Thổ dân da đỏ tại châu Mỹ

Trước khi Christophe Colomb đặt chân lên châu Mỹ, ở đấy có 5 triệu thổ dân da đỏ. Đến năm 1880 họ chỉ còn 300.000 người. Một cuộc diệt chủng mà trong đó bệnh đậu mùa giết nhiều người hơn cả súng đạn.
Những người dân bản xứ Mỹ đầu tiên chưa chuẩn bị cho tình huống đó, hơn nữa ai lại có thể như thế vào năm 1500 chứ? Một chứng bệnh lạ và chết người đã đi theo người da trắng và gây ra sự kinh hoàng ở nơi nào họ đến. Khi trận dịch bùng phát thì đã quá trễ: cả làng, cả bộ lạc, cả lãnh thổ đều bị kết án tử. Vừa tiếp nhận người di dân Tây Ban Nha, vùng Caraibes bị lây bệnh. Chẳng bao lâu sau đến hàng ngàn người của bộ tộc Mexica bị nhiễm. Năm 1519, một nửa dân cư tại Saint-Domingue bị tử vong. Khi người Tây Ban Nha đến Péru vào năm 1520, dân tộc Inca đã mang mầm bệnh. Trong năm 1568, thổ dân ở Mexico vốn trước có đông đúc nhất châu Mỹ, đã mất đi 90%, từ 30 triệu người giảm xuống còn 3 triệu người.
Chứng bệnh lạ kia không gì khác hơn là bệnh đậu mùa. Virus đậu mùa lây truyền qua tiếp xúc. Nó thường tránh người châu u nhưng lại nhắm vào các thổ dân. Cách biệt với thế giới từ hàng chục ngàn năm trước nên thổ dân không có hệ miễn nhiễm thích hợp để bảo vệ họ. Màn đầu của thảm kịch qua đi thật nhanh chóng, phủ trùm một màn thê lương lên các nền văn minh tiền Colomb và những thành phố to lớn. Nạn nhân của màn thứ nhì là các thổ dân da đỏ ở Bắc Mỹ.
Trận dịch đầu tiên bùng phát vào năm 1539 tại Florida. Hernando de Soto vừa đổ bộ lên đấy cùng với 100 kẻ di dân. Trong suốt 3 năm kế, khắp vùng Đông Nam nước Mỹ hiện nay đã bị tàn phá khủng khiếp. Jacques Cartier đặt chân đến vùng Saint-Laurent và cũng gây nên thảm kịch cho thổ dân Iroquois. Lịch sử của thuộc địa châu Mỹ trước tiên là lịch sử của dịch bệnh. Vào thế kỷ 17, bệnh đậu mùa tàn sát các bộ lạc ở miền Đông. Giống như một đám cháy đồng cỏ, dịch bệnh lan đến vịnh Hudson và vùng Texas vào thế kỷ 18, đến bờ biển Thái Bình Dương trong thế kỷ 19.
Nhiều chứng bệnh truyền nhiễm khác như thương hàn, quai bị, dịch tả, cúm hay lao càng làm cho thổ dân điêu đứng thêm. Cứ mỗi trận dịch lại cướp đi một nửa, thậm chí 3/4 dân cư của một bộ lạc. Một thảm họa chưa từng có trong lịch sử, có lẽ ngoại trừ những trận dich ở châu u vào cuối thời Trung Cổ. Trước đó tại Bắc Mỹ có 5 triệu thổ dân da đỏ. Đến năm 1880 họ chỉ còn lại 237.000 người ở Mỹ và 100.000 người tại Canada. Bù lại, thổ dân đã truyền bệnh giang mai cho các thủy thủ Tây Ban Nha.
Chuyên gia về vấn đề thổ dân Bắc Mỹ, Joelle Rostkowski, khẳng định: “Đa số thổ dân da đỏ đã chết vì dịch bệnh. Nhưng cũng đừng quên chiến tranh, những vụ tàn sát và nạn đói”. Tất nhiên người châu u không chịu trách nhiệm về các căn bệnh mà họ gieo rắc, nhưng cách đối xử dã man của họ đã tiếp tay cho virus. Lịch sử của người Béothuk, thổ dân da đỏ ở Canada tiếp xúc thường xuyên với người da trắng, thật rõ nét. Các thổ dân sống bằng nghề đánh bắt cá đó sơn mặt màu đỏ nên đã làm nảy sinh từ “da đỏ”, giữ quan hệ tốt đẹp với những người da trắng săn thú và buôn bán trong thế kỷ 16. Nhưng sau đó thái độ của người da trắng đã thay đổi. Bị ngược đãi, đối xử như nô lệ nên thổ dân Béothuk rời bỏ vùng duyên hải để vào sâu trong đất liền. Thay thế họ là người Micmac và Malécite thích buôn bán da thú. Ngày càng bị cô lập, người Béothuk bắt đầu tàn lụi do đói kém và bệnh tật.
Họ tuyệt tích năm 1829 khi người phụ nữ Béothuk cuối cùng tên Shanawdithit bị chết vì bệnh lao.
Những sản phẩm phong phú do người da trắng mang đến, nhất là sắt và vũ khí, đã gợi nên sự thèm thuồng. Mùi thuốc súng và máu hòa cùng bệnh tật. Năm 1630, thổ dân Mohawk (một bộ tộc Iroquois hiếu chiến) mở cuộc chiến huynh đệ tương tàn với mục đích giành độc quyền về buôn bán da thú trong khắp vùng. Một số bộ lạc phải trả giá cho sự thèm khát của người Iroquois bằng chính sự sinh tồn của họ.
Về phần mình, những kẻ di dân Anh bắt đầu việc chinh phục các vùng đất của người da đỏ, một cuộc tiến bước ngày càng đẫm máu. Năm 1610, dù phụ thuộc vào những tài nguyên của người da đỏ nhưng họ không ngần ngại tàn sát 2 bộ lạc Powatan để trả đũa cho 2 người của họ bị giết. Hai mươi năm sau, đến lượt người Mas-sachusetts rời bỏ lãnh thổ. Những cuộc trừng phạt của người Anh trở thành một thứ công cụ chinh phục. Năm 1637, một bộ lạc Pequot gồm 800 người bị hủy diệt bên bờ sông Mystic. Một bộ tộc khác, Narrangassetts, cũng bị tàn sát vì vị tù trưởng không chịu tuân phục vua Charles I. Thế là tù trưởng Pométacom của người Wampanoag nổi dậy và hợp sức cùng nhiều bộ tộc khác ở Nouvelle-Angleterre trả thù “những tên da trắng phản trắc”. Nhưng cuộc chiến “vua Philip”, như những kẻ di dân gọi, đã kết thúc trong máu vào năm 1676.
Vào đầu thế kỷ 18, người da đỏ không còn hoàn toàn là họ nữa. Lần này họ tham gia vào cuộc chiến Anh-Pháp để ngự trị Bắc Mỹ. Sau cuộc chiến tranh 7 năm (1756-1763), Pháp thua cuộc và bỏ mặc họ cho người Anh. Nhưng họ hưởng được sự khoan dung của nhà cầm quyền chính quốc: sự độc lập của họ ở miền Tây giúp chống lại các manh tâm bành trướng, chia rẽ của những người di dân. Nhưng mối đe dọa lại tái xuất hiện khi 13 thuộc địa của Anh tuyên bố độc lập vào năm 1776.
Từ đầu thế kỷ 19, Mỹ bắt đầu đông dân và tiếp tục tràn lan về phía Tây. Cho rằng sẽ duy trì được ranh giới, thổ dân da đỏ ký kết nhiều hiệp ước. Nhưng chính phủ Mỹ không bao giờ tôn trọng cam kết của họ. “Chính sách về người da đỏ của Mỹ luôn có dạng răng cưa, mâu thuẫn nhau – Joelle Rostkowski giải thích. Thoạt tiên người Mỹ nghĩ rằng thổ dân sẽ bị đẩy lui về phía Tây khi người di dân tiến tới, và sự thối lui này chẳng đặt ra vấn đề gì. Nhưng những người di dân ngày càng đi xa, đến tận California, nên chính phủ đã quyết định gom người da đỏ vào các khu vực biệt lập: những khu hạn chế”.
Nói chung, chính quyền yêu cầu các bộ lạc định cư trong những khu vực được bảo vệ để đổi lại một sự trợ cấp. Nhưng không có gì có thể chặn đứng sự tiến bộ. Đó là định mệnh của nước Mỹ: chinh phục miền Tây để khai thác các tài nguyên, nhân đó khai hóa những cư dân bản địa đầu tiên. “Vấn đề là liệu các khu hạn chế có nên tồn tại không – Joelle Rostkowski cho biết. Tuy nhiên người ta cho rằng đó chỉ là giải pháp chuyển tiếp, dân da đỏ phải hội nhập vào xã hội mới”.
Từ năm 1832, người da đỏ trở thành những kẻ lệ thuộc. Ba năm sau, người Cherokee buộc phải bỏ vùng đất Geor-gia và bị đưa đến “khu hạn chế” Okla-homa vào năm 1838. Đó là “con đường nước mắt”. Nhiều lãnh địa da đỏ khác nổi dậy chống người di dân, chặng hạn như người Comanche và Apache, nhưng các vùng đất đã mất đi thì không bao giờ họ còn đòi lại được.
Từ thập niên 1860, nước Mỹ trải qua một sự suy sụp kinh tế nghiêm trọng nên bắt đầu hướng sang phía Tây, một vùng đất trinh nguyên đầy tài nguyên.
Nhưng chướng ngại duy nhất là các bộ lạc da đỏ. Những đoàn thợ săn bắn giết bò rừng, thức ăn chủ yếu của người Sioux và Cheyenne. Vấn đề lưỡng nan đặt ra là: sống trong “khu hạn chế” và phụ thuộc vào người da trắng hay chết tự do. Người Sioux Santee ở Minnesota chọn tự do và đã nổi dậy vào năm 1862. Nhưng quân đội đã đàn áp họ một cách dã man.
Bị kích thích bởi báo chí rẻ tiền và văn chương dân gian, mối thù hận đối với người da đỏ lên đến cực độ. Vào tháng 11.1864, một số dân quân bất ngờ tấn công một ngôi làng Cheyenne tại Sand Creek (Colorado). Có 600 người Cheyenne đã bị tàn sát, có cả trẻ con và phụ nữ. Những cuộc đột kích xảy ra liên tiếp khiến miền Tây chìm trong máu lửa.
Năm 1871, Quốc hội Mỹ bãi bỏ chính sách hiệp ước. Từ thập niên 1880, chính phủ Mỹ mong muốn người da đỏ từ bỏ quyền tư hữu tập thể về đất đai. Người ta cấp cho họ mảnh đất. Chính sách này đã giảm thiểu đáng kể lãnh thổ da đỏ, bởi vì những khu đất không được cấp sẽ lọt vào tay người da trắng. Dân da đỏ phải làm quen với nông nghiệp theo mô hình “một nông trại, một cánh đồng” và trở thành công dân như mọi người khác. “Phải diệt cái gốc da đỏ để cứu sống con người” – tại Washington người ta nhận định như thế. Nhiều phái bộ tôn giáo được thành lập khắp nơi, thổ dân da đỏ giờ chỉ còn một nhúm bị chìm vào nỗi tuyệt vọng vô bờ và trở thành tín đồ của những hội đoàn tôn giáo khác nhau.
Là kẻ gây ra sự hủy diệt của các sắc tộc bản xứ châu Mỹ, những kẻ khai phá da trắng có mang tội diệt chủng không? Ward Churchill, điều hành Phong trào da đỏ Mỹ, cho là có và còn so sánh chính sách của Mỹ đối với dân da đỏ tựa như phương pháp của bọn quốc xã. Nhưng Joelle Rostkowski nhận xét: “Danh từ diệt chủng cần phải được sử dụng một cách thận trọng. Theo định nghĩa của Liên hiệp quốc, tội diệt chủng hàm chứa mong muốn rõ rệt và nhất quyết nhắm tiêu diệt cả một dân tộc. Danh từ này đã được đưa ra sau Thế chiến thứ hai để chỉ sự tiêu diệt dân Do Thái”.
Cuộc chinh phục miền Tây không được thừa nhận chính thức như một sự diệt chủng. Các định chế quốc tế lại thích chơi chữ bằng cách dùng từ “diệt sắc tộc” (ethnocide), tức là mong muốn tiêu diệt một nền văn hóa bị xem như xưa cổ, man khai và do đó nên biến mất. Tuy nhiên các di chứng da đỏ của quá khứ đau thương đó lại quá rõ rệt và gợi nhớ đến những vết thương của các dân tộc từng nếm trải nạn diệt chủng. “Sự hung hãn của người da đỏ hiện nay tác động ngược lên chính họ. Tỷ lệ tự tử ở người da đỏ cao gấp 4 lần so với người da trắng. Ngay cả ở những người đã thành đạt, nạn tự tử vẫn rất thường thấy. Cứ mỗi năm người ta lại được biết tin về cái chết cố ý và đột ngột của một người thân” – Joelle Rostkowski cho biết.
Sau gần 1 tháng thi thố tài sắc ở nhiều hạng mục… cuối cùng nữ sinh viên 18 tuổi Tatana Kucharova, Hoa hậu Cộng hòa Czech 2006 đã vượt qua 103 thí sinh, giành được vương miện Hoa hậu thế giới 2006.
Joana Valentina Boitor, 17 tuổi hoa hậu Romania, là Á hậu thứ nhất và Sabrina Houssami, 20 tuổi, người Úc gốc Thổ Nhĩ Kỳ là Á hậu thứ hai. Hoa hậu Ghana Lamisi Mbillah, 23 tuổi, giành được danh hiệu “Người đẹp với mục tiêu tốt đẹp”.
Những danh hiệu khác đã được công bố:
Tài năng: Hoa hậu Bắc Ailen
Thiết kế trang phục: áo của Hoa hậu Croatia (áo của Hoa hậu Việt Nam cũng lọt vào Top 20)
Thể thao: Hoa hậu Canada
Trang phục áo tắm bikini: Hoa hậu Venezuela.

Người Viking tìm ra châu Mỹ trước Columbus?

Mô hình kiến trúc châu Mỹ cổ đại

Những nền văn minh đã mất ở châu Mỹ