Dẫn Nhập
Sáng sớm hôm nay trời hanh lạnh. Ngẩng nhìn trời, một mảnh trăng treo trong khoảng trời xanh thật nhạt. Buồn! Trở vào nhà, đến phòng mở You Tube nghe bài “Mùa Thu Chết” lời của Guillaume Apollinaire, với lời dịch tuyệt vời của Bùi Giáng, phổ nhạc bởi người nhạc sĩ tài hoa Phạm Duy và lời hát ngọt ngào của Lệ Thu.
[Mùa Thu Chết (Lệ Thu – Phạm Duy - thơ dịch Bùi Giáng)]
Mùa thu là một cụm từ ước lệ. Mùa thu là mùa thương nhớ, hồi tưởng của người ly hương vọng về cố quốc. Người xưa thường dùng mùa thu để tự vấn, tự soi rọi lại cuộc đời mình: Ta đã làm được gì và sẽ về đâu?
Lòng xao xuyến, tìm đọc lại thơ của người xưa, những bài về thu, để hồi tưởng quê hương thân yêu với nỗi niềm của người tha phương.
Bài Thơ Thu Chí Của Nguyễn Du
1. Sơ Lược Tiểu Sử Nguyễn Du
Sinh: 3 tháng 1, 1766 Bích Câu, Thăng Long
Mất: 16 tháng 9, 1820 (54 tuổi) Huế
Bút danh: Tố Như, Thanh Hiên, Hồng Sơn lạp hộ, Nam Hải điếu đồ
Nguyễn Du đã để lại một di sản văn chương đồ sộ với những tác phẩm kiệt xuất, ở thể loại nào ông cũng đạt được sự hoàn thiện ở trình độ cổ điển.
Thơ chữ Hán: Nguyễn Du có 3 tập thơ: Thanh Hiên Thi Tập, Nam Trung Tạp Ngâm, và Bắc Hành Tạp Lục.
Thơ chữ Nôm: Nguyễn Du có hai kiệt tác Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) gồm 3254 câu thơ lục bát và Văn Tế Thập Loại Chúng Sinh gồm 184 câu viết theo thể song thất lục bát.
2. Bài Thơ Thu Chí
Đọc lại thơ chữ Hán của ngài Nguyễn Du, tôi sững sờ khi gặp bài Thu Chí. Sao giống tâm trạng mình quá, vội vàng ghi ra đây và phóng dịch theo cảm nhận riêng để chia sẻ (Có gì xin các cao nhân bỏ quá cho)
Xin được mến tặng các bạn sống vùng Hương Giang dịu hiền kinh thành Huế, và xin cho “nhận vơ” đây là dòng Hậu Giang cho đỡ nhớ thương!
Nguyên tác bài thơ.
Thu Chí
(Nguyễn Du)
Dịch nghĩa
Phỏng dịch
Thu Đến
(Nguyên Lạc)
– Mồ xanh (thanh trủng) là mộ phần của tiền nhân tác giả Nguyễn Du
– Lam Giang là quê hương Nguyễn Du
– Bạch Âu là loài chim thiên di, đến mùa hẹn lại trở về. Từ “phụ lòng cánh âu” có nghĩa là lỗi hẹn về quê (Lam Giang)
(*) Xin giải thích về: ”Một dòng lệ ngọc“: Đây là Nguyên Lạc muốn xử dụng điển tích của cụ Nguyễn Du đã mượn của Lý Thương Ẩn trong truyện Kiều:
(Cẩm Sắt – Lý Thương Ẩn)
Dịch
(DaoTran & laiquangnam)
@1. Câu “Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ”: Ý thơ tưởng như chỉ để tả cảnh:
Mỗi lần đầu sóng xô nhau trên mặt biển xanh, dưới ánh trăng sáng, đâm bổ đầu xuống thì lập tức có muôn ngàn giọt nước văng toé ra, nhận được ánh trăng, chúng loé sáng lên.
Thật ra, nó còn diễn tả “Tình đáp tình”: — Những hạt nước này nay được ánh trăng rọi vào, viền cho nó thành mỗi giọt châu lệ. (1)
— “Tình đáp tình”: Trao tha nhân ân tình thì sẽ nhận lại được ân tình. Giống như quả bóng ném vào bức tường sẽ dội ngược lại, ném mạnh thì dội mạnh. Ném sân si vào “bức tường đời” thì nhận lại được sân si thôi: Nhân nào quả nấy như nhà Phật đã nói. Trân trọng yêu thương cuộc đời thì đời sẽ trân trọng yêu thương lại ta.
@ 2. Theo Nguyên Lạc, tùy theo tâm trạng, bạn có thể đổi thành:
1. Hương thủy “nguyệt minh châu hữu lệ”: Dành cho sông Hương
2. Hậu thuỷ “nguyệt minh châu hữu lệ”: Dành cho sông Hậu
Điều này chắc khả thi vi thơ hay là thơ mở, độc giả cứ ngỡ là tác giả viết riêng cho mình do đó mình có quyền đặt tâm tư riêng vào. Phải không các bạn?
Lời Kết
Tính nhân bản là một thuộc tính của thơ hay, nước nào cũng có, chỉ có trước hay sau thôi. Hãy trân trọng cái hay của tiền nhân, của đất nước!
Nguyên Lạc
————————
+. MỜI NGHE NHẠC:
. Mùa Thu Chết – Phạm Duy – Lệ Thu
https://www.youtube.com/watch?v=CFlZIYMi7nM
. Ngọc Anh – Mùa Thu Chết (Phạm Duy) PBN
https://www.youtube.com/watch?v=cRA6JzlEVy4
………..
Nguồn: Laiquangnam, Chim Việt Cành Nam, Art2all net, Thi Vien…
(1) Laiquangnam
http://www.art2all.net/tho/laiquangnam/lqn_lythuongan_camsat_B.htm
(*) Phụ chú:
Bùi Giáng
Ông là nhà trí thức lớn, là giáo sư đại học, là học giả, dịch giả, là triết gia, là thi sỹ, là phù thuỷ ngôn ngữ, là kẻ lãng du thiên tài không màng thế sự….
Vĩnh Biệt
(Bùi Giáng dịch & Phạm Duy phổ thành bài Mùa Thu Chết)
Nguyên tác:
L’Adieu
Apollinaire
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét