâu 1,56m, từ miệng huyệt xuống đáy mộ được bao phủ nhiều lớp hợp chất. Quách gỗ được phủ 1 lớp cát mỏng và quan tài còn nguyên màu sơn đen, bên trong quan tài còn lại một ít xương cốt và hiện vật còn lại 7 chiếc nhẫn vàng có mặt đá, quạt giấy, lược, ống và cây ngoáy trầu bằng đồng, hộp bạc có dây xích hình cầu dẹt chạm dây lá, bút lông, nút áo mạ vàng.
Phía dưới 2 chiếc chiếu cói là lớp giấy bản dày khoảng 10cm, được trải đều. Một tấm lá triệu (có thể là lá phướn – PV) bằng lụa được phát hiện, trên bề mặt tấm lụa có nhiều Hán tự nhưng bị nhòe mặt chữ, chỉ đọc được 4 chữ mang nghĩa là “Hoàng gia cung liệm”. Hé mở những bí ẩn Với nhà khảo cổ Đỗ Đình Truật, buổi sáng đầu tháng giêng cách đây 19 năm đối với ông là 1 kỷ niệm không bao giờ quên. Ông kể, bọc ngoài quan tài là cái quách bằng gỗ rất dày, cao 0,5m dài 2,2m. Toàn bộ quách và quan tài được phủ một lớp sơn ta cổ, rất tốt và kín mịt tựa như lớp dầu hắc (hắc ín). Nhờ lớp sơn này, mà nước mưa thấm vào lòng đất không thể ngấm vào áo quan và dung dịch ướp xác cũng không tràn ra bên ngoài. Đó là lý do vì sao thi hài của bà Nguyễn Thị Hiệu hầu như còn vẹn nguyên, trong khi thi hài của ngôi mộ kế bên (khả năng là 1 người thân của bà Hiệu) dung dịch bị tràn ra ngoài nên chỉ còn xương cốt. Khi tiến hành mở nắp quan, thật kinh ngạc về trình độ, kỹ thuật ướp xác của người xưa. Cói khô có tác dụng hút ẩm tốt, người xưa đã che phủ áo quan bằng 2 lớp chiếu cói để chống ẩm. Ngoài ra, ngay dưới chiếu còn tiếp tục được phủ nhiều lớp giấy bản hút ẩm có độ dày lên đến hơn 5cm.
Mở tiếp chín lớp áo vải, lụa, gấm quý, tay tôi run run xúc động khi bắt đầu chạm tay vào xác ướp. Mùi dầu thông thơm nồng, bà nằm được bao phủ trong lớp nước dung dịch màu đỏ. Gỡ lớp mạng che mặt, mọi người ngỡ ngàng trước nét mặt bình thản giấc thiên thu của bà. Xác định bà tên Nguyễn Thị Hiệu, ước định khoảng 60 tuổi, mái tóc đen chớm vai chỉ có ít sợi bạc. Bà có làn da mịn màng, hơi có màu đỏ sậm, cũng dễ hiểu vì đã ngâm hàng trăm năm trong dầu thông” – ông Truật hồ hởi kể lại. Đặt bên cạnh chân của bà Hiệu là 1 đôi hài vàng được dục 7 lỗ theo chòm sao Đại Hùng tinh Bắc Đẩu rất giống với những ngôi mộ cổ của bậc cung phi, hoàng thân vua chúa từng được khai quật ở khu vực phía Bắc. Theo quan niệm của đạo Lão, Đại Hùng tinh Bắc Đẩu sẽ bảo vệ vong linh người đã chết thoát khỏi các tai ương của “đời sống dưới cõi âm”. Kiểm tra kỹ lưỡng thi hài tiền nhân, các chuyên gia khảo cổ và các chuyên gia giải phẫu trầm trồ trước các khớp xương trải hàng trăm năm vẫn vận động co duỗi rất linh hoạt, cơ thể bà chỉ bị teo lại chút ít, các bộ phận vẫn nguyên vẹn chưa có dấu hiệu phân hủy. Từ đôi bàn tay, bàn chân nhỏ nhắn, và cơ thể mềm mại của bà, các nhà khoa học nhận định lúc sinh thời bà sống cảnh an nhàn, chứ không phải lao động vất vả. Lại căn cứ vào những giấy tờ, đồ vật tùy táng của bà, và lần ngược lịch sử triều Nguyễn, nhiều ý kiến đồng tình cho rằng bà có xuất thân hoàng thân quốc thích với vị vua khai triều Gia Long. Nhà khảo cổ nhận định, hầu hết xác ướp ở nước ta, thậm chí cả vua Lê Dụ Tông, thường chỉ về thế giới bên kia với đồ tùy táng quần áo, vật dụng thông thường. Xác ướp bà Nguyễn Thị Hiệu là hiếm hoi trong số những xác ướp được tùy táng nhiều vàng bạc. Điều này khiến các nhà khoa học càng tin rằng bà có quan hệ huyết thống Hoàng tộc nhà Nguyễn.
Sau quá trình khai quật, xác ướp bà Nguyễn Thị Hiệu được đưa về nghiên cứu tại Đại học Y dược TP. HCM, dung dịch màu đỏ nâu ướp xác bà được phân tích bước đầu xác định có chất nhựa thông trong đó. Sau này, xác ướp của bà được coi như một “bảo vật” giữ gìn cho hậu thế được chiêm ngưỡng trước những kỳ tích nghệ thuật ướp xác của tiền nhân và những giá trị lịch sử ẩn tàng phía sau xác ướp hàng trăm năm tuổi, đối với mảnh đất Sài Gòn –Gia Định trên 300 năm thăng trầm lịch sử, người ta đã đưa xác ướp của bà về Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (TP. HCM). Cứ khoảng 3 tháng một lần, chuyên gia Đại học Y dược lại sang kiểm tra tình trạng và lau thuốc chống nấm mốc, bảo vệ mô xác ướp. Phòng bà nằm cũng được gắn máy hút ẩm, máy thông gió hoạt động liên tục để gìn giữ xác ướp. Hiện nay, tại viện bảo tàng, xác của bà được đặt trong lồng kính uy nghiêm. Theo quan sát, thi thể của bà không còn mềm như khi còn được lớp dung dịch bao bọc, thân hình bà đã khô cứng, trên đầu tuy còn chỏm tóc dài màu đen, phất phơ nhưng mũi và hốc mắt của bà gần như bị phân hủy hoàn toàn. Và ngày ngày, từng đoàn đến Bảo tàng Lịch sử Việt Nam vẫn kính cẩn nghiêng mình trầm trồ trước “vẻ đẹp” xác ướp kỳ bí, ẩn tàng phía sau đó không chỉ là những bí pháp giá trị nghệ thuật ướp xác đã thất truyền của tiền nhân mà còn là di sản vật chất và giá trị tinh thần quý báu của đất Sài Gòn – Gia Định xưa và nay. Theo Nam Phong (Báo Gia đình và Cuộc sống)
Việt Báo (Theo_VTC)
|
Câu chuyện lịch sử 14
(Đại Chúng sưu tầm trên NET)
Tại sao Nguyên soái Georgy Zhukov đột nhiên “rớt đài”? - Kỳ 1
Một
vị tướng từng đánh đông dẹp bắc, đập tan đội quân Quan Đông của Nhật
Bản năm 1939, phá tung vòng vây sắt của phát xít Đức năm 1941, thậm chí
năm 1957 đã có mặt đúng lúc cứu nguy cho Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản
Liên Xô Nikita Khrushchev, nhưng rốt cuộc lại tay trắng ra về. Không ai
khác, đó là Nguyên soái Georgy Zhukov, người mà chỉ cần nghe thấy tên
thì kẻ địch đã bạt vía kinh hồn, nhưng đã không giành được chiến thắng
trên mặt trận chính trị.
Kỳ 1. Những ngày tháng vinh quang
Tháng
3/1953, sau khi nhà lãnh đạo tối cao của Liên Xô Joseph Stalin qua đời,
không chỉ Nikita Khrushchev mà cả Mikhailovich Molotov (Bộ trưởng Ngoại
giao), Georgy Malenkov (Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng) đều muốn “thượng
đài chấp chính”. Nhưng cuối cùng, do lôi kéo được Nguyên soái Georgy
Zhukov về phía mình, nên Nikita Khrushchev đã giành được ưu thế, sau đó
là chiến thắng trước các đối thủ.
Sở
dĩ Nikita Khrushchev cần đến Georgy Zhukov là muốn mượn tay vị Nguyên
soái này hay đúng ra là lực lượng quân đội để loại bỏ sự lũng đoạn của
Phó Thủ tướng thứ nhất, đồng thời là ông trùm lực lượng an ninh và cảnh
sát mật Liên Xô, Pavlovich Beria, nhằm củng cố quyền lực. Bởi khi Joseph
Stalin còn sống, giữa Georgy Zhukov và Pavlovich Beria đã nảy sinh mâu
thuẫn.
Lo
sợ sự lớn mạnh của Georgy Zhukov sẽ tạo ra sự uy hiếp đối với mình,
Pavlovich Beria đã liệt Georgy Zhukov vào danh sách nhóm quân nhân âm
mưu lật đổ chính quyền. Nhưng Joseph Stalin đã không nhất trí với ý kiến
loại bỏ Georgy Zhukov của Pavlovich Beria. Thậm chí, Joseph Stalin còn
nói thẳng với Pavlovich Beria rằng: “Anh không cần phải gây khó dễ cho
Georgy Zhukov. Tôi là người hiểu rõ Georgy Zhukov. Georgy Zhukov không
phải là kẻ phản đồ”. Cũng từ đó, mâu thuẫn giữa Georgy Zhukov và
Pavlovich Beria đã kết thành mối thâm thù.
Trên
thực tế, dưới sự giúp đỡ của Georgy Zhukov, tháng 6/1953, Nikita
Khrushchev đã nhổ được “cái gai trong mắt” (tống Pavlovich Beria vào tù
với hàng loạt tội danh, trong đó nặng nhất là tội làm gián điệp cho cơ
quan tình báo nước ngoài và phản bội cách mạng, đưa ra xử tử ngày
23/12/1953).
Tháng
9/1953, Nikita Khrushchev bước lên đỉnh cao quyền lực. Sau đó khoảng 2
năm, nhờ sự tiến cử của Nikita Khrushchev, Georgy Zhukov được đề bạt làm
Bộ trưởng Quốc phòng, thay Nikolai Bulganin, người vừa nhận chức Thủ
tướng Liên bang Xôviết. Tại Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Liên Xô lần
thứ 20, năm 1955, Georgy Zhukov được bầu làm ủy viên Trung ương và ủy
viên dự khuyết Đoàn Chủ tịch Xôviết tối cao.
Nhưng
cũng chính tại hội nghị này, Nikita Khrushchev đã đọc một bài diễn văn
mật, phát động phong trào chống tệ sùng bái cá nhân Stalin càng làm sâu
sắc thêm mâu thuẫn với Mikhailovich Molotov và Georgy Malenkov, hai
người vốn bất đồng với Nikita Khrushchev trong nhiều vấn đề cả về đối
nội lẫn đối ngoại. Điều đáng lo ngại là phe bất mãn với Nikita
Khrushchev ngày càng chiếm thế thượng phong, âm thầm chuẩn bị mưu đồ bãi
miễn chức vụ của người đứng đầu Đảng Cộng sản Liên Xô của Nikita
Khrushchev.
Thượng
tuần tháng 6/1957, nhân dịp Nikita Khrushchev dẫn đầu đoàn đại biểu
Liên Xô thăm Phần Lan, một số nhân vật lãnh đạo cao cấp của Liên Xô,
trong đó có Mikhailovich Molotov, do Georgy Malenkov cầm đầu đã vạch kế
hoạch bức cung hoàn chỉnh. Nikita Khrushchev vừa quay trở về Mátxcơva
thì được thông báo Đoàn Chủ tịch Xôviết tối cao triệu tập họp thảo luận
việc tổ chức lễ kỷ niệm 250 năm ngày thành lập thành phố Leningrad.
Nhưng khi Nikita Khrushchev vừa ngồi xuống, Georgy Malenkov đã lớn tiếng
phê bình chính sách nội chính, ngoại giao của Nikita Khrushchev.
Tiếp
đó, những người trong phe Georgy Malenkov liên tục ra đòn tấn công, phủ
nhận hoàn toàn mọi phương châm, chính sách do Nikita Khrushchev khởi
xướng, cho rằng Nikita Khrushchev đã đi ngược lại nguyên tắc tập thể
lãnh đạo, độc đoán chuyên quyền. Khi phe Georgy Malenkov đưa ra đề nghị
biểu quyết bãi miễn chức vụ của Nikita Khrushchev, nhà lãnh đạo này liền
kháng nghị: “Đoàn Chủ tịch Xôviết tối cao không có quyền bãi miễn chức
vụ của Bí thư thứ nhất, chỉ có Ban Chấp hành Trung ương Đảng mới có cái
quyền đó”.
Trong
lúc mọi người tranh cãi quyết liệt, Georgy Zhukov bước vào, nói với
những người dự họp: “Một giờ trước khi diễn ra cuộc họp ngày hôm nay,
Georgy Malenkov có tìm tôi nói chuyện. Ông ta muốn lôi kéo tôi, muốn tôi
đứng về phía ông ta! Cả phòng họp lặng đi. Nikolai Bulganin giữ trách
nhiệm chủ trì cuộc họp thấy tình thế trở nên khó khăn đành phải tuyên bố
giải tán. Mưu đồ đánh đổ Nikita Khrushchev của phe Georgy Malenkov bị
thất bại. Sau đó, dưới sự giúp đỡ của Georgy Zhukov, tại Hội nghị toàn
quốc Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô ngày 22/6/1957, những người thuộc
phe Georgy Malenkov đã phải đội chiếc mũ của phần tử phản đảng. Đương
nhiên, trong danh sách luận công trọng thưởng, Georgy Zhukov đứng đầu.
Từ ủy viên dự khuyết Georgy Zhukov thẳng tiến lên ủy viên chính thức
Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao, có chân trong số ít những người hoạch
định chính sách của Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô.
Tại sao Nguyên soái Georgy Zhukov đột nhiên “rớt đài”? - Kỳ cuối
Trên
chiến trường, Georgy Zhukov đã trở thành huyền thoại. Thậm chí, người
ta đã đúc kết lại rằng ở đâu có Georgy Zhukov, ở đó xuất hiện bước ngoặt
của chiến sự, Hồng quân Liên Xô chuẩn bị ra đòn tấn công và chắc chắn
sẽ giành chiến thắng.
Zhukov (phải) và Stalin.
|
Trên
vũ đài chính trị, Georgy Zhukov cũng đã lên tới đỉnh cao danh vọng - có
mặt trong số ít những người hoạch định chính sách của Trung ương Đảng
Cộng sản Liên Xô. Tuy nhiên, khi leo lên đỉnh cũng đồng nghĩa với việc
bắt đầu xuống dốc. Sự đời vẫn chảy trôi như vậy và nó không đặt Georgy
Zhukov ra ngoài vòng điều chỉnh.
Ngày
4/10/1957, Georgy Zhukov rời Mátxcơva tới cảng Sevastopol, sau đó lên
tầu tuần dương Kuibyshevazot bắt đầu chuyến thăm chính thức Nam Tư và
Anbani. Georgy Zhukov vừa khởi hành, Nikita Khrushchev cũng lập tức kết
thúc sớm kỳ nghỉ dưỡng ở Crimea, quay trở về Mátxcơva, rồi vội vã đến
quân khu Kiép. Tại đây, Nikita Khrushchev sử dụng mọi phương thức có thể
để làm cho các tướng lĩnh quân khu Kiép hiểu được rằng Georgy Zhukov
sắp bị bãi miễn chức vụ.
Ngày
25/10/1957, Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao thông qua Nghị quyết đưa vấn
đề làm thế nào tăng cường công tác chính trị, tư tưởng cho lực lượng lục
quân và hải quân vào nội dung thảo luận tại kỳ họp Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Liên Xô tổ chức sau đó 3 ngày.
Những
người nhận được thông báo dự họp đều ngầm hiểu với nhau rằng việc
Georgy Zhukov “rớt đài” sắp điểm. Quả thật, tại cuộc họp ngày
28/10/1957, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô đã nghiêm
khắc phê bình Georgy Zhukov. Về phần Nikita Khrushchev, trong bài phát
biểu của mình đã không còn úp mở, vạch thẳng mặt chỉ thẳng tên: “Cần
phải có biện pháp kiên quyết giải quyết vấn đề đồng chí Georgy Zhukov.
Bất cứ ai nếu không phục tùng lợi ích của đảng, đảng sẽ không khoan thứ,
cho dù người đó công trạng có lớn tới đâu. Điều này cần trở thành một
nguyên tắc trong sinh hoạt đảng”.
Sau
đó, theo trình tự đã định, Georgy Zhukov bị bãi miễn mọi chức vụ, được
cho “ngồi chơi xơi nước” ở nhà cho tới lúc trở về với cõi vĩnh hằng (năm
1964, Brezhnev lên thay Nikita Khrushchev, Georgy Zhukov cũng không
được sử dụng trở lại).
Trong
cuốn hồi ký sau này của mình, Nikita Khrushchev cũng chỉ rõ sau khi
đánh đổ tập đoàn Mikhailovich Molotov, Georgy Malenkov xong, Georgy
Zhukov nắm trong tay quyền lực quá lớn. Điều này bắt đầu làm cho các nhà
lãnh đạo cao cấp của Liên Xô lúc bấy giờ lo lắng không yên. Họ cho
rằng, Georgy Zhukov đang có mưu đồ đoạt quyền soán vị. Liên bang Xô viết
đang đứng trước nguy cơ chính biến quân sự. Trong 36 kế, chặn trước vẫn
là hơn và thế là họ đã ra tay.
Tuy
nhiên, đó chỉ là cách Nikita Khrushchev biện hộ cho việc gán ghép tội
danh cho Georgy Zhukov. Bởi thực tế cho thấy, nhân dịp kỉ niệm 50 năm
ngày chiến thắng phát xít (tháng 5/1995), Georgy Zhukov đã được tuyên bố
vô tội và vị anh hùng có công lớn giúp loài người thoát khỏi thảm họa
diệt chủng này một lần nữa lại ngời sáng trong những trang lịch sử chống
phát xít.
Không
chỉ có vậy, nhiều học giả còn dày công nghiên cứu nhằm bác bỏ những cáo
buộc ác ý nhằm vào vị Nguyên soái vĩ đại này. Trên cơ sở những tư liệu
xác thực, nhà sử học Aleksey Asayev đã chứng minh được rằng Georgy
Zhukov không phải là vị tướng “nướng quân”, phung phí tính mạng cấp
dưới. Bởi từ mệnh lệnh đầu tiên tới mệnh lệnh cuối cùng, bao giờ Georgy
Zhukov cũng nhấn mạnh tới yêu cầu hạn chế tối đa tổn thất về người và
ông đã “xạc” rất nghiêm khắc những chỉ huy để cho đơn vị mình chịu nhiều
thương vong.
Bên
cạnh đó, Georgy Zhukov còn đưa ra những chỉ dẫn cụ thể, sát thực giúp
các cấp chỉ huy giảm thiểu tổn thất binh lực. Thống kê cho thấy, tại tất
cả các mặt trận và trong tất cả các chiến dịch mà Georgy Zhukov đã chỉ
huy hoặc chỉ đạo, thiệt hại tính theo phần trăm trên số quân thường thấp
hơn so với các tướng lĩnh Xô viết khác, kể cả so với Nguyên soái
Konstantin Rokossovsky, người thường được nêu như một ví dụ ngược lại
với Georgy Zhukov. Nhiều khi, sự khác nhau đó lên tới hàng chục phần
trăm. Do đó, không phải ngẫu nhiên mà Georgy Zhukov thường được tung tới
những chiến trường gay go, phức tạp nhất. Bằng tài cầm quân và “tầm cỡ”
của mình, Georgy Zhukov không chỉ giúp Hồng quân Liên Xô giảm thiệt
hại, mà còn biến thảm họa ít nhất cũng trở thành “không chiến bại”, vô
hiệu hóa những mối đe dọa, tiến tới lật ngược thế cờ.
Minh Thành (Tổng hợp)
Thứ Ba, 30 tháng 7, 2013
BÀI VIẾT HAY 18
(Đại Chúng sưu tầm trên NET)
NHÃ THUYÊN NGỤP LẶN TRONG MIỆNG… HỐ RÁC
Gần đây, điễn đàn nóng lên bởi vụ
luận văn thạc sĩ của Nhã Thuyên (Đỗ Thị Thoan) về thơ của nhóm Mở Miệng. Các
báo lớn nhất: báo Đảng (Nhân Dân); báo Quân đội (Quân đội Nhân dân); báo của
Hội Nhà Văn (Văn Nghệ),… đều có bài phê phán mạnh mẽ. Còn tôi thực ra đã đi
trước rất lâu rồi. Trong cuốn Bóng tối
của ánh sáng mới xuất bản cũng có bài tôi viết từ 2006 về chủ nghĩa Hậu hiện đại, đã đăng trên VN.net,
rồi trên trang web của Hội Nhà Văn VN. Khi tranh luận với PGS Nguyễn Văn Dân,
tôi cũng đã trực tiếp nhắc đến thơ nhóm Mở miệng.
Tưởng mọi việc đã rõ nhưng nhiều
bạn đọc vẫn cứ viết thư cho tôi như chị Phùng Kim Yến, anh Trần Văn Vĩnh, bạn
Khuê Hoàng… rồi cả bạn Giao trên Giao Blog cũng “mong đọc được bình luận… của Đông La”.
Viết nữa cũng ngại, nhưng rồi tôi lại có cảm hứng khi Từ Huy, đúng, lại là TS
Nguyễn Thị Từ Huy, vẫn “chầy cối” cãi bênh Nhã Thuyên, dường như cố tình làm “ôi”
cái bằng TS hạng “ưu” của mình trên
trang “bọ” xít! Rồi lại Phạm Xuân Nguyên cũng bênh nữa chứ! Vậy là tôi lại phải
viết mấy chữ thôi, cũng là để quảng cáo cho đứa con tinh thần Bóng tối của ánh sáng của mình.
Trước hết ta hãy điểm qua những
bài phê phán luận án của Nhã Thuyên. Nói chung sự phê phán đều rất đúng, nhưng
chưa được hay lắm vì vẫn thiên về phê phán hiện tượng (cách nhìn ngược của
Nhã Thuyên về những thô tục, bẩn thỉu, hỗn hào, chống đối… trong thơ nhóm Mở
miệng) nhưng còn thiếu phân tích sâu bản chất vấn đề, đó chính là cái cơ sở
lý luận của sự sáng tác đó.
Nhà văn Vũ Hạnh, tác giả của "Bút máu", trong bài THẤY GÌ TỪ
MỘT LUẬN VĂN SAI LẠC? trên Văn Nghệ
đã rất đúng khi viết:
“Lý luận không thể bê nguyên xi về dạy với một thái độ cung kính, vái
chào! Trong khi ở bên Tây, Tzvetan Todorov đã viết cuốn “Lali Hérature en
péril” (Văn chương lâm nguy) như một tuyên bố sửa sai, kết thúc một thế kỷ
tìm tòi lệch hẳn về hình thức mà phế bỏ nội dung của một phần văn học phương
Tây. Thế thì có lý do gì để các nhà giảng dạy đi say sưa truyền bá cái lý
thuyết đã bị chính chủ nhân sáng chế ra nó từ bỏ. Tình hình như thế đòi hỏi chúng
ta phải có một thái độ khoa học và thái độ chính trị rõ ràng khi tiếp nhận lý
thuyết và văn hóa phương Tây”.
Tuyên Hóa trong bài MỘT “GÓC NHÌN” PHẢN VĂN HÓA VÀ PHI CHÍNH TRỊ
trên Báo Quân Đội Nhân Dân:
“Từ việc đồng lõa, bênh vực và “tôn vinh” thứ thơ bệnh hoạn, tắc tị
như trên, tác giả đã bộc lộ thái độ chính trị của mình thông qua việc ca
ngợi những nhà văn “phản kháng” như Phạm Thị Hoài, Dương Thu Hương… để
rồi xuyên tạc và kích động”; “Và đặc biệt, sự trá hình, sự phản động chính
trị trong trường hợp này là hết sức nghiêm trọng và nguy hiểm, vì … là một
luận văn thạc sĩ cao học, được làm và bảo vệ trong một cơ sở giáo dục-đào tạo
bậc đại học của Nhà nước… có tính pháp quy”; “ Đặc biệt, thạc sĩ Đỗ Thị Thoan
vẫn tiếp tục lên lớp cho sinh viên và dưới bút danh Nhã Thuyên, cô vừa phát
tán một tập tiểu luận mang tên “Những tiếng nói ngầm” … công khai tán dương,
ủng hộ dòng thơ “ngầm” chủ trương chống đối, lật đổ chế độ cộng sản; xuyên
tạc lịch sử dân tộc; chống lại “sự thống trị dai dẳng của tư tưởng Hồ Chí
Minh”.
Nguyễn Văn Lưu trên Văn
Nghệ TPHCM:
“về “hai thứ taboo vào loại lớn nhất, nguy hiểm nhất trong các xã hội
Việt Nam là Nói Tục và Chính Trị thì đều được các nhà thơ
MỞ MIỆNG và những người đồng ý hướng xuyên thủng”; “ Nhã Thuyên cũng tán
thưởng thi pháp giễu nhại, chế tác - xem là “Thái độ hủy diệt mọi thành
tựu quá khứ này tiếp tục cái gọi là tính chất lật đổ, đầy nhạo báng, một cách
có ý thức”. Về hình tượng Bác Hồ trong thơ Mở Miệng, Nguyễn Văn Lưu tiếp:
“Giễu nhại một con người như thế là một
việc làm vô đạo, thất đức, bất nhân, bất nghĩa. Chúng tôi muốn góp ý với các
bạn đồng nghiệp là nhà văn Nguyễn Đăng Điệp - Viện trưởng Viện Văn học và nhà
văn Văn Giá - Trưởng khoa Lý luận - phê bình văn học Trường Đại học Văn hóa
(Bộ Văn hóa), hai thành viên Hội đồng chấm luận án và Chủ tịch Hội Nhà văn Hà
Nội Phạm Xuân Nguyên - người đã đọc bản thảo “Những tiếng nói ngầm” cho
Nhã Thuyên - rằng các bạn nên giữ sự trung thực cho ngòi bút của mình, nên tự
trọng về nhân cách. Các bạn có thể xin ra khỏi Đảng, tự nguyện trả lại các
chức danh và học vị mà thể chế này - do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập – đã
phong tặng cho các bạn rồi làm một nhà văn tự do thì hay hơn là lập lờ hai
mặt như vị thầy của các bạn: Vẫn ca ngợi, kính phục Dương Thu
Hương: người phụ nữ một mình chống lại cả một Nhà nước - nhưng mà
giải thưởng, chức danh Nhà nước ấy trao cho vẫn vui vẻ nhận, lại còn thắp
hương khấn vái xin cho được nữa. Cũng mong Ngài Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào
tạo đừng để ĐHSP Hà Nội thành ra một Trung tâm Hài hước như thế”.
Một vài ý kiến phân tích cơ sở lý
luận mà Nhã Thuyên dựa vào để tung hô nhóm Mở Miệng theo tôi chưa được chính
xác. Như ý kiến cho chữ “bên lề”
của Đỗ Thị Thoan xuất phát từ lý luận về Giải
trung tâm của Derrida. Nói đến
Derrida là nói đến giải cấu trúc
(deconstruction) chứ không phải Giải
trung tâm. Theo CATHERINE HALPERN trong danh-nhan-triet-hoc
trên trang http://www.triethoc.edu.vn/,
Giải cấu trúc là trình bầy một
cách tiếp cận riêng các văn bản: “Derrida
thích phô bày những vùng tối … Ông tỉ mỉ đọc đi đọc lại, phân tích kỹ lưỡng
và cạn kiệt các văn bản, đưa ra ánh sáng những gì bị kìm nén, ẩn giấu trong
văn bản, làm cho văn bản nói lên một điều gì đó hoàn toàn khác với những gì
văn bản có vẻ biểu nghĩa: “Văn bản chỉ là văn bản nếu người đọc lần đầu không
thấy được quy luật bố cục và quy tắc kết cấu của nó. Văn bản luôn luôn vô
hình.” Đó là đặc điểm của “giải kiến tạo”, khái niệm đã đi khắp thế giới”.
Vì vậy giải cấu trúc không nói về
chuyện trung tâm hay bên lề.
Còn Văn Chinh dùng những khái niệm Hữu Vô, Âm Dương của Kinh Dịch,
theo cách nhìn của Lê Quý Đôn, để
nói về chuyện Trung tâm và Bên lề trong luận án của Nhã Thuyên thì lại khiên
cưỡng và khập khễnh. Bởi các phạm trù đó thuộc về bản thể luận của triết học cổ, mà nếu lấy tri thức khoa học hiện
đại ngày nay so sánh thì không ai có thể tìm ra được những đối tượng cụ thể
tương ứng. Như quan niệm: âm sở dĩ là
âm vì đặt bên canh cái dương là sai toét. Trong cấu tạo vật chất âm là điện tử, dương là prôton, kết hợp với nhau cân bằng để tạo ra vật chất
trung hòa về điện. Nhưng bản chất điện chúng luôn như thế chứ không phải chỉ
có khi ở cạnh nhau. Khi một chất mất cân bằng điện chúng sẽ thành inon âm hoặc ion dương ngay. Nói rộng ra, đàn ông luôn là đàn ông, còn nói như
trên, đàn ông chỉ là đàn ông khi đặt bên cạnh đàn bà, vậy lúc ông Văn Chinh ở
một mình thì ông là gì?
Còn Văn Chinh cũng dùng cả hai khái niệm Chủ toàn, Chủ biệt để nói về chuyện Trung tâm và Bên lề cũng lại
râu ông nọ cắm cằm bà kia nốt. Bởi đó chính là các khái niệm mà cụ Cao Xuân Huy bàn về nhận thức luận, về không gian, thời
gian; về tâm, vật; nhân quả… Mà như tôi đã phân tích nhiều, khi cụ cho người
ta “hư cấu” ra các phạm trù “Không gian, Thời gian; Tâm, Vật”, v.v… nghĩa là cụ
đã sai hiển nhiên.
Vậy mà Nhà Văn kiêm nhà Phê bình
Văn Chinh, người mới nhận được giải thưởng hàng năm danh giá của Hội Nhà Văn
VN về tác phẩm phê bình, lại cố chấp vào những sai lầm của mình rồi tưởng
tượng ra bao điều phi lý nữa thì thật đáng tiếc!
Thực chất nhóm Mở Miệng đã sáng tác theo tinh thần
của Chủ nghĩa Hậu hiện đại; khái
niệm Trung tâm, Bên lề của Nhã Thuyên
cũng dựa trên cơ sở đó.
Vậy Hậu hiện đại là gì?
Trong cuốn Bóng tối của ánh sáng tôi đã viết:
“Theo Lyotard, chúng ta đang sống trong thời hậu hiện đại, thời mà tất
cả những lý thuyết có từ thời Ánh sáng đều đã bị đổ vỡ. Theo ông, tinh thần
hậu hiện đại sinh ra là để chống lại sự độc tài của các chủ thuyết mà ông gọi
là các siêu văn bản (métarécit); cho không có một thứ nguyên lý nào phổ quát
cho tất cả; chống lại quan niệm rằng trật tự và ổn định là luôn luôn tốt và
coi sự hỗn loạn, bất ổn là luôn luôn xấu.
…Để chống lại siêu văn bản (chủ thuyết lớn), hậu hiện đại phát huy
tính chất đa dạng, coi trọng vai trò cá nhân, các nhóm, coi trọng các lý
thuyết nhỏ, những tiểu văn bản (petits récits). Những tiểu văn bản của hậu
hiện đại thường có cách nhìn tạm thời, ngẫu nhiên, không khái quát tính thống
nhất, tính ổn định, tính hợp lý hay sự thật khách quan. Trong đó tất cả mọi ý
kiến đều có quyền hiện diện, kể cả sự bất đồng và nói sai (paralogie). Khoa
học hậu hiện đại nghiên cứu những bấp bênh, vô thường của đời sống. Lyotard
viết: "Nói một cách giản dị nhất, người ta coi "postmoderne"
là sự không tin vào những lý thuyết lớn, siêu văn bản (métarécits) (ý nói
những chủ nghĩa)”.
Tôi đã viết trong cuốn Bóng tối của ánh sáng: “Chủ nghĩa Hậu hiện đại cũng như mọi trào
lưu đã xuất hiện khác đều có phần có lý. Tư tưởng chống giáo điều, chống
khuôn mẫu xơ cứng, áp đặt; đấu tranh cho bình đẳng, dân chủ, vai trò cá nhân;
phá vỡ những quy phạm nghệ thuật mòn cũ… là những mặt tốt”.
Trong thực tế, phát minh vĩ đại nhất của khoa học
lại mang tinh thần Hậu Hiện đại, một phát minh của người bên lề, đó là Thuyết Tương đối của Einstein. Khi
phát minh, Einstein không ở viện nghiên cứu, không dạy ở trường đại học, mà
là một nhân viên hạng 3 ở phòng cấp bằng sáng chế. Bill Gate, anh chàng “lông bông” bỏ học đại học, cũng là người tự
do, lại tạo ra được một vương quốc Microft vĩ đại. Giờ anh là một Bồ tát giữa
đời thường. Và phải chăng chuyện viết lách của tôi cũng theo tinh thần Hậu
hiện đại, bởi tôi cũng là một người bên lề.
Trong tự nhiên, trong một hệ kín, sự tăng độ hỗn loạn (với khái niệm entropy), dẫn đến sự đổ vỡ cái cũ là
một quy luật khách quan. Một thể chế
cũng có thể coi là một hệ kín. Nếu không mở để tiếp năng lượng của nền dân
chủ, cũng sẽ bị thoái hóa.
Vì vậy nếu coi Chủ nghia hậu hiện
đại như là phần bổ sung, sự đóng góp của hệ thống ngoài trung tâm, sẽ rất tốt
cho sự phát triển.
Tiếc là thực tế lại không thế. Ngay
Lyotard, nhà tư tưởng đã xây những tầng nền đầu tiên cho trào lưu hậu hiện
đại, cũng rất cực đoan khi cho tất cả các lý thuyết đã có đều đổ vỡ. Nhưng
trong thực tế chả có lý thuyết nào là đổ vỡ hoàn toàn cả mà chúng chỉ chưa
hoàn chỉnh, chúng đều góp phần như những viên gạch lát con đường tiệm cận đến
chân lý. Vì vậy Hậu hiện đại đã sai khi muốn biến mình thành dòng chính, và
nội dung của học thuyết không phải bổ sung, đóng góp, mà là chống phá, lật đổ!
Vì thế, ta mới thấy có những cái kỳ
quái đặc trưng của văn chương hậu hiện đại. Hầu như mọi sự việc và con người
đều bị bóp méo; tính trung thực và lành mạnh bị phế bỏ; lịch sử bị làm méo mó
một cách có ý thức. Sự nhại phỏng
(pastiche): một loại hoán vị, xáo trộn những kiểu viết cũ, đó là lối lai tạp tạo
ra sự giật gân và nhại văn để giễu cợt. Nhà văn hậu hiện đại Phá vỡ cấu trúc, gắng hết sức đập nát
bốn yếu tố của tiểu thuyết là cốt chuyện, nhân vật, cảnh trí và đề tài, v.v…
Các nhà phê bình cho rằng, tất cả
những sự khác thường đó của bút pháp hậu hiện đại, cái triệu chứng rối loạn
ngôn từ, là do trong sự rạn nứt của xã hội tư bản, chúng chính là biểu hiện,
theo Lyotard: “Hiện nay chúng ta đang ở
trong một hình thức mới của bệnh thần kinh phân liệt".
Riêng về nhóm Mở Miệng tôi đã
viết: “Tinh thần hậu hiện đại đã và
đang phảng phất đâu đó trong văn chương Việt Nam cũng là lẽ thường tình,
nhưng không có tài, không hiểu biết đến nơi đến chốn mà mê muội bắt chước,
thì chỉ làm ra được những bản sao tồi mà thôi. Cũng đã có những nhóm cực đoan
đúng là đã làm ra được văn chương hậu hiện đại thứ thiệt nhưng tiếc là chỉ
mới ở dạng thấp nhất của nó. Ví dụ như tính phản kháng, phản kháng cao cấp
tức là phải có khả năng phân tích sự yếu kém của cái cũ và đưa ra được cái
mới tốt hơn thay thế, còn chỉ chống đối suông thì quá đơn giản. Có người đã
mạnh miệng tuyên bố chúng tôi viết thế là để chống đối đấy.
Có điều, sự chống đối đó không phải là phẩm chất cao quý để vượt qua
chủ nghĩa hiện đại mà chỉ đơn giản là “quậy”, cái thái độ không cần đến nghệ
sĩ mà những kẻ bất hảo vô học còn làm tốt hơn. Có quá nhiều sự thô bỉ, bẩn
thỉu, nhầy nhụa và hằn học, thậm chí lưu manh, trong văn chương “hậu hiện
đại” này. Trong văn chương có hỗn loạn, thô tục, bẩn thỉu, bởi cuộc sống có
phần như thế, nhưng coi chúng là “đặc trưng”, là “thi pháp” thì đã phi lý,
phi mỹ, phi luân và cuối cùng là phi nhân hóa những đặc tính của văn chương.
Bởi đã là con người bình thường ai cũng biết phân biệt tốt với xấu,
sạch sẽ với bẩn thỉu, lịch sự với thô tục… người ta chỉ để thùng rác chỗ
khuất lấp chứ có ai lại trưng ra trong phòng khách, mà văn chương như phòng
khách của tinh thần, không thể quăng bừa rác, uế tạp và thô bỉ lên đó được.
Đã có những nhà phê bình, những trang web mang danh ở xã hội hậu hiện đại văn
minh đề cao loại văn chương đó, cố công độc đáo hóa cái lập dị, nghiêm túc
hóa cái bông phèng, sâu sắc hóa cái vô nghĩa, cao siêu hóa cái tầm thường, và
cuối cùng là nhân bản hóa cái phi nhân tính, bởi đã kỳ công đi phân tích mùi
thơm của thối rữa, tô vẽ màu sắc cho rác rưởi; cả hai, cả sự sáng tạo và thẩm
định, hoàn toàn có thể nói thực chất chỉ là sự xả rác trí tuệ mà thôi”.
ĐÔNG LA
Nuy 4
(Đại Chúng sưu tầm trên NET)
BUỒN MÊNH MÔNG !!!
Nữ
sinh khoả thân, xin bao nuôi. Hình ảnh cô gái xõa tóc khỏa thân tại
triển lãm Thâm Quyến, Trung Quốc khiến nhiều người sốc nặng
Nhiều
người xem sững sờ trước sự táo bạo của cô gái nhìn có vẻ giống nữ sinh.
Họ bàn tán không biết cha mẹ cô bé sẽ thế nào khi thấy cảnh này.
BUỒN MÊNH MÔNG !!!
HOÀI CỔ
Hãy ghé thăm chơi, bạn thập phương
Nhà tôi lấp ló mặt tiền đường
Sáng nắng, trưa râm, chiều lộng gió
Trầm tư mặc tưởng giữa phố phường
Tán lá tươi xanh xếp mấy tầng
Hai mùa hoa trái đủ đưa hương
Đàn chó vẫy đuôi mừng khách đến
Ghế đá trong sân mát lạ thường
Nhà không lộng lẫy, chỉ hữu tình
Đòng đưa chùm khế nhuốm nắng vàng
Cạnh ông long nhãn già cổ thụ
Là bà sứ trắng đã còng lưng
Thêm anh nguyệt quế bới tóc bồng
Nàng mai chiếu thủy dịu dàng thơm
Làm dáng bên hồ cho cá quẫy
Đôi rùa ngơ ngáo ở hòn non...
Hãy ghé thăm chơi, bạn thập phương
Rượu quê nhấm nháp độ sương sương
Nghe ông gia chủ ham hầu chuyện
Chuyện đời, chuyện mộng, chuyện âm dương
Ghé mà nhớ lại thuở yêu thương
Lời vâng, tiếng dạ, tục hiền lương
Khoan khoái khề khà nền lễ cũ
Ha hả quên trời, mặc đế vương
Ghé vội kẻo thời thế nhiễu nhương
Qui hoạch càn qua, loạn vũ trường
Cảnh xưa hồn cổ đành tan tác
Thất lạc muôn đời một cố hương!...
Trần Hạnh Thu
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)