Sườn núi ở Nhật Bản thường quá dốc để có thể canh tác trong khi phần lớn đồng bằng giờ đây lại được sử dụng để phát triển đô thị hay cho mục đích công nghiệp. Với những nơi đất đai có độ dốc vừa phải, người ta phải tạo thành ruộng bậc thang để trồng trọt. Nhật Bản có lượng mưa lớn và thời tiết ở hầu hết các đảo ngoại trừ Hokkaido đều ấm áp, thế nhưng đất nước này lại phải hứng chịu các trận bão vào đầu mùa thu và tuyết rơi dày trong mùa đông. Ở miền duyên hải, các vùng đồng bằng có thể đương đầu với nguy cơ sóng thần đôi lúc xảy ra và một vài vùng núi là nạn nhân của những đợt núi lửa phun trào.

Dù trong hoàn cảnh khó khăn như vậy, trồng trọt vẫn giữ vai trò rất quan trọng đối với kinh tế Nhật Bản. Giữ vai trò chủ đạo trong ngành nông nghiệp Nhật Bản là việc canh tác lúa nước. Tuy nhiên, nhiều trang trại có quy mô nhỏ. Hầu hết nông dân làm việc bán thời gian và phần lớn việc đồng áng do phụ nữ đảm nhận.

Lúa nước cần có những điều kiện đặc biệt để sinh trưởng. Thóc thường được gieo trong nhà kính cho đến khi nảy mầm thành mạ. Sau đó, mạ sẽ được cấy với điều kiện rễ mạ phải cách mặt nước ít nhất 10 cm. Ngoài ra còn cần tới các công trình thủy nông để đáp ứng việc tưới tiêu cho các cánh đồng. Cuối cùng, sang mùa thu thì lúa chín và trước khi được gặt về lúa đã ngả màu nâu vàng như lúa mì. Lúa nước trồng được khắp nơi trên Nhật Bản. Tuy nhiên, lúa hầu hết được trồng ở miền cực nam và tại đây có nhiều vùng chuyên canh tác lúa như Niigata.

Mặc dù lúa nước rõ ràng là cây trồng quan trọng nhất ở Nhật Bản, nhưng người Nhật canh tác cả các loại ngũ cốc khác, như là lúa mạch để cung cấp rượu bia. Rất nhiều loại rau quả, như cà chua, dưa chuột, khoai lang, rau diếp, táo, củ cải và quả anh đào cũng được gieo trồng. Chècũng được trồng nhiều ở Nhật Bản, đặc biệt là ở các thửa ruộng bậc thanh trên sườn núi. Sản phẩm chính từ chè là trà xanh hay ocha, được người dân khắp nơi trong nước sử dụng. Chè được trồng chủ yếu ở phía nam đảo Honshu.

Mô hình HTX tại Nhật Bản 19/12/2013, 10:03 (GMT+7) Tại Nhật Bản chỉ có một mô hình HTX gọi là “Liên minh HTXNN Nhật Bản” (JA), được thừa nhận và hoạt động theo Luật HTX nông nghiệp. Chia sẻ Share Facebook Share Google Share Twitter Share Zingme Tin bài khác Giống lúa thuần 'mê hoặc' nông dân Rau màu tươi tốt ở nơi khô hạn nhất Bắc Giang khôi phục chăn nuôi sau rét Thay đổi phương thức nuôi, nếu không muốn ôm nợ Trồng rau sạch trong nhà lưới Xem thêm http://nongnghiep.vn/pioneer-nha-cung-cap-hat-giong-hang-dau-the-gioi-post140988.html http://nongnghiep.vn/vinh-tuong-dien-hinh-ngo-dong-post154431.html http://nongnghiep.vn/phan-bon-voi-bien-doi-khi-hau-36-19.html Tại Nhật Bản chỉ có một mô hình HTX gọi là “Liên minh HTXNN Nhật Bản” (JA), được thừa nhận và hoạt động theo Luật HTX nông nghiệp. Trước đây, việc tham gia HTX là bắt buộc đối với nông dân, nhưng hiện nay có những nông dân bỏ không tham gia HTX, đa số họ là những người có kỹ thuật cao mà HTX chỉ là đại diện cho lớp nông dân trung bình. Đoàn cán bộ Viện Di truyền Nông nghiệp (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) vừa có chuyến công tác tại Nhật Bản tham quan mô hình HTX và tìm hiểu phương thức buôn bán, trao đổi sản phẩm hàng hóa nông nghiệp của xứ sở mặt trời mọc thông qua các sàn đấu giá. Để có thêm tư liệu về mô hình HTX của các nước trong khu vực, chúng tôi có cuộc trao đổi với cán bộ, lãnh đạo Viện Di truyền Nông nghiệp để hiểu rõ hơn mô hình HTX tại Nhật Bản. Được biết, hoạt động của HTX được qui định trong luật. Mục đích chính là nhằm tăng năng suất, nâng cao địa vị, hiểu biết xã hội và cải thiện kinh tế cho người nông dân. Về hệ thống cấu trúc của HTXNN Nhật Bản, hầu hết người nông dân đều thuộc các HTX địa phương, các HTX địa phương thuộc HTX cấp tỉnh, thành phố và các HTX cấp tỉnh, thành phố trực thuộc HTX Trung ương. Qua đó, tạo thành một hệ thống cấu trúc hình cây lớn. Người nông dân mang sản phẩm nông nghiệp đến các HTX địa phương ký gửi bán hộ. Ngay sau khi sản phẩm được bán, HTX sẽ thanh toán tiền cho nông dân thông qua chuyển khoản hoặc tiền mặt. Sau đó, người nông dân phải trả tiền % hoa hồng cho các HTX. Một kho lạnh sơ chế hoa của HTX tại Nhật Bản Đổi lại, nông dân được hưởng các dịch vụ của HTX theo hệ thống từ phân loại, đánh giá chất lượng chung đến hệ thống vận chuyển, giao hàng, mua và sử dụng chung các hệ thống thiết bị, nông cụ, máy móc lớn, đắt tiền (như hệ thống xử lý sau thu hoạch,…) và thậm chí cả các dịch vụ tài chính liên quan đến các khoản tiền gửi và vay vốn do HTX quản lí hoặc đứng ra đại diện. Thông thường, nông dân Nhật phải trả 2 - 5% giá trị nông sản cho dịch vụ bán hàng của HTX (HTX trừ luôn khi thanh toán cho người trồng). Như đã đề cập ở trên, HTX tại Nhật là một thực thể pháp lý, hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, nhưng không phải là một tổ chức Nhà nước. HTX tự tổ chức hoạt động và không được bao cấp của Chính phủ, song Chính phủ thường thông qua HTX khi muốn trợ cấp hoặc hỗ trợ cho người nông dân. Trong trường hợp có chính sách hỗ trợ nông dân, Nhà nước thường trợ cấp thông qua hệ thống HTX. Tất nhiên, những nông dân không tham gia HTX cũng có thể nộp đơn xin trợ cấp, nhưng khó khăn hơn nhiều. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, ở Nhật Bản, lịch sử của HTXNN bắt đầu từ giữa thế kỷ 19. Đó là một HTX tự nguyện giữa những người nông dân để hỗ trợ các hoạt động canh tác lẫn nhau. Sau Thế chiến II, ở Nhật xảy ra tình trạng khan hiếm nghiêm trọng lương thực, thực phẩm và hệ thống phân phối hỗn loạn trên thị trường. Vì vậy, Chính phủ Nhật quyết định kiểm soát việc phân phối và SX của nông dân bằng cách kiểm soát HTXNN. Tất cả nông dân bị buộc phải tham gia HTX tại thời điểm đó. Tuy nhiên, do yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn, hiện nay HTX của Nhật trở thành mô hình hoạt động độc lập như một DN tư vấn, chuyển giao, kết nối, tiêu thụ sản phẩm. Theo TS Lê Đức Thảo, Trưởng Bộ môn Đột biến và Ưu thế lai (Viện Di truyền nông nghiệp), tại Nhật Bản, chủ nhiệm các HTX và thành viên Hội đồng quản trị của HTX địa phương được lựa chọn từ các nông dân và được trả lương. Nhưng trên thực tế, tiền lương không đủ bù đắp so với công sức và các hoạt động của họ, nhưng chủ nhiệm và các thành viên Hội đồng quản trị thường được bầu từ những nông dân giàu có hoặc có chức sắc ở địa phương và họ chấp nhận không đòi hỏi với mức lương cao hơn. Họ rất bận rộn, bởi với tư cách đại diện của HTX, họ phải lên các kế hoạch và thúc đẩy các hoạt động chung cho các xã viên như kế hoạch đầu tư cho hệ thống SX, vật tư, đầu ra, thị trường… sao cho hiệu quả. Tổ chức hội thảo, kỹ thuật cho người trồng và giao dịch với HTX cấp tỉnh, thành phố. Sàn đấu giá nông sản, nơi các sản phẩm nông nghiệp của nông dân được giao dịch thông qua HTX “Mô hình HTXNN tại Nhật cũng tồn tại một số nhược điểm do trở thành một tổ chức quá lớn, có sức mạnh và dẫn tới việc độc quyền. Do đó, hệ thống có hiện tượng thiếu sự cải cách để hoàn thiện hơn. Đặc biệt, khi vào HTX, người nông dân có xu hướng trở thành hộ “nông dân trung bình”, TS Lê Đức Thảo. Nông dân Nhật Bản thường có diện tích đất canh tác rất nhỏ. Họ không có đủ tiền để đầu tư vào hệ thống trang thiết bị, máy móc hiện đại và đắt tiền, nhưng khi tham gia HTX họ có thể chia sẻ, dùng chung thông qua HTX nên tiết kiệm được rất nhiều chi phí đầu tư. Cũng bởi vì quy mô nhỏ, nông dân không có khả năng thương lượng với người mua, kể cả khi thị trường đấu giá ra đời và hoạt động nên việc tham gia HTX luôn được nhiều hơn là mất. Bởi để tham gia hiệu quả vào thị trường hàng hóa, đòi hỏi sản phẩm phải có số lượng lớn và chất lượng ổn định (theo hệ thống tiêu chuẩn đánh giá cố định). Do đó, ở Nhật Bản, khi tham gia bán đấu giá, thường sản phẩm được đăng ký theo lô, mã chung của HTX. Với mô hình quản lí, vận hành HTX tại Nhật, mặc dù Chính phủ không trực tiếp quản lý HTX, nhưng vẫn có thể điều tiết SX thông qua các hoạt động trợ cấp. Chính phủ có thể dễ dàng xử lý các vấn đề như an toàn thực phẩm bằng việc thúc đẩy người nông dân làm theo định hướng để giải quyết vấn đề qua việc trợ cấp, khuyến khích SX có định hướng thông qua HTX. Với mô hình hoạt động đó, hệ thống HTX trở thành một tổ chức xã hội lớn, đóng một vai trò quan trọng trong xã hội. Tổ chức HTX có thể tổ chức các cuộc đàm phán với các chính trị gia, vận động điều chỉnh chính sách và từ đó giúp làm giảm khoảng cách thu nhập giữa người dân thành thị và người dân nông thôn. “Qua HTXNN, nông dân Nhật được phổ biến về tiến bộ KHKT, được biết nhu cầu thị trường. Nhờ HTX lên kế hoạch SX và điều tiết nên tình trạng nông dân ồ ạt đua nhau trồng một loại cây trồng khi có giá cao không xảy ra. Thay vào đó, nông dân có sự đánh giá thị trường rất chắc chắn qua số liệu từ các tổ chức có uy tín trong nước được HTX tổng hợp, tư vấn. Từ quy trình công nghệ chung do HTX ban hành, các hộ nông dân tự phân công nhau lên kế hoạch nên trồng mặt hàng nào và trồng với số lượng bao nhiêu cho vừa đủ”, ông Nobuo Isomura - Giám đốc Cty Bán đấu giá hoa Ota (Cty đấu giá hoa lớn nhất Nhật Bản) chia sẻ về mô hình HTX tại nước mình. Share Facebook Share Google Share Twitter Share Zingme NGUYÊN HUÂN... Đọc thêm tại: http://nongnghiep.vn/mo-hinh-htx-tai-nhat-ban-post119166.html | NongNghiep.vn

Mô hình HTX tại Nhật Bản 19/12/2013, 10:03 (GMT+7) Tại Nhật Bản chỉ có một mô hình HTX gọi là “Liên minh HTXNN Nhật Bản” (JA), được thừa nhận và hoạt động theo Luật HTX nông nghiệp. Chia sẻ Share Facebook Share Google Share Twitter Share Zingme Tin bài khác Giống lúa thuần 'mê hoặc' nông dân Rau màu tươi tốt ở nơi khô hạn nhất Bắc Giang khôi phục chăn nuôi sau rét Thay đổi phương thức nuôi, nếu không muốn ôm nợ Trồng rau sạch trong nhà lưới Xem thêm http://nongnghiep.vn/pioneer-nha-cung-cap-hat-giong-hang-dau-the-gioi-post140988.html http://nongnghiep.vn/vinh-tuong-dien-hinh-ngo-dong-post154431.html http://nongnghiep.vn/phan-bon-voi-bien-doi-khi-hau-36-19.html Tại Nhật Bản chỉ có một mô hình HTX gọi là “Liên minh HTXNN Nhật Bản” (JA), được thừa nhận và hoạt động theo Luật HTX nông nghiệp. Trước đây, việc tham gia HTX là bắt buộc đối với nông dân, nhưng hiện nay có những nông dân bỏ không tham gia HTX, đa số họ là những người có kỹ thuật cao mà HTX chỉ là đại diện cho lớp nông dân trung bình. Đoàn cán bộ Viện Di truyền Nông nghiệp (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) vừa có chuyến công tác tại Nhật Bản tham quan mô hình HTX và tìm hiểu phương thức buôn bán, trao đổi sản phẩm hàng hóa nông nghiệp của xứ sở mặt trời mọc thông qua các sàn đấu giá. Để có thêm tư liệu về mô hình HTX của các nước trong khu vực, chúng tôi có cuộc trao đổi với cán bộ, lãnh đạo Viện Di truyền Nông nghiệp để hiểu rõ hơn mô hình HTX tại Nhật Bản. Được biết, hoạt động của HTX được qui định trong luật. Mục đích chính là nhằm tăng năng suất, nâng cao địa vị, hiểu biết xã hội và cải thiện kinh tế cho người nông dân. Về hệ thống cấu trúc của HTXNN Nhật Bản, hầu hết người nông dân đều thuộc các HTX địa phương, các HTX địa phương thuộc HTX cấp tỉnh, thành phố và các HTX cấp tỉnh, thành phố trực thuộc HTX Trung ương. Qua đó, tạo thành một hệ thống cấu trúc hình cây lớn. Người nông dân mang sản phẩm nông nghiệp đến các HTX địa phương ký gửi bán hộ. Ngay sau khi sản phẩm được bán, HTX sẽ thanh toán tiền cho nông dân thông qua chuyển khoản hoặc tiền mặt. Sau đó, người nông dân phải trả tiền % hoa hồng cho các HTX. Một kho lạnh sơ chế hoa của HTX tại Nhật Bản Đổi lại, nông dân được hưởng các dịch vụ của HTX theo hệ thống từ phân loại, đánh giá chất lượng chung đến hệ thống vận chuyển, giao hàng, mua và sử dụng chung các hệ thống thiết bị, nông cụ, máy móc lớn, đắt tiền (như hệ thống xử lý sau thu hoạch,…) và thậm chí cả các dịch vụ tài chính liên quan đến các khoản tiền gửi và vay vốn do HTX quản lí hoặc đứng ra đại diện. Thông thường, nông dân Nhật phải trả 2 - 5% giá trị nông sản cho dịch vụ bán hàng của HTX (HTX trừ luôn khi thanh toán cho người trồng). Như đã đề cập ở trên, HTX tại Nhật là một thực thể pháp lý, hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, nhưng không phải là một tổ chức Nhà nước. HTX tự tổ chức hoạt động và không được bao cấp của Chính phủ, song Chính phủ thường thông qua HTX khi muốn trợ cấp hoặc hỗ trợ cho người nông dân. Trong trường hợp có chính sách hỗ trợ nông dân, Nhà nước thường trợ cấp thông qua hệ thống HTX. Tất nhiên, những nông dân không tham gia HTX cũng có thể nộp đơn xin trợ cấp, nhưng khó khăn hơn nhiều. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, ở Nhật Bản, lịch sử của HTXNN bắt đầu từ giữa thế kỷ 19. Đó là một HTX tự nguyện giữa những người nông dân để hỗ trợ các hoạt động canh tác lẫn nhau. Sau Thế chiến II, ở Nhật xảy ra tình trạng khan hiếm nghiêm trọng lương thực, thực phẩm và hệ thống phân phối hỗn loạn trên thị trường. Vì vậy, Chính phủ Nhật quyết định kiểm soát việc phân phối và SX của nông dân bằng cách kiểm soát HTXNN. Tất cả nông dân bị buộc phải tham gia HTX tại thời điểm đó. Tuy nhiên, do yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn, hiện nay HTX của Nhật trở thành mô hình hoạt động độc lập như một DN tư vấn, chuyển giao, kết nối, tiêu thụ sản phẩm. Theo TS Lê Đức Thảo, Trưởng Bộ môn Đột biến và Ưu thế lai (Viện Di truyền nông nghiệp), tại Nhật Bản, chủ nhiệm các HTX và thành viên Hội đồng quản trị của HTX địa phương được lựa chọn từ các nông dân và được trả lương. Nhưng trên thực tế, tiền lương không đủ bù đắp so với công sức và các hoạt động của họ, nhưng chủ nhiệm và các thành viên Hội đồng quản trị thường được bầu từ những nông dân giàu có hoặc có chức sắc ở địa phương và họ chấp nhận không đòi hỏi với mức lương cao hơn. Họ rất bận rộn, bởi với tư cách đại diện của HTX, họ phải lên các kế hoạch và thúc đẩy các hoạt động chung cho các xã viên như kế hoạch đầu tư cho hệ thống SX, vật tư, đầu ra, thị trường… sao cho hiệu quả. Tổ chức hội thảo, kỹ thuật cho người trồng và giao dịch với HTX cấp tỉnh, thành phố. Sàn đấu giá nông sản, nơi các sản phẩm nông nghiệp của nông dân được giao dịch thông qua HTX “Mô hình HTXNN tại Nhật cũng tồn tại một số nhược điểm do trở thành một tổ chức quá lớn, có sức mạnh và dẫn tới việc độc quyền. Do đó, hệ thống có hiện tượng thiếu sự cải cách để hoàn thiện hơn. Đặc biệt, khi vào HTX, người nông dân có xu hướng trở thành hộ “nông dân trung bình”, TS Lê Đức Thảo. Nông dân Nhật Bản thường có diện tích đất canh tác rất nhỏ. Họ không có đủ tiền để đầu tư vào hệ thống trang thiết bị, máy móc hiện đại và đắt tiền, nhưng khi tham gia HTX họ có thể chia sẻ, dùng chung thông qua HTX nên tiết kiệm được rất nhiều chi phí đầu tư. Cũng bởi vì quy mô nhỏ, nông dân không có khả năng thương lượng với người mua, kể cả khi thị trường đấu giá ra đời và hoạt động nên việc tham gia HTX luôn được nhiều hơn là mất. Bởi để tham gia hiệu quả vào thị trường hàng hóa, đòi hỏi sản phẩm phải có số lượng lớn và chất lượng ổn định (theo hệ thống tiêu chuẩn đánh giá cố định). Do đó, ở Nhật Bản, khi tham gia bán đấu giá, thường sản phẩm được đăng ký theo lô, mã chung của HTX. Với mô hình quản lí, vận hành HTX tại Nhật, mặc dù Chính phủ không trực tiếp quản lý HTX, nhưng vẫn có thể điều tiết SX thông qua các hoạt động trợ cấp. Chính phủ có thể dễ dàng xử lý các vấn đề như an toàn thực phẩm bằng việc thúc đẩy người nông dân làm theo định hướng để giải quyết vấn đề qua việc trợ cấp, khuyến khích SX có định hướng thông qua HTX. Với mô hình hoạt động đó, hệ thống HTX trở thành một tổ chức xã hội lớn, đóng một vai trò quan trọng trong xã hội. Tổ chức HTX có thể tổ chức các cuộc đàm phán với các chính trị gia, vận động điều chỉnh chính sách và từ đó giúp làm giảm khoảng cách thu nhập giữa người dân thành thị và người dân nông thôn. “Qua HTXNN, nông dân Nhật được phổ biến về tiến bộ KHKT, được biết nhu cầu thị trường. Nhờ HTX lên kế hoạch SX và điều tiết nên tình trạng nông dân ồ ạt đua nhau trồng một loại cây trồng khi có giá cao không xảy ra. Thay vào đó, nông dân có sự đánh giá thị trường rất chắc chắn qua số liệu từ các tổ chức có uy tín trong nước được HTX tổng hợp, tư vấn. Từ quy trình công nghệ chung do HTX ban hành, các hộ nông dân tự phân công nhau lên kế hoạch nên trồng mặt hàng nào và trồng với số lượng bao nhiêu cho vừa đủ”, ông Nobuo Isomura - Giám đốc Cty Bán đấu giá hoa Ota (Cty đấu giá hoa lớn nhất Nhật Bản) chia sẻ về mô hình HTX tại nước mình. Share Facebook Share Google Share Twitter Share Zingme NGUYÊN HUÂN... Đọc thêm tại: http://nongnghiep.vn/mo-hinh-htx-tai-nhat-ban-post119166.html | NongNghiep.vn

              Kinh nghiệm của Nhật Bản cho thấy, các HTX nông nghiệp Nhật Bản được tổ chức theo ba cấp: Liên đoàn toàn quốc HTX nông nghiệp; Liên đoàn HTX nông nghiệp tỉnh; HTX nông nghiệp cơ sở.

Các HTX nông nghiệp cơ sở gồm hai loại: đơn chức năng và đa chức năng. Từ năm 1961 trở về trước các HTX đơn chức năng khá phổ biến. Nhưng từ năm 1961 trở về đây, do chính phủ Nhật Bản khuyến khích hợp nhất các HTX nông nghiệp nhỏ thành HTX nông nghiệp lớn, nên mô hình hoạt động chủ yếu của HTX nông nghiệp Nhật Bản hiện nay là đa chức năng. Các HTX nông nghiệp đa chức năng chịu trách nhiệm đối với nông dân trên tất cả các lĩnh vực dịch vụ như cung cấp nông cụ, tín dụng, mặt hàng, giúp nông dân chế biến, tiêu thụ sản phẩm và bảo hiểm cho hoạt động của nông dân. Có thể thấy ưu nhược điểm của HTX nông nghiệp Nhật Bản qua phân tích cơ chế quản lý và chức năng hoạt động của chúng.

          Các HTX nông nghiệp đa chức năng của Nhật bản thường đảm đương các nhiệm vụ sau:

             – Cung cấp dịch vụ hướng dẫn nhằm giáo dục, hướng dẫn nông dân trồng trọt, chăn nuôi có năng suất, hiệu quả cao cũng như giúp họ hoàn thiện kỹ năng quản lý hoạt động sản xuất. Thông qua các cố vấn của mình, các HTX nông nghiệp đã giúp nông dân trong việc lựa chọn chương trình phát triển nông nghiệp theo khu vực; lập chương trình sản xuất cho nông dân; thống nhất trong nông dân sử dụng nông cụ và kỹ thuật sản xuất tiên tiến,… Các tổ chức Liên hiệp tỉnh và Trung ương thường quan tâm đào tạo bồi dưỡng cố vấn cho HTX nông nghiệp cơ sở.

             – Mục tiêu của HTX là giúp nông dân tiêu thụ hàng hoá có lợi nhất. Do đó, mặc dù các HTX nông nghiệp là đơn vị hạch toán lấy thu bù chi nhưng các HTX không đặt lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu mà chủ yếu là trợ giúp nông dân. Các hình thức giao dịch giữa HTX với nông dân khá linh hoạt. Nông dân có thể ký gửi hàng hoá cho HTX, HTX sẽ thanh toán cho nông dân theo giá bán thực tế với một mức phí nhỏ; nông dân cũng có thể gửi HTX bán theo giá họ mong muốn và HTX lấy hoa hồng; thông thường nông dân ký gửi và thanh toán theo giá cả thống nhất và hợp lý của HTX.

             Để nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng nông sản do HTX tiêu thụ, HTX đã đề nghị nông dân sản xuất theo kế hoạch với chất lượng và tiêu chuẩn thống nhất với nhau và ưu tiên bán cho HTX. Về phần mình, HTX định tỷ lệ hoa hồng thấp. Các HTX tiêu thụ nông sản theo quy mô lớn, không chỉ ở chợ địa phương mà thông qua liên đoàn tiêu thụ trên toàn quốc với các khách hàng lớn như xí nghiệp, bệnh viện,… HTX đã mở rộng hệ thống phân phối hàng hoá khá tốt ở Nhật Bản.

             – HTX cung ứng hàng hoá cho xã viên theo đơn đặt hàng và theo giá thống nhất và hợp lý. Các HTX đã đạt đến trình độ cung cấp cho mọi xã viên trên toàn quốc hàng hoá theo giá cả như nhau, nhờ đó giúp cho những người ở các vùng xa xôi có thể có được hàng hoá mà không chịu cước phí quá đắt. Hàng tiêu dùng không cần đặt hàng theo kế hoạch trước. Thông thường các HTX nhận đơn đặt hàng của xã viên, tổng hợp và đặt cho liên hiệp HTX tỉnh, sau đó tỉnh đặt cho liên hiệp HTX toàn quốc. Đôi khi liên hiệp HTX nông nghiệp tỉnh hoặc HTX nông nghiệp cơ sở đặt hàng trực tiếp cho doanh nghiệp sản xuất. Nhìn chung các liên hiệp HTX nông nghiệp tỉnh và Trung ương không phải là cấp quản lý thuần tuý mà là các tổ chức kinh tế, các trung tâm phân phối và tiêu thụ hàng hoá.

             – HTX nông nghiệp cung cấp tín dụng cho các xã viên của mình và nhận tiền gửi của họ với lãi suất thấp. Các khoản vay có phân biệt: cho xã viên khó khăn vay với lãi suất thấp (có khi chính phủ trợ cấp cho HTX để bù vào phần lỗ do lãi suất cho vay thấp). HTX nông nghiệp cũng được phép sử dụng tiền gửi của xã viên để kinh doanh. Ở Nhật Bản có tổ chức một trung tâm ngân hàng HTX nông nghiệp để giúp các HTX quản lý số tín dụng cho tốt. Trung tâm này có thể được quyền cho các tổ chức kinh tế công nghiệp vay nhằm phục vụ phát triển nông nghiệp.

             – HTX nông nghiệp còn sở hữu các phương tiện sản xuất nông nghiệp và chế biến nông sản để tạo điều kiện giúp nông dân sử dụng các phương tiện này hiệu quả nhất, hạn chế sự chi phối của tư nhân. Các loại phương tiện thuộc sở hữu HTX thường là: Máy cày cỡ lớn, phân xưởng chế biến, máy bơn nước, máy phân loại, đóng gói nông sản. HTX trực tiếp quản lý việc sử dụng các tài sản này.

             – Các HTX còn là diễn đàn để nông dân kiến nghị Chính phủ các chính sách hợp lý cũng như tương trợ lẫn nhau giữa các HTX và địa phương.

             – Ngoài ra, các HTX nông nghiệp Nhật Bản còn tiến hành các nhiệm vụ giáo dục xã viên tinh thần HTX thông qua các tờ báo, phát thanh, hội nghị, đào tạo, tham quan ở cả ba cấp HTX nông nghiệp cơ sở, tỉnh và Trung ương.

             Như vậy, có thể thấy rằng HTX nông nghiệp Nhật Bản đã phát triển từ các đơn vị đơn năng đến ngày nay trở thành các đơn vị đa năng dịch vụ mọi mặt cho cho nhu cầu của nông dân và tổ chức liên kết qui mô lớn toàn quốc. Một nước công nghiệp hoá như Nhật Bản, hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp hiệu quả vẫn là hộ gia đình, do đó HTX nông nghiệp, một mặt được thành lập để hỗ trợ nông dân, giúp cho họ vừa nâng cao hiệu quả sản xuất, vừa cải thiện cuộc sống ở nông thôn, mặt khác vẫn tôn trọng mô hình kinh tế nông hộ và chỉ thay thế hộ nông dân và tư thương ở khâu nào HTX tỏ ra có ưu thế hơn hẳn trong tương quan với mục tiêu hỗ trợ nông dân.

Một số vấn đề và bài học rút ra cho Việt Nam

Thứ nhất, để giúp các hộ nông dân cải thiện điều kiện sống và phát triển sản xuất, cần phải liên kết các hoạt động đầu ra, đầu vào cho họ dưới hình thức tốt nhất là HTX, nông nghiệp. Các giá trị cơ bản của HTX chỉ có được khi HTX thực sự hoạt động theo nguyên tắc tự lực tự chịu trách nhiệm, quản lý dân chủ, hiệu quả hoạt động cao, có sự tương trợ lẫn nhau.

             Thứ hai, để HTX nông nghiệp ra đời và phát triển tốt rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước về các mặt: tạo khuôn khổ luật pháp; hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng ở nông thôn nhất là đường giao thông, điện, nước; tuyên truyền, khuyến khích, quảng bá cho các HTX. Nhà nước cần giúp đỡ HTX thực thi kiểm soát bằng các chế định luật hạn chế ban lãnh đạo HTX lũng đoạn, trá hình doanh nghiệp tư nhân dưới lốt HTX để hưởng ưu đãi.

Thứ ba, tiêu
thụ được sản phẩm cho hộ nông dân với giá phải chăng và chi phí thấp chính là sự hỗ trợ đáng giá mà các hộ nông dân Việt Nam đang cần.

          Thứ tư, HTX nông nghiệp phải được tổ chức ở những khâu nào mà HTX làm thì tốt hơn hộ gia đình, tốt hơn tư nhân, thậm chí tốt hơn cả doanh nghiệp Nhà nước. Do đó lựa chọn khâu nào để HTX làm là hết sức quan trọng. Kinh nghiệm của Nhật Bản chỉ ra rằng bốn khâu: cung ứng vật tư, hàng hoá tiêu dùng, tín dụng tương hỗ, tiêu thụ sản phẩm và khuyến nông là rất phù hợp với HTX. Nhưng để chiến thắng tư nhân thì HTX nên tổ chức theo kiểu đa năng và tuyển chọn người giỏi làm giám đốc để quản lý, điều hành. Cán bộ là khâu rất quan trọng, có tính chất quyết định đến sự tồn tại và hiệu quả hoạt động của HTX.