4 kg thanh long, dưa hấu, khoai lang bằng 1 ly trà đá

Từ vài chục nghìn đồng một kg, giá của nhiều mặt hàng nông sản đã rơi xuống còn vài trăm đồng một kg khiến nông dân không chỉ lỗ công mà lỗ cả vốn đầu tư giống, phân bón, chăm sóc… Các khoản vay ngân hàng treo lơ lửng như án phạt.

Tháng 8, tháng 9, giá thanh long tại các tỉnh phía Nam vẫn rớt thảm hại. Tại Ninh Thuận, Bình Thuận, Tiền Giang, Long An, hàng loại 1 (mỗi trái phải khoảng 350 gram trở lên, tai xanh, vỏ đỏ tự nhiên, đặc biệt không bị nứt và bệnh nấm trắng) chỉ còn 3.000-5.000 đồng/kg.  Theo đó, giá hàng loại 1 chỉ bằng 1/3 so với mọi năm. Loại trái kém chất lượng có giá 500 đồng/kg, hoặc mua mão 5.000 đồng một ky nhựa 30 kg, theo thông tin trên Zing News.

Tại Đồng Nai, giá thanh long ruột đỏ dao động từ 11.000 – 12.000 đồng/kg, giảm 25.000 – 30.000 đồng/kg so với cùng kỳ, theo TTXVN.

“Hiện nay là mùa cho trái tự nhiên nên chi phí sản xuất thấp. Giá thanh long ở mức 2.500 – 3.000 đồng/kg, nông dân vẫn có thể huề hoặc lỗ ít. Đợt trái tới đây, nhiều nông dân phải xử lý xông đèn, khi đó giá thành sẽ tăng lên, cộng với chi phí thuốc phòng trị bệnh đốm nâu đang bùng phát càng đẩy chi phí sản xuất tăng lên.

Khi đó, đến thời điểm thu hoạch, giá thanh long phải từ 15.000 đồng/kg trở lên nông dân mới có lời. Nhưng tình hình giá cả hiện nay rất khó nói, nông dân đối mặt với áp lực lớn là khó tránh khỏi. Tuy nhiên, dù như thế nào thì nhà vườn vẫn phải xử lý cho trái đợt mới với hy vọng khi thu hoạch giá sẽ tốt hơn”, ông Phạm Văn Quận, ấp Long Hòa, xã Quơn Long nói trên Người làm báo Tiền Giang.

Tháng 4, giá dưa xuống dốc từ 5.000 đồng xuống còn 500 đồng/kg chỉ trong vòng hai tuần khiến hàng nghìn nông dân Quảng Ngãi bế tắc, bỏ quả chín rục ngoài đồng hoặc cho trâu, bò ăn.

“Thương lái cho rằng những ngày qua dưa bị kẹt ở cửa khẩu Tân Thanh úng thối hết. Họ lấy cớ ép bà con giảm giá liên tục, giờ chỉ còn 500 đồng mỗi ký. Thôi thì bán đổ, bán tháo gỡ gạc chừng nào hay chừng ấy chứ biết làm sao”, ông Phạm Văn Trung (xã Tịnh Trà) nói trên Vnexpress.

Anh Nguyễn Tấn Hội (xã Tịnh Hiệp) cho biết, năm nay, gia đình trồng 3 sào. Đợt mưa lũ bất thường tháng trước gây hư hại hết nửa diện tích. Số còn lại cho thu hoạch 3,5 tấn, gia đình anh bán tháo chỉ có 2 triệu đồng.

Tại Vĩnh Long, vụ mùa tháng 8, với giá bán hiện tại 500 đồng/kg, người nông dân trồng khoai lang bị thua lỗ khoảng 10 triệu đồng/1.000m2. Đó là với những ruộng khoai bán được, còn những ruộng không bán được, nông dân không thu hoạch mà bỏ lại khoai ở ruộng vì không có tiền trả tiền công.

Ông Nguyễn Văn Sơn (ấp Tân Cương, xã Tân Thành, huyện Bình Tân) nói: “Vụ này gia đình tôi lỗ 25 triệu đồng tiền trồng khoai. Giá cả không ổn, đầu ra không có, để có tiền ăn học cho con chắc phải bỏ xứ đi làm thuê”.

Còn bà con cho hay, vợ chồng anh Lê Thanh Tuyền (còn có tên là Hiệp, ngụ ấp Thạnh Hiếu, xã Thành Trung) đã bỏ nhà trốn đi vài tháng nay vì không có tiền trả khoản nợ gần 200 triệu đồng thua lỗ vì trồng khoai.

Điệp khúc “được mùa – rớt giá” được lý giải là do không có quy hoạch hoặc vì chính người nông dân tự phá vỡ quy hoạch.

“Dưa hấu chưa bao giờ nằm trong cơ cấu phát triển của ngành nông nghiệp” – là khẳng định của lãnh đạo Sở nông nghiệp Quảng Ngãi khi được hỏi về vấn đề quy hoạch trước một mùa dưa hấu “đắng” tháng 4 vừa qua, theo thông tin từ trang web của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Thế nhưng, tình trạng giá nông sản đối với các mặt hàng nằm trong cơ cấu phát triển nông nghiệp thậm chí cũng bi đát không kém. Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, tổng kim ngạch xuất khẩu của 11 mặt hàng nông sản chủ yếu trong tháng 9 vừa qua đã giảm tới 16,5% so với cùng kỳ, chỉ đạt 1,98 tỉ đô-la Mỹ.

11 mặt hàng nông sản chủ yếu bao gồm gạo, cà phê, điều nhân, sắn và sản phẩm sắn, cao su, hạt tiêu, chè, rau quả, thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ, sản phẩm mây, tre, cói, thảm. Đây đều là những mặt hàng nông sản được kỳ vọng là chủ lực mang lại kim ngạch xuất khẩu và ổn định an ninh lương thực trong nước.

Vậy nhưng diễn biến xuất – nhập khẩu nông sản trong chín tháng đầu năm nay lại cho thấy, trong khi hàng nông sản xuất khẩu bị “thua thiệt” về giá, do giá xuất khẩu tiếp tục giảm, thì nhập khẩu hàng nông sản lại tăng mạnh, bao gồm cả sản phẩm và vật tư nông nghiệp. Xuất siêu nông sản trong chín tháng đầu năm đã giảm rất mạnh, xuống còn 52,5%, trong khi mức bình quân xuất siêu trong cùng kỳ ba năm trước là 82,4%. Còn nhập khẩu bảy mặt hàng nông sản và vật tư nông nghiệp đều tăng “khủng” ở mức 14,6% và 32,7% (quy về giá năm 2011), theo số liệu từ Thời báo Kinh tế Sài Gòn.

Điều đáng nói là các sản phẩm lúa gạo, sắn, chè, cà phê, cao su, hạt tiêu, điều… đều nằm trong bản Quy hoạch các ngành hàng nông nghiệp, được chính phủ và các bộ, ngành chức năng nghiên cứu, khảo sát đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Văn bản quy hoạch công bố từ năm 2012, nêu rõ những chỉ tiêu cụ thể về cơ cấu ngành, tốc độ tăng trưởng GDP, quy hoạch diện tích sử dụng đất, sản lượng, tỷ lệ nguyên liệu dành cho công nghiệp chế biến… đối với từng mặt hàng nông sản.

Do đó, nói việc trái cây, nông sản rớt giá thảm ngay trong vụ mùa – thời điểm mà người dân trông chờ để thu hồi lại tiền vốn và để ra lợi nhuận cho mùa sau –  là vì thiếu quy hoạch là chưa đủ. Nguyên nhân còn nằm ở những điều sâu xa hơn.

Đón đọc phần 2: “Kinh tế nhà nước” hay kinh tế thị trường?

Phan A

Ngành nông nghiệp xuất khẩu năm nay gặp nhiều khó khăn, những mặt hàng truyền thống, chủ lực trong xuất khẩu của Việt nam như cà phê, cao su, gạo bị cạnh tranh gay gắt, làm xuất khẩu sụt giảm mạnh cả về giá trị và khối lượng.

1. Cà phê

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, đến hết tháng 9, xuất khẩu cà phê ước đạt 961 nghìn tấn với tổng trị giá 1,96 tỷ USD, giảm hơn 31% về khối lượng và giảm hơn 32% về trị giá so cùng kỳ năm 2014. Giá cà phê xuất khẩu bình quân 8 tháng đầu năm đạt 2.054 USD/tấn, giảm 0,23% so với năm 2014.

Thị trường trong nước, 9 tháng qua, giá cà phê tiếp tục xu hướng giảm, ở mức thấp nên nhiều nông dân chưa muốn bán ra thị trường. Chính vì vậy, việc kinh doanh, giao dịch cà phê của các doanh nghiệp cũng khá trầm lắng. Dự trữ cà phê chưa bán đã tăng mạnh so với mức dự trữ năm ngoái khi giá không đạt kỳ vọng, điều này đã ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu cà phê của Việt Nam.

2. Cao su

Ngành cao su cũng rơi vào tình trạng xuất khẩu ảm đạm nặng nề, 9 tháng đầu năm xuất khẩu cao su đạt 740 nghìn tấn, trị giá đạt 1,06 tỷ USD, tăng 6,6% về khối lượng nhưng giảm 13,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2014. Giá cao su xuất khẩu bình quân 8 tháng đầu năm chỉ đạt 1.451 USD/tấn, giảm 19,5% so với cùng kỳ năm 2014.

Giá cao su nguyên liệu và cao su thành phẩm trên thị trường trong nước giảm do chịu tác động giảm giá của cao su thế giới khi giá dầu thô liên tục thiết lập các mức thấp mới, triển vọng u ám về nhu cầu tiêu thụ của Trung Quốc, nước tiêu thụ cao su lớn nhất thế giới.

Cụ thể, giá mủ cao su tạp đã giảm tổng cộng 3.520 đ/kg, từ mức giá đầu năm là 10.240 đ/kg xuống còn 6.720 đ/kg. Giá cao su thành phẩm SVR3L giảm 1.600 đ/kg, từ mức giá đầu năm là 28.800 đ/kg xuống còn 27.200 đ/kg.

Do cao su trượt giá mạnh nên nhiều doanh nghiệp ngành cao su đang bị lỗ lớn, phải cho công nhân nghỉ việc. Doanh thu từ bán mủ không đủ trả chi phí cạo mủ, nhiều hộ cao su tiểu điền phải chặt bỏ cao su để chuyển sang loại cây trồng khác, trong khi các doanh nghiệp hạn chế khai thác và chăm sóc, cắt giảm lao động để tồn tại.

Theo Sở NN&PTNT tỉnh Bình Phước, đến nay toàn tỉnh có tới hơn 1.800 ha cao su bị chặt bỏ để chuyển sang trồng các loại cây trồng khác, trong đó chủ yếu là hồ tiêu 1.000 ha, vì đang được giá. Còn tại Bình Dương, các doanh nghiệp và hộ dân cũng đã chặt bỏ gần 2.400 ha cao su do giá mủ xuống thấp.

3. Gạo

Chín tháng năm 2015, khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt 4,47 triệu tấn giảm 10%, giá trị 1,92 tỷ USD, giảm 16% so với 2014 (2,29 tỷ USD), tương đương giảm 8.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái.

Nguyên nhân là do thị trường gạo lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc tạm ngưng thu mua. Cùng với đó, xu hướng nhập gạo của quốc gia này những tháng giữa năm chậm lại, nhiều hợp đồng bị trì hoãn do biến động tỷ giá.

Hiện giá gạo bình quân 8 tháng đầu năm của Việt Nam cũng chỉ 430,87 USD một tấn, giảm 5,08% so với cùng kỳ 2014. Gạo 5% tấm vào khoảng 340 USD một tấn, tăng 10 USD so với tháng trước nhưng giảm tới 105 USD so với năm ngoái, đồng thời, rẻ hơn gạo Thái Lan 20 USD một tấn, Camphuchia 80 USD.

Để giảm thiệt hại về sụt giảm này, nông nghiệp cần phải chuyển hướng sang xuất khẩu những mặt hàng có lợi thế hơn như rau, củ, quả. Đặc biệt cần mở rộng thị trường xuất khẩu tới những nước có nhiều tiềm năng, tránh bị phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung quốc, bị họ chèn ép và nông dân “khóc ròng” như chuyện dưa hấu Quảng ngãi, hành tím Sóc trăng, thanh long Ninh thuận vừa xảy ra đầu năm nay.

Thành Long