Nhà hình thang, nhà siêu mỏng, siêu méo, cùng một mặt đường nhưng 3 ngôi nhà quay 3 hướng… là những điều khó hiểu về kiến trúc đô thị. Thế nhưng, những hình ảnh này có thể dễ dàng bắt gặp trên nhiều con đường ở Hà Nội.

Chỉ cần điểm qua những thông tin đã được công khai, có thể dễ dàng nhận ra hàng nghìn tỷ ngân sách đang được sử dụng sai mục đích, sai chức năng bởi những dự án mà không ai có thể lý giải được tính thiết yếu của nó. Tình trạng đầu tư công lãng phí từ lâu không còn là câu chuyện mới, thế nhưng nó vẫn luôn tiếp diễn hàng ngày, hàng giờ từ cấp trung ương tới địa phương.

Dự án Bảo tàng Lịch sử quốc gia hơn 11.000 tỷ đồng

Đây là dự án được Bộ Xây dựng đưa ra vào khoảng tháng 9/2012 và được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định phê duyệt vào ngày 19/12/2006 – tính đến lúc này đã 11 năm trôi qua. Thế nhưng cho tới tận lúc này, dự án Bảo tàng Lịch sử quốc gia vẫn luôn là đề tài nóng.

Thậm chí ngay cả khi dự án này vẫn chưa khởi công thì các ý kiến phản đối vẫn không ngừng được đưa ra. Tính theo kế hoạch, thì dự án Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đã bị trễ gần 3 năm tính từ thời điểm dự kiến khởi công tháng 11/2012.

Vậy, sự bất hợp lý của dự án này nằm ở đâu?

Tốn kém và lãng phí là ý kiến chung mà nhiều chuyên gia và người dân đưa ra. Tổng mức đầu tư dự án Bảo tàng Lịch sử quốc gia lên đến 11.277 tỷ đồng, chưa bao gồm chi phí dự án thành phần đầu tư xây dựng nội dung và hình thức trưng bày. Toà nhà chính rộng hơn 20.400 m2, chưa kể khu tưởng niệm danh nhân; khu trưng bày ngoài trời trưng bày những hiện vật lớn; tái tạo không gian lịch sử; không gian văn hóa, kiến trúc đặc sắc và hạng mục kỹ thuật phụ trợ, cây xanh và cảnh quan…

Chúng ta đã có quá nhiều bảo tàng – là ý kiến mà TS Vũ Thế Long (nguyên cán bộ viện Khảo cổ học Việt Nam) trao đổi trên tờ Kiến Thức cho hay. “Có những bảo tàng đầu tư hàng nghìn tỷ đồng như Bảo tàng Hà Nội chẳng hạn, nhưng xây dựng xong rồi bỏ không, chẳng có hiện vật để mà trưng bày. Đó là sự tốn kém và rất lãng phí”, ông Long nói.

“Xây bảo tàng là để lưu giữ lại những hiện vật của lịch sử. Thế nhưng nên xây dựng như thế nào, vào thời điểm nào lại là chuyện khác. Giữa lúc kinh tế đang khó khăn như hiện nay mà lại triển khai dự án xây dựng bảo tàng theo tôi là không nên, còn nhiều việc khác cần làm hơn”, ông Long cho biết thêm.

GS Nguyễn Văn Huy (nguyên giám đốc Bảo tàng Dân tộc học) là ủy viên hội đồng tư vấn khoa học cho ban quản lý xây dựng Bảo tàng Lịch sử quốc gia. Tuy nhiên, chính ông cũng phải đặt ra câu hỏi, nếu xây mới bảo tàng này, thì hai bảo tàng cũ (Bảo tàng Lịch sử quốc gia do Bảo tàng Cách Mạng và Bảo tàng Lịch sử sáp nhập lại) sẽ dùng để làm gì?

Nhà sử học Lê Văn Lan phát biểu trên Kiến Thức “không cần phải tốn kém đến hàng chục nghìn tỷ đồng như dự án xây dựng bảo tàng nói trên”, mà việc cần làm là làm sao cho không còn cảnh hàng nghìn thí sinh bị điểm “0” môn Lịch sử.

Trong khi đó, người đọc đưa ra nhiều ý kiến thực tế, như cần cải thiện chất lượng bệnh viện, trường học, đầu tư kinh tế hiệu quả thay vì khai thác tài nguyên thô như hiện tại, hay thậm chí là duy tu các di tích một cách đúng đắn thay vì lại xây cơ sở để trưng bày hiện vật.

“Các công trình phúc lợi công cộng phục vụ thiết thực người dân, nhất là các bệnh viện và trường học đang rất cần vốn, lẽ nào dự án Bảo tàng Lịch sử quốc gia cần hơn?”, ý kiến của bạn đọc Bùi Hiển.

“Với thực trạng kinh tế như hiện nay, có cần thiết phải xây không? Và hiệu quả nó mang lại có như bảo tàng Hà Nội không? Tiền xây dựng bảo tàng là tiền của chúng tôi, những công dân Việt Nam. Chúng tôi có quyền biết hiệu quả nó mang lại”, bạn đọc Nguyễn Xuân Bằng bình luận.

Ngoài ra, nhiều người tỏ ra hoài nghi về con số 11.277 tỷ dự kiến. Con số tài chính khi hoàn thành sẽ là bao nhiêu? Chất lượng công trình như thế nào? Tham nhũng, thất thoát sẽ được kiểm soát ra sao?…

Mặc dù đã trễ hạn khởi công dự kiến gần 3 năm, hiện vẫn chưa có bất cứ câu trả lời chính thức nào về dự án từ các Bộ liên quan. Thực tế, cho đến khi chưa có tuyên bố hủy dự án, thì mọi người vẫn chưa thể an tâm vì việc chính thức xây dựng có thể được nhà nước âm thầm thực hiện vào bất cứ lúc nào.

Hà Tĩnh: Văn Miếu gần 80 tỷ đồng – xây nhưng chưa biết thờ ai

Có tổng kinh phí dự tính tại thời điểm phê duyệt là 72 tỷ đồng, hiện công trình đã tiêu tốn hết 20 tỷ vốn đầu tư, thế nhưng cho đến nay địa phương đang … đi tìm thần linh để thờ.

Báo Dân Trí cho hay, công trình nằm trên cánh đồng Đông Lỗ, phường Thạch Linh (TP Hà Tĩnh), có tổng diện tích 1,67 ha. Một số hạng mục đầu tiên của công trình được triển khai vào giữa tháng 12/2014. Hạng mục then chốt của Văn Miếu là nhà đại bái, hiện tại mới được đổ móng trên diện tích đất 300 m2, dự kiến nhà chủ yếu được dựng bằng gỗ lim, kinh phí xây nhà ước tính khoảng 14 tỷ đồng.

Dự án này có tên là “Phục hồi và phát huy giá trị di tích Văn Miếu Hà Tĩnh” nhằm phục hồi lại quần thể Văn Miếu cũ – trên thực tế là phá bỏ và xây dựng mới toàn bộ.

Trưởng ban quản lý công trình xây dựng cơ bản TP Hà Tĩnh – ông Phạm Tiến Sinh cho biết, công trình được xây dựng từ ngân sách tỉnh và kêu gọi đóng góp xã hội hóa. Chưa rõ nguốn vốn xã hội hóa là từ các nguồn nào, và ngân sách tỉnh chi cho dự án đã cân đối với các khoản đầu tư cho công trình đường xá, trường học… của tỉnh hay chưa, song hiện 20 tỷ vốn ban đầu đã sử dụng hết. Hiện công trường đang phủ bạt… chờ đầu tư.

Ông Sinh cũng cho hay, công trình xây dựng nhằm phục vụ tín ngưỡng văn hóa cho nhân dân trong tỉnh, nhưng việc thờ ai thì… chưa có câu trả lời.

Vĩnh Phúc: 300 tỷ đồng tiền thuế xây Văn Miếu

Đây là công trình 100% tiền ngân sách của tỉnh, tức là lấy từ tiền đóng thuế của người dân. Tuy nhiên, ông Kim Văn Ngoan Quýnh, Phó giám đốc Sở VH-TT-DL Vĩnh Phúc cho rằng không cần lấy ý kiến người dân. Vì “dân có ai biết đâu mà lấy ý kiến”, ông Ngoan cho hay.

Đáng chú ý là công trình này được xây dựng từ năm 2011-6/2015, thời kỳ khủng hoảng kinh tế với nhiều công trình dân sinh, xã hội khác vẫn đang bị trì hoãn vì thiếu kinh phí.

Trên thực tế, đời sống người dân Vĩnh Phúc còn nhiều khó khăn. Tính riêng tại xã Phúc Yên, Phòng LĐ-TB&XH thị xã Phúc Yên cho hay, trong 6 tháng đầu năm 2015, đã chứng nhận thêm 506 hộ nghèo, và đề nghị công nhận 401 hộ là hộ cận nghèo – tức tổng cộng gần 1.000 hộ.

Trong khi tỉnh đầu tư 300 tỷ xây văn miếu không thiết thực với người dân thì tại Vĩnh Phúc, rất nhiều công trình xuống cấp trầm trọng lại không được quan tâm sửa chữa, có thể gây tai nạn bất kỳ lúc nào.

Ví dụ, cầu Trắng là cây cầu lưu thông chủ yếu của người dân xã Phú Xuân, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc có tuổi đời khoảng 30 năm, đang có nguy cơ sập bất cứ lúc nào  với hàng trăm lượt xe ôtô qua lại mỗi ngày.

Một bên thành cầu đã mất lan can, trọng tải cho phép là 5 -7 tấn, tuy nhiên đến hiện tại thì không ai biết sức chịu đựng thực sự của cây cầu này là bao nhiêu.

Tháng 4 trước đó, một bể bơi tự tạo tại tại thôn Cung Thượng (xã Bình Định, huyện Yên Lạc, Vĩnh Phúc) bất ngờ đổ sập tường khiến khoảng 20 em học sinh trường tiểu học Kim Ngọc gặp nạn. Vụ tai nạn khiến em T.V.T (đang học lớp 4 trường tiểu học Kim Ngọc) tử vong, nhiều em khác bị thương.

Nguyên nhân vụ việc được cho là do nền đất yếu (nền ao cũ) và do chất lượng thi công của thợ xây trong thôn. Tuy nhiên, nhìn sâu hơn, nếu kinh phí 300 tỷ tiền thuế nói trên được đầu tư để xây dựng những công trình công như cầu đường, bể bơi công cộng… đạt chất lượng thì sẽ không có vụ tai nạn đáng tiếc như đã xảy ra với em T.

Hà Nội: Huyện “vung tay” hơn 100 tỷ xây nhà hát

Nằm trong khu Trung tâm Văn hóa-Thể thao của huyện tại thị trấn Phùng, Nhà hát huyện Đan Phượng có diện tích sàn xây dựng lên tới hàng ngàn m2 (tổng diện tích sàn trên 7.000 m2, diện tích sử dụng đất hơn 10.500 m2) với nhiều thiết bị nhập khẩu đắt tiền. Tổng kinh phí đầu tư từ ngân sách dự kiến lên tới trên 117, 41 tỷ đồng.

Đến đầu tháng 2 công trình đã cơ bản hoàn thiện phần xây lắp thô phía ngoài, nhưng đang bị dừng do “vi phạm quy định về đầu tư xây dựng cơ bản, sử dụng vốn ngân sách”, theo báo Tiền phong đưa tin.

Cụ thể, dự án do UBND huyện Đan Phượng làm chủ đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách, nhưng huyện phê duyệt dự án ngay cả khi chưa có nguồn vốn bố trí, không thực hiện quy trình thẩm định vốn; phê duyệt dự toán công trình mà không thực hiện quy trình thẩm định giá thiết bị; dự án không cấp bách nhưng huyện đã cho phép nhà thầu ứng vốn thi công…

Khi được hỏi về nguồn vốn đầu tư xây dựng, ông Nguyễn Văn Đức – Phó Chủ tịch UBND huyện Đan Phượng cho biết, nguồn vốn dự án được triển khai bằng ngân sách huyện trích từ đấu giá đất và nguồn thu ngân sách. Và hiện tại, do trúng thời điểm thị trường bất động sản trầm lắng nên dự toán thu chưa chính xác, công trình không đảm bảo về vốn – ông Đức cho hay, theo Infornet.

Tuy nhiên, Đan Phượng chỉ là một huyện nhỏ và nghèo của Hà Nội, vị trí cách xa trung tâm thành phố, cơ sở dịch vụ không có. Do đó, câu hỏi về việc đổ hơn 100 tỷ để xây nhà hát, trong khi hoàn toàn chưa biết sẽ phục vụ cho những hoạt động nghệ thuật nào để thu vốn là gần như không có câu trả lời.

Cách nhà hát 117 tỷ không xa là nhà Văn hóa thôn 4 xã Trung Châu A – một căn nhà cấp 4 đang xuống cấp sau 24 năm tồn tại. Đây mới là địa điểm sinh hoạt chung của người dân trong thôn, thay vì nhà hát lớn với kinh phí tiền tỷ, mà không biết người dân nghèo khi nào mới có đủ tiền mua vé để vào xem, nếu như công trình này có thể đi vào hoạt động.

Vì sao biết vô lý vẫn duyệt, vẫn làm?

Việc đầu tư công với số vốn đầu tư hàng nghìn tỷ, trong đó, nhiều công trình được cho là vô lý, không cần thiết. Thế nhưng, những đề án tiền tỷ kể trên lại giải quyết được vấn đề lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân, đồng thời khiến GDP địa phương, quốc gia tăng %.

Trên thực tế, trong vòng 10 năm, từ 2004-2014, bình quân nợ công trên đầu người Việt Nam tăng gấp 5 lần, và tổng nợ đã tăng gấp 5,75 lần (từ 19,3 tỷ USD tăng lên 111 tỷ USD).

Vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước là tiền dân đóng thuế, ngay cả núp dưới hình thức vốn xã hội hóa cũng chỉ là một cách hợp lý hóa số tiền mà các tổ chức xã hội đóng góp. Do đó, người dân là đối tượng bị thiệt hại. Đây là thiệt hại kép, khi nguồn tiền công không được đầu tư vào các công trình xã hội, đầu tư kinh tế, chi vào quỹ bảo hiểm, tăng lương tối thiểu, trồng rừng tránh thiên tai… mà ngược lại, một phần rơi vào những túi không đáy, một phần nằm chết trong các công trình không có giá trị sử dụng. Thậm chí hơn thế, ngay từ bây giờ, số nợ vô hình trên đầu mỗi người đang đang lớn lên từng ngày, vì con số nợ công vẫn đang tiếp tục tăng lên do tình trạng tham nhũng, đầu tư công lãng phí… như trên.

Phan A tổng hợp

Các huyện miền núi tỉnh Quảng Bình luôn phải sống trong tăm tối vì chưa có điện, điều mong ước của người dân nơi dây là có được điện thắp sáng. Thế nhưng việc thực diện dự án chồng lên dự án khiến cho 14 triệu đô la tài trợ từ vốn ODA của Hàn Quốc có nguy cơ thành phế liệu.

Câu chuyện thầy cô giáo dùng đèn pin soạn giáo án

Mặc dù Việt Nam đã xuất khẩu được điện, nhưng thật là nghịch lý khi mà nhiều nơi các thầy cô giáo phải dùng đèn pin soạn giáo án.

Tại xã miền núi Tân Trạch và Thượng Trạch, thuộc huyện Bố Trạch (Quảng Bình), để đưa được chữ đến cho trẻ em nơi đây, các thầy cô giáo phải dùng đèn pin soạn giáo án. Cuộc sống người dân sống trong cảnh tăm tối, không tiếp xúc được với ánh sáng văn minh bên ngoài.

Chỉ có 5, 6 hộ nơi đây có để tiền để mua bình ắc quy hay đèn dầu để thắp sáng, còn lại cứ tối đến người dân phải dùng củi để đốt sáng.

Cô Trần Thị Kim Triều, Hiệu trưởng Trường Mầm non Tân – Thượng Trạch chia sẻ với báo Đời Sống Pháp Luật rằng: Trước mỗi ngày đứng lớp, các cô giáo phải dậy rất sớm đi bộ xuống suối gánh nước lên trường để sinh hoạt. Sau đó, họ mới mở cửa đón các cháu tới trường. ‘Không có điện dẫn theo đó là rất nhiều hệ lụy khác, đơn cử như nguồn nước lấy từ khe suối lên, có rất nhiều hàm lượng vôi trong nước, lại không xử lý (lọc) sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, dễ mắc các bệnh liên quan đến thận, da liễu, thậm chí là phụ khoa’.

Cuộc sống nghèo khổ, tăm tối, người dân nơi đây chỉ ước mong có điện để cuộc sống bớt cơ cực.

Dự án điện mặt trời

Ngày 26/11/2011, UBND tỉnh đã phê duyệt dự án đầu tư tại Quyết định số 3079/QĐ-UBND với tổng mức đầu tư 13,783 triệu USD. Đây là dự án cung cấp điện bằng năng lượng mặt trời sử dụng từ vốn ưu đãi ODA của Hàn Quốc.

Đây được xem là dự án năng lượng điện mặt trời lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam, đi qua địa bàn 8 xã của 4 huyện

Đến năm 2012, sau khi tiến hành chấm thầu xong, nhưng truyền thông báo chí đã phát hiện các sai phạm trong quá trình đấu thầu, nên UBND Tỉnh phải dừng dự án để đấu thầu lại, khiến dự án bị chậm một năm so với kế hoạch.

Kết quả đấu thầu lần hai giảm được 2 triệu USD so với lần đấu thầu trước, thế nhưng không một ai bị kiểm điểm hay quy trách nhiệm, giám đốc dự án về hưu và được xem như là “hạ cánh an toàn”.

Sau khi đấu thầu lại, ngày 19/01/2015 Ban Quản lý dự án đã ký hợp đồng với nhà thầu triển khai thực hiện dự án này.

Dự án điện lưới quốc gia

Theo ông Nguyễn Hữu Hoài, Chủ tịch tỉnh Quảng Bình thì dự án điện sử dụng bằng pin mặt trời này chỉ đủ điện cho sinh hoạt gia đình, nhưng không đủ điện cho sản xuất. Trước tình hình phát triển kinh tế xã hội, rất nhiều dự án nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp nên nhu cầu điện cho sản xuất sẽ tăng.

Từ đó UBND tỉnh Quảng Bình đã ra văn bản gửi Thủ Tướng cùng các Bộ liên quan xin được cấp điện theo chương trình cấp điện nông thôn và đã được đồng ý.

Ngày 16/10/2014 UBND tỉnh Quảng Bình đã ra quyết định số 2908 về việc thực hiện Dự án đầu tư xây dựng công trình cấp điện nông thôn từ lưới điện quốc gia tỉnh Quảng Bình, với chi phí đầu tư là 368 tỷ đồng lấy từ ngân sách Trung ương.

Xem lại các trình đấu thầu dự án điện lưới, các chuyên gia cũng phát hiện những bất thường: Đó là chủ đầu tư đã chia nhỏ gói thầu để chỉ định thầu mà không đấu thầu, khiến cho các nhà thầu có năng lực thực hiện dự án không được tham gia.

Ông Nguyễn Hữu Hoài đã vội vã ký phê duyệt Dự án điện lưới mà không có báo cáo tác động môi trường, trong khi có một tuyến đường dây đi qua vùng rừng đặc dụng và Di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha – Kẻ Bàng, điều này đã vi phạm Nghị định số 29.

Chính vì không có báo cáo môi trường này mà việc kéo điện lưới đã qua khu Phong nha – Kẻ bàng sẽ vi phạm Hiệp ước năm 1972 về bảo vệ Di sản thiên nhiên thế giới của UNESCO.

Dự án chồng dự án

Vậy là tỉnh Quảng Bình đã thực hiện hai dự án về điện: Đó là dự án điện mặt trời và dự án điện lưới quốc gia. Nhưng ông Hoài khẳng định rằng dù thực hiện cùng lúc 2 dự án này nhưng không gây chồng chéo lên nhau, do dự án điện mặt trời phục vụ sinh hoạt gia đình; còn dự án điện lưới quốc gia chỉ tập trung cho các dự án sản xuất.

Thế nhưng các chuyên gia lại nhận định rằng hai dự án này thực tế vẫn chồng lên nhau, do mạng lưới điện vẫn đi qua các nơi đã có điện mặt trời, nhưng chỉ để phụ vụ sản xuất mà không phục vụ sinh hoạt gia đình, điều này gây lãng phí.

Việc thực hiện dự án chồng dự án này khiến nguy cơ 14 triệu đô la cho dự án điện mặt trời thành phế liệu. Một chuyên gia trong ngành điện xin được giấu tên cho báo Tiền Phong biết: Theo quyết định phê duyệt 2908 của UBND tỉnh, thì cả hai dự án điện mặt trời và điện lưới ở hai xã Tân Trạch, Thượng Trạch sẽ về đích cùng lúc là cuối năm 2015, thậm chí điện lưới sẽ về đích trước. Toàn bộ thiết bị điện mặt trời ở hai xã này, chiếm gần 50% vốn của dự án, khoảng 7 triệu USD rất có thể sẽ không có được một ngày phát điện phục vụ người dân mà phải bỏ vào kho làm vật tư thay thế. Số còn lại sẽ được tháo dỡ vào năm 2020 khi giai đoạn hai của dự án điện lưới hoàn tất. Với hệ thống điện lưới gần như phủ kín địa bàn Quảng Bình, còn được mấy nơi sử dụng điện mặt trời? Với tuổi thọ 20 năm đối với pin mặt trời, mấy trăm năm sau mới thay thế hết số thiết bị được tháo dỡ ra, và đương nhiên đống thiết bị giá 14 triệu USD sẽ thành phế liệu.

Cũng theo vị này, đáng ra Quảng Bình phải báo cáo ngay với Bộ Công thương và Chính phủ về việc Dự án chồng dự án để có phương án giải quyết. Hoặc, cắt phần vốn của điện lưới chồng lên điện mặt trời, hoặc dừng dự án điện mặt trời hay chuyển cho địa phương khác để tránh lãng phí. Để duy trì Ban quản lý Dự án cung cấp điện bằng năng lượng mặt trời, riêng tiền lương phải chi 1,3 tỷ đồng/năm.

Ngọn Hải Đăng

Tỉnh ủy Sơn La đang trình phương án mẫu phác thảo tượng đài bước 1 để xin ý kiến Hội đồng nghệ thuật, theo Infonet đưa tin.

Chiều ngày 5/9, Ban chỉ đạo 2156 tỉnh Sơn La đã họp tiếp tục triển khai một số nội dung liên quan đến Đề án xây dựng quảng trường Tây Bắc.

Theo đề án, vị trí dựng tượng được quyết định tại phường: Tô Hiệu, Chiềng Cơi và Quyết Thắng, TP Sơn La (thuộc quy hoạch lô số 01, số 02 khu đô thị mới gắn với dự án thoát lũ suối Nậm La, TP Sơn La).

Buổi họp cho biết, từ đầu tháng 10/2015, tỉnh sẽ thực hiện trưng bày, xin ý kiến tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, nghệ sỹ, trí thức, cán bộ công chức viên chức, hội viên và nhân dân về mẫu phác thảo “Tượng đài Hồ chủ tịch với đồng bào các dân tộc Tây Bắc”.

Tổng thể, công trình dự kiến gồm quảng trường (diện tích khoảng 3ha), nhóm “tượng đài Hồ chủ tịch với đồng bào các dân tộc Tây Bắc” gắn với lễ đài (khoảng 0,27 ha), đài tưởng niệm (0,29 ha), bảo tàng tổng hợp (1ha). Ngoài ra là các hạng mục khác như đường giao thông nội bộ trong khu vực quảng trường; đồi cảnh quan (2,1 ha), vườn hoa hai bên sân quảng trường (2,24 ha)…

Dự kiến tổng mức đầu tư khoảng 1.400 tỷ đồng, trong đó, hạng mục tượng đài khoảng 200 tỷ đồng.

Dự kiến trung tuần tháng 9/2015, tỉnh ủy sẽ báo cáo để HĐND tỉnh phê duyệt dự án. Báo cáo đề xuất đầu tư cũng đang được tỉnh hoàn thiện để đưa lên Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính.

Nói về quyết định tiếp tục thực hiện đề án công trình, mặc dù trước đó bị dư luận phản đối mạnh mẽ, tỉnh ủy Sơn La khẳng định, “Tượng đài Hồ chủ tịch với đồng bào các dân tộc Tây Bắc gắn với Quảng trường Tây Bắc” là công trình mang ý nghĩa chính trị, văn hóa và xã hội vô cùng to lớn, là công trình thể hiện tinh thần, tỉnh cảm của chính quyền và nhân dân Tây Bắc nói chung, của tỉnh Sơn La nói riêng”.

Người dân Sơn La và dư luận nói gì về đề án?

Đầu tháng 8/2015, thầy Tòng Văn Dịn, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Sam Kha, Huyện Sốp Cộp, Sơn La, cho biết trên BBC Tiếng Việt rằng so với công trình trên, người dân địa phương đang cần những thứ khác.

“Khoảng 70% các em học sinh là từ gia đình thuộc diện nghèo, tức thu nhập dưới 400 nghìn/người/ tháng”, thầy nói.

 “Có năm trường được xây một cái nhà hai tầng được 2,3 tỷ, nhưng có khi 5 năm liền không được gì.”

“Sách giáo khoa thì trước kia được cấp hoàn toàn, sau nghị định 49 về thì vận động học sinh mua rất khó vì gia đình không tự giác mua, các em học sinh thiếu sách giáo khoa từ 30 tới 40%.”

“… nhiều em cả năm chỉ mặc một bộ. Thầy cô giáo đôn đốc cũng không được vì họ không có điều kiện. Những ngày trời nắng mới giặt được, còn trời mưa thì đành chịu”.

Xem thêm:

“Tôi thấy những người sống quanh mình có cái nguyện vọng dựng tượng ngàn tỷ đâu. Không hiểu báo đài họ moi đâu ra cái nguyện vọng đấy cơ chứ?”, bà Nguyễn Thị Phương, một người dân sống ở thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn, Sơn La, nói với PV BBC Tiếng Việt khi được hỏi về thông tin dựng tượng nghìn tỷ tại tỉnh.

Bà Trần Mai Dung, một người buôn bán ở thành phố Sơn La, cho hay: “…con số khổng lồ quá, tiền ấy người nghèo ao ước mà không có…”

“Việc xây dựng tượng đài tôi cũng chưa đồng thuận vì số tiền bỏ ra là quá lớn, mặc dù nhiều nơi ở Sơn La người dân vẫn quá nghèo. Riêng với chúng tôi là những hộ dân nằm trong phạm vi ảnh hưởng, khi dự án triển khai chúng tôi sẽ đi đâu, làm ăn thế nào?”, Bà Cao Thị Hòa (60 tuổi, tổ 4, phường Tô Hiệu), chủ cửa hàng kinh doanh đồ tiêu dùng trên đường Điện Biên, nói trên báo Tiền Phong.

Độc giả Hoàng Lan, ngày 24/8 cho biết: “Theo các số liệu thống kê chính thức thì tỉ lệ hộ nghèo ở Sơn La là 28,69% và cận nghèo 10,53%. Do vậy Sơn La nên ưu tiên học tập các tỉnh bạn trong việc xóa đói giảm nghèo cho nhân dân thì hợp lý hơn”.

Độc giả Thanh Tâm, ngày 6/8 nhận định: “Tượng đài làm gì tới những 200 tỉ lận? Giá thị trường bây giờ khi đúc tượng đồng loại tốt nhất, 1 tấn đồng giá khoảng $8,000 USD= 176 triệu, tính mỗi mét cao của một bức tượng trung bình là một tấn đồng. Tượng đồng dự tính cao 8 mét sẽ tốn 8 tấn đồng ($8000 x 8 ) là $64,000= 1tỷ 408 triệu đồng, tiền đồng và tiền công thiết kế nghệ thuật cho một tượng đồng tính tối đa là $500,000 = 11 tỷ. Như vậy tượng đồng ở Sơn La trị giá khoảng $564,000 USD tương đương 12 tỷ 408 triệu đồng. Tính già lên nữa cũng chỉ 20 tỷ thôi. Mấy ông ấy đúc tượng vàng hay sao vậy. Hay là tính tiền huê hồng, tiền lót tay, tiền trung gian, tiền quà, tiền bôi trơn, tiền …”

“Tôi là người dân Gia Lai đây. Nghe Gia Lai chia sẻ kinh nghiệm mà đau lòng quá. 12 ha. Xin thưa trên giấy tờ không biết sao chứ Quảng trường Đại Đoàn Kết chỉ chừng 5 ha là cùng. Làm xong cũng chẳng khác công viên Lý Tự Trọng cũ và khu vui chơi Hoa Lư xưa kia là bao. Người dân tới đây chỉ để tập thể dục, có gì đâu mà du lịch? Có dịp chương trình ca nhạc gì thì sắp xếp kiểu gì mà chẳng bao giờ nhìn được cái sân khấu. Nói chung mong tỉnh bạn đừng lặp lại sai lầm như tỉnh tôi thì đúng hơn”, độc giả Vũ Văn Tuyền, ngày 22/8, cho hay.

Độc giả Võ Tá Luân, ngày 6/8, đưa ra so sánh: “Từ năm 2011 – 2015, Singapore đã chi hơn 16 tỉ USD cho các dự án nghiên cứu và phát triển, tăng 20% so với giai đoạn trước đó… Hiện nay, chính phủ Singapore đang thực hiện dự án đầy tham vọng với tên gọi “Smart nation”. Singapore đang xây dựng một mô hình thành phố ba chiều để các cơ quan, công dân và doanh nghiệp có thể tham gia phát triển các công nghệ đô thị. Còn đất nước tôi, sau 40 năm, vẫn tiếp tục đề xuất xây dựng đền đài, tượng khổng lồ (chưa xây xong đã sập vì kết cấu thép chịu lực quá yếu, không chịu nổi tải trọng), văn miếu để thờ cúng Khổng Tử,…Người dân vùng sâu, vùng xa, miền núi vẫn ngụp lặn trong đói nghèo, thiếu ăn, thiếu nước sạch trong sinh hoạt, trẻ con các vùng này với mái đầu khét nắng, đi chân đất, nhỏ loắt choắt vì suy dinh dưỡng,… Quá nhiều bài toán cần phải giải quyết cho 1 Việt Nam thịnh vượng…”

Xem thêm:

Sơ lược thời gian sự việc

Lược qua thời gian về sự việc cho thấy, mặc dù bị dư luận phản đối cũng như có nhiều ý kiến chỉ ra tính bất hợp lý của việc đầu tư công lãng phí, UBND tỉnh Sơn La vẫn tiếp tục triển khai quá trình thực hiện đề án.

Ngày 15/7/2015, HĐND tỉnh Sơn La thông qua dự án xây dựng công trình “Tượng đài Hồ chủ tịch với đồng bào các dân tộc Tây Bắc” với tổng mức đầu tư khoảng 1.400 tỷ đồng từ ngân sách trung ương, ngân sách tỉnh và các nguồn vốn khác. Dự kiến 11/10/2015 khởi công.

Ngày 20/7, đoàn công tác Tỉnh uỷ Sơn La (do ông Hoàng Văn Chất, Chủ tịch HĐND tỉnh làm Trưởng đoàn) đến Nghệ An học kinh nghiệm xây dựng tượng đài.

Ngày 22/7, đoàn công tác Tỉnh uỷ Sơn La đến tỉnh Tuyên Quang học kinh nghiệm xây dựng tượng đài.

Từ ngày 4/8, báo chí và công chúng phản đối đề án với lý do công trình không cần thiết đầu tư, lãng phí, số chi ngân sách 1.400 tỷ đồng nên được dành cho các hạng mục công trình công (trường học, cầu đường…), vì Sơn La hiện đang là một trong những tỉnh nghèo nhất cả nước.

Ngày 5/8, Thủ tướng yêu cầu UBND tỉnh Sơn La báo cáo về việc đầu tư đề án.

Chiều 5/8, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Cầm Ngọc Minh phủ nhận việc xây tượng 1.400 tỷ đồng khi cho biết, xây tượng chỉ khoảng 200 tỷ đồng. “Tượng đài chỉ là một hạng mục nhỏ trong đề án này, với kinh phí dự kiến khoảng 200 tỷ đồng…”, “trong đó (200 tỷ) có huy động cả xã hội hoá chứ không sử dụng ngân sách Nhà nước 100%”.

Theo ông Minh, tỉnh Sơn La hiện nay chưa có quảng trường, cần thiết phải xây dựng để phục vụ các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội và các hoạt động chung khác của tỉnh, theo thông tin từ Báo Đất Việt.

Ngày 22/8, UBND tỉnh Sơn La tiếp tục đến Gia Lai học kinh nghiệm xây tượng đài.

Ngày 5/9, Tỉnh ủy Sơn La công bố kế hoạch xây cụm công trình 1.400 tỷ gắn với tượng đài Hồ chủ tịch.

Hơn 36.000 người thiếu đói trong năm 2015

Báo cáo tình hình kinh tế xã hội 6 tháng năm 2015 của UBND tỉnh Sơn La cho biết, Sơn La còn tới hơn 36.000 người thiếu đói, theo thông tin từ Bizlive.

Thông tin trên trang web của Sở Tài chính tỉnh Sơn La cho biết, 6 tháng đầu năm tổng thu ngân sách của tỉnh ước đạt 4.800 tỷ đồng, bằng 51,6% dự toán. Tổng chi ngân sách địa phương ước đạt 4.666 tỷ đồng, bằng 50% dự toán năm. Tức, ngân sách sau chi còn lại 134 tỷ đồng.

Trong báo cáo nói trên, UBND tỉnh Sơn La thừa nhận là đời sống người dân “thiếu tính bền vững, tình trạng thiếu đói giáp hạt vẫn xảy ra”.

“Tình trạng thiếu đói giáp hạt xuất hiện sớm từ tháng 1/2015 và cao điểm đến 5/3/2015 đói giáp hạt đã xảy ra ở 5 huyện Quỳnh Nhai, Thuận Châu, Mường La, Bắc Yên, Mộc Châu với 8.200 hộ và 36.031 nhân khẩu thiếu đói, chiếm 3,13% tổng số hộ và 3,05% tổng số nhân khẩu toàn tỉnh“, báo cáo viết.

Năm 2014, Sơn La đứng đầu danh sách các tỉnh xin cấp gạo cứu đói dịp tết và dịp giáp. Xin hai lần, tổng số gạo tỉnh Sơn La xin cấp xuất không thu tiền là gần 3,3 nghìn tấn (3.278 tấn), được cấp vào tháng 1 và tháng 7/2014, theo thông tin từ VCP.

Theo Bizlive, có khoảng 31.109 hộ  với 141.317 người dân Sơn La thiếu đói trong năm 2014.

Hơn 3.000 hộ tại huyện Mường La (hơn 60 bản) không có điện sinh hoạt dù nhà máy thủy điện Sơn La hoàn thành vào cuối năm 2012 có công suất lớn nhất Việt Nam và lớn nhất khu vực Đông Nam Á.

Phan A tổng hợp