Sau khi Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại kết thúc, trong
nhiều bảo tàng ở Liên Xô cũ xuất hiện những khẩu pháo phản lực BM-13.
Trên Đồi tưởng niệm ở Moscow, tại công viên mang tên Petrov ở Kazan, ở
Penza, Smolensk và ở các cụm đài kỷ niệm vinh quang của nhiều thành phố
khác có những đài kỷ niệm là những khẩu pháo phản lực “Kachiusa”. Có một
đài kỷ niệm như vậy cả ở Krasnoarmeisk nữa.
Có lẽ không có người Nga nào mà chưa nghe bài hát
“Kachiusa” lừng danh. Bài hát này xuất hiện từ năm 1938, trước Chiến
tranh Thế giới lần thứ hai, khi mà quân đội Hitle đã chiếm đóng Ba Lan
và đang chuẩn bị tấn công Liên Xô. Bài hát về cô gái bên bờ sông Ugra
gìn giữ lòng chung thủy với “người lính nơi biên phòng xa xôi”, bài hát
kêu gọi sự nhạy cảm, sự thận trọng và tình yêu tới người thân không tách
rời khỏi tình yêu Tổ quốc – bài hát được nhà thơ Mikhail Isakovsky viết
nên. Và trên đôi cánh âm nhạc của nhạc sĩ Matvei Blanter bài hát đã
nhanh chóng bay khắp Liên Xô.
Lần đầu tiên bài hát “Kachiusa” được nữ ca sĩ
Valentina Batischeva trình diễn trên sân khấu với dàn nhạc do nhạc
trưởng Viktor Krushavitsky chỉ huy. Và công chúng đã đón chào bài hát
mới ra mắt một cách nồng nhiệt – nữ ca sĩ đã phải hát “bis” 3 lần.
Chẳng bao lâu sau các ca sĩ khác cũng hát bài
hát này: Georgy Vinogradov, Lidia Ruslanova, Vera Krasovitskaya. Sau đó
thì nhiều dàn đồng ca chuyên nghiệp và nghiệp dư, các đoàn ca múa nhạc
dân tộc cũng đưa bài hát này vào danh mục trình diễn của mình.
Bài hát “Kachiusa” được hát cả tại làng quê cũng
như thành phố, tại các cuộc mít tinh cũng như tại lễ hội dân gian, hoặc
đơn giản trong gia đình, bên bàn ăn ngày lễ. Vừa mới xuất hiện, bài hát
đã trở nên nổi tiếng, thân thuộc và gần gũi đối với hàng triệu người.
“Kachiusa” có sắc thái mới trong những năm Chiến
tranh Vệ quốc Vĩ đại. Trên mặt trận và hậu phương bắt đầu xuất hiện
nhiều phương án folklore của bài hát này. Nữ nhân vật chính trong bài
hát cũng có sự thay đổi – khi thì cô là người lính cầm súng, khi thì là
người bạn gái chung thủy của anh chiến sĩ, chờ anh chiến thắng trở về,
khi thì cô lại là người y tá mặt trận. Trong thời gian chiến tranh người
ta còn hát cả về cô gái Kachiusa – nữ du kích nữa. Sau này các nhà
nghiên cứu văn hóa dân gian đã sưu tầm được trên 100 dị bản của bài hát
này. Còn khi Hồng quân có một vũ khí hùng mạnh mới – pháo phản lực, thì
các chiến sĩ cũng đặt cho nó một biệt danh dịu dàng – “kachiusa”.
Theo đơn đặt hàng của tướng A.I.Nesterenko, nhà
thơ M.Isakovsky đã viết thêm một bài thơ mới – “Bài hát về “Kachiusa”.
Trong đó có những dòng như:
И на море, и на суше -
По дорогам фронтовым -
Ходит русская "катюша",
Ходит шагом боевым.
Cả trên biển, cả trên đất liền
Trên những con đường tiền tuyến
“Kachiusa” Nga đang bước tiến
Những bước đi oai hùng
Những người du kích Italy đặt lời lại cho bài
hát “Kachiusa”, và coi nó như bài hát truyền thống của mình. Họ đã cùng
bài hát giải phóng thành Roma khỏi bọn phát-xít.
Vào những năm 1943-1945, khi Hồng quân chuyển sang thế tiến công, một đoạn sau đây đã trở nên rất nổi tiếng:
Пусть фриц помнит
русскую "катюшу",
Пусть услышит,
как она поет:
Из врагов вытряхивает души,
А своим отвагу придает!
Này anh lính Đức
Hãy nhớ “Kachiusa” Nga
Này hãy nghe
Cô nàng đang cất giọng:
Khiến kẻ thù giật mình kinh hãi
Và quân ta thêm can đảm tiến công!
Cùng với “Chiếc khăn xanh” và “Vùng lên đất nước
ta ơi…”, “Kachiusa” đã trở thành bằng chứng ca khúc nổi tiếng nhất của
những năm tháng không quên ấy. Những người lính Xô viết đã cùng những
bài hát này xông vào cuộc chiến với những kẻ xâm lược, họ đã hát chúng
tại các trạm dừng chân trên đường về nhà…
Cả pháo phản lực BM-13 lẫn bài hát “Kachiusa”
đều vô cùng nổi tiếng. Đến bây giờ người Nga vẫn coi “Kachiusa” là một
bài hát chiến tranh. Mặc dù, nếu “mổ xẻ” bài hát, thì đó hoàn toàn không
phải bài hát chiến trận, mà là một bài hát trữ tình.
Trong những năm sau chiến tranh số phận của bài
hát “Kachiusa” đã vượt qua hàng chục năm, qua nhiều quốc gia, châu lục.
Sau chiến tranh, khi đến thăm Italy, M.V.Isakovsky thấy rằng tới 2/3 dân
số Italy đều biết đến bài hát “Kachiusa” ở dạng này hay dạng khác.
Ở Italy bài hát này có tên “Catarina”, ở Israil –
“Cachiuska”. Ở Nga, tại vùng Smolen, “nơi sông Ugra có bờ cao vút”,
ngày nay vẫn còn một đài tưởng niệm độc đáo của bài hát “Kachiusa”: tấm
biển đồng gắn vào một tảng đá lớn khắc lời bài hát, còn bên cạnh – ngôi
nhà hóng mát với chiếc ghế dài do các thân cây ghép lại. “Kachiusa”
duyên dáng của nhà thơ Isakovsky vẫn sống không già – bài hát - sáng
tạo, bài hát - tình yêu.
Nhận xét
Đăng nhận xét