(ĐC sưu tầm trên NET)

(ĐC sưu tầm trên NET)

(ĐC sưu tầm trên NET)

Điệp viên thế kỷ XX: Trại nuôi khỉ

Chỉ huy phòng tác chiến Viễn Đông Smugley, một người đàn ông phát phì và hói trước tuổi, đang rít tẩu thuốc. Bên phải chiếc xalông mềm của ông ta, trên chiếc bàn điều khiển máy chiếu là chiếc gạt tàn bằng sành đến lúc này đã chất đầy cả đống tàn thuốc lá đen xì. Còn đối với các quan chức còn lại trong gian phòng chiếu rộng rãi đó thì việc hút thuốc bị cấm ngặt.

Thỉnh thoảng, Smugley dùng ngón tay trỏ để gạt chiếc cần điều khiển có chiếu sáng sang vị trí dừng hoặc tua. Màn ảnh dừng lại hoặc đưa khán giả-những chuyên gia hành động đặc biệt trở lại một số cảnh của đoạn phim. Smugley nói nhát gừng một cách dứt khoát: “Nhớ đấy”, “Tìm hiểu tên tuổi”, “Kiểm tra số xe ôtô...”. Những thuộc cấp ghi lại những lưu ý của chỉ huy trong các nhật ký nghiệp vụ mật khâu bằng dây to tướng và có đóng con dấu to tướng.

Mấy thùng contenơ bằng sắt nặng trịch đựng phim sáng sớm nay đã được người đưa thư hoả tốc đưa tới Langley từ Hongkong. Smugley chuẩn bị một bản phân tích để báo cáo cấp trên cao nhất và không vẫn luôn miệng chửi rủa trung tâm tình báo CIA ở Hongkong vì bọn này đã không tranh thủ lựa chọn ra những cái quan trọng yếu cần thiết nhất cho công việc, mà lại đùn cả cái đống hổ lốn này cho hắn. Mà lại là theo nguyên tắc ngu xuẩn muôn thuở: càng nhiều, càng tốt.

Từ khi ông chủ xưởng George Gonsalves ở Macao lọt vào danh sách những người không đáng tin cậy và trở thành đối tượng theo dõi, Smugley đã buộc phải xem vô số những bộ phim của anh em Shaw. Ranran và Ranmah Shaw có tình bạn vững chắc với Gonsalves. Sự việc đi tới mức các bộ phim của họ mà cơ bản là những cuộc đánh lộn ác liệt bằng võ Kungfu đã mê hoặc Gonsalves đến nỗi ông vua dệt của hãng Perfume and Brothers Textiles vốn rất mê võ Kungfu này đã bắt đầu học và truyền bá môn võ này.

- Nghe này, Noritake - Smugley hơi quay người trên chiếc ghế quay - anh nhớ nhắc tôi và những người có mặt về những giới luật chính của Kungfu. Anh đang là chuyên gia hạng nhất mà chúng tôi có hiện nay mà. Tôi đã cử anh tới Hongkong không phải là vô ích.

- Rất vui lòng, thưa xếp - một giọng nói trầm trầm đầy khúm núm cất lên từ sâu trong gian phòng - Vậy là “Vững vàng như đinh đóng, khôn khéo như con báo mẹ, linh mẫn như con rồng khôn ngoan. Hãy ra đòn mạnh như bão lốc, hãy tránh đòn với sự nhanh nhẹn của con khỉ”. Hình như là thế đấy, thưa xếp.

- Cám ơn. Thật tuyệt vời. - Smugley dùng cần điều khiển bằng nhựa dạ quang để dừng phim. Màn hình tắt phụt. ánh sáng nêông đổ xuống gian phòng từ trần nhà. Tôi thừa nhận là chính tôi cũng bị mê hoặc bởi nghệ thuật chiến đấu cổ xưa này, - Smugley rít mạnh chiếc tẩu. - Trong công và thủ đều có sự tham gia như nhau của gót chân, tay, ngón tay, khuỷu tay, đầu, gối, nắm đấm, bàn tay. Có lẽ là không có gì là không được dùng đến. Nhưng người ta nói rằng, không có kỹ năng điều hoà hơi thở thì không thể thắng được địch thủ - Xếp lại xoay thân hình đồ sộ về phía sâu gian phòng: - Noritake, hãy nhắc các “thực tập sinh” về việc người ta gọi võ Kungfu như thế nào ở những vùng mà anh vừa từ đó trở về.

- Vâng, thưa ngài, ở Hongkong, võ thuật rất phổ biến dưới tên gọi quyền Thiếu Lâm. Cái tên đó có nguồn gốc từ địa điểm đã khai sinh ra môn võ thuật đó là Thiếu Lâm Tự. Hệ thống quyền Thiếu Lâm đã được các tăng nhân ở đây sáng tạo và trui rèn qua hàng thế kỷ. Các sư tăng thiêng liêng đã phải đánh nhau khá nhiều. Hai anh em điện ảnh gia Shaw đã khai thác tối đa chủ đề này và đã chiếm lĩnh vững chắc việc kinh doanh, xuất bản các tạp chí chuyên san ngày nay, bán các huy hiệu, lịch, áp phích, vật lưu niệm với tiêu hiệu và phương châm của Kungfu: “Ra đòn lẹ như tia chớp, biến đi như vòi rồng!”. Trước khi đi, tôi đã có thông tin chuẩn xác cho biết doanh nhân Gonsalves là thành viên bí mật của hiệp hội đấu quyền Thiếu Lâm thương mại.

- OK, Noritake! Chúng ta tiếp tục đi. Nếu chúng ta không kịp thời khử Gonsalves, thì hắn có thể sẽ lại tung ra cái gì khó chịu đấy!

Ánh sáng nêông từ từ rời khỏi gian phòng làm cho gương mặt các khán giả trở nên xám ngắt. Phía trên chiếc ghế của Smugley những làn khói thuốc thơm cuồn cuộn bay lên trần nhà. Trên màn hình lại xuất hiện những cảnh phim. Noritake lặng lẽ lại gần ghế của xếp:

- Ta có thể bắt đầu xem từ đây, thưa xếp. Đây là những vòng đua cuối của giải đua xe môtô Macau Grand Priz và giai đoạn chót của điệp vụ của xếp có mật danh 38-6/H-8...

- Ơn Chúa! - Smugley nhẹ nhõm và thốt lên ầm ĩ. - Thế chả lẽ không có khúc dạo đầu là không được ư? Hơn nữa, tất cả đều có ích...

- Giá như chính chúng ta dựng phim -Noritake huơ tay, - đằng này nó là do mấy thằng cha ở xưởng phim của anh em Shaw nặn ra. Các đoạn phim tư liệu của cuộc đua môtô, họ đưa vào ngay trước khi in phim. Còn các cảnh ghi bằng camera bí mật với cảnh chuyển chiếc cặp ngoại giao màu nâu cho một tay đua môtô, bắt giữ các hành khách của nó trên bến tàu của Hongkong - chủ đề này ban đầu không có liên quan gì đến phim “Khi những bóng ma lùi bước”. Người viết kịch bản phải khôn khéo cài thêm chúng vào...

- Thế thì ai đã thực hiện chúng và để làm gì? - Smugley nhăn mặt.

- Tay đạo diễn, nhà báo Rangal quen biết với tôi, còn các đoạn phim là của bạn thân anh ta ở xưởng phim của anh em Shaw - nhà quay phim Christopher Chzou. Rõ ràng Rangal đoán được nhiệm vụ của tôi là bôi nhọ Gonsalves. Chính anh ta cũng nghĩ ra sử dụng người quay phim của mình để quay “những cảnh bổ sung”. Anh ta thật đáng khen, rất hợp với mục đích của ta!

- Noritake, anh đã báo cáo gì đó về Rangal...

- Đúng thế, thưa xếp. Tôi đã báo cáo với xếp là tôi không thể tin tưởng Rangal 100% với tư cách một nguồn tin. Huống hồ là đánh hắn vào nhóm thân cận của Gonsalves. Bản thân hắn là người được tay chủ xưởng kia tin cậy và rất thân cận với ông ta. Rangal nguỵ trang rất khéo dưới vai một bạn nhậu hiền lành dễ bảo....

- Hãy ghi “kẽ hở” này vào số điểm của anh, Noritake! - Xếp hắng giọng đầy ý nghĩa.

- Thưa xếp, tôi không thể nhận định lệnh triệu hồi tôi quá cấp tốc từ Hongkong một cách khác đi được... Được cái,lúc này tôi đã ở cạnh ông, giữa các bạn bè, chứ không phải ở cái hòn đảo Macao nhỏ bé - Noritake cười nhếch mép.

- Nào xem nốt phim đi. Nào, nào...

Trên màn ảnh hiện lên gương mặt quay cận cảnh của Noritake. Sau đó diễn ra cuộc nói chuyện của anh ta với Rangal. Noritake vội vã đi ra xe của mình, mở ngăn hành lý. Một giây sau, từ tay người Mỹ, chiếc cặp ngoại giao màu nâu được chuyển gọn gàng cho Rangal. Rangal cười vừa áp chiếc cặp ngoại giao vào ngực vừa chạy theo bậc cầu thang ra bờ sông...

- Còn đây lại là Gonsalves với khách khứa của ông ta, - Noritake giải thích.
Các cảnh phim nhấp nháy lướt qua màn ảnh. Các khán giả hầu như đều cảm thấy bối cảnh trong phim dần căng thẳng lên.

- Stop - xếp hét lên - Noritake, thế lúc này anh làm gì?

Thực ra thì nhân viên CIA James Noritake làm gì vào thời điểm quan trọng này? Để giải đáp câu hỏi này và một số câu hỏi khác, cần phải trở lại trước một chút, trở lại với sự khởi đầu bất ngờ, với đợt công tác của anh ta tới Hongkong và bám theo các sự kiện cho tới tận cuối, tức là cho tới khi sản xuất bộ phim mà Smugley đã xem trong gian phòng lớn ở đại bản doanh CIA.

....Chuyên gia về các điệp vụ bí mật, nhân viên CIA James Noritake bay tới Hongkong trên chiếc Boeing 747 của hãng hàng không Pan American vào lúc tối muộn và bắt taxi đi từ sân bay Kai Tak về lãnh sự quán Mỹ. Lúc này, cuộc sống sôi động của thành phố này dường như mới bắt đầu. Các quầng sáng đổ xuống các đường phố từ những ô cửa sổ của những khách sạn cao tầng và những toà nhà chọc trời của các công ty bảo hiểm; đập vào mắt người qua lại là những dòng chữ nêông quảng cáo nhấp nháy nhiều màu của các rạp chiếu phim; những người bán hàng rong đang hét lên những câu gì đó, nhanh nhẹn chạy tới chạy lui quanh những nơi vui chơi giải trí; những người kéo xe đang đi vội vã bất kể tiếng còi xe ôtô inh tai nhức óc. Thành phố mê cung, con quái vật địa chính trị này, mỗi phút lại hút vào thế giới mê hoặc huyền bí của mình, đồng thời nhả ra hàng ngàn con người lên không, trên mặt đất và trên biển. Hôm nay, nó lại nhã nhặn tiếp đón một vị khách Mỹ nữa - nhân viên CIA James Noritake.

Bề ngoài, người Mỹ này rất tự nhiên và khiến ta có thể dễ nhầm là một doanh nhân tầm tầm. Cả ở lãnh sự quán, cũng chỉ có viên lãnh sự là biết nghề nghiệp thật của anh ta vì đường đời và công việc của cả hai đã gắn bó với nhau từ 15 năm trước...

Và họ đã kiếm được một chiếc bàn thấp xinh xắn trong một nhà ăn Nhật Bản khiêm tốn “Cá cheshuya”, cách xa những con mắt và những bức tường mà người ta thường nói là có tai...

- Rất vui được gặp anh, Michael!

- Tôi cũng vậy, James. Tôi đã nhận được bức điện mật, nhưng trong đó không thông báo ngày anh bay từ Washington, do đó tôi không biết mà đón anh được... Đó là kiểu đùa thường gặp của anh đây mà...

- Biết làm thế nào được, đôi khi tôi thích cho phép mình một trò nghịch ngợm vô hại - đó là sự ngạc nhiên. Ta nói thẳng vào vấn đề chứ?

- Tôi đang mong tin ở thủ đô.

- Thực ra tôi chỉ đi quá cảnh thôi, điều đó đã được đề cập trong bức điện. Sau vài ngày nữa, tôi phải sang một nơi sát đây là Macao. Nhưng anh đừng có mà biến mất đi đấy. Tôi sẽ phải cần đến anh. Anh biết đấy, vào những lúc khác nhau, chúng ta đã ký với các quốc gia châu á những hiệp định thương mại để bảo vệ thị trường của mình khỏi thứ hàng dệt rẻ tiền của họ. Nhưng vì do sự cẩu thả và lười biếng của quan chức quan liêu nào đó mà Macao đã không bị đưa vào “danh sách đen”. Bây giờ thì bọn thương nhân Anh ở Hongkong và bọn trùm sỏ Nhật đang lợi dụng điều đó. Chúng ồ ạt kéo đến Macao. Tiền công lao động ở vùng thuộc địa Bồ Đào Nha này thấp hơn 1/3 so với Hongkong, bãi công bị cấm. Công đoàn thì không có mà công thuê diện tích nhà xưởng thì lại quá rẻ... Lý lẽ bành trướng đã rõ ràng. Đơn cử chỉ riêng hãng Perfume and Brothers textile. Mấy thằng cha này đang chiếm cứ thị trường của chúng ta... Chẳng cần phải cãi cọ công khai với bọn ăn cướp ấy. Anh cũng biết đấy - bọn chúng là đồng minh trong NATO mà...

- Điều đó thì đúng, James ạ. Hongkong, trước hết là đại bản doanh của cơ quan chúng ta trong cả khu vực.. Thứ hai là, chúng ta cùng với ngai vàng Anh đã phải chi những khoản không nhỏ cho việc duy trì các trạm nghe lén ở đây...

- Đấy, đấy. Trung ương đã nghiên cứu tất cả những thông tin thuận và nghịch, đưa chúng vào máy tính điện tử, còn tôi thì trở thành kẻ thừa hành ý chí của con quái vật điện tử ấy của kỷ nguyên cách mạng khoa học kỹ thuật. Tóm lại, tôi được giao nhiệm vụ bôi nhọ một nhà công nghiệp ở đây. Hắn đã làm một việc rất quá đáng. Phải làm thế nào để hắn phá sản nhục nhã. Lúc đó những kẻ khác sẽ phải chừa đi. Mà nói chung là phải đưa chúng về vị trí của mình!...

- Bọn Anh à?

- Tất nhiên. Trước hết là vậy. Còn với Nhật thì trong khu vực chiến lược này, chúng ta có trò chơi riêng, tầm cỡ hơn. Người ta quyết định không thọc lét những thằng ăn cướp công nghiệp của nước ấy. Chỉ cần làm sao chúng không trái ý chúng ta, mà còn giúp chúng ta biến Viễn Đông thành tuyến triển khai phía trước các phương tiện hạt nhân của chúng ta. Trên biển, cũng như trên bộ, ở chính Nhật Bản và Nam Triều Tiên...

- Thú thật là bọn người London phô trương này cũng làm tôi rất ngứa mắt. Nhưng anh biết đấy, tôi vẫn phải cùng làm việc với chúng thôi. Còn việc làm cho ai khó chịu thì tôi cũng chả cản trở làm gì.

- Cứ cho là một tên đã nằm trong vòng ngắm.
Họ im lặng. Viên lãnh sự rít thuốc và nheo mắt tinh quái:

- Còn bây giờ, James, thực tình mà nói - anh vẫn giấu tôi cái gì đó phải không? Chúng ta ở đây đâu phải trị với bọn Prefume thối hoắc này đúng không? Có đáng để một con át chủ bài như anh xuất chiến không? Một tên chủ xưởng quái thai Gonsalves đâu phải là đối thủ cạnh tranh đối với nước Mỹ vĩ đại?

- Nào, nào, tiếp đi - Noritake khuyến khích viên lãnh sự.

- Toàn bộ doanh nghiệp lẫn những kho hàng dệt của hắn, chúng ta có thể dẫm nát trong nháy mắt như dẫm một con rệp... Ông bạn còn giấu tôi điều gì phải không? Anh ở đây không phải là để làm việc đó. Anh chỉ mới cho tôi biết câu chuyện nguỵ trang thuần tuý mà thôi...

- Đừng vội, Michael. Tôi đã nói là chúng ta sẽ cùng làm việc mà. Tốt nhất anh vẽ cho tôi một câu chuyện nào đó cho hợp với địa bàn này. Để gặp Gonsalves.

- Tôi có thể làm được. Mặc dù “truyền thuyết” này đã có nhiều năm tuổi nhưng có lẽ vẫn hợp với một cuộc trò chuyện đàng hoàng. Tôi hy vọng anh vẫn nhớ “cuộc chiến tranh chè” giữa Anh và Mỹ năm 1767 đã được mô tả trong những cuốn sách giáo khoa phổ thông đấy chứ?

Anh phải biết rằng, Macao đã đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong vụ đó. Một thời, Macao đã nổi danh là thành phố giàu có nhất thế giới. Thậm chí nó còn được độc quyền buôn bán giữa Trung Quốc, Nhật Bản và châu Âu. Nhưng vào năm 1841, khi nước Anh đánh chiếm Hongkong (Hương Cảng) thì Macao bắt đầu suy tàn. Chủ nhân Macao khi đó là người Bồ Đào Nha. Họ ký với chính quyền Trung Quốc hiệp định cho thuê rẻo đất này trong cái đồng bằng nên thơ của sông Chu Giang, còn vào năm 1857, họ đã “tặng cho” cư dân địa phương chính quyền hành chính của mình. Thời gian qua đi, Bồ Đào Nha đã láo xược hết mức khi ngừng trả tiền thuê tô giới cho hoàng đế Trung Hoa và buộc ông ta phải ký biên bản nhường “quyền quản lý vĩnh viễn” vùng đất này (tên gọi Trung Quốc là áo Môn) cho người Bồ Đào Nha.

Về “cuộc chiến tranh chè” thì nó đã xảy ra vào nửa cuối thế kỷ XVIII. Chè với tư cách một đồ uống đã đi từ Trung Quốc sang châu Âu và đến với Tân Thế giới - khu vực khi đó vẫn nằm dưới quyền cai trị của ngai vàng Anh. Vậy là Anh quốc quyết định cải thiện cái ngân khố còm cõi của mình bằng tiền của những người di dân Mỹ bằng cách đặt ra thuế nhập khẩu chè. Quyết định của nghị viện Anh đã làm cho dân di cư náo loạn. Họ tuyên bố tẩy chay hàng hoá của Anh và mở ra một chiến dịch phản đối chè. Nó kết thúc bằng sự kiện gọi là “Uống chè ở Boston”. Đêm 15, rạng sáng 16 tháng 12 năm 1773, dân di cư đã leo lên các tàu buôn Anh chở các thùng chè trên boong đang đậu trong cảng Boston và họ đã vứt toàn bộ hàng hoá xuống biển. “Chúng ta sẽ biến cảng Boston thành một cái ấm pha chè” - đám đông khổng lồ của những kẻ ái quốc gào lên đủ giọng, tay vung những ngọn đuốc và những biểu ngữ đầy phẫn nộ.

Mà 349 thùng chè Trung Quốc đã rơi xuống dưới đáy vịnh tối hôm đó - vị lãnh sự kết luận - anh có biết là được chở từ đâu đến không? Từ cảng Macao. Thế đấy.

Sau khi ăn tối và trò chuyện xong, James và vị lãnh sự rời cái nhà hàng nhỏ có điều hoà không khí đó để bước vào màn đêm ẩm ướt và oi bức. Đập vào mũi là mùi ngột ngạt khó ngửi của rác rưởi đang thối rữa - họ đi dọc bờ biển ngổn ngang những đồ linh tinh. Sau những bức tường câm lặng, không có một ánh đèn của chùa Thanh Long Tự bỗng nghe tiếng còi xe cảnh sát rú lên điên dại.

- Lại có kẻ nào đó bị giết chăng?

- Có thể... - Hai người im lặng bàng quan. Vị lãnh sự là người đầu tiên cất tiếng:

- James, tôi có thể chiêu đãi anh “tuyệt tác” cuối cùng của anh em nhà Shaw là phim “Sâmpanh của những xác chết”. Một tiếng rưỡi đồng hồ với máu chảy thành sông. Thế nào?

- OK! Đi nào!

- Đây là một bộ trong loạt phim Kungfu. Hai anh em nhà ấy quá thành công. Nó được chiếu ở 150 rạp chỉ ở riêng Đông Nam á.

- Tôi nhớ là đã xem một bộ phim của họ ở Mỹ. Bộ phim có tên gọi “Những ngón tay tử thần” hay là gì đó đại loại như vậy...

- Đúng là không thể nhớ hết được tất cả các tên phim. Họ làm phim cứ như là làm bánh tráng ấy.

Trong gian phòng trống đến một nửa, nơi đang liên tục chiếu phim, một cậu bồi nhỏ nhét vào tay các khách xem một tờ gập quảng cáo và dùng đèn pin nhỏ chiếu sáng dưới chân dẫn họ ngồi vào ghế.

Mệt mỏi sau chuyến bay dài, người lâng lâng ngây ngất vì uống whisky và cảm xúc thì thay đổi xoành xoạch, James Noritake lơ đễnh lơ mơ nhìn lên màn ảnh trên đó đang chạy ầm ầm, nhảy và các nhân vật chính diện và phản diện đang nện nhau không thương tiếc. Cốt truyện thì quá đơn giản: những tên cướp biển hiện đại ở đâu đó trên biển Đông đi trên canô cao tốc đánh cướp chiếc tam bản “Mắt đen” buôn bán ở ven biển. Chúng đánh đập chém giết dã man (dưới dạng một trận đấm đá kungfu man rợ) thuỷ thủ đoàn 10 người. Trên boong tràn trề máu đỏ, từ trên màn ảnh bay vọt vào phòng chiếu những kêu khủng khiếp của những người đang hấp hối, vang lên tiếng xương gãy răng rắc. Bọn cướp biển cướp bóc chiếc tam bản, ném các thủy thủ bị đánh chém tơi tả xuống mặt biển mênh mang và tìm cách chuồn. Nhưng... chiếc canô của lực lượng bảo vệ chính trị đã đuổi kịp bọn tội phạm. Cái ác bị trừng phạt, cái thiện chiến thắng. Các nhà viết kịch bản luôn tuân theo triệt để ý chí của các ông chủ: dù bộ phim có man rợ đến mức nào nhưng nó phải kết thúc có hậu.

- Hơn nữa, James, - viên lãnh sự nhận xét khi họ đang lại gần ngôi nhà, - một trong hai anh em nhà làm phim, tên Ranmah Shaw là một kẻ rất ham thích những bước nhảy. Hắn khá thường xuyên đến Macao chơi. Đó là một kẻ không phải tầm thường, mà là sở hữu chủ của nhiều triệu đôla! Còn Ranran Shaw sống nhiều hơn tại biệt thự của mình ở Hongkong. Ông ta đã ngoài 70 tuổi...

- Mai nhé, Michael, còn thì thây kệ bọn chúng. Bây giờ, tôi đang buồn ngủ chết đi được!

...Chiếc tàu cánh ngầm rời bến đi Macao vào lúc giữa trưa - tại thuộc địa này không có sân bay bởi vì không có đất để làm đường băng. Toàn bộ diện tích của Hongkong, kể cả một số hòn đảo nhỏ chỉ vẻn vẹn 16 kilômet vuông. Trên tuyến Hongkong-Macao, các chuyến phà chở khách và hàng hoá, các tàu cao tốc cánh ngầm hoạt động suốt ngày đêm. 65 km không phải là xa. Hàng ngàn du khách trong một ngày đêm cũng kịp tham quan tất cả những danh lam thắng cảnh của thuộc địa bé nhỏ ấy và quay trở về. Thực ra, hoạt động trên tuyến đi này, còn có các thuỷ phi cơ. Nhưng chúng chỉ dành riêng cho những kẻ lắm tiền. Người ta suốt ngày mua vé đi loại phương tiện giao thông này. Buổi sáng, chiếc thuỷ phi cơ với một toán triệu phú bay đi Macao và ở dó họ sẽ mê mải suốt bên bàn roullette hoặc chơi bài, họ chơi cá ngựa..., còn buổi chiều tối thì họ dần dần về nhà. Để trở về với bữa tối cổ lỗ.

Những kẻ có của ở Hongkong không ngừng phàn nàn với chính quyền là các ổ đánh bạc đang phát đạt trong lãnh địa của họ, trong khi những trò cờ bạc chính thức bị cấm. Hơn nữa, người ta có thể đầu tư tiền của vào những sòng bạc và các loại bất động sản của ngành kinh doanh ban đêm ở Macao. Ở Hongkong thì đó là điều kiêng kỵ. Thêm vào đó, Macao còn là một trong số ít những địa điểm trên thế giới cho phép tự do mang vàng vào.

James Noritake trầm tư suy nghĩ về tất cả những điều này sau khi trên chiếc hộ chiếu của hắn xuất hiện dấu thị thực của “an ninh quốc gia Bồ Đào Nha” và hắn theo cầu thang đi xuống khoang hàng khách của canô và lên đường làm nhiệm vụ của “hãng” mình.

“Tự do mang vàng vào - Noritake liếc nhìn vào chiếc cửa mạn hình ôvan - còn sau đó thì sao? Một phần vàng sẽ trú ngụ dưới các tầng hầm của “Banco nacional ultra-marino”. Nhưng trước tiên là không ai hiểu rõ là bao nhiêu, hàng trăm hay hàng ngàn, tấn vàng được đưa vào thuộc địa này trên các thuỷ phi cơ, tam bản, tàu bè. Chẳng ai dò xét hay truy đuổi những kẻ mang vàng vào. Đó là những giao dịch hợp pháp. Tất nhiên là không thể thiếu bảo vệ được. Lấy gì để bảo đảm không bị bọn cướp biển điên cuồng tấn công? Những bọn giống như những kẻ đã tấn công lên chiếc thuyền buồm “Mắt đen” trong bộ phim của anh em nhà Shaw ấy. Hiển nhiên là cốt truyện được lấy từ đời thực, báo chí đã viết về sự kiện này... Nghề cướp biển đang phát đạt mà... Bây giờ ta giả sử rằng, hàng hoá được chở đến trót lọt, chúng được chuyển vào tay bọn mua đi bán lại. Thế sau đó thì sao?”

Hắn nhớ lại bài tường thuật trên tờ New York Times Magazine. Một nhà báo tới Macao với mưu toan hiểu dc chân lý: nếu vàng đưa vào Macao không bị các nhà giả kim thuật biến thành hơi nước thì nó biến đi đâu? Câu trả lời chỉ có một: việc chuyên chở được tiến hành bằng đường buôn lậu bất hợp pháp. Nhưng dù sao thì nhà báo vẫn cố thảo luận chủ đề này với một cư dân địa phương. Cuộc đối thoại đại loại như sau:

Phóng viên (PV): Chính thức mà nói thì sẽ không có một aoxơ vàng nào được chuyển khỏi Macao. Vậy anh có thể xoay xở để cất những núi vàng này đi đâu? Sẽ xây chùa chiền bằng những thoi vàng chăng?

Ông H.: Một quý ngài vãng lai cũng muốn giải câu đố này. Ông ta tới các quầy hàng lưu niệm trên đại lộ Almeida Ribeiro.

PV: Nhưng mà sao?

Ông H.: Người ta đã giành cho anh ta câu trả lời nặng ký. Nó như thế này: “ở Macao có rất nhiều nha sĩ, nhưng còn nhiều hơn nữa là các du khách răng sâu”.

PV: Tất nhiên, du khách ghé đến đây không chỉ để thăm viếng ngôi mộ của đức cha thiêng liêng Morrison, người biên soạn cuốn từ điển Anh-Hoa đầu tiên. Mà họ sẽ mang khỏi đó một lượng vàng nào đó dưới dạng đồ trang sức. Nhưng...

Ông H.: Về những điều còn lại thì chỉ có duy nhất thượng đế mới biết được. Còn tôi thì chẳng khuyên anh thò mũi vào vấn đề của chúng tôi. Đây là chuyện nguy hiểm, anh phải tin là như thế...

...Ngoài mạn tàu hiện lên những mái ngói các tu viện Thiên Chúa Giáo, các đền, chùa Phật Giáo; chạy trong điệu múa vòng tròn lười biếng ấy là nhà thờ San Paolo hùng vĩ, những phế tích thơ mộng của một pháo đài Trung Cổ. Còn ngự trị vững chãi bên trên toàn bộ cả Macao đầy màu sắc này là những bức tường đồ sộ của nhà băng trung ương của thuộc địa này. Những cửa sổ dài nấp sau những khung lưới bằng gang đang thờ ơ hướng những đôi mắt đen xuống chiếc vịnh màu xanh da trời và con tàu trắng như tuyết đang tiến vào vùng nước bình yên của nó.

Noritake thuê một phòng ở khách sạn Lisboa mà kề sát đó là casino khét tiếng cùng tên. Hắn chọn một góc nhộn nhịp như thế của thành phố là vì lợi ích của cái công việc đã ném hắn đến vùng thuộc địa xa lắc này. Trong casino, người ta dễ làm quen và mở quan hệ hơn. Cuối cùng, những tin tức sốt dẻo cũng không sẵn trên những mặt đường rải đá cuội của thành phố, mà được tập trung, bàn luận trong những phòng chơi bạc hoạt động suốt ngày đêm cứ như những hãng thông tấn hàng đầu thế giới .

Kế hoạch hành động sơ bộ ở Macao của Noritake được lập ra ở Langley. Trước hết, người ta đã lục tung những hồ sơ lưu trữ: điệp viên phải có hành trang kiến thức cho mọi hoàn cảnh sống mà lại. Chẳng hạn, họ đã làm rõ được kẻ cầm đầu cái xanhđica vàng ở Macao trong nhiều năm là lão già gầy gò có bộ mặt tầm thường, nhăn nheo (cài vào hồ sơ có một bức ảnh màu của ông ta), tiến sĩ Pedro Jose Lobo. Trong phủ cao uỷ Macao, hắn chính thức giữ một chức vụ kiếm khá tiền phụ trách việc cấp giấy phép nhập vàng. Khi đã kiếm đầy túi, hắn chuyển sang làm ăn riêng: mua một trang trại trồng cacao trên một hòn đảo lẻ loi trên Thái Bình Dương và đài phát thanh tư nhân Vila Verde phát nhiều thứ tiếng.

Hắn từ chối mua tờ Macao Gazette: cái tờ báo mà vì lợi nhuận, cái đang xuất bản chỉ những chuyện đơm đặt ở địa phương, các loại tin cáo phó, lễ cầu siêu hoặc lễ đính hôn, cũng như đầy rẫy quảng cáo kem đánh răng chán ngấy đến tận mang tai! Còn đài phát thanh lại là chuyện khác! Lão già khôn khéo dùng làn sóng điện để phát những bức điện mã hoá cho người của mình trong xanhđica vàng. Trong nhiều năm, hắn còn chỉ đạo mạng lưới buôn lậu rộng lớn chuyên chở vàng thoi từ Macao và bằng cách đó đã đưa nghề kiếm lợi nhuận lên tới mức hoàn thiện. Vàng cám được nhồi vào chim đã mổ, làm lạnh để xuất khẩu, trộn vào khẩu phần của súc vật xuất cảng, may vào những bộ quần áo đặc biệt dành cho các “giao thông viên”, đưa vào những đôi giày và cặp xách hai đáy. Chúng còn có những mánh khoé tinh vi khác nữa.

Khi tiến sĩ Lobo chết, Lian Chon, “học trò” về nghề buôn lậu của người quá cố, là người kế tục sự nghiệp của Lobo. Sau đó cả hắn cũng biến mất tăm. Tuy vậy, các chuyến giao dịch chuyên chở vàng không hề ngừng lại. Hiện nay, chúng do một tên quái vật nào đó có biệt danh “Con hổ” chỉ huy. Nghề kinh doanh cờ bạc bị độc quyền hoá chính thức. Đứng đầu tổ chức này là cây phong vũ biểu kinh tế chính của Macao - Stanley Ho. Tại nhà, hắn thường gặp đạo diễn điện ảnh Ranmah Shaw để cùng chia sẻ với ông ta vui chơi giải trí, xem chọi dế hoặc chơi cá ngựa...

Tất nhiên, trong việc kiểm soát sinh hoạt về đêm của Macao thì Stanley Ho đứng đâu đó ngang hàng với xanhđica vàng, và cả bọn buôn marijuana, nhưng đó mới chỉ là những điều phỏng đoán chứ không có những chứng cớ trực tiếp. Còn đối với CIA, đó không phải là câu hỏi thứ yếu. ở phần trước sân khấu lúc này là việc bôi nhọ cho được chủ công ty có vốn của Anh Prefume and Brothers Textile. Phương tiện có thể khác nhau, nhưng cần phải dự trù tất cả các tình huống.

Hai tuần đã trôi qua từ khi Noritake xuất hiện ở Macao. Hắn đã đi khắp hang cùng ngõ hẻm của thành phố. Hắn đã có thể nhắm mắt mà vẫn đến được điểm cực Bắc của thành phố - các cổng đá với lá cờ Bồ Đào Nha tung bay trên “Portas de Cerco”, không bị lạc lối trong những ngõ phố ngoằn ngoèo với những hầm nhà nhỏ, không mất phương hướng bởi các tửu quán mà trong đó người ta uống loại rượu Portwine thơm ngon và buôn bán “rượu xanh”; hay bởi mê cung của những chiếc sân sau đổ xuống quảng trường Trung tâm. Trên đó có dựng tượng đài thô kệch của trung uý Mosquito, người đã dùng những loạt đại bác nhằm vào những người Trung Quốc tay không tấc sắt để đánh dấu việc đánh chiếm mảnh đất này của Trung Quốc. Các cư dân địa phương không hề để ý tới cái tượng đài vụng về này, còn các du khách nhìn nó với sự ngạc nhiên.

Noritake muốn tiêu khiển những buổi tối dài lê thê trong casino. Đôi khi hắn lượn lờ qua các gian, chăm chú nhìn mọi người, hoặc tự ngồi xuống sau bàn roulette. Thường thì hắn không may mắn. Khi hắn anh ta chọn chẵn thì những chọn lẻ lại thắng; khi hắn chọn màu đen thì màu đỏ lại thắng. Có một điều an ủi là: nếu thua thì đã có “hãng” trả. Nhưng nếu mà chiến dịch thất bại thì hắn phải tự trả giá.

Chủ hãng Perfume, một người là dân quần đảo Anh với một cái tên Bồ Đào Nha khác thường đối với một người Anh gốc - George Gonsalves, có trong tay hai trụ sở: một ở Hongkong và cái kia là chính thì ở Macao. Doanh nghiệp của ông ta đã phát triển rất nhanh, xuất khẩu hàng dệt gia tăng hàng năm. Gonsalves thường xuyên thực hiện những chuyến đi con thoi giữa hai mảnh đất thuộc địa này bằng chiếc thuỷ phi cơ tư nhân màu đỏ.

Noritake đã một vài lần thấy nhà công nghiệp này ngồi trên ôtô trên các phố ở Macao, còn hay gặp hơn là sau bàn roulette của casino bên một phụ nữ Anh gầy gò đeo kính râm. Nhà báo địa phương Almeida Rangal (Noritake làm quen với anh ta trong quán bar của casino Lisboa) thờ ơ nhận xét:

- Khi nào Gonsalves đi cùng một quý bà thì ông ta gặp may hơn. Họ là những người bạn từ xa xưa, không có gì hơn. Ông ấy đã có vợ...

Noritake, tất nhiên là không xem mình là một lính mới tại những ngôi đền đó của thần tài Mammonas - vị thần hám lợi, hám tiền trong thần thoại. Hắn đã từng phải chơi bạc ở Monte Carlo, Las Vegas. Còn bây giờ đối tượng quan tâm của hắn là một xanhđica kinh doanh sòng bạc bản địa, mà chính xác hơn là phương diện hậu trường của nó. Hắn muốn trước hết được quan sát kỹ Gonsalves thông qua cái lỗ khoá này. Nhưng để bắt đầu, cần phải làm rõ một số chi tiết.

- Ông thấy không - anh nhà báo trả lời những câu hỏi của Noritake - có những số liệu chính thức về lợi nhuận thường niên của tất cả các casino ở Macao. Những số liệu đó mới đây đã được tờ báo Macao Gazette đăng tải. Xanhđica đã “hiến tặng” 12-15 triệu trong số đó cho chính quyền địa phương dưới hình thức khấu trừ, thuế; và tài trợ cho các tổ chức từ thiện. Nói chung, tôi nghĩ rằng, trò cờ bạc gián tiếp đem lại ít nhất là 1/3 thu nhập cho nền kinh tế của chúng tôi. Người ta cho rằng, tất cả các casino đều thua khách chơi khoảng 10 ngày trong mỗi tháng. Nhưng cuối cùng thì các định luật toán học vẫn bảo đảm cho các chủ nhân của chúng thắng lợi trọn vẹn. - Rangal liếc nhìn người đối thoại một cách dò xét và hơi rầu rĩ kết thúc: - Mà nói chung thì chỉ có vài người đáng tin cậy của “Sociedadi di tourismu e deversum di Macao” (“Hội du lịch và phát triển Macao”), hay thường gọi là “xanhđica”, là biết có bao nhiêu người chơi bạc ở đây, ai đặt cửa bao nhiêu và lợi nhuận được chia chác thế nào. Nhưng những người ấy im lặng. Và họ công khai căm thù những những kẻ tò mò. Chẳng hạn như, Martinz, Gonsalves hoặc Ranmah Shaw.

Họ còn tán phét về đủ chuyện vớ vẩn. Suốt buổi tối, Noritake đã đổ cho anh nhà báo khá nhiều whisky, đưa cho anh ta cái danh thiếp “thương gia hàng dệt” của mình và chia tay. Hắn không vội vã thoả thuận về cuộc gặp tới vì để tìm một người ở Macao không phải là chuyện mò kim đáy biển.

Tại khách sạn, Noritake thử tổng hợp lại những điều quan sát được rồi bổ sung thêm thông tin của anh nhà báo. Vậy là Gonsalves đi lại trong thành phố bằng chiếc Rolls Royce, đã có vợ, mấy đứa con học ở Oxford, sưu tập nơ, đánh bạc lớn, đang bám váy một quý bà đeo kính; có quan hệ gần gũi với bố già của xanhđica cờ bạc, có máy bay riêng; kết bạn với anh em nhà điện ảnh Shaw. Những sợi chỉ dẫn đến nơi cất giấu vàng hay là ma tuý hiện còn chưa thấy hiện ra. Không có dấu hiệu nào về quan hệ bí mật với các cơ quan tình báo nào. Do đó nảy sinh ra câu hỏi: có cần gặp Gonsalves không? Hay là doạ dẫm bằng các loại trừng phạt, cho xem danh thiếp thương nhân của mình để thăm dò phản ứng tâm lý? Hay là tạm thời cứ ẩn mặt, chờ đợi cơ hội và tình huống cụ thể là hành động lập tức, cương quyết giải quyết vấn đề chỉ bằng một đòn đánh? Không phải vô lý mà phương châm của kungfu nói là: “Ra đòn lẹ như tia chớp, biến đi như vòi rồng!” Đúng, như thế thì tốt hơn.

“Tay lãnh sự tinh ma này đã đánh hơi thấy ngay là chuyến đi biển của ta có liên hệ với một điều gì khác. Nhưng biết sao được, có thể đã cần nói ngay cho ông ta biết: kịch bản về “sự xâm phạm về hàng dệt” của hãng Prefume and Brothers Textile đối với thị trường Mỹ - tất cả chỉ là cái bình phong, là vỏ bọc cho ta... Nhưng mình không có quyền vi phạm quy định của Trung ương”, - Noritake vừa sải bước từ góc nọ sang góc kia căn phòng khách sạn vừa tiếp tục suy nghĩ.
Đúng, lý do thật sự của chuyến đi công tác của Noritake là ở chỗ khác. Hắn chỉ được phép kể điều đó cho vị lãnh sự, cũng là nhân viên CIA chỉ mấy phút trước khi lên tàu đi Macao, trên bến tàu, nơi mà khả năng bị nghe lén được hoàn toàn loại trừ. Còn bản chất vấn đề lại chung quy ở câu chuyện mới xảy ra không lâu.

Mấy năm trước, George Gonsalves bất ngờ xuất hiện trong tầm ngắm của CIA. Những tin tức nhận được từ Hongkong làm cho các xếp của Noritake phụ trách khu vực Viễn Đông, thật sự lo ngại. (Lúc đó vị lãnh sự đang làm việc ở sứ quán Mỹ ở Chilê nên chả biết gì về chuyện này).

Một vụ xì căng đan đã bùng lên ở Hongkong. Một nhân viên của đơn vị chặn thu vô tuyến điện và điện thoại của Trung tâm Thông tin liên lạc Chính phủ Anh (GCHQ - cơ quan tình báo điện tử của Anh) bất ngờ triệu tập các phóng viên Hongkong và thú nhận trước mặt họ. Sau khi tố giác khu vực cấm địa là tình báo điện tử của các cơ quan tình báo xứ Albion (tên cổ của quần đảo Anh) sương mù, anh ta kêu gọi công luận áp dụng các biện pháp uốn nắn London, còn bản thân anh ta thì biến mất. Tất cả đều bối rối và im lặng chờ đợi. Cuối cùng, người đầu tiên lên tiếng chống lại hoạt động phi pháp của các cơ quan tình báo Anh là chủ xưởng George Gonsalves. Vậy là một chủ doanh nghiệp dệt tưởng chừng chả có liên hệ gì với những cái tai nghe lén điện tử đã lọt vào tâm điểm của cơn bão chính trị.

Cuối cùng trung tâm tình báo CIA ở Hongkong đã dẹp yên được những động thái nguy hiểm ở Hongkong, họ đã khuyên nhủ nhà công nghiệp kia, còn đối với đội quân 20.000 nhân viên của GCHQ, người ta áp dụng các biện pháp gắt gao để kiểm tra độ trung thực, kể cả sử dụng máy phát hiện nói dối. Gonsalves đã tránh khỏ bị ăn đòn, nhưng lại lọt vào tầm ngắm của CIA. Và lúc đó đã hiện lên một điều kỳ lạ khác ở con người trầm lặng, hơi buồn rầu này: ông ta đứng đầu Hội bảo vệ động vật. Qua theo dõi, cũng phát hiện ra phạm vi hoạt động của ông ta trải rộng từ Honglong đến Malaysia.

Gonsalves cứ bỏ hàng tuần, hàng tháng cho những chuyến bay và những chuyến đi bất tận. Đôi khi, ông ta đến những rừng rậm không đi qua được hoặc những đỉnh núi không một bóng người cùng với những người dẫn đường bản địa, hoặc đôi khi còn mang theo một hai ngưòi trong hội. Người ta kể rằng, một lần ông ta chút nữa thì mất đầu. Khi bắt tay vào nghiên cứu vấn đề gây giống và duy trì số lượng khỉ sống ở vùng duyên hải Malaysia, Gonsalves do thiếu kinh nghiệm đã táo gan liên hệ với bộ lạc hiếu chiến Moken. Người Moken không chấp nhận các khách thăm và không cho phép ai thâm nhập vào cái thế giới nhỏ hẹp của họ. Chiếc thuỷ phi cơ cánh đỏ đỗ tại cái bến ở bên ngôi làng Moken đã cứu thoát ông ta, ông ta kịp bay vọt lên trời và thoát được nguy cơ bị sát hại thê thảm.

Nhưng không một rủi ro bất hạnh nào có thể cầm chân kẻ cuồng tín này. Mấy tháng sau, ông ta bay đến đảo Kalimantan. Nhiệm vụ vẫn thế, các đàn khỉ, cuộc sống và sự di cư của chúng. Và thế là lại thêm một vụ xì căng đan mới sắp sửa bị tiết lộ. Lần này người khuấy động sự bình yên chính là Gonsalves. Khi đi khắp các rừng rậm Kalimantan, vị chủ tịch Hội bảo vệ động vật bất ngờ chạm trán một hàng rào cao ngất. Người dẫn đường kiêm phiên dịch thuê không thể giải thích rõ ràng về cái hàng rào kia: “Tôi đã không nghe thấy gì, không nhìn thấy gì, không nói gì”. Lúc đó Gonsalves tự quyết định thử vận may. Ông ta bấm chuông. Đáp lại là sự im lặng như nhà mồ. Khi đó vị chủ tịch nổi giận liền dùng vai đẩy cửa. Cửa không khoá.
Gonsalves bước qua ngưỡng cửa và sửng sốt khi lọt vào giữa... một trại nuôi khỉ khổng lồ. “Nó thuộc về ai đây? Hàng rào kiên cố thế kia để làm gì nhỉ? Người ta phải giấu giếm các chuồng thú trong rừng rậm không thể đi lại để tránh sự tò mò của ai? Cảm ơn tay khờ khạo nào đó đã quên cài then cái cửa con ấy!” - Vừa suy nghĩ như thế, Gonsalves vừa tiến như một chiếc xe tăng vào sâu khu vực đó. Cuối cùng, sau khi ra khỏi đám lá cây rậm rạp, trước mắt ông ta hiện lên những cái lán màu xanh lá cây ghép từ các cấu kiện bằng nhôm - những trại lính Mỹ điển hình mà ông ta đã trông thấy từ hồi chiến tranh Việt Nam. Đang ngồi dưới bóng râm của cây nấm là có một người đội mũ li-e, không mặc áo, mặc quần sooc màu nâu nhạt, đi giày nặng trịch và đôi ghệt vặn tới gối. Gonsalves cả quyết tiến lại cây nấm...

Người ta đã đón chào người lạ mặt như thế nào ở trại nuôi khỉ, câu chuyện giữa những chủ nhân của nó với Gonsalves diễn ra thế nào, ông ta còn gặp ai trên đảo để nhận thông tin - tất cả cho đến nay vẫn không ai rõ. Nhưng khi từ Kalimantan trở về Honkong, ông ta đã cân nhắc mọi chi tiết của kế hoạch tố giác thêm một chuyện phiêu lưu của phương Tây - chỉ có điều bây giờ không phải là chuyện nghe lén của GCHQ của Anh mà là của Lầu Năm góc của Hoa Kỳ.

Những sự kiện tiếp theo đã diễn biến cực kỳ nhanh chóng. Tại Hongkong, trước hết, Gonsalves mời ăn tối những bạn bè thân thiết nhất, kể cả nhà báo Rangal, điều mà phải rất lâu sau người ta mới biết. Trong bối cảnh hoàn toàn bí mật, ông ta kể về bí mật của trại nuôi khỉ cho họ nghe.

....Mấy năm trước, trong các rừng rậm của Kalimantan đã xuất hiện một toán người Mỹ. Họ đã mua chuộc được chính quyền sở tại, thuê các công nhân da đen và trong một thời hạn kỷ lục dã xây dựng được một trại chăn nuôi với các chuồng khỉ. Trong đội công nhân, họ để 20 người làm việc săn bắt các con linh trưởng và phục vụ trại. Thời gian đầu những công nhân làm thuê chủ yếu làm công việc định kỳ gửi khỉ về Mỹ. Địa chỉ chính xác dĩ nhiên là được giữ bí mật. Được màn đêm che chở, những chiếc lồng với những động vật nhỏ Kalimantan ấy đã được chở từ rừng rậm ra sân bay - để phi tang mà!

Một năm trôi qua. Và ở trại nuôi khỉ xuất hiện một ông bố và cậu con trai đều là các nhà sinh học Mỹ. Lúc đó, từ xóm đảo này đến xóm đảo khác lan truyền tin đồn rằng trên vùng đất của trại nuôi khỉ người ta đã xây dựng các lán thí nghiệm. Trong đó họ chất đầy các hòm bình cầu, vacxin, xiranh, bình khí và đèn xì, và những vật dụng “vô khuẩn” nào đó. Hai cha con người Mỹ đó bắt đầu thử những loại thuốc bí mật trên những con khỉ. Các nhân viên không lâu sau nhận được những trách nhiệm mới lạ lùng là thiêu cháy trên lửa hàng chục con khỉ Macacus hấp hối sau khi phẫu thuật nghiên cứu. Tin này cũng loang ra rất nhanh.

Nhưng thông tin báo động lan truyền trong các rừng rậm không có hồi âm trở lại nên hai cha con nhà sinh học Mỹ vẫn đinh ninh rằng, dân trên đảo hoàn toàn không biết gì về những thí nghiệm của họ. Mấy tháng sau, các quan chức hữu quan đã xác định được rằng, các con khỉ được chở từ đảo này đến các căn cứ của Lầu Năm góc và cái trại chăn nuôi với phòng thí nghiệm cũng thuộc về Bộ Quốc phòng Mỹ. Các dấu vết của đám khí Macacus đã bị phát hiện chẳng hạn ở căn cứ Brooks và một số trung tâm nghiên cứu khoa học, nơi mà chúng được thử với vũ khí hạt nhân và thuốc diệt cỏ đầy chết chóc. Nói một cách khác, Gonsalves đã thu thập được đủ tư liệu để tố cáo Washington phạm tội ác: sử dụng loài linh trưởng trong các cuộc thí nghiệm nhằm mục đích quân sự. Gonsalves dự định đưa các thông tin có hệ thống đó cho toà án công luận. Nhưng ông ta còn trì hoãn vì sợ sự trả thù của những kẻ thù ghê gớm hơn.

Nhiệm vụ của Noritake còn bao gồm cả việc bằng mọi cách đập tan ý đồ của vị chủ tịch Hội bảo vệ động vật kia. Trong chỉ thị tuyệt mật 38-6/H-8 của Langley chỉ rõ:

1. Bôi nhọ bằng tội buôn lậu vàng và ma tuý.
2. Khi tới nơi tiến hành điệp vụ, cố gắng đánh người của ta vào nhóm thân cận của “chủ tịch” và tiến hành các biện pháp phòng ngừa tương ứng.
3. Thực hiện mục 1, nếu mục 2 không đạt được.
4. Tuyệt đối chấp hành các chỉ thị tiếp theo từ Trung ương.

Nội dung 2 đã không đạt được. Nhà báo Rangal là bạn của Gonsalves, mà ứng cử viên khác lại không có. Thời gian đang rất gấp: vị “chủ tịch” có thể đưa ra tố cáo vào bất kỳ lúc nào. Noritake lo lắng.

Đã sắp đến cuối tháng 9. Vào một buổi sáng yên ả, trong lành, Macao bừng tỉnh trong trang phục của những tấm áp phích quảng cáo rực rỡ. Chúng cho biết vào ngày 16 tháng 10 trên các đường đua của thành phố sẽ diễn ra cuộc đua ôtô hàng năm Macau Grand Priz. Những cổ động viên nam nữ, già trẻ tất cả đều nắn nót chép từ các tấm áp phích tên tuổi những tay đua, số thứ tự các vòng đua. Ai sẽ là người về nhất?!

- Đúng là cái máy đánh cá ngựa, - nhà báo Rangal thở phào nhận xét - đang chạy. Tại Macao, người ta có thể chơi cái gì tuỳ thích. Công chúng không khoái đánh bạc. Tôi nghe là nhà kinh doanh điện ảnh Ranmah Shaw sẽ tới. Ông ta định làm một bộ phim. Kịch bản có sự tham gia của các võ sư kungfu thực thụ đã sẵn sàng. Người ta sẽ ghép nó với những cảnh tư liệu các cuộc đua xe và sẽ có được một bộ phim táo bạo! Chúng sẽ hốt bạc triệu mà không phải động một ngón tay. Thật đáng ghen tỵ....

Rangal và Noritake chậm rãi đi dạo trên đại lộ ven biển đông nghẹt du khách. Họ dừng chân bên tượng đài bằng đồng. Noritake hỏi:

- Ai kia?

- Ồ, đó là một trong những thống đốc già nhất của Macao. Ông ta chết vào cuối thế kỷ trước. Fereira da Amaral. Tôi không bảo đảm cho sự giống nhau về chân dung và ngày tháng chết, - Rangal cười. - Hồi còn học phổ thông, ông ta có tiếng là một học sinh học kém mà.

- Tổng cộng trong suốt lịch sử, đã có bao nhiêu thống đốc ngự ở cái ghế cao như vậy? - Noritake hỏi với đôi chút mỉa mai.

- Theo tôi là hơn 150...

- Ngoài Ranmah Shaw thì còn ai sẽ được chờ đợi dự cuộc đua ôtô? - Noritake đột nhiên chuyển chủ đề.

- Ồ, sẽ không thiếu những yếu nhân đâu...

...Macau Grand Priz thu hút hàng ngàn khán giả. Trên khán đài, giới thượng lưu hút xì gà đắt tiền, đồ trang sức của các quý bà thượng lưu cao cấp lấp lánh dưới ánh mặt trời. Các đại lộ của thành phố trên đó suốt 365 ngày chỉ có những chiếc xích lô chậm chạp bò thì nay đang xuất hiện những chiếc limousine hiếm hoi của các ông chủ bản địa, rung lên do tiếng gầm rú của các động cơ công suất lớn, tiếng rít cuồng loạn của lốp xe. Mùi hôi màu xám biếc của khí xả lơ lửng trên những biệt thự, tu viện, đền chùa, tràn đầy các ngõ hẹp những người nghèo nơi mà cuộc sống của con người cũng tàn nhẫn và nghiệt ngã như chính trò đánh cá ngựa. Trong giới tinh hoa trên khán đài Noritake nhận thấy một người đàn ông và một phụ nữ ăn mặc kiểu phương Đông mà trước đây hắn chưa từng gặp. Rangal tốt bụng liền gỡ bí:

- Đó là các vị khách của Gonsalves đến từ Kalimantan. Có thể ông đã biết là mới đây ông ta có mặt trên đảo đó và kết bạn được với khá nhiều người. Sau khi các cuộc đua kết thúc, ông ta sẽ đưa họ tới Hongkong. Chiếc xuồng lướt cao tốc đã “sẵn sàng”. Ông chồng và bà vợ...

Thông tin vừa rồi đã làm cho tay nhân viên CIA sửng sốt: có lẽ Gonsalves đã kéo chúng tới đây để cho xem bằng chứng. Không loại trừ khả năng ông ta dùng họ làm nhân chứng tại cuộc họp báo. Tình huống bắt buộc phải hành động ngay không chậm trễ!

Trong ôtô của Noritake dưới ghế sau có một chiếc “cặp ngoại giao” màu nâu dự phòng cho mọi trường hợp đã được nhồi đầy gashish (một loại ma tuý). Đúng, không được bỏ lỡ thời cơ!

- Rangal, anh bạn thân mến, - James quay lại Rangal, - tôi rất cần chuyển cho một người bạn ở Hongkong một chiếc valy nhỏ đựng tặng phẩm sinh nhật. Có lẽ anh biết người lái xuồng lướt cao tốc. Anh hãy nhờ anh ta giúp đỡ. Ngưòi ta sẽ đón anh ta ở cảng Hongkong... Nào, còn có một bữa tiệc trong quán bar đang chờ chúng ta.

- Tất nhiên, thưa ngài, tôi biết! Rất hân hạnh. Tôi sẽ xong chỉ trong tích tắc...

- Sau chừng 15 phút, Rangal hài lòng và tươi cười từ bến tàu quay lại:

- Ông có thể yên tâm rồi. Bạn ông sẽ nhân được tặng phẩm đúng lúc!

Lúc đó cuộc đua ôtô đã kết thúc. Gonsalves chờ cho đến hết lễ trao giải cho anh chàng đẹp trai 22 tuổi Lapez, rồi bắt đầu chạy qua chạy lại, lăng xăng và kiên nhẫn lôi kéo các vị khách của mình xuống bến tàu. Không quá hai phút sau khi chiếc xuồng lướt cao tốc bốn chỗ cùng các hành khách và chiếc “cặp ngoại giao” màu nâu bên trên đã biến mất sau mũi đất xanh, tạo ra một vệt sóng ngầu bọt.

- Sau vài giờ nữa, anh nhớ ghé vào nhà hàng Lisbon. Chúng ta sẽ gặp nhau, như mọi khi, ở quầy bán đồ ăn nhé, - Noritake buông lời và nháy mắt vẻ tinh quái với Rangal rồi đi về khách sạn. - Tôi muốn chợ mắt một chút. Đầu tôi ong ong vì tiếng ồn và mùi khói khét lẹt của cuộc đua xe.

- Tối gặp nhau nhé, - Rangal vẫy tay chào không giấu được cái cười nhếch mép trên khuôn mặt hiền lành của mình.
Vừa bước qua cửa khách sạn, Noritake lại ngay máy điện thoại.

- Michael, - hắn gầm gừ vào ống nghe khi viên lãnh sự lên tiếng.- Hãy đón chiếc xuồng lướt cao tốc màu trắng. Tôi sẽ có mặt vào buổi sáng!

- Vâng, thưa ông!

Cuộc gọi này là đủ để các quan chức cảnh sát cảng cùng với chó nghiệp vụ chuẩn bị cho một chiến dịch được trả tiền hậu hĩnh. ít tên buôn lậu ma tuý nào yên lành thoát khỏi những con chó nghiệp vụ hung dữ được huấn luyện chuyên để phát hiện ma tuý. Chiếc xuồng lướt cao tốc chở theo các hành khách chui đúng vào cái lưới mà vị lãnh sự đã giăng sẵn. Chiếc “cặp ngoại giao” đã hoàn thành sứ mệnh của mình. Gashish đã bị tịch thu, những người bị bắt thất vọng thì bị quản chế tại gia “cho đến khi làm rõ các tình tiết của vụ việc”.

...Noritake không bỏ phí những phút giây quý giá, Cứ nửa giờ một, hắn gọi từ lãnh sự quán Hongkong cho Gonsalves và đề xuất: vị chủ tịch Hội bảo vệ động vật sẽ quên vĩnh viễn Kalimantan với những chuồng khỉ, thì các vị khách của ông ta sẽ bình yên và tự do rời khỏi Hongkong. Nếu không hắn sẽ tiết lộ với công luận về sự dính líu của Gonsalves vào việc buôn lậu ma tuý, chuyển vụ việc cho các cơ quan tư pháp. Cuộc thương lượng kéo dài hai ngày đêm. Gonsalves đòi phải có luật sư, ông ta gọi cho các bạn mình và thề rằng không hề biết gì về chiếc “cặp ngoại giao” màu nâu. Chỉ có một người đã có thể làm sáng tỏ câu chuyện - đó là anh chàng lái xuồng. Đoán trước khả năng đó, với sự giúp đỡ của viên lãnh sự, Noritake đã bảo đảm được “sự biến mất” của anh ta. Tuy nhiên, Gonsalves không chịu đầu hàng. Lúc đó, Noritake vào cuối ngày thứ hai theo chỉ thị 38-6/H-8 đã gửi một bức điện mật mã về Langley: “Phải làm gì tiếp?!”

Lập tức có ngay câu trả lời của Smugley: “Vị chủ tịch được phép ra biển”. Đó là mật lệnh quy ước có ý nghĩa trong vẻn vẹn một từ: “Khử!”

...Người ta phát hiện ra Gonsalves với sọ bị thủng trong chiếc xuồng máy cách Hongkong mấy dặm. Tuy vậy, Noritake và vị lãnh sự đã không tính đến điều chủ yếu: thứ nhất là Gonsalves đã lưu tất cả những tài liệu thu thập được về trại nuôi khỉ ở Kalimantan ở chỗ người phó của mình ở Hội bảo vệ động vật, giáo sư động vật học Wurmbrandt; và thứ hai, người bạn thân của Rangal, nhà quay phim của xưởng phim của anh em nhà Shaw là Christopher Chou đã quay được toàn bộ vở kịch cùng với cảnh gửi chiếc “cặp ngoại giao” và bắt giữ các hành khách của chiếc xuồng lướt cao tốc.

CIA đã thủ tiêu được Gonsalves về mặt thể xác trong chiếc xuồng máy nhưng không thể che giấu công luận hoạt động tội ác của Lầu Năm góc. Điều bí mật đã bị đưa ra ánh sáng. Tại nhiều thành phố trong khu vực đã diễn ra các cuộc tuần hành phản đối. Trại nuôi khỉ ở Kalimantan trở nên trống rỗng. Trên báo chí xuất hiện những tin cho biết ở những địa điểm khác cũng đã phát hiện thấy những căn cứ tương tự của Bộ Quốc phòng Mỹ. Làn sóng chống Mỹ dâng cao như cháy rừng. Noritake sau khi làm đổ bể chiến dịch đã bị triệu cấp tốc về Langley. Vị lãnh sự đang sống nốt những ngày cuối cùng ở Hongkong mà lòng nơm nớp chờ đợi những phiền phức lớn. Chỉ có vị thanh tra cảnh sát là người đầu tiên đã “phát hiện” ra chiếc “cặp ngoại giao” màu nâu đựng gashish trên chiếc xuồng lướt cao tốcvà sau đó phát hiện ra tử thi Gonsalves trên chiếc thuyền là vẫn an nhiên tự tại. Viên thanh tra đã sống ở thuộc địa này trên sáu mươi năm, từ lâu đã có thái độ hoài nghi đối với tất cả, trừ tiền mặt...

- Này anh bạn, - ông ta nói với anh chàng đồng nghiệp Lor khi họ lao vào quán bar sau buổi trực để nốc từng cốc whisky. - Người ta nói Anh và Mỹ là các nước bạn bè, đồng minh. Cả liên minh của họ giống như của một bọn cá mập. Chỉ cần một trong hai con cá mập ấy bị thương thì con đồng loại khát máu kia lập tức xé nó ra từng mảnh. Chuyện là thế đấy. Thôi thì kệ cha họ...

Viên thanh tra gọi thêm whisky, mở hé mép rèm. Trong bóng tối, những dòng chữ quảng cáo cho bộ phim mới của anh em nhà Shaw “Khi những bóng ma lui bước” như đang nháy mắt với ông ta.

- Chúng ta sẽ sớm gặp lại, - ông ta chỉ ngón tay vào màn đêm ướt át. - Tôi đã sống từng ấy năm trên trái đất này, và đây là lần đầu tiên được đóng phim... - Lúc lắc chiếc đầu nặng trịch, ông ta nói thêm: Mà tất cả đều bằng camera bí mật. Nó đang mốt đấy...

(ĐC sưu tầm trên NET)

(ĐC sưu tầm trên NET)

(ĐC sưu tầm trên NET)

(ĐC sưu tầm trên NET)

Trạng nguyên Đào Sư Tích
Ngày đăng: 

Trạng nguyên Đào Sư Tích là nhà khoa bảng tiêu biểu của nước ta dưới thời phong kiến, nhưng đến nay vẫn còn có những ý kiến bất đồng về quê hương và cuộc đời sự nghiệp của ông.

Trong quá trình sưu tầm, tập hợp tư liệu về các danh nhân khoa bảng của tỉnh Bắc Giang chúng tôi đã được tiếp xúc với một số tài liệu Hán Nôm liên quan đến Trạng nguyên Đào Sư Tích như sau:

Trong bia đá “Kim bảng lưu phương” dựng ở Văn miếu Bắc Ninh ghi danh 33 vị đỗ đạt từ khoa thi Hán học đầu tiên (1075) đến khoa thi Kỷ Sửu niên hiệu Quang Thuận thứ 10 (1469), Trạng nguyên Đào Sư Tích được ghi như sau: “Trạng nguyên Đào Sư Tích người xã Song Khê, huyện Yên Dũng, làm quan đến chức nhập nội hành khiển”.

Cũng ở Văn miếu Bắc Ninh, tấm bia phụ số 11 ghi danh các nhà khoa bảng của Kinh Bắc mà các tấm bia trước chép thiếu. Theo thứ tự Tiến sỹ Đào Toàn Mân (cha Trạng Nguyên Đào Sư Tích) được ghi như sau: “Tiến sỹ triều Trần Đào Toàn Mân, người xã Song Khê, huyện Yên Dũng. Cha của Trạng nguyên Đào Sư Tích, nhà ở xã Cổ Lễ, huyện Nam Chân. Làm quan chức tri thẩm hình viện. Thấy quốc sử ghi có đền thờ ở Nam Chân... thi đỗ Đệ giáp tiến sỹ khoa Đại Tỷ”.

Trong cuốn Gia phả Đào Văn xã Song Khê hiện do ông Đào Văn Bội, vị cao niên của dòng họ Đào ở Song Khê bảo quản có ghi như sau: “ngày tốt đầu tháng Giêng năm Ất Dậu niên hiệu Tự Đức, triều vua nhà Nguyễn (1885). Cháu đời thứ 6 là Đào Đức Bình kính cẩn ghi gia phả họ Đào, xã Song Khê, tổng Phúc Tằng, huyện Yên Dũng, phủ Lạng Giang, tỉnh Bắc Ninh”. Và vị tổ được tính từ tiến sỹ Đào Toàn Mân: “Thượng thượng tổ có tên húy là Đào Toàn Mân thi đỗ Đệ nhị giáp tiến sỹ dưới triều Trần. Làm quan đến chức Thượng thư Bộ Lễ, Tham tri thẩm hình viện sự. (Cụ) sinh ra Đào Công húy là Sư Tích, thi đỗ Đệ nhất giáp đệ nhất danh tiến sỹ cập đệ khoa thi Giáp Dần niên hiệu Long Khánh triều Trần (1374). Làm quan tới chức Thượng thư Bộ Lễ, Tư đồ đại hành khiển, sau được phong tước Mậu quốc công. Các cụ đều là bậc có sự nghiệp khoa danh từng được ghi trên bảng vàng bia đá để lưu truyền cho thế hệ sau...”.

Trong gia phả cũng ghi chép về mộ phần và ngày kỵ của Đào Toàn Mân và Đào Sư Tích: “Đời thứ 10, Cao cao tổ Đào công, húy tự là Toàn Mân, giỗ vào ngày mồng Mười tháng Mười hàng năm. Nay mộ táng tại xứ Đồng Mối địa phận xã Lịm Xuyên (cùng xã Song Khê ngày nay). Mộ nằm chỗ cao, vuông rộng chừng hơn một sào.

Đời thứ 9, Cao cao tằng tổ Đào công, húy tự là Sư Tích, giỗ ngày mồng Bốn tháng Chín hàng năm. Nay mộ táng tại xã Cổ Lễ, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định và vẫn còn một tòa văn từ ở đó”

Trong nhà thờ của dòng họ Đào Văn ở làng Song Khê, xã Song Khê, huyện Yên Dũng còn lưu hai câu đối:

- Song Khê miếu đường lưu vạn đại

Trần triều khoa giáp đệ nhất môn

- Khoa giáp thiên thu, gia phụ tử

Thanh danh vạn cổ, quốc quân thần

Con cháu họ Đào Song Khê còn được truyền lại nhiều mẩu chuyện về tổ tiên mình. Tư liệu dòng họ ghi lại rằng: cụ Đào Toàn Mân còn có tên là Đào Toàn Phú sinh năm 1380 tại làng Song Khê. Năm Giáp Tý (1324) thi đậu kỳ thi Hương. Khi đã 44 tuổi mới dự kỳ thi Thái học sinh khoa Đại Tỷ năm Nhâm Thìn, niên hiệu Thiệu Phong thứ 12 (1352) và đã đỗ Đệ nhị giáp Tiến sỹ. Năm 1384 khi đang làm quan ở phủ Thiên Trường đã qua đời, thọ 76 tuổi.

Cụ Đào Sư Tích sinh năm 1348 tại làng Song Khê, khi cụ Đào Toàn Mân đỗ đạt ra làm quan ở phủ Thiên Trường (1352) một thời gian mới cho cụ Đào Sư Tích theo học. Cả ba kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình ông đều đỗ đầu. Năm 1381 được thăng làm quan chức Nhập nội hành khiển. Năm 1342 Hồ Quý Ly chuyên quyền, ông lại là trụ cột của triều đình lúc bấy giờ mà không phục họ Hồ nên bị giáng xuống làm quan Trung thư thị lang. Cũng năm ấy, triều Trần nắm bắt được âm mưu chuyên quyền của họ Hồ nên đã cử Đào Sư Tích lên vùng sơn địa xây dựng căn cứ để lánh nạn tại núi Tam Đảo (nay thuộc xã Lý Hải, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc). Năm 1394 ông được cử đi sứ nhà Nguyên. Hai năm sau (1496) ông mất tại đất Nguyên khi đang là sứ thần Đại Việt, thọ 49 tuổi. Sau khi mất nhà Nguyên cùng triều đình đưa thi hài ông về an táng ở xã Cổ Lễ, huyện Nam Ninh, Nam Định.

Dòng họ Đào còn lưu truyền một giai thoại rất thú vị về Tiến sỹ Đào Toàn Mân và Trạng Nguyên Đào Sư Tích. Chuyện kể rằng chính cụ Đào Toàn Mân từng được nhà giáo lỗi lạc Chu Văn An đề tặng là “Đại sư vô nhị” (Bậc thày có một không hai). Khi cụ Đào Sư Tích thi đỗ Trạng Nguyên, được vào bái yết hoàng thượng. Hoàng thượng hỏi rằng: Trần Trạng nguyên do ai dạy bảo? Sư Tích thưa rằng: Dạ do chính cha thần dạy dỗ... Hoàng thượng bèn cho vời cụ Đào Toàn Mân vào triều và khen là: “Phụ giáo tự đăng khoa” (Cha dạy con thi đỗ) rồi ra vế đối thử tài:

- Viên ngoại ba tiêu, vô phu quân, tứ thời hữu kết

(Cây chuối ngoài vườn, không có chồng, mà bốn mùa kết trái)

Tiến sỹ Đào Toàn Mân ứng đối ngay:

- Mộc tại nguyệt thiên, vô thổ bồi, bát nguyệt giai xuân

(Cây mọc ở cung trăng, không đất bồi, mà vẫn cứ tươi tốt).

Nghe xong, hoàng thượng hết sức ngợi khen và ban cho bức trướng đề 5 chữ: “Phụ tử đồng đăng khoa”. Cũng chính vì thế mà người đời vẫn gọi cụ Đào Toàn Mân là Trạng nguyên cũng vì sự kiện này. Bởi khoa thi ấy Sư Tích đỗ Trạng nguyên, mà vua ban cho con cùng thi đỗ nên mọi người hiểu rằng cụ Toàn Mân được phong danh vị ấy./.

Lưu Thúc Kiệm

Trạng nguyên Nguyễn Trực

Trong lịch sử khoa cử nước ta, số trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa kể tới hàng ngàn. Nhưng thật đáng tiếc, nhiều dấu tích của các trí thức lớn ấy lại mai một theo thời gian. May thay, từ đường của Trạng nguyên Nguyễn Trực - Trạng nguyên được ghi danh đầu tiên trên bia đá đề danh tiến sĩ tại văn miếu Quốc Tử Giám vẫn còn. Câu nổi tiếng nhất đánh giá về kẻ sĩ Việt Nam có lẽ thuộc về Hàn lâm viện Đông các Đại học sĩ Thân Nhân Trung khi viết: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh và vươn cao. Nguyên khí suy thì thế nước yếu và xuống thấp. Bởi vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí làm việc đầu tiên. Kẻ sĩ có mối quan hệ thật là quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Vì thế cái ý tôn trọng họ thật là vô cùng, nên đã ban ân sủng bằng khoa danh, lại gia thêm bằng tước trật, ơn ban cho đã lớn, vẫn còn cho là chưa đủ”. Đó là câu khắc trên bia đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại bảo thứ ba đời vua Lê Thánh Tông. Tại khoa thi năm 1442 này, tên tuổi của Trạng nguyên Nguyễn Trực được ghi đầu tiên. Và cũng vẻ vang thời đại vua sáng sinh tôi hiền. Vua Lê Thánh Tông nổi tiếng là một trong những vị vua sáng nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam về việc xây dựng văn hoá dân tộc. Thời đại vua Lê Thánh Tông, Nho giáo phát triển thịnh trị. Luật Hồng Đức - một bộ luật khoa học và đầy tính nhân bản ra đời. Hiền tài liên tiếp nảy nở. Cùng với các văn thần vua cho lập Tao Đàn cùng xướng hoạ, luận bàn văn chương. Ở vào thời đại như vậy, Trạng nguyên Nguyễn Trực rất được trọng dụng, vì vậy, ông có điều kiện trổ tài kinh bang tế thế.  Từ đường Trạng nguyên Nguyễn Trực ở làng Bối Khê Trạng nguyên Nguyễn Trực tên chữ là Công Dĩnh, hiệu Hu Liêu. Ông sinh năm 1417, trong một dòng họ nối đời khoa bảng. Cụ nội ông là Nguyễn Tử Hữu từng giữ chức Hàn lâm viện thị giảng kiểm Thẩm hình viện sự triều Trần. Ông nội là Nguyễn Bính - Huấn đạo phủ Ứng Thiên, một người nổi tiếng tài ba đức độ. Thân sinh Trạng nguyên là Nguyễn Thời (Thì) Trung, một nhà thơ khá nổi tiếng đầu thời Lê, từng làm quan trong triều, nổi tiếng thanh liêm đạo đức... Phu nhân trạng nguyên Nguyễn Trực là bà Đỗ Thị Chừng - người làng Nghĩa Bang, phủ Quốc Oai. Tương truyền, Nguyễn Trực từ bé đã nổi tiếng thần đồng. Mười tuổi đã đọc thông viết thạo Hán văn. Mười hai tuổi chỉ ham thích việc học. Mười tám tuổi đi thi Hương đã đỗ đầu. Năm 26 tuổi đỗ đầu thi Đình (Đệ nhất giáp, đệ nhất danh tiến sĩ) đứng đầu 33 tiến sĩ cùng khoá - cuộc thi do đích thân vua ra đề và chấm. Đến nay, bài thi đình của Nguyễn Trực được đánh giá là một trong những bài thi Đình hay nhất. Làm quan, kinh qua nhiều chức vụ lớn, Nguyễn Trực luôn giữ được phẩm cách nhà Nho. Ông thanh cao đến nỗi vua Lê Nhân Tông sai vẽ hình ông để bên cạnh ngai vàng để tỏ ý không lúc nào quên. Còn vua Lê Thánh Tông thì kính trọng sai văn thần đem bộ sách “Thiên Nam dư hạ” đến tận nơi ở của ông để tiện “biên tập”... Về danh vị “Lưỡng quốc trạng nguyên”, chuyện kể rằng: Khi đi sứ, bằng tài thơ phú và đối đáp, ông được vua Minh mến mộ và mời dự kỳ thi Đình. Không ngờ, ông lại đỗ đầu. Vì thế nên được vua nhà Minh phong “Lưỡng quốc trạng nguyên”. Lúc được vua giao tiếp sứ thần nhà Minh là Hoàng Gián, Nguyễn Trực đối đáp như thần, lại hạ bút họa ngay một lúc 50 vần thơ lưu biệt khiến sứ thần phương Bắc vô cùng thán phục... Dù làm quan to trong triều nhưng Nguyễn Trực mấy lần cáo quan muốn lui về vui thú điền viên nhưng không được. Đến khi ông mất, vua Lê Thánh Tông điếu rằng: “Đời dõi nho tông phát ấp bang; Trong đạo đức, có từ chương; Nối dòng thi lễ nhà truyền báu; Tranh giải khôi nguyên bảng chói vàng; Nam - Bắc hai triều danh vang; Phong lưu một cửa họ sang; Từ đường ở đấy niềm tây lạnh; Dấu cũ càng thơm xạ có hương”. Tài năng và sự uyên bác của Nguyễn Trực được bộc lộ rõ nét trong những tác phẩm văn chương mà ông để lại. Những áng văn thơ của ông thường bộc lộ rõ những hoài bão và tình yêu thiết tha với quê hương đất nước. Khi tuổi đã xế chiều, ông có những bài thơ thể hiện niềm thương nhớ rất mực với đồng quê nơi ông đã sinh ra và khôn lớn. Những tác phẩm Nguyễn Trực để lại cho hậu thế có thể kể đến: Sư Liêu tập, Ngu nhàn tập, Kinh nghĩa chư văn tân tập, Văn bia Mục Lăng, một số bài thơ chép trong Toàn Việt thi lục, bài phú thi Hội mang tên Xuân đài phú và bài văn sách thi Đình (Đình đối sách văn). Dưới thời Lê, đất nước thanh bình, thịnh trị. Nguyễn Trực bày tỏ ước mong một xã hội tốt đẹp có vua sáng tôi hiền như với thời vua Nghiêu, vua Thuấn. Trong Xuân đài phú (Bài phú đài xuân), Nguyễn Trực dùng biểu tượng Đài xuân để thể hiện niềm vui mừng trước cảnh thanh bình của đất nước. Theo ông, “đài này không nền, không móng, không dựng, không xây”, không cần phí công nện đắp, không cần muôn vàn của cải tiền tài. Nguyễn Trực cho rằng cơ sở để xây dựng Đài xuân cho đất nước, để có một nền thịnh trị lâu bền cần có vua sáng tôi hiền, “trăm quan tề tựu quanh vua đều có phong thái của bậc sĩ quân tử”. Trong bài luận thi Đình, ông cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc sử dụng nhân tài, phân biệt rạch ròi giữa kẻ tiểu nhân và bậc chính nhân quân tử. “Ôi! quân tử và tiểu nhân luôn luôn tương phản. Đạo quân tử lớn mạnh thì đạo tiểu nhân tiêu hao, đạo quân tử tiêu hao thì đạo tiểu nhân lớn mạnh. Hai đạo đó như âm với dương, như ngày với đêm, không thể cùng vận hành; như băng trong với tro bụi, như hương thơm với uế khí, không thể chứa chung trong một vật. Cho nên người ở ngôi cao trong khi dùng người phải trung hòa, phải chuyên nhất, phải thử thách, phải thận trọng, như vậy mới có thể được”. Sau này, khi về già, Nguyễn Trực thể hiện niềm mong muốn rất mực là được quay về thôn quê sống cuộc đời giản dị, tránh xa những tục lụy của cuộc đời làm quan nhiều bon chen chốn kinh thành. Hà nhật Tây Sơn sơn hạ lộ, Thoa y, tiểu lạp khán xuân canh. (Bao giờ đến ngày đứng ở bên đường dưới núi Tây Sơn, Mặc áo tơi, đội nón lá xem cày ruộng trong tiết xuân). (Ngẫu thành) Có thể nói, những áng thơ văn còn lại của Nguyễn Trực  tuy không nhiều nhưng cũng đủ để cho ta thấy ông là một học giả đầy uyên bác, một người trĩu nặng ưu tư với đất nước và tình yêu quê hương sâu nặng. Đánh giá về Nguyễn Trực, Thân Nhân Trung từng viết: “Khai quốc Trạng nguyên, văn chương vẻ vang trong nước, nổi tiếng một đời. Triều vua nào cũng được yêu chuộng, giữ việc văn hành, ở ngôi quán các, là người khiêm tốn, trước sau vẹn toàn”. Tự Đức trong Việt sử tổng vịnh khen là “Triều Lê lừng lẫy mấy ai tày”. Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí thì cho rằng thơ Nguyễn Trực “lời và ý đều tao nhã, đáng ưa”. Là người con trung nghĩa vẹn toàn của Thăng Long, Nguyễn Trực được người dân đời đời ghi nhớ. Tên của ông được đặt cho một con phố ở Hà Nội và ngay tại quê hương Thanh Oai của ông cũng có một trường Trung học cơ sở mang tên ông - Trường THCS Nguyễn Trực. Hiện nay, di tích Từ đường Trạng nguyên Nguyễn Trực - nơi nhà xưa của ông nằm ở làng Bối Khê, thôn Song Khê, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai đã được trùng tu và được Bộ Văn hóa Thể thao du lịch trao bằng công nhận Di tích Lịch sử văn hoá cấp Quốc gia. T.H

Lưỡng quốc trạng nguyên thứ hai của Việt Nam

Lịch sử khoa cử Nho học nước ta đã có 46 vị Trạng nguyên, trong đó, có 3 vị được phong là "Lưỡng quốc Trạng nguyên".