Đại Chúng

TT & HĐ V - 50/h

                                      

(Tiếp theo)

Chính vì vậy mà Ăngghen đã viết: “Con người vẫn chưa hiểu rằng họ đã nghiêng mình trước bản chất của chính mình và đã thần thánh hoá nó như một bản chất xa lạ nào đó”. Lột tả bản chất của tôn giáo, ông cho rằng, “tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo – vào đầu óc của con người – của những lực lượng ở bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ; chỉ là sự phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế mang hình thức những lực lượng siêu trần thế”. Và C. Mác, trong tác phẩm "góp phần phê phán triết học pháp quyền Hegels" (1844), cũng viết như sau:
"Sự nghèo nàn của tôn giáo vừa là biểu hiện của sự nghèo nàn hiện thực, vừa là sự phản kháng chống sự nghèo nàn hiện thực ấy. Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng sinh bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, là tinh thần của những trật tự không có tinh thần. Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân. Xóa bỏ tôn giáo, với tính cách là xóa bỏ hạnh phúc ảo tưởng của nhân dân, là yêu cầu thực hiện hạnh phúc thực sự của nhân dân. Yêu cầu từ bỏ những ảo tưởng về tình cảnh của mình cũng là yêu cầu từ bỏ cái tình cảnh đang cần có ảo tưởng. Do đó, việc phê phán tôn giáo là hình thức manh nha của sự phê phán cuộc sống khổ ải mà tôn giáo là vòng hào quang thần thánh của nó”.
Trên tinh thần đó và với những suy luận lôgic tưởng chừng như đã "chắc như bắp" rút ra được từ luận thuyết triết học duy vật biện chứng do chính mình xác lập, C. Mác và F. Ăngghen đã đề xứng ra học thuyết về chủ nghĩa cộng sản. Theo wikipedia thì:
"Chủ nghĩa cộng sản là một hình thái kinh tế xã hội và hệ tư tưởng chính trị ủng hộ việc thiết lập xã hội phi nhà nước, không giai cấp, tự do, bình đẳng, dựa trên sự sở hữu chung và điều khiển chung đối với các phương tiện sản xuất nói chung. Karl Marx cho rằng chủ nghĩa cộng sản sẽ là giai đoạn cuối cùng của lịch sử, đạt được qua một cuộc cách mạng vô sản. Trong xã hội cộng sản, các quyết định về việc sản xuất cái gì và theo đuổi những chính sách gì được lựa chọn một cách dân chủ, cho phép mọi thành viên của xã hội tham gia vào quá trình quyết định trong cả hai lĩnh vực chính trị và kinh tế. Việc sản xuất và phân phối của cải được tiến hành công bằng giữa các công dân. Karl Marx chưa bao giờ miêu tả chi tiết về việc chủ nghĩa cộng sản sẽ vận hành như thế nào trong vai trò một hệ thống kinh tế - xã hội, nhưng người ta hiểu rằng một nền kinh tế cộng sản chủ nghĩa sẽ dựa trên sở hữu toàn dân đối với các tư liệu sản xuất.
Chủ nghĩa cộng sản cố gắng đưa ra một giải pháp khác cho các vấn đề của kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa và di sản của chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa dân tộc. Marx khẳng định rằng cách duy nhất để giải quyết các vấn đề này là tầng lớp lao động (vô sản), những người mà theo Marx là lực lượng chính tạo ra của cải vật chất trong xã hội và là những người bị tầng lớp tư bản (tư sản) bóc lột, đứng lên làm tầng lớp cầm quyền thay cho giới tư sản để thiết lập một xã hội tự do, không phân biệt giai cấp hay chủng tộc. Người lao động đã được tổ chức thành giai cấp thống trị sẽ tước bỏ quyền tư hữu và kiểm soát tư liệu sản xuất vì lợi ích của xã hội. Theo quan điểm của những người cộng sản, chủ nghĩa cộng sản là con đường để giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng nhân loại. Thực hiện chủ nghĩa cộng sản thông qua cách mạng, bao gồm cách mạng lật đổ chế độ "người bóc lột người", và cách mạng xây dựng xã hội mới.
Trong vai trò một hệ tư tưởng chính trị, chủ nghĩa cộng sản thường được xem là một nhánh của chủ nghĩa xã hội; một nhóm học thuyết triết học chính trị và kinh tế được rút ra từ nhiều phong trào chính trị và tri thức có nguồn gốc từ các tác phẩm của các nhà lý thuyết của Cách mạng Công nghiệp và Cách mạng Pháp. Nhánh kia là lý luận của các đảng Dân chủ xã hội hiện có nhiều ảnh hưởng tại Tây Âu và Bắc Âu. Do cùng chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa Marx, các đảng cộng sản và Dân chủ xã hội thường có quan hệ đồng minh với nhau thành một lực lượng chung được gọi là cánh tả.
Chủ nghĩa cộng sản bắt nguồn từ phương Tây nhưng càng di chuyển về phương Đông càng bị biến đổi tùy theo tâm lý, văn hóa và những điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương mà nó đi qua làm nảy sinh ra những trường phái tư tưởng cộng sản khác nhau với cách hiểu khác nhau về chủ nghĩa cộng sản. Những hình thức nổi bật của chủ nghĩa cộng sản, chẳng hạn như Chủ nghĩa Lenin, Chủ nghĩa Stalin, Chủ nghĩa Mao và Chủ nghĩa Trotsky, đều kế thừa từ Chủ nghĩa Marx, nhưng giữa chúng có những khác biệt tùy theo cách hiểu và bối cảnh xã hội mà nhà lý luận chịu ảnh hưởng. Tuy nhiên, chủ nghĩa cộng sản cũng có những phiên bản khác không liên quan đến Chủ nghĩa Marx, chẳng hạn Chủ nghĩa cộng sản Thiên chúa giáo và Chủ nghĩa cộng sản vô chính phủ (anarcho-communism).
(...)
(...)
Chủ nghĩa cộng sản là một khái niệm rộng cần phải được hiểu như một tổng hợp các lý luận chính trị, kinh tế, xã hội, tư tưởng gắn liền với các phong trào xã hội, phong trào chính trị rộng lớn - bắt đầu từ thế kỷ XIX, nở rộ và thoái trào trong thế kỷ XX - nhằm xóa bỏ chủ nghĩa tư bản để xây dựng một xã hội không giai cấp, không có sở hữu tư nhân tư liệu sản xuất. Trong đó mọi người là bình đẳng, không có hiện tượng "người bóc lột người" và tiến tới xóa bỏ nhà nước trong một tương lai "thế giới đại đồng" không có biên giới quốc gia khi người với người là bạn, thương yêu lẫn nhau. Tại đó năng suất lao động tăng lên rất cao, của cải làm ra dồi dào tới mức phân phối của cải theo nguyên tắc: "Làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu". Trong xã hội cộng sản, mỗi cá nhân được tự do phát huy mọi khả năng của mình theo triết lý "sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người", tự do làm những điều không ảnh hưởng đến lợi ích và quyền tự do của người khác trên cơ sở tư liệu sản xuất chung để đảm bảo quyền tự do của tất cả mọi người. Các ý tưởng về chủ nghĩa cộng sản đã có trước Marx từ rất lâu tại các nền văn minh khác nhau và được nhiều nhà tư tưởng đề cập đến. Marx là người đưa ra khả năng hiện thực hóa các ý tưởng đó trong tương lai dựa trên nền tảng kinh tế - xã hội do chủ nghĩa tư bản tạo ra và xem đó như một sự tiến hóa của xã hội loài người...".
Trước đây, dưới "mái trường XHCN" chúng ta vẫn được dạy rằng triết học duy vật biện chứng là chân lý của thời đại, nghĩa là mọi lý thuyết, muốn đạt được chân lý đích thực, đều phải lấy những luận điểm, luận cứ của nó làm cơ sở lý luận. Vì chỉ được tuyên truyền một chiều, nên chúng ta cứ ngỡ những kết quả khám phá của nó, những cái gọi là phạm trù của nó, đều được coi là những qui luật cơ bản, hay ít ra cũng là những hiện tượng phổ biến có tính qui luật về tự nhiên - xã hội không thể phủ nhận. Và chủ nghĩa cộng sản, con đẻ của nó, được cho là hình thái kinh tế - xã hội cuối cùng của loài người, một hình thái xã hội, tương tự như Niết Bàn và Thiên Đàng, đẹp đẽ một cách lý tưởng mà con người có thể đạt tới nếu đi theo con đường cách mạng vô sản.
Đến độ tuổi trung niên, chúng ta vẫn đặt niềm tin vào học thuyết Mác - Lênin như một tín ngưỡng. Nhưng rồi, trước thực tế đổ vỡ của hệ thống các nước theo phe Xã hội chủ nghĩa (các nước đi theo con đường cách mạng vô sản, xây dựng chủ nghĩa cộng sản), những trái khoáy trong thực tiễn xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa cộng sản từ sau chiến tranh giải phóng dân tộc ở nước ta, những phản biện sâu sắc đối với hệ tư tưởng macxít - lêninnít, chúng ta đã phải đặt nghi vấn, đã phải tìm hiểu lại đến tận cội rễ, và (theo ý chúng ta) đã phát hiện ra những sai lầm "chết người" của học thuyết ấy... Cho đến nay chúng ta không còn tin học thuyết đó nữa, dù vẫn yêu chủ nghĩa cộng sản bởi ý tưởng "diệt khổ" của nó.
Sinh thời, C. Mác đã nói: "Các nhà triết học chỉ diễn giải thế giới khác nhau; vấn đề là ở chỗ cải tạo thế giới". Câu nói đó, theo chúng ta hiểu, hàm ý rằng, triết học duy vật biện chứng mà ông đề xướng, không những đã giải thích được một cách khoa học nguyên lý cơ bản về sự hình thành, tồn tại của giới tự nhiên và các hiện tượng, nhất là nguyên nhân gây ra sự thống khổ của tầng lớp cần lao (mà C. Mác gọi là "giai cấp vô sản") trong xã hội, mà còn đóng vai trò là cẩm nang lý luận, chỉ hướng cho việc tạo ra một xã hội không còn áp bức bóc lột, mọi người đều được sống trong tự do, bình đẳng, bác ái - xã hội cộng sản chủ nghĩa. 

Và hình như C. Mác đã sai! Từ xưa tới nay không có học thuyết triết học nào ra đời không mang tính khoa học, nghĩa là không vì mục đích thỏa mãn nhu cầu hiểu biết của loài người về các hiện tượng tự nhiên - xã hội, và vì thiếu chứng cứ khoa học, dẫn chứng sai lầm hoặc các luận chứng còn nặng tính chủ quan, duy ý chí nên cũng không có học thuyết triết học nào thực sự khoa học. Hơn nữa, không phải chỉ có triết học Mác - Lênin mới vạch ra con đường cải tạo thế giới để "diệt khổ" mà nhiều triết học khác, duy vật cũng như duy tâm, như Đạo Gia, Nho Gia, Mặc Gia...cũng vạch ra cách thức "diệt khổ", nghĩa là không chỉ giải thích mà cũng còn hàm chứa ý tưởng cải tạo xã hội, cho dù vẫn phạm sai lầm trong nhận thức lý luận.
Nếu đặt ba hệ thống lý thuyết của triết học Mác - Lênin, Phật Giáo và Ki tô giáo bên cạnh nhau, thì chúng đều là sự giải thích nguyên nhân gây ra khổ đau và đều đề xướng cách thức "diệt khổ". Nếu Phật Giáo chủ trương :diệt khổ bằng cách "không thèm chơi" với tầng lớp thống trị, Ki tô Giáo bằng cách "dĩ hòa" với tầng lớp ấy, thì chủ nghĩa Mác - lê  lại chủ trương đối kháng, một mất một còn với nó. Nhưng làm sao thực hiện được những điều đó, khi mà sự tồn tại của tầng lớp thống trị trong xã hội là một đương nhiên, là hiện thân của sự gián tiếp gây bất công xã hội, đồng thời cũng là thành phần điều khiển, dẫn đắt xã hội? Điều rất lạ là cả ba hệ thống lý luận ấy đều được sinh ra vào giai đoạn chìm đắm trong thống khổ cơ cực của đa số xã hội loài người (của tầng lớp bị trị cần lao). Phải chăng đó cũng là một tất yếu!? Chúng ta có cảm tưởng rằng giáo điều Ki tô Giáo có nhiều nét tiếp thu từ Phật Giáo và cả hai tôn giáo ấy đều là kết quả đòi hỏi của tầng lớp bị trị cần lao đang gặp nhiều thống khổ cơ cực và hoàn toàn bế tắc, không tìm ra lối thoát, vào thời đại nhận thức khoa học về tự nhiên - xã hội còn chìm trong bóng tối. Nếu hai tôn giáo (Phật Giáo và Ki tô Giáo) chỉ ra nguyên nhân gây ra sự khổ đau chủ yếu là do cá nhân từng con người trong xã hội "tạo nghiệp" và do đó giải pháp "diệt khổ" cũng là từng cá nhân, bằng con đường tu tập, tự giác cải tạo, tự giác ngộ, để bản thân trở thành người toàn thiện, trong xã hội mọi người đều toàn thiện cả dẫn đến... cả xã hội an bình, hết khổ, coi như đạt trạng thái Niết Bàn (hay Thiên Đàng) trong hiện thực, thì triết học Mác -Lê lại như một hệ thống lý luận tương phản, có vẻ khoa học hơn:  chỉ ra nguyên nhân gây nên sự thống khổ, đói nghèo chủ yếu là do "ngoại tại", do bản chất tham tàn, độc ác của giai cấp tư sản, giải pháp "diệt khổ" mà học thuyết này đề xướng là tập hợp những người nghèo khổ (quần chúng cần lao) chủ động làm cuộc cách mạng vô sản, tiêu diệt giai cấp tư sản (được cho là nguyên nhân làm xuất hiện sự nghèo đói, thống khổ), lật đổ chế độ tư bản, xây dựng chế độ mới không còn bóc lột (được gọi là chế độ Xã Hội Chủ Nghĩa - xã hội tiền đề để tiến lên hình thái xã hội được cho là cuối cùng của loài người, hình thái Cộng Sản Chủ Nghĩa).
Tương tự như Niết Bàn của Phật Giáo và Thiên Đàng của Ki tô Giáo, Chủ Nghĩa Cộng Sản cũng ra đời trong giai đoạn bị áp bức, đói nghèo cùng cực của tầng lớp quần chúng bị trị cần lao, cũng là sản phẩm của khát vọng giải phóng khỏi áp bức bóc lột của tầng lớp thống trị mà triết học Mác -Lê cho là của giai cấp tư sản, và cuối cùng, cũng chính là ước mơ ngàn đời được sống trong tự do, bình đẳng, bác ái và an lạc không những của đại chúng bị trị cần lao mà còn là của cả loài người. Vì như thế, hơn nữa, vì ra đời từ sự suy luận tưởng chừng rất lôgic (thực ra lầm lẫn, ngộ nhận ngay từ đầu), tưởng chừng rất khoa học (nhưng vẫn bị gông xiềng bởi lối suy nghĩ chủ quan, máy móc, cực đoan, duy ý chí và ảo tưởng), nên ngay từ đầu, khi mới ra đời, Chủ Nghĩa Cộng Sản đã được đa số quần chúng bị trị đang đấu tranh đòi quyền lợi trước tầng lớp thống trị nhiệt liệt hưởng ứng, nhận những giáo lý của Chủ Nghĩa Cộng Sản làm chủ trương cách mạng, là kim chỉ nam cho hoạt động đấu tranh của mình, và đều khẳng định như "đinh đóng cột", Chủ Nghĩa Cộng Sản là tương lai sán lạn của cách mạng vô sản.
Nói đến cách mạng vô sản cũng nên nhắc đến Công xã Pari. Công xã Pari được coi là cuộc diễn tập của cách mạng vô sản. Trong bài "Công xã Pa-ri: kiểu mẫu vĩ đại nhất của phong trào vô sản thế kỷ XIX" của Lê Văn Phong đăng trên trang mạng "Tạp chí cộng sản" có viết: "Lần giở lại những trang lịch sử thế giới cận đại, Công xã Pa-ri 1871 để lại cho người đọc những cảm xúc đặc biệt, bởi đây là lần đầu tiên giai cấp vô sản trên thế giới đứng lên tiến hành cuộc cách mạng lật đổ giai cấp tư sản, thiết lập chuyên chính vô sản, thành lập Công xã. Dù chỉ tồn tại vỏn vẹn có 72 ngày, nhưng những chính sách của Công xã Pa-ri về xây dựng nhà nước kiểu mới, về phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa giáo giục, chính sách đối với người lao động, v.v...là tiền đề quan trọng cho việc xây dựng các nền chuyên chính vô sản sau này".
Còn theo wikipedia thì:
"Công xã Paris (tiếng Pháp: La Commune de Paris) là một chính quyền điều hành Paris trong một thời gian ngắn, từ ngày 18 tháng 3 đến ngày 28 tháng 5 năm 1871. Nó đã được mô tả như một vụ bạo loạn hoặc sự thiết lập một chính quyền theo chủ nghĩa xã hội, tùy theo tư tưởng của người bình luận.
Theo nghĩa đen, Công xã Paris chỉ là một cơ quan hành chính địa phương (hội đồng của một xã) đã nắm quyền điều khiển Paris trong vòng hai tháng mùa xuân năm 1871. Tuy nhiên, với những điều kiện khi thành lập, những quy định gây tranh cãi và một kết thúc đẫm máu đã làm cho nó trở thành một sự kiện chính trị quan trọng vào thời đó.
Cuối tháng 6 năm 1870, Đệ nhị đế chế Pháp bước vào thời kỳ khủng hoảng. Cũng mùa hè 1870, nước Pháp bước vào cuộc chiến với Phổ. Do chỉ huy yếu, thua kém về vũ khí, các chiến lược sai lầm... Pháp nhanh chóng bị Phổ đánh bại. Tháng 9 năm 1870, hoàng đế Napoléon III thất trận ở chiến trường Sedan phải đầu hàng thủ tướng nước Phổ là Otto von Bismarck. Ngày 4 tháng 9, nhân dân Paris nhận được tin, tự phát nổi dậy tràn vào Điện Bourbon, hô lớn: "Phế truất hoàng đế", "Cộng hòa muôn năm". Chiều ngày hôm đó, một chính phủ lâm thời được thành lập mang tên Chính phủ vệ quốc. Tướng Louis Jules Trochu, một người có tư tưởng bảo hoàng, nguyên thống đốc Paris, được cử làm Bộ trưởng Bộ chiến tranh và đứng đầu chính phủ mới.
Quân đội Phổ, sau chiến thắng ở trận Sedan, tiếp tục tiến về Paris. Khi thủ đô bị vây hãm vào gần cuối tháng 9, thành phố vẫn còn 246.000 vệ binh và thủy quân cùng 125.000 vệ quốc quân. Chính phủ tổ chức thêm 200 tiểu đoàn vệ quốc quân, cộng với 60 tiểu đoàn vốn có từ thời Đệ nhị đế chế. Lực lượng này bao gồm chủ yếu các thợ thủ công và công chức nhỏ. Trong khi đó, quân đội Pháp vẫn tiếp tục thua cuộc. Ngày 27 tháng 10, 15 vạn quân Pháp ở thành Metz do tướng François Achille Bazaine chỉ huy đầu hàng. Nhân dân Paris với quyết tâm cố thủ, phản đối việc chính phủ mới đàm phán với phía Phổ, tập trung trước tòa thị chính hô lớn: Đả đảo Trochu! Không đàm phán! Jules Favre, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của Chính phủ Vệ quốc, đã bí mật ký thỏa thuận hòa ước với Otto von Bismarck.

Từ ngày 23 tháng 1 năm 1871, Chính phủ của Trochu bắt đầu đàm phán với Phổ lại cung điện Versailles. Đến ngày 28/1, Chính phủ Pháp ký hiệp định đình chiến, chấp nhận các điều hiện của phía Phổ. Theo các điều khoản đình chiến này, cuộc bầu cử Quốc hội Pháp sẽ được tổ chức vào 8 tháng 2 năm 1871 và sau đó Quốc hội sẽ ký hòa ước. Đúng như dự đinh, Quốc hội mới được thành lập vào đầu tháng 2 với 750 nghị viên. Phần lớn trong số này thuộc tầng lớp phú ông, địa chủ và có tới 450 người thuộc phái bảo hoàng. Adolphe Thiers trở thành Thủ tướng và Jules Favre tiếp tục giữ chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Ngày 28 tháng 2, Thiers gặp Bismarck và ký kết các điều khoản hòa ước:

• Nước Pháp bồi thường chiến phí 5 ngàn triệu franc.
• Các pháo đài Paris bị quân Đức chiếm đóng cho tới khi Pháp nộp 500 triệu đầu tiên.
• Lãnh thổ phía đông bị chiếm đóng cho tới khi Pháp hoàn thành hết khoản bồi thường.
• Alsace và một phần ba Lorraine thuộc về Đức.
• Quân Phổ vào chiếm đóng Paris.