Kỳ 1: Gặp người đàn ông có số lần bị tuyên ản tử hình nhiều nhất Việt Nam

Chiều muộn thứ 3 ngày 20/12/2016 ở căn nhà nhỏ ở thôn Yên Lý (xã Phúc Sơn, Tân Yên, Bắc Giang), sẽ là một sự kiện đáng nhớ nhất trong cuộc đời của đại gia đình ông Hàn Đức Long. Bởi người chồng, người cha, người anh em… của họ đã trở về sau hành trình 11 năm đằng đẵng kêu oan không biết mệt mỏi.

Xung quanh đã có rất nhiều ngôi nhà cao tầng khang trang mọc lên, nhưng ngôi nhà nhỏ đó vẫn cũ kỹ thế. Chủ nhân của ngôi nhà, ông Hàn Đức Long, có lẽ là người duy nhất ở Việt Nam bất đắc dĩ trở thành 1 kỷ lục gia khó tin: 4 lần bị tuyên án tử hình.

Hành trình kỳ lạ của người đàn ông từng… 4 lần bị tuyên án tử

Ông Long không giấu nổi cảm xúc vỡ òa ngày trở về, khóc nức nở trong vòng tay của người thân, rồi ngã quỵ xuống. Mọi người đỡ ông vào trong nhà nằm nghỉ, nhưng ông vẫn cố gắng nói lớn: “Tôi tin pháp luật sẽ được thực thi, tôi tin rằng mình sẽ có ngày được trở về, và tôi phải sống để chờ đến ngày hôm nay, dù rằng có những lúc suy sụp tưởng như không thể vượt qua…”.

Phải mãi tiếng đồng hồ sau ông Long mới tỉnh táo lại, và câu chuyện về “kỳ án” khó tin này từ từ được dựng lại như một cuốn phim quay chậm, ly kỳ, hấp dẫn và đầy kịch tính.

Mọi việc bắt đầu từ vụ mất tích bí ẩn và cái chết tức tưởi của một cháu gái hàng xóm tại cánh đồng thôn Yên Lý. Ngày 26/6/2005, một đôi vợ chồng ở thôn Yên Lý (xã Phúc Sơn, Tân Yên, Bắc Giang) đi làm đồng về không thấy con gái 5 tuổi ở nhà. Hôm đó, mọi nỗ lực tìm kiếm của gia đình không có kết quả. Sáng sớm hôm sau, một phụ nữ cùng xã đi làm sớm phát hiện thấy xác bé gái tại mương nước gần bờ ruộng, và bé gái được xác định là đã bị hung thủ hiếp dâm trước khi giết hại dã man.

Đối với cơ quan công an huyện Tân Yên và công an tỉnh Bắc Giang, sau đó là cả một quá trình đằng đẵng điều tra, sàng lọc hàng chục đối tượng tình nghi trên địa bàn, nhưng vẫn không có kết quả. 4 tháng sau đó, vụ án buộc phải đình chỉ điều tra.

Tuy nhiên, một thời gian ngắn sau đó, bỗng có 2 mẹ con cùng thôn Yên Lý là Ngô Thị Khuyến và Trương Thị Năm cùng gửi đơn tố cáo Hàn Đức Long từng hiếp dâm mẹ con mình, đồng thời tố giác luôn người đàn ông này là hung thủ hiếp dâm cháu bé trong vụ thảm án mấy tháng trước đó ở ngoài cánh đồng thôn.

Lúc đó, ông Long chưa hề hay biết gì. Một ngày nọ, Đảng ủy xã Phúc Sơn mời ông Long lên hòa giải một vụ xô xát với hàng xóm. Chồng mình đi chưa lâu, thì bà Nguyễn Thị Mai (vợ ông Long) bỗng nhận được tin dữ. Bà tới cơ quan công an xin gặp chồng nhưng không thể.

“Tôi nghĩ nhà tôi nóng tính có đánh nhau với hàng xóm nên công an giữ người, không có gì to tát, chứ tôi đâu có ngờ phải chờ đến 11 năm sau ông ấy mới trở về nhà. 3 ngày sau tôi mới nhận được thông báo của công an về việc bắt tạm giam ông ấy do nghi ngờ là hung thủ của vụ án hiếp dâm cháu bé. Tôi không bao giờ tin chồng mình làm thế vì chứng kiến ông ấy có mặt ở nhà vào lúc xảy ra việc cháu bé bị hiếp và giết…”, bà Mai bật khóc.

Đối với người đàn ông đạt “kỷ lục về án tử hình” này, ông cũng chưa bao giờ nghĩ rằng buổi sáng định mệnh hôm đó, cuộc đời mình đã rẽ theo một hướng khác.

Tôi phải nhận tội để còn ra tòa kêu oan

Điều kỳ lạ là lúc bị triệu tập, Hàn Đức Long thú nhận chính mình là hung thủ gây ra vụ thảm án, đồng thời làm đơn tự thú. Khi hỏi đến chi tiết ấy, ông Long nghẹn ngào: “Tôi biết là nếu mình không thừa nhận, thì không biết lúc nào mới có thể kết thúc điều tra và đưa ra xét xử, tôi sẽ không có cơ hội kêu oan trước tất cả mọi người. Những ngày mới bị bắt, nhìn quanh 4 phía là song sắt, tôi suy sụp kinh khủng, chỉ muốn lao đầu vào tường chết đi cho rồi, nhưng có người bạn cùng phòng giam có vẻ tin tưởng tôi bị oan, đã động viên mình phải sống, phải đấu tranh. Mình cùng lắm chết là hết, nhưng còn vợ con mình, anh em họ hàng mình, ra đường có ngẩng mặt lên được đâu, tiếng xấu muôn đời không gỡ được…”.

Ông Long bảo, ông không biết đó là buổi hỏi cung thứ mấy, nhưng ông nhận là hung thủ giết chết cháu bé, rồi viết đơn tự thú, làm mọi điều theo hướng dẫn của điều tra viên. Vụ án nhanh chóng được đưa ra xét xử.

Tại phiên tòa sơ thẩm, bị cáo Hàn Đức Long ngay tức khắc kêu oan, nói do bị ép buộc nên thời điểm bị triệu tập mới nhận tội. Tuy nhiên, lần ấy ông Long vẫn bị tòa sơ thẩm tuyên án tử hình.

Người nhà tham dự phiên tòa hoàn toàn tin tưởng vào ông Long, liên tục kêu oan. Tòa án tỉnh Bắc Giang xử phúc thẩm lần 1, bị cáo Hàn Đức Long vẫn bị tuyên án tử hình.

Năm 2011, TAND tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm lần hai và TAND Tối cao xử phúc thẩm lần hai vẫn giữ nguyên phán quyết tử hình đối với người đàn ông có số phận kỳ lạ này.

Người nhà tiếp tục kêu oan, đến ngày 9/5/2014, TAND tối cao ra kháng nghị bản án lần thứ 2. Theo đó, tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm chỉ có căn cứ duy nhất là lời khai nhận tội ban đầu của bị cáo Long trước cơ quan điều tra và các tài liệu do cơ quan điều tra cung cấp. Tuy nhiên, chứng cớ thu thập được còn nhiều mâu thuẫn với lời khai nhận của bị cáo, đồng thời những chứng cứ quan trọng của vụ án hiếp dâm vẫn chưa được phân tính, đánh giá một cách khách quan và toàn diện.

Riêng ông Long thì vẫn cứ mòn mỏi đợi chờ kết quả sau song sắt, không biết đến lúc nào thì mình được minh oan, hay đến lúc nào mình bị… thi hành án tử hình. Đến lúc tưởng như đã tuyệt vọng, thì bất ngờ chiều ngày 20/12/2016, lúc mới ăn xong bữa cơm tù, thì cánh cửa phòng giam bật mở. Quản giáo thông báo rằng ông đã được tự do.

“Cũng may là thời gian đầu tôi vững ý chí rằng mình sẽ được trở về, nên khổ ải thế nào cũng vượt qua được. Nhà báo biết đấy, trong tù họ ghét nhất là án hiếp dâm, mà tôi lại mang án hiếp dâm và giết người nữa, nên một thời gian tôi bị cô lập, bị bạn tù hành hạ. Mãi sau này mấy bạn tù mới bắt đầu tin tôi bị oan, vì cứ thấy xử mãi vẫn chưa thành án, họ lại san sẻ, đùm bọc và động viên tôi tiếp tục kêu cứu.

Và cho đến khi tôi cảm thấy niềm tin chỉ còn gần như là con số 0, vì bao nhiêu lần rồi, cứ nghe cánh cửa tù mở là nghĩ mình được thả, rồi cuối cùng lại quay về ngồi tù tiếp. Hôm đó lúc quản giáo gọi tên, tôi còn chả buồn quan tâm, nhưng khi họ dẫn tôi ra ngoài và phát quần áo mới cho tôi mặc, bảo tôi ký vào bản quyết định trả tự do, tôi biết hành trình đấu tranh của cả tôi lẫn những người thân của tôi ở bên ngoài xã hội, sau 11 năm đằng đẵng kêu oan, giờ đã có kết quả ”, người đàn ông có số phận kỳ lạ cho biết.

Còn tiếp…

Hải Minh - Đức Thuận

Trưa 21/12, PV VTC News có mặt tại nhà của tử tù Hàn Đức Long (57 tuổi, trú tại thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, Bắc Giang) sau khi ông được trả tự do vào chiều 20/12.

Trên gương mặt nhợt nhạt, gầy gò tỏ rõ sự mệt mỏi, ông Long đưa 2 tay lên sờ tai rồi vòng qua sau gáy nói, từ hôm qua về tôi vẫn chưa ăn được gì cả, huyết áp tăng cao, có lúc lên tới gần 200.

Xúc động kể về sự kiện được trả tự do như được tái sinh lần 2, ông Long kể, những ngày trong trại, ông vẫn luôn tin rằng sẽ có ngày mình được minh oan, trả lại tự do.

Ông Long hồi tưởng lại, có lần trong tù, đôi bàn tay ông nắm chặt 2 song sắt khiến nó rung lên bần bật. Vừa thét lớn: “Sẽ có ngày tôi được trả tự do”, hai tay ông vừa dồn hết bao nhiêu uất ức nắm chặt rung lắc chắn song như muốn bẻ gẫy nó.

Kể được một lúc, huyết áp ông Long lại tăng khiến câu chuyện dừng lại, đôi bàn tay ông run run cầm chén nước. Đôi mắt ông Long rưng rưng kể tiếp, từ ngày bị bắt cho đến lúc trên tòa ông đều đinh ninh mình vô tội.

Video: Tử tù Hàn Đức Long xúc động chia sẻ trong ngày được trả tự do

“Được sống đến ngày hôm nay tôi phải nhận tội. Nhận tội để tôi kêu oan, bởi vì nếu tôi không nhận tội, ngay cả ở tòa tôi cũng nói: Nếu tôi không nhận tội thì chắc chắn tôi đã nằm dưới nấm mộ. Họ (điều tra viên) đánh đập tôi đến mức độ tôi không chịu nổi” – ông Long nói giọng đầy căm phẫn.

Ông còn nhớ, tên của điều tra viên đã hỏi cung mình là Lê Thanh Th. và đại úy T., còn 2 người nữa thì không nhớ tên. Tất cả họ là cán bộ điều tra thuộc công an tỉnh Bắc Giang.

Giây phút được nhận thông báo trả tự do, có lẽ là thời khắc ông Long sẽ không thể quên trong cuộc đời. Ông Long nhớ lại, khoảng 17h ngày 20/12/2016, cán bộ quản giáo vào phòng giam nói: “Anh Long thu dọn đồ”.

Lúc này, ông chỉ nghĩ mình bị chuyển sang phòng giam khác. Nhưng khi được quản giáo đưa đến một căn phòng rất sang trọng, mà theo ông Long, 11 năm trong tù lần đầu tiên ông được bước vào căn phòng đẹp như thế.

“Quản giáo nói "anh Long, anh được trả tự do". Tôi không tin, vì tôi đã bị lừa nhiều quá rồi. Tôi phải bảo anh Cường (cán bộ Viện Kiểm sát) đọc lại cho tôi nghe. Nghe xong, tôi mới tin mình đã được tự do” – ông Long xúc động.

Ông Long nói tiếp rồi chỉ tay lên bàn thờ: "Tôi đón nhận thông báo điều đó rất bình thản, không khóc, không cười vì tôi tin vào công lý, tôi luôn tin rằng một ngày mình sẽ được minh oan. Tôi chỉ muốn chạy nhanh thật nhanh về đến nhà bằng bất cứ giá nào, cách nào.

Điều đầu tiên tôi nghĩ đến trong đầu khi đón nhận quyết định trả tự do là bố mẹ tôi, tôi nghĩ đến anh trai tôi, người nhiều năm ròng đi kiện cáo minh oan cho tôi nhưng không thể chờ đến ngày tôi được tự do."

Luật sư Ngô Ngọc Trai (người hỗ trợ pháp lý) cho gia đình ông Long cho biết, hiện giờ sức khỏe và tâm lý của ông Long vẫn chưa được tốt. Trước mắt, ông Long sẽ nghỉ ngơi lấy lại sức, sau đó ông Trai và gia đình sẽ bàn bạc, thống nhất các bước tiếp theo để đòi lại quyền lợi cho thân chủ và gia đình. 

Trước đó, tối 20/12, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao cho biết, VKSND tỉnh Bắc Giang đã ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can, trả tự do cho ông Hàn Đức Long - người bị tuyên án tử hình với các tội giết người, hiếp dâm trẻ em 11 năm trước. Các cơ quan tố tụng xác định một số căn cứ buộc tội ông Hàn Đức Long giết người, hiếp dâm còn thiếu chặt chẽ.

Theo hồ sơ vụ án, khoảng 19h ngày 16/5/2005, vợ chồng anh Sơn, chị Liễu (ở xã Phúc Sơn) đi làm về thì phát hiện con gái mình là cháu Nguyễn Thị Yến (5 tuổi) bị mất tích. Sáng hôm sau, thi thể cháu Yến được tìm thấy ở ngoài đồng với nhiều dấu hiệu bị hiếp dâm.

Sau 4 tháng điều tra, cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Giang nhận được đơn tố cáo của bà Ngô Thị Khuyến (hàng xóm Hàn Đức Long) viết đơn tố cáo Long từng hiếp dâm hai mẹ con mình, đồng thời tố giác người đàn ông này chính là hung thủ hiếp dâm cháu Yến.

Từ là đơn của bà Khuyến, cơ quan cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bắc Giang bắt giam Hàn Đức Long để điều tra. Trong quá trình hỏi cung, Hàn Đức Long khai nhận hiếp dâm rồi giết cháu Yến.

Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Bắc Giang đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm tuyên Hàn Đức Long án tử hình. TAND Tối cao xử phúc thẩm tuyên y án. Tại các phiên xét xử, Hàn Đức Long đều kêu oan.

Sau đó, Hội đồng Thẩm phán TAND xử Giám đốc thẩm đã quyết định hủy 2 bản án sơ thẩm, phúc thẩm để điều tra lại từ đầu. Đến năm 2011, TAND tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm lần hai và TAND Tối cao xử phúc thẩm lần hai vẫn giữ nguyên phán quyết tử hình đối với Hàn Đức Long.

Cuối năm 2014, Hội đồng Thẩm phán TAND xử Giám đốc thẩm lại quyết định tuyên hủy bản án sơ thẩm và phúc thẩm tuyên tử hình Hàn Đức Long. Sau đó vụ án được giao cho cơ quan tố tụng tỉnh Bắc Giang điều tra lại.

Mang tội chết từ lá đơn tố cáo kỳ lạ?
Việc tử tù Hàn Đức Long được tại ngoại khiến nhiều người bất ngờ dù thông tin này đã rộ lên từ vài tháng trước. Trao đổi với báo chí, luật sư và gia đình "người mang tội chết" này cho biết, bởi không có bằng chứng buộc tội nên cơ quan tố tụng tỉnh Bắc Giang đã phải đình chỉ vụ án giết người, hiếp dâm trẻ em xảy ra từ hơn chục năm trước.
Cũng theo gia đình Hàn Đức Long thì người tù khốn khổ này có mặt tại nhà lúc 19 giờ ngày 20/12. "Ông ấy đột ngột trở về khiến gia đình tôi vô cùng bất ngờ", trao đổi với báo chí, bà Nguyễn Thị Mai, vợ tử tù Hàn Đức Long cho biết.
Vụ án Hàn Đức Long xảy ra từ 11 năm trước. Theo đó, cũng chừng 19 giờ, ngày 26/6/2005 thôn Yên Lý nháo nhào bởi sự mất tích bí ẩn của cháu bé 5 tuổi tên Y., con vợ chồng anh Sơn, chị Liễu. Cả đêm dân làng đốt đuốc đi tìm nhưng vô hiệu.
Sáng hôm sau, mọi người tá hỏa khi thấy xác cháu Y. ở mương nước ngoài đồng. Đau đớn hơn, kết luận của cơ quan chức năng, cháu Y. bị dìm chết sau khi đã bị kẻ thủ ác giở trò đồi bại.
Vụ án này đã gây rúng động dư luận huyện Tân Yên khi ấy. Tuy nhiên, sau nhiều tháng điều tra, Công an tỉnh Bắc Giang vẫn không thể lần ra tung tích hung thủ gây án. Việc phá án rơi vào ngõ cụt.
Phát động quần chúng nhân dân tố giác tội phạm, Công an tỉnh Bắc Giang đã nhận được đơn tố cáo của bà Ngô Thị K. và con gái Trương Thị N. Bà K. và con gái tố rằng từng bị hàng xóm là Hàn Đức Long hiếp dâm.
Tuy nhiên, trước đó, gia đình bà K. có mâu thuẫn do tranh chấp đất đai với gia đình Hàn Đức Long. Tố cáo này đã như một "tia sáng", "điểm tựa" để công an tỉnh này làm rõ vụ giết, hiếp cháu Y.
Hàn Đức Long khi đó tuy đang là công an viên của xã, tuy nhiên khi bị bắt giữ, tại cơ quan công an, nghi can này đã… thú nhận toàn bộ tội ác của mình. Theo kết luận của cơ quan công an, Hàn Đức Long đã thừa nhận hành vi hiếp dâm đối với mẹ con bà K. Với vụ án cháu Y., Hàn Đức Long cũng nhận mình là hung thủ.
Với "tội ác" trời không dung đất không tha trên, qua nhiều phiên tòa, Hàn Đức Long đã bị tuyên án tử hình. Đặc biệt, khi Hội đồng thẩm phán TAND tối cao xử giám đốc thẩm tuyên hủy hai bản án yêu cầu điều tra lại thì đến năm 2011, TAND tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm lần hai vẫn tuyên Hàn Đức Long án tử hình. "Tội chết" này vẫn được giữ nguyên ở phiên phúc thẩm của TAND tối cao.
Niềm tin sắt đá
Tuy là vụ án đặc biệt nghiêm trọng, được tòa các cấp xét xử nhiều lần nhưng vụ án Hàn Đức Long chỉ thực sự được dư luận chú ý cách đây chừng 3 năm, khi ở Bắc Giang, cũng một tử tù khác được giải oan, trở về từ cõi chết. Tử tù ấy chính là ông Nguyễn Thanh Chấn, người cũng bị gán oan tội giết người, hiếp dâm.
Ông Nguyễn Thanh Chấn "thoát án tử" kỳ diệu phần nhiều nhờ công của người vợ tảo tần, tuyệt đối tin chồng, tin vào công lý. Tử tù Hàn Đức Long cũng có một người vợ như vậy.
Người viết bài này đã vô cùng ám ảnh trước hình ảnh người đàn bà lam lũ từng ôm cả đống đơn lóc cóc đi gõ cửa khắp các cơ quan từ địa phương đến trung ương những mong minh oan cho chồng. Và, sau mỗi ngày làm việc vất vả, khi mọi người trong nhà yên giấc thì người đàn bà ấy lại chong đèn "viết những dòng nước mắt" bởi một niềm tin sắt đá rằng chồng mình không có tội.
Người đàn bà có niềm tin mãnh liệt đó là Nguyễn Thị Mai, sinh năm 1970. Bà Mai với ông Long là người cùng xã. Trò chuyện, bà Mai bảo, bà mến và thương ông Long ở tính thật thà, chất phác. Bởi thế, khi ông Long đi bộ đội về, dù ít hơn cả chục tuổi (ông Long sinh năm 1959) nhưng hai người vẫn nên nghĩa vợ chồng.
Hạnh phúc của hai vợ chồng được đắp vun thêm khi hai đứa con một gái, một trai lần lượt chào đời. Trò chuyện với phóng viên, bà Mai bảo, dù có trong chiêm bao mộng mị thì trước đây bà cũng chẳng nghĩ gia đình bé nhỏ của mình lại gặp tai ương khủng khiếp đến như vậy.
Vất vả với nghề phu hồ để kiếm tiền minh oan cho chồng
Ba năm trước, khi gặp chúng tôi, bà Mai trông già hơn rất nhiều so với tuổi ngoại tứ tuần. Khi ấy, bà Mai đang tất tưởi với nghề phu hồ. Nước da đen xạm, hai bàn tay sần sùi bởi bị vôi vữa bào mòn.
Làm ruộng chỉ đủ ăn, để có đồng ra đồng vào lo việc đơn thư cứu chồng, không còn lựa chọn nào khác, bà Mai gửi lại nhà cho người thân trông coi rồi lang bạt khắp nơi theo các công trình xây dựng.
Bà Mai kể, ban đầu bà chỉ làm bếp phục vụ cơm nước cho đám thợ nhưng thấy thu nhập chẳng được là bao nên bà đã nài xin chủ thầu cho làm phụ vữa. Nhiều buổi phơi mình dưới nắng như nung, mệt đứt hơi nhưng nghĩ chồng đang vướng hàm oan nên bà đã cố gắng gượng.
"Còn giọt sức cuối cùng thì tôi cũng sẽ chiến đấu, tôi tin chồng tôi bị oan mà", bà Mai tâm sự.
Làm phu hồ mỗi ngày bà Mai được trả chừng 150 nghìn đồng. Tiền ấy bà chỉ dám dùng phần nhỏ cho việc ăn uống, sinh hoạt của mình. Phần nhiều còn lại là bà dồn vào việc đơn thư, bắt xe ngược xuôi để kêu oan, tiếp tế cho chồng. Nhiều bận, ôm đơn thư về Hà Nội bà vẫn mặc nguyên bộ quần áo bảo hộ lao động còn lấm lem vôi vữa.
Chồng không được giải oan thì gia đình coi như cũng bị tuyên án tử, bà Mai nghĩ vậy. Trò chuyện với chúng tôi, người phụ nữ lam lũ này bảo, người dân quê bà lành. Ở đó, gia đình nào bị mất con gà, con chó cũng là chuyện ầm ĩ. Bởi thế, việc chồng bà bị quy vào tội giết người, hiếp dâm, khủng khiếp hơn lại thủ ác với đứa bé tuổi mới lên 5 thì là chuyện động trời.
"Gặp người quen thì cũng chỉ dám cúi mặt xuống mà chào thôi, nhục nhã lắm anh ạ", bà Mai ngậm ngùi chia sẻ.