Đại Chúng

Nhà văn Võ Phiến đã qua đời vào lúc 7 giờ tối ngày 28 tháng Chín ngày 2015, tại Santa Ana, bang California (Hoa Kỳ), thọ 90 tuổi. Bauxite Việt Nam xin bày tỏ lòng tiếc thương sâu sắc một tác giả hàng đầu của văn học Việt Nam. Xin chia buồn với tang quyến và cầu chúc hương hồn nhà văn Võ Phiến yên nghỉ đời đời.
Bauxite Việt Nam

Với các tác phẩm của Võ Phiến do NXB Thời đại và Nhã Nam phát hành tại Việt Nam vào năm 2012 và 2013, Võ Phiến đã được thế hệ độc giả trẻ tuổi Việt Nam biết đến như là một cây viết tùy bút hay nhất Việt Nam thế kỉ 20, qua bút danh Tràng Thiên với tùy bút Quê hương tôi và Tạp văn Tràng Thiên.

Chính tay Võ Phiến đã ký lên từng bản đặc biệt xuất bản trong nước
Trước mắt tôi bây giờ là tùy bút Quê hương tôi của Tràng Thiên (Nhã nam và Nhà Xuất bản Thời đại, Hà Nội, 2012). Từ lâu đã đọc những tập truyện, tùy bút… ký tên Võ Phiến, những tiểu luận, dịch phẩm… mang bút danh Tràng Thiên. Cứ ngờ ngợ. Không phải vì chưa hề biết đến Võ Phiến là Tràng Thiên mà cũng không phải vì cái tên Tràng Thiên. Cũng không phải vì bức chân dung từng nhìn thấy đang ngự trên bìa sách. Mà sao không ngờ ngợ được. Tác giả thường ý thức sự phân minh rạch ròi, bút hiệu nào dùng cho thể loại nào, đâu phải dùng thế nào cũng được. Không ngờ ngợ sao được khi mà từ sau 1975, trong những bộ từ điển văn học, những bộ lịch sử văn học Việt Nam hầu như chưa có tên ông. Nguyên cớ có thể là do những khúc quanh của đời ông còn phải để ngỏ… Với Quê hương tôi và bút danh Tràng Thiên, vậy là Võ Phiến đã thuận quay về? Vậy là Võ Phiến đã được phép trở về?
Trên tay gấp bìa trước, người làm sách giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm: “Tác giả tên thật là Đoàn Thế Nhơn, sinh ngày 20-10-1925 ở Bình Định. Nhà văn nổi tiếng ở Miền Nam thời 1954 – 1975. Viết nhiều loại văn: tùy bút, truyện ngắn, tiểu thuyết, thơ, tiểu luận, phê bình, đàm thoại… Quê hương tôi gồm tập Đất nước quê hương in năm 1973 và một số tuỳ bút khác cùng loại”.
Mà thật ra, con người ấy, bút hiệu lừng danh ấy bằng những cách nào đó đã trở về với người đọc trong nước từ hơn 20 năm qua.
Là Võ Phiến trong Hồi ký Nguyễn Hiến Lê (1993). Là Văn Phố (Viễn Phố?) và VP trong Nguyễn Hiến Lê cuộc đời và tác phẩm (1993). Là V. Ph. trong Để tôi đọc lại (2001). Là Tràng Thiên và V. P. trong Quê hương tôi (2012)…
Trong lần tái bản Quê hương tôi này, ở mặt trang sau lược đề loan báo “Ấn bản này có thêm 100 bản in đặc biệt (…) Tất cả đều có đóng ấn son của Nhã Nam và chữ ký của tác giả”. Chính tay Võ Phiến đã ký lên từng bản đặc biệt này.
Với một di sản văn chương đồ sộ, từ thơ, truyện, tiểu luận, tùy bút đến dịch thuật, tạp luận, phê bình, tiểu thuyết …Võ Phiến thực sự là một tác giả sừng sững trên văn đàn miền Nam Việt Nam giai đoạn 1954 – 1975…. Ông không chỉ là cây bút trụ cột của của các tờ Bách khoa, Mùa lúa mới… và nhiều tờ báo khác mà còn là người chủ trương của Nhà Xuất bản Thời mới (1962); là Giảng sư văn chương của các trường đại học miền Nam (1973 – 1975)… Hơn nửa thế kỷ liên tục viết (từ những năm 1940), với hơn năm mươi tác phẩm đủ thể loại, thể loại nào cũng có giá trị lâu dài – trong đó thể tùy bút được mến mộ nhiều nhất và có thể xem là những tác phẩm bất hủ của văn học Việt Nam hiện đại, Võ Phiến đã tạo ra một thế giới văn chương đa diện và vạm vỡ về chiều kích.
Tùy bút Đất nước quê hương (Quê hương tôi) là một nét son đậm đà trong văn chương Võ Phiến – một tác phẩm mặn mòi và tinh tế về con người và vùng đất Trung bộ và Nam bộ. Những cảnh nên thơ, lãng đãng trong không gian trầm mặc, hiu hắt gieo lại bao nỗi luyến lưu những nét văn hóa đã bị đánh mất. Trang phục, giọng nói, món ăn, thức uống tạo thành bức tranh đời thường riêng từng vùng miền. Trải dài trên các trang sách là sự hoà quyện độc đáo của hương vị đất nước mà khó gặp ở dân tộc nào khác. Ông trút hết tâm tình về ngọn nguồn duyên nợ khó lý giải của vùng đất Bình Phú (Bình Định – Phú Yên). Ông hồn nhiên với những mộng ước chan chứa tình yêu quê hương và khát khao thống nhất đất nước qua hình ảnh chiếc áo dài – một hình ảnh mềm mại và đẹp đẽ, đủ sức vượt trên những ứng xử thô bạo, tàn ác…
Với Đất nước quê hương, Võ Phiến đã khắc họa một mảng màu đậm đà vào bức chân dung của chính mình, như một hành trang quí báu và bất biến trong những tháng ngày gửi thân ở xứ người.
T. T. C. T.

Tác giả tùy bút Quê hương tôi qua đời
Nhà văn Võ Phiến vừa qua đời lúc 19h ngày 28.9.2015 tại Mỹ, thọ 90 tuổi.
Tên thật của nhà văn Võ Phiến thoạt đầu là Đoàn Thế Cẩn, từ năm 1934 được đổi thành Đoàn Thế Nhơn. Ông sinh năm 1925 tại làng Trà Bình, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Ông là một nhà văn có vị trí rấtquan trọng của văn học miền Nam giai đoạn 1954 -1975.
Suốt đời Võ Phiến là một công chức, nhưng ông được biết đến là một nhà văn chuyên nghiệp – một nghề tay trái, với hơn 50 đầu sách đã được xuất bản; với nhiều bút danh như Tràng Thiên, Thu Thủy, Hoài Phố,…
Thời gian Võ Phiến học tại Huế, cây bút nổi tiếng Hoài Thanh và Đào Duy Anh là hai trong số giáo sư của ông tại đây. Võ Phiến chính thức bước vào sinh hoạt văn học bằng cách cộng tác thường xuyên trên tờ Mùa Lúa Mới, bằng thơ trào phúng và truyện ngắn, sau ông chỉ tập trung vào việc viết truyện.

Nguồn: http://www.nguoidothi.vn/vn/news/van-hoa-giai-tri/nghe-xem-doc/7050/vo-phien-nhat-phien-tai-tinh-.ndt

Trường hợp Võ Phiến (Trích đăng)
THU TỨ
	L.T.S: Võ Phiến là một nhà văn chống Cộng nổi danh ở Sài Gòn trước 1975. Qua Mỹ, ông cũng là nhà văn “đàn anh” trong các nhà văn hải ngoại. Nghe nói, lúc mới qua, ông buồn lắm: “Thôi con còn nói chi con/ Sống nhờ đất khách, thác chôn quê người”. Nhưng rồi trào lưu chống đối ở bên đó lại giục ông cầm bút viết tiếp. Nay thì đã gần chín mươi rồi, bắt đầu lẩn thẩn khi nhớ khi quên theo quy luật tuổi tác. Con trai ông, nhà văn Thu Tứ Đoàn Thế Phúc, một kỹ sư hàng không, viết bài này, giới chống Cộng phản ứng quyết liệt, cho là “con đấu tố cha”. Như Lê Tất Điều (dưới bút danh Kiều Phong) dọa nếu ông bà Võ Phiến không từ Thu Tứ thì ông ta sẽ tuyệt giao! Cũng chẳng có chi lạ. Chúng ta bình tâm đọc bài này, thì lại thấy một thái độ rất văn hóa, rất trí thức, một nhận thức rất sâu sắc và trách nhiệm về văn chương và tình hình đất nước. Ông Thu Tứ không nói vu vơ, ông nghiên cứu tình hình đất nước, về nước mấy lần để khảo sát, rồi mới viết. Cũng không có “Việt Cộng” nào tuyên truyền, thúc đẩy ông. Tự lương tâm ông thấy như thế nào thì viết ra như thế ấy! Chủ đề “Cha và con” đã có trong nhiều tiểu thuyết thế giới, như Cha và con của Ivan Turgenev (Nga). Ở đây là vấn đề nhận thức lớn và sâu, liên quan tới cả một thời đại, một thế kỷ. Ông Võ Phiến, theo Thu Tứ, là một người đàng hoàng, tuy quan điểm chính trị là chống đối chế độ, nhưng là một trí thức, ông hẳn cũng không phiền lòng gì con trai. Bởi lẽ, quan điểm khác nhau là một sự thường. Xưa có câu “đương nhân bất nhượng ư sư” (“đứng trước điều nhân thì không nhường thầy”, mà xếp theo thứ tự “quân sư phụ” thì thầy còn đứng trước cả cha!). Trung hiếu nhiều khi không thể lưỡng toàn! Trung với Tổ quốc là hiếu vậy. Huống chi, như Thu Tứ kể, có lần Võ Phiến cũng đã nhắc và khâm phục Hồ Chí Minh, khâm phục dân tộc ta hai lần đánh thắng Pháp và Mỹ. Đó là một sự thật hiển nhiên, dù chống đối bậc nào, có lương tâm lương tri khắc thấy. Phương chi, ngày nay Tổ quốc đang rộng mở cánh cửa, gác lại quá khứ, hướng đến tương lai. Chuyện ngày hôm qua đã qua, nay phải bỏ qua để xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Chỉ có những kẻ chống đối hiện hành, chống đối nguy hiểm thì mới phải có thái độ, chứ còn ông Võ Phiến vốn là một nhà văn có tài, do hoàn cảnh lịch sử đẩy đưa mà chống kháng chiến, chống Cộng. Ngay đến như những người chống cộng cực đoan như NCK, PD, mà Tổ quốc còn bỏ qua, tuổi già về lại cố hương là điều vui cuối đời. Mong rằng ông Võ Phiến hiểu cho như thế, để đừng nghe người ngoài mà phiền lòng con cái…