TT&HĐ V - 49/d
Tuổi Thơ 'Dị Thường' Của Những Thiên Tài Vĩ Đại Của Thế Giới
"Khoa học là một sức mạnh trí tuệ lớn nhất, nó dốc hết sức vào việc phá vỡ xiềng xích thần bí đang cầm cố chúng ta."
Gorky
Gorky
"Cái khó hiểu nhất chính là hiểu được thế giới"
"Có hai cách để sống trên đời: một là xem như không có phép lạ nào cả, hai là xem tất cả đều là phép lạ".
Albert Einstein
“Chính qua cuộc đấu tranh nhằm thống nhất một cách hợp lý cái đa dạng
mà đã đạt được những thành công lớn nhất, dù rằng chính ý đồ đó có thể
gây ra những nguy cơ lớn nhất để trở thành con mồi của ảo vọng”.
Albert Einstein
“Người nhìn thấy cái đa dạng mà không thấy cái đồng nhất thì cứ trôi lăn trong cõi chết”.
CHƯƠNG X (XXXXIX): LỜI "LẢM NHẢM" SAU CÙNG
“Điều gì đã thổi sức sống vào các phương trình và làm cho chúng có thể mô tả Vũ Trụ?”
Stephen Hawking
“Không có thiên tài nào mà không pha lẫn sự điên rồ trong đó”
Arixtốt
“Thiên tài khác ngu ngốc ở chỗ thiên tài có giới hạn”
A. Anhxtanh
“Nếu thực tại không tương đồng với lý thuyết, hãy thay đổi thực tại”
A. Anhxtanh
“Có thật nhiều thứ để tìm hiểu, nhưng cũng thật ít thứ đã được tìm hiểu thấu đáo”
Robert A. Heinlein
“Từ
Vũ Trụ, tôi không còn nhìn thấy biên giới các quốc gia! Trái đất xanh
một màu xanh vĩnh cửu”.
Gagarin
“...Đặt
cược cho một vũ trụ duy nhất và sự tồn tại của một nguyên lý sáng tạo
chịu trách nhiệm cho việc điều chỉnh Vũ Trụ một cách vô cùng chính
xác... Nguyên lý này không đại diện bởi một vị Chúa rậm râu; đó là một
nguyên lý phiếm thần biểu hiện qua các định luật của tự nhiên.”
Trịnh Xuân Thuận
“Chắc
chắn rằng, tựa như tình cảm tôn giáo, niềm tin rằng thế giới là lý
tính, hay ít nhất là có thể hiểu được, chính là cơ sở của mọi công trình
khoa học. Niềm tin này tạo nên quan niệm của tôi về Chúa. Đó là quan
niệm của Spinoza”.
Albert Einstein
"Có
một thứ chúng ta thấy ngay từ khi chào đời và hầu như thường xuyên
trong cuộc đời, nhưng chúng ta vẫn tưởng là chưa từng thấy, đó là không
gian. Có một thứ chúng ta tưởng thực sự tồn tại như dòng trôi cuốn chúng
ta đi nhưng không biết trôi về đâu, đó là thời gian. Ngày nay, chưa ai
nhận thức được hoặc nhận thức vẫn sai lầm về chúng. Chỉ khi nào loài
người nhận thức chính xác và cặn kẽ hai thứ thiết yếu ấy, thì nhiệm vụ
khoa học của loài người mới có cơ may hoàn thành".
TC
"Sau nhiều năm nghiền ngẫm, ở chặng cuối cuộc đời tôi mới ngộ ra: Vũ
Trụ không hỗn độn như chúng ta tưởng mà là một khối gắn kết thống nhất
vĩ đại, không phải vì phục tùng ý Chúa (làm gì có Chúa!) mà vì chính bản
thân nó: Tồn Tại. Vạn vật trong lòng nó luôn vận động để tránh Hư Vô,
nghĩa là vận động cho nó và vì nó, luôn tự giác răm rắp tuân theo một
nguyên lý chung nhất và duy nhất: nguyên lý Tự Nhiên".
NTT
""Của
dân,do dân và vì dân" là nguyên tắc cơ bản của mọi nhà nước trong việc
duy trì và bảo toàn xã hội chứ không phải sở hữu riêng của NNVN".
NTT
(Tiếp theo)
***
Tiếp theo, chúng ta “lượm lặt gần xa” vài
ba mẩu chuyện tếu có liên quan đến vấn đề điên rồ - thiên tài cho vui đời.
1- KHÔNG NGU
Một bức thư đề ngoài phong bì: “Gửi cho
viên luật sư ngu nhất thành phố”. Trong một thời gian dài không có vị luật sư
nào chịu bóc thư. Cuối cùng, có lẽ vì không kiềm chế nổi sự tò mò nên cũng có
một luật sư bóc thư ra. Trong thư là một tấm séc với khoản tiền lớn và mẩu giấy
ghi dòng chữ: “Ông không đến nỗi ngu như ông tưởng”.
2 - ĐIỀU RẤT
ĐƠN GIẢN
Có nhà báo hỏi Anhxtanh:
- Ngài đã ghi lại những suy nghĩ vĩ đại
của mình bằng cách nào? Ngài có dùng sổ tay, vở ghi chép hay hệ thống phiếu?
- Bạn thân mến, những suy nghĩ thực sự
đến trong đầu quá hiếm hoi. Vì thế mà nhớ chúng không khó lắm.
- Thế những phát minh làm đảo lộn thế
giới đã xuất hiện bằng cách nào?
- Rất đơn giản! Ai cũng hiểu rằng làm
điều đó là không thể được. Ngẫu nhiên có một tay ngu dốt lại không hiểu điều đó
nên mới cho ra cái phát minh ấy.
3 - CHỮ LATINH
VÀ CÂY CỎ
Thuở nhỏ, Các Linney thường bị các thầy
giáo khiển trách. Có thầy giáo đã nói với bố của Các Linney: “Con trai ông
không đủ khả năng để tiếp tục học. Chỉ tốn thời gian và tiền của thôi! Cậu ấy
không có khiếu khoa học. Đáng lẽ phải học tiếng Latinh, cậu ta lại chỉ tìm cây
cỏ dán đầy vào vở. Tốt hơn là ông nên cho con trai thôi học về nhà và tìm cho
nó một nghề nào đó, chẳng hạn như nghề đánh giày…”
Về sau, cậu học trò “không có khả năng
khoa học” Các Linney trở thành nhà sinh vật học người Thụy Điển kiệt xuất của
thế giới.
4 - LỜI THÚ
NHẬN MUỘN MÀNG
Năm 1807, Napôlêông tiếp nhà khoa học
sáng chế nổi tiếng Phuntơn trong cung điện Tuylơn. Phuntơn khuyên vị hoàng đế
nước Pháp trang bị cho hạm đội hải quân những tàu chạy bằng động cơ hơi nước.
Napôlêông gạt phắt:
- Mỗi ngày người ta lại đưa đến cho ta
hết dự án vô bổ này đến dự án nhảm nhí khác. Ngươi ra khỏi đây ngay! Chắc nhà ngươi
cũng là một trong đám những kẻ điên rồ ấy!
Sau đó 8 năm, khi đứng trên chiếc thuyền
của nước Anh chở mình đi đày đến đảo Xanh Êllen và thấy chiếc thuyền chạy bằng
động cơ hơi nước của Mỹ mang tên “Phuntơn”, Napôlêông đã hối tiếc:
- Đuổi Phuntơn khỏi Tuylơn, ta mất ngai
vàng!
5 -GIẤC MƠ
THIÊN TÀI
D. Menđêlêép là nhà hóa học nổi tiếng thế
giới. Ông tin rằng giữa các nguyên tố hóa học phải có mối quan hệ định tính và
định lượng theo qui luật, nên chuyên tâm nghiên cứu sắp xếp chúng. Dù đã tốn
rất nhiều công sức nhưng Menđêlêép vẫn chưa tìm ra được qui luật ấy. Một hôm,
quá mệt mỏi bởi công việc tìm tòi, ông nằm vật xuống đi văng ngủ vùi, không cởi
cả áo khoác. Thế rồi ông nằm mơ và trong cơn mơ đó ông thấy các nguyên tố hóa
học được sắp xếp theo một thứ tự không thể hợp lý hơn. Choàng tỉnh dậy,
Menđêlêép vội vã ghi chép lại tất cả những điều đã thấy trong mơ. Đó chính là
bảng sắp xếp các nguyên tố hóa học mang tên ông: Bảng tuần hoàn Menđêlêép, mà
trong kiến thức cơ bản về hóa học, nó là thứ không thể thiếu được.
6 - SỰ VINH
QUANG SỚM SỦA
Vào một ngày cuối năm 1887, trong căn hầm
nhà chung cư ở thành phố Cadan, nước Nga vang lên một tiếng nổ như đạn pháo. Kẻ
gây ra tiếng nổ lớn đó là cậu học trò Xasa Bútlêrốp. Vì quá say mê hóa học nên
cậu ta đã lén lút lấy căn hầm đó làm nơi thực hành các thí nghiệm. Chuyện đó đã làm cho Bútlêrốp bị phạt giam rồi còn bị bắt
đeo một cái bảng có dòng chữ: “Nhà hóa học vĩ đại” ở trước ngực đi diễu qua
phòng ăn của ký túc xá.
Không ngờ dòng chữ với ý đồ mỉa mai đó
lại là một sự tôn vinh đến sớm. Bútlêrốp sau này đúng là một nhà hóa học lừng
danh thế giới.
7 - LẤY VÀNG TỪ
MẶT TRỜI
Nhà vật lý người Đức, Kiếchôph có lần
giảng về cấu tạo Mặt Trời và chỉ ra những vành đen trong quang phổ của nó chính
là biểu thị về vàng. Một tay tư bản ngân hàng ngồi nghe, bỗng hỏi:
- Thứ vàng đó có lợi lộc gì khi không thể
lấy nó từ Mặt Trời?
Sau đó ít lâu, nhờ phát minh phân tích
phổ Mặt Trời mà Kiếchôph được tặng thưởng huy chương vàng. Ông nói với tay tư
bản ngân hàng dạo nọ:
- Ông thấy đấy, dù sao thì tôi cũng lấy
được vàng từ Mặt Trời!
8 - THỊ HIẾU
Tháp Effen là một cấu kiện khổng lồ làm
bằng thép do kỹ sư người Pháp tên là A. Effen thiết kế. Khi ngọn tháp được khởi
công tạo dựng tại thủ đô Pari thì Tổng giám đốc triển lãm thế giới ở Pari nhận
được bức thư sau: “Nhân danh thị hiếu chân chính, nhân danh nghệ thuật, nhân
danh lịch sử nước Pháp hiện tại đang bị đe dọa, chúng tôi là những nhà văn,
nghệ sĩ, nhà điêu khắc, kiến trúc sư, những người hâm mộ, đam mê vẻ đẹp tuyệt
vời của Pari, với sự phẫn nộ sâu sắc, phản đối việc tạo dựng ngay trong quả tim
thủ đô chúng ta một cái tháp vô bổ và kỳ quái… Ảnh hưởng của óc tưởng tượng hẹp
hòi, tính toán tủn mủn của người chế tạo sẽ làm xấu xí và nhục nhã Pari!...”
Bức thư mang chữ ký của 40 nhà trí thức
tiêu biểu, nổi tiếng của Pháp thời ấy.
Ngày nay tháp Effen là biểu tượng về sự
tuyệt vời của trí tuệ và tài năng con người, là kỳ quan của nước Pháp và của cả
thế giới.
9 - TỔ QUỐC
Trước binh lính, vị chỉ huy hỏi:
- Chiến, anh nghĩ gì về Tổ quốc?
- Thưa, Tổ quốc là thiêng liêng!
- Xa vời quá!... Còn Thắng, anh nghĩ gì
về Tổ quốc?
- Thưa, Tổ quốc là mẹ hiền của tôi!
- Rất gần gũi!... Anh Quân nghĩ sao?
- Thưa chỉ huy, Tổ quốc là vợ của bố anh
Thắng!...
10 - SỐ ĐIỆN
THOẠI
Cô giáo hỏi cả lớp:
Trong lời giới thiệu về nhà đại văn hào
Pháp, sau cái tên Victo Huygô là dòng chữ số: (1802-1885). Em nào biết dòng chữ
số đó có nghĩa là gì?
Một học sinh nhanh nhảu đứng lên:
- Thưa cô! Đó là số điện thoại của ông ta
ạ!...
11 – THẢ RUỒI
Thầy giáo bực mình, vỗ bàn:
- Ồn quá! Hãy im lặng! Cả lớp hãy im lặng
đến độ nghe được cả tiếng ruồi bay xem nào…
Thế là cả lớp im phăng phắc. Một lát sau,
có lẽ không chịu nổi sự chờ đợi nữa, một học sinh rụt rè lên tiếng:
- Thưa thầy, sao thầy không thả ruồi ra
đi ạ!...
12 - TỪ GHÉP
Cô giáo:
- Trong tiếng Việt có rất nhiều từ ghép.
Từ ghép là từ rút gọn, được hợp thành bởi hai từ đồng nghĩa hoặc có nghĩa gần
gũi nhau. Từ ghép có tác dụng nhấn mạnh hoặc mang nghĩa bao hàm hơn hai từ được
ghép. Chẳng hạn, “gian khó” là từ ghép của hai từ “gian khổ” và “khó khăn”;
“núi sông” là từ ghép của hai danh từ “núi”, “sông” và có nghĩa như “quê
hương”, “tổ quốc”… Các em đã hiểu chưa?
Cả lớp đồng thanh:
- Thưa cô, rồi ạ!
- Vậy thì em Tèo, hãy nêu cho cô một câu
trong đó có một từ ghép…
Tèo đứng lên, rành mạch:
- Thưa, “Bố em là người bất lực” ạ!
Cô giáo nhăn mặt, lắc đầu:
Thấy thế, Tèo nói tiếp:
- Thưa cô, “bất lực” là từ ghép của “bất
khuất” và “lực lưỡng” ạ…
Cô giáo trầm ngâm một lúc rồi ôn tồn nói:
- Em Tèo ghép như vậy không sai, nhưng
khiên cưỡng. Thường thì những từ ghép như vậy không được sử dụng vì dễ làm
người ta ngộ nhận thành nghĩa của một từ khác trùng với nó về hình thức và đã
được dùng phổ biến… Bây giờ đến lượt Tý, em hãy nêu một câu trong đó có hai từ
ghép xem nào!...
- Thưa cô, “Chúng em ngoan cố là nhờ cô
khích động” ạ. Cả lớp phì cười. Cô giáo nhíu mày, lên giọng:
- Em nói cái gì thế, Tý?
- Thưa cô, “ngoan cố” là từ ghép của
“ngoan ngoãn” và “cố gắng”, còn “khích động” là từ ghép của “khích lệ” và “động
viên” ạ!...
Cả lớp cười to hơn. Cô giáo cũng bật cười
trước vẻ mặt ngẩn ngơ của Tý. Rồi cô giáo quay lên bảng lắc đầu, miệng lẩm bẩm:
- Bó tay!...
13 - AI NGU
MUỘI, AI THIÊN TÀI
Khi Côpecnic đưa ra thuyết Nhật Tâm, M.
Luther, người khai sinh là ra đạo Tin Lành đã nhận xét: “Gã ngốc ấy mà cũng đòi
lật đổ toàn bộ môn thiên văn ư?”, và đòi lôi ra xét xử “nhà thiên văn đã buộc
Trái Đất phải chuyển động còn Mặt Trời thì phải đứng yên”. Thiên Chúa giáo
chính thống cũng chống đối thuyết Nhật Tâm quyết liệt, liệt sách của Côpécnic
vào danh mục cấm kèm lời ghi chú: “Cho đến khi nào chịu sửa lại”. Lệnh cấm này
được duy trì đến tận năm 1882, tính ra là hơn ba thế kỷ.
Galilê, ông tổ của vật lý thực chứng,
thuở ban đầu trên bước đường nghiên cứu khoa học của mình cũng đã từng tuyên
bố: “Tôi tin chắc rằng hệ thống mới (tức thuyết Nhật Tâm) của Côpécnic là sự
ngu xuẩn tuyệt đối”. Tuy nhiên, về sau, ông đã thay đổi quan điểm, quay lại ủng
hộ và bảo vệ nó quyết liệt. Chính vì thế mà ông đã bị trừng phạt nặng nề bởi
Pháp đình Thiên Chúa giáo.
Còn nhà triết học duy vật Baicơn
(1561-1626) thì mô tả thuyết Nhật Tâm như là “sự hoang tưởng của một người
không ý thức được mình đã đưa ý niệm gì vào tự nhiên” rồi kết luận: “Ông ta
(tức Côpécnic) chỉ cần biết rằng nó đáp ứng các tính toán của cá nhân mình mà
thôi”.
14 - ĐIẾC KHÔNG
SỢ SÚNG
Sau khi lặp lại thành công thực nghiệm
của nhà vật lý người Nga A. Pôfôp về sự truyền tín hiệu vô tuyến nhờ sóng điện
từ, một người Ý tên là G. Marconi liền nảy ra ý tưởng truyền tín hiệu này vượt
qua Đại Tây Dương. Ông này đơn giản nghĩ rằng chỉ cần tăng công suất nguồn phát
và cải thiện độ nhạy của máy thu là có thể thực hiện được điều đó. Ý tưởng của
Marconi bị các chuyên gia đương thời đem ra làm trò cười thiên hạ. Theo họ, đơn
giản vì sóng điện từ truyền theo đường thẳng nên nó không thể lượn nửa vòng
Trái Đất (hình cầu) để tới bờ bên kia của Đại Tây Dương được. Tuy rằng không
được học hành bao nhiêu về kỹ thuật, Marconi vẫn quyết tâm mày mò, bỏ ngoài tai
mọi lời chế giễu, công kích, và vào năm 1897 thì thực hiện thành công ý tưởng
của mình. Sự kiện này, đến lượt nó, đặt ra câu đố làm nhức đầu các chuyên gia.
Mãi đến năm 1902, hai nhà khoa học người Mỹ và Anh (tên là Kenelly và
Heaviside) mới phát hiện ra sự tồn tại tầng điện ly của khí quyển Trái Đất.
Chính nhờ sự phản xạ sóng điện từ của tầng này mà dự án của Marconi thành công.
Vào những năm 20 của thế kỷ XX, nhà vật
lý E. Lorenz, người Mỹ, đề nghị chế tạo máy
gia tốc hạt cơ bản - Xiclotron. Ngay lập tức ông vấp phải sự chống đối quyết
liệt từ phía các chuyên gia. Với những lập luận rất chặt chẽ, họ kết luận hiệu
suất của máy sẽ không đáng kể. Thế nhưng, người ta vẫn cứ chế tạo và điều ngạc
nhiên là kết quả ngược với sự đoán của các chuyên gia. Thì ra, trong quá trình
vận hành máy, xuất hiện một từ trường kích thích, làm tăng hiệu suất máy. Cũng
vì thế, sau này máy mang tên là máy gia tốc cộng hưởng từ.
Ước mơ du hành trong Vũ Trụ của con người
đã có từ lâu. Khoảng nửa sau thế kỷ XIX, nhà văn J. Verne đã hư cấu rất lý thú
một con tàu hành trình lên Mặt Trăng trong một tiểu thuyết viễn tưởng của ông.
Lúc đó cũng có đôi người, chẳng hạn như R. Godard nghiên cứu nghiêm túc về khả
năng đó. Số đông nhà khoa học thời đó không tin là trong hiện thực có thể chế
tạo được một con tàu (còn gọi là tên lửa) bay vào Vũ Trụ được, và cố gắng chứng
minh tính bất khả thi này. Theo họ, một trong những cản trở cơ bản là trong
chân không Vũ Trụ, tên lửa sẽ bị mất điểm tựa là không khí nên không thể bay
được. Duy có một người Nga tên là K. Xiôncốpxki vẫn “gàn bướng” tìm tòi cách
thực hiện ước mơ cháy bỏng được ngao du trong Vũ Trụ của nhân loại. Kiến thức
khoa học mà Xiôncốpxki có được là hoàn toàn nhờ tự học, cũng vì thế mà chỉ ở mức
bình thường, thậm chí còn có những khiếm khuyết về trình độ học vấn. Ấy vậy mà
ông đã đến được ý tưởng độc đáo, vượt qua sức tưởng tượng của các chuyên gia
đương thời và bị họ coi là kỳ quặc. Tuy nhiên, theo thời gian, những nghiên cứu
phát minh trên cơ sở ý tưởng đó đã dần mở ra khả năng biến ước mơ của nhân loại
thành hiện thực. Ấy vậy mà năm 1926, giáo sư người Anh tên là A. Bikerton vẫn
bày tỏ thái độ khinh miệt đối với ý tưởng của Xiôncốpxki: “Một ý tưởng ngu ngốc
chưa từng thấy!”. Nực cười nhất là chỉ còn đúng một năm nữa, vệ tinh nhân tạo
đầu tiên trên thế giới được phóng thành công lên quĩ đạo Trái Đất, mà vị giáo
sư thiên văn cũng người Anh, ngài K. Vandet Booly vẫn lớn tiếng tuyên bố rằng
các chuyến bay vào Vũ Trụ chỉ là chuyện “vớ vẩn”, vì “không thể thực hiện
được”.
Đương thời, nhà tài phiệt Mỹ nổi tiếng H.
Ford từng tuyên bố: các chuyên gia chỉ là những kẻ phá hoại. Ông nhận xét rằng
các chuyên gia rất nhanh chóng moi móc ra những khiếm khuyết của lý tưởng mới
và đưa ra hàng trăm ngàn trở ngại để bóp chết nó. “Họ rất thông minh và đầy
kinh nghiệm để giải thích một cách chính xác tại sao không nên làm cái này cái
nọ. Họ tiên đoán được những giới hạn và trở ngại”, có lần H. Ford đã đánh giá
như vậy về các chuyên gia. Rồi liền đó ông rút ra một kết luận hóm hỉnh: “Nếu
muốn hạ các đối thủ của mình bằng những phương cách hèn hạ, tôi chỉ cần đẩy cho
họ một đám chuyên gia. Ngập trong một đống những lời khuyên khôn ngoan, các đối
thủ của tôi sẽ chẳng thể bắt tay vào làm việc gì được”.
(Còn tiếp)
----------------------------------------------------------------------
(Còn tiếp)
----------------------------------------------------------------------
Nhận xét
Đăng nhận xét