Lữ đoàn 9 Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đổ bộ vào Chu Lai ngày 7-5-1965. Ảnh: The Ohio State University

Tượng đài chiến thắng Núi Thành

PHAN THANH HẬU

Chiến thắng Núi Thành và ý nghĩa lịch sử

27/05/2010 12:00 Sáng

Tham dự có đồng chí Hoàng Minh Thắng – Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam – Đà Nẵng (cũ) cùng lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND, các ban ngành đoàn thể, các nhà khoa học trong và ngoài tỉnh, các cựu chiến binh và các cơ quan của tỉnh Quảng Nam.
Đặc biệt, cách đây 45 năm vào đêm 25 và rạng sáng 26/5/1965, theo sự phân công của Bộ tư lệnh Quân khu 5, Đại đội 2 thuộc tiểu đoàn 70 và một phân đội đặc công V.16 đã tấn công chốt điểm của Mỹ tại đồi Núi Thành. Sau 30 phút anh dũng, ngoan cường, cán bộ, chiến sĩ của ta đã lập nên chiến công vang dội, tiêu diệt ngọn Đại đội 2 thuộc tiểu Đoàn 2, Lứ đoàn 9, Dư đoàn 3 lính thủy bộ của Mỹ. Đây là một đồn choáng váng đối với quân xâm lược Mỹ ở chiến trường Quảng Nam.
Thời gian đã lùi xa 45 năm nhưng chiến thắng Núi Thành luôn là niềm tin và vinh dự, tự hào của Đảng và nhân dân Quảng Nam. Nguyện vọng thiết tha của cán bộ, Đảng viên và nhân dân Quảng Nam mong muốn cần có một cuộc Hội thảo sâu sắc về chiến thắng Núi Thành này.
Tại hội thảo, Trung tướng Nguyễn Trung Thu cũng khẳng định: Sự kiện mỡ đầu cho phong trào đánh Mỹ của quân giải phóng miền Nam, khi Mỹ bắt đầu thực hiện chiến lược “chiến tranh cục bộ”, là trận đánh cứ điểm Núi Thành diễn ra vào đêm 25 và rạng 26/5/1965. Đây là trận đánh đầu tiên tiêu diệt gọn một đại đội Mỹ trên chiến trường miền Nam Việt Nam, đã thể hiện ý chí, quyết tâm của Đảng, toàn dân và toàn quân ta, biểu thị tinh thần quyết đánh quyết thắng với quan Mỹ. Chiến thắng Núi Thành được xem là một mốc son lịch sử khẳng định sự thất bại mang tính dây chuyền của quân đội Mỹ trong cuộc sâm lược Việt Nam.
Phát biểu tổng hợp nội dung các tham luận hội thảo “Chiến thắng Núi Thành – ý nghĩa và bài học lịch sử”, Đại tá, PGS. TS Hồ Khang cho biết: Trên chặng đường 21 năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cứu nước, dân tộc đã đi qua những năm kháng chiến đầy gian khổ, hy sinh mất mát, những chặng đường mà ở đó, mỗi tên đất, tên làng, tên núi, tên sông… đều gắn liền với những mất mát, đau thương cùng những chiếc công hào hùng, vang dội. Tỉnh Quảng Nam, Khu V là một vùng đất như thế. Nơi đây suốt năm chiến tranh, đã diễn ra cuộc đọ sức khốc liệt mang tính sống còn giữa ý chí và trí tuệ của con người Việt Nam, đất nước Việt Nam, văn hóa Việt Nam với lực lượng quân sự khổng lồ của Mỹ. Trong cuộc đụng đầu đó, tại nơi đây, Núi Thành được biết đến như là trận đánh phủ đầu quân xâm lược trên chiến trường khi giới lãnh đạo Mỹ vào miền Nam hàng chục vạn quân và leo thang đánh phá miền Bắc bằng không quân.
Sau 45 năm chiến thắng, ngày hôm nay Núi Thành đã đổi thay với 100% xã có đường ô tô đến trung tâm, nhiều tuyến đã được thâm nhập nhựa. Hơn 131 km đường giao thông liên thôn được bê tông, nâng cấp, sửa chữa tạo điều kiện đi lại thuận lợi cho người dân ở các thôn, xóm. Mạng lưới điện thắp sáng được kéo về tận từng ngõ nhà.
Với diện tích 512ha quy hoạch xây dựng Khu Kinh tế mở (KKTM) Chu Lai, công tác giải phóng mặt bằng không gặp nhiều khó khăn. Sau những nỗ lực vận động, hàng nghìn hộ dân di dời đến nơi ở mới nhường đất cho việc xây dựng KKTM. Các công trình trọng điểm như đường Kỳ Hà – Chu Lai, nhà ga hàng không, nạo vét luồng cảng Kỳ Hà… nhanh chóng được xây dựng.
Đặc biệt, Khu liên hợp sản xuất và lắp ráp ô tô Trường Hải – Chu Lai hằng năm cho ra thị trường hàng chục nghìn ô tô các loại. Với nguồn vốn lên đến 1.500 tỷ đồng, Nhà máy Kính nổi Chu Lai cũng là dự án lớn tạo động lực phát triển KKTM.
45 năm nhìn lại chiến thắng Núi Thành, không đơn giản chỉ là hoài niệm về một thời trận mạc, mà hơn thế, để từ đó, suy nghĩ đầy đủ và sâu sắc hơn những nhân tố đã tạo ra và nhân lên sức mạnh đánh bại quân xâm lược và đưa Núi Thành chiến thắng đầy vang dội.

Chiến thắng Núi Thành thể hiện sự đúng đắn của đường lối chiến tranh nhân dân

Dân trí Tối 25/5, tỉnh Quảng Nam đã long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 50 năm chiến thắng Núi Thành (26/5/1965 – 26/5/2015). Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự lễ và có bài phát biểu nhân dịp này.

Những ngày này, tại tỉnh Quảng Nam, các hoạt động kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Núi Thành (26-5-1965/26-5-2015) diễn ra rất tưng bừng, tôi lại nghĩ và nhớ đến hành trình mình đã viết về Tiểu đoàn 70, đơn vị trực tiếp chiến đấu trong trận đánh Núi Thành năm xưa.
Có một điều thú vị là trong các lần gặp mặt truyền thống cựu chiến binh (CCB) Tiểu đoàn 70 (Bộ CHQS Quảng Nam), tôi đều được ban liên lạc mời dự, có chú còn yêu mến gọi tôi là thành viên dự bị của Tiểu đoàn. Duyên may để tôi thân thiết với các CCB Tiểu đoàn bắt nguồn từ một cuốn sử…
Năm 2010, kỷ niệm 45 năm Chiến thắng Núi Thành. Tôi đọc cuốn sử về chiến thắng Núi Thành và không thỏa mãn khi thấy chỉ có đôi dòng về dũng sĩ Trần Ngọc Ảnh, người đã lấy quả lựu đạn chày đập tên Mỹ to lớn cứu Đại đội trưởng Võ Thành Năm trong đêm 25-5 rạng sáng ngày 26 ấy. Người CCB ấy hiện giờ ở đâu? Sau đó, qua Bộ CHQS thành phố Đà Nẵng, tôi tìm đến đường Dương Đình Nghệ, quận Sơn Trà. Câu chuyện “Người dũng sĩ Núi Thành năm xưa” đã miêu tả tỉ mỉ bối cảnh và thời điểm hành động dũng cảm của Trần Ngọc Ảnh. Ông nhớ lại: “Tôi và hai chiến sĩ được cử đi trinh sát 3 đêm liền. Địch chủ yếu ở công sự, đào nông ven các mỏm đồi, riêng ban chỉ huy địch đóng ở mỏm đồi 50 có cả điện đài. Đó là 0 giờ 30 phút ngày 26-5-1965. Tôi ném quả thủ pháo đầu tiên nặng cỡ một cân vào công sự phát hỏa trận đánh. Địch đang ngủ say nên hoàn toàn bất ngờ. Với mục tiêu là chiếm nhanh nhất sở chỉ huy địch, nên tôi băng lên phía trước, vừa đi vừa đánh dọn đường. Bỗng tôi nghe một tiếng động mạnh phía sau. Quay lại thì thấy một tên Mỹ cao to đang vật lộn với Đại đội trưởng Võ Thành Năm để giành khẩu súng ngắn trên tay anh. Khi đó nếu ném lựu đạn hay bắn đều rất nguy hiểm cho đồng đội. Tôi khựng lại trong tích tắc, rồi cũng rất nhanh lao đến, dùng quả lựu đạn nện vào đầu tên Mỹ, nó choáng váng, ngã lăn ra. Anh Năm ngay lập tức thoát ra”. Ông Ảnh không nghĩ rằng, chính hành động kịp thời ấy đã cứu đại đội trưởng của mình và giúp cho trận đánh diễn ra “đúng kế hoạch”.

Các CCB Tiểu đoàn 70 trở lại Núi Thành.

Cũng tình cờ, tôi biết trong kho tư liệu bảo tàng Hồ Chí Minh, chi nhánh Quân khu 5 đang lưu giữ lá cờ gốc của Mặt trận dân tộc Giải phóng miền nam Việt Nam tặng Tiểu đoàn 70 với dòng chữ “Núi Thành oanh liệt, quyết chiến lập công”. Đây là quà tặng dành cho Tiểu đoàn sau chiến công ngày 26-5-1965, tiêu diệt gọn Đại đội 2 thuộc Tiểu đoàn 2, Lữ đoàn 9, Sư đoàn 3 lính thủy đánh bộ Mỹ; khẳng định với thế giới là Việt Nam dám đánh Mỹ và đánh thắng Mỹ. Lá cờ này đã bị cháy sém nhiều chỗ và thủng do nhiều vết đạn. Sau khi bài viết “Hành trình lá cờ trận Núi Thành” của tôi ra đời, cuộc hội ngộ của các CCB Tiểu đoàn xung quanh lá cờ đã diễn ra thật cảm động. Tại đây, trước những người đồng đội, CCB Nguyễn Văn Tá mắt đẫm lệ kể lại trận ném bom ác liệt của kẻ thù làm cháy sém chiếc cờ trong ba lô; về đồng đội của ông thà hy sinh chứ không để bị mất đi lá cờ thiêng. Sau này anh Tá còn kể tôi nghe về “Kỷ niệm mối tình đầu” của mình với một cô y tá Tiểu đoàn. Bài được đăng trên nguyệt san Sự kiện và nhân chứng của Báo Quân đội nhân dân. Tôi còn gắn bó với các CCB và đoàn làm phim khi trở lại mỏm đồi 50. Một ngày từ sáng sớm đến tối mịt trở lại chiến trường xưa, thăm làng quê Kỳ Thạnh, nơi Tiểu đoàn ra đời, lội núi ròng rã, sống cùng ký ức của các CCB, tôi tiếp tục có: “Trở lại Núi Thành” trên báo Quân đội nhân dân với những bức ảnh thật sống động.

Tôi không nghĩ các bài báo tôi viết về CCB Trần Ngọc Ảnh và Tiểu đoàn 70 lại có sức lan tỏa nhiều đến thế. Năm 2012, Quân khu 5 tổ chức tập huấn chiến dịch cho hơn 300 cán bộ chủ trì. Chiến lệ Núi Thành được Ban tổ chức chọn lựa đầu tiên để lớp tham quan, học tập. Tôi một mặt vừa giới thiệu cho các anh trong ban tổ chức tìm nhà CCB Trần Ngọc Ảnh, mặt khác liên hệ với Bộ Tham mưu Quân khu 5 để đoàn của Đài PTTH Quảng Nam vào tác nghiệp, bổ sung nguồn tư liệu hấp dẫn này cho bộ phim về Núi Thành. Hôm đó, trước hàng trăm sĩ quan cao cấp, giữa ngọn đồi lộng gió, CCB Trần Ngọc Ảnh như được tiếp lửa, kể lại trận đánh thật chi tiết và hùng hồn. Mọi người thêm cảm phục người dũng sĩ và các thế hệ đi trước đã làm nên một Núi Thành lừng lẫy. Nó cũng là tư liệu sống động để tôi viết “Nóng từ sa bàn” được đăng ngay sau đó.

Các CCB bên lá cờ Mặt trận dân tộc Giải phóng miền Nam tặng cho Tiểu đoàn.

Rồi một hôm, các CCB cho tôi xem cuốn “Vượt sông” viết về Tiểu đoàn 70. Tôi dừng rất lâu trước trang sách viết về Đại đội trưởng Đại đội 2 Lê Công Minh dũng cảm và tài hoa. Tôi tìm đến nhà Đại tá Lê Công Thạnh, nguyên Phó Chỉ huy trưởng về Chính trị, Bộ CHQS tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng (cũ). Người anh trai tuổi trên 80 đã rơm rớm nước mắt và giọng lạc đi khi kể cho tôi nghe về ba người em trai đã hy sinh của mình. Ông nói rằng, đã 50 năm trôi qua, ông chưa một ngày nào vơi thương nhớ các em. Bài báo của tôi “Nhà có ba người đi B” trên nguyệt san Sự kiện và nhân chứng càng làm cho ông tự hào về gia đình mình, tạo thêm nguồn vui sống của tuổi già. Từ bài báo, ông coi tôi như con cháu ruột thịt và giúp tôi rất nhiều trong cung cấp tư liệu để viết các bài về chiến tranh…

Cũng từ đó, trong các lần gặp mặt truyền thống CCB Tiểu đoàn 70 (Bộ CHQS Quảng Nam), tôi đều được ban liên lạc mời cho bằng được. Các CCB Tiểu đoàn 70 nói rằng, những bài báo của tôi là nguồn động viên rất lớn đối với họ. Có người thắc mắc vì sao tôi lại gắn bó với họ đến thế dù không hề có người thân trong đội hình đơn vị. Tôi đã thưa với các CCB rằng, quá khứ hào hùng của các thế hệ cha anh đi trước là nguồn tư liệu hấp dẫn mà nhà báo chúng tôi phải có trách nhiệm tuyên truyền thật sâu rộng để góp phần giáo dục thế hệ trẻ.

Bài và ảnh: HỒNG VÂN