Có những kỷ niệm nhớ mãi không quên, có những món ăn một lần mà nhớ mãi; tôi đã từng có một kỷ niệm và một món ăn như thế. Nếu nói ra sẽ nhiều người cho rằng chẳng có gì đặc biệt vì món ăn đó quá bình dân, đã sớm nằm trong danh sách ẩm thực Cà Mau từ lâu lắm rồi. Song thực sự với tôi cái dấu ấn đặc biệt ấy quá sâu đậm: cá lóc nướng trui.
Năm ấy là khi tôi 9 tuổi, là lần đầu tiên tôi được đặt chân đến miền Tây mà đặc biệt hơn vùng đất ấy lại là đất mũi Cà Mau. Cái thưở còn nhiều suy nghĩ viển vông, tưởng tượng đủ trò. Trong tôi, miền Tây đẹp lắm có kênh rạch chằng chịt, tôm cá đầy thuyền vì tôi vốn lớn lên tại miền Bắc. Nhưng ngay ngày đầu tiên tôi đã vỡ mộng vì muỗi, vì khẩu vị món ăn quá ngọt đến nỗi không dám ăn cái gì. Và rồi một điều bất ngờ xảy đến làm tôi thay đổi hoàn toàn tiêu cực. Tôi ra đồng bắt cua bắt cá cùng anh chị và thử cá lóc nướng trui.
Quê tôi – miền Bắc ấy, người ta gọi cá lóc là cá quả và hay nấu canh, kho, hấp bia chứ chẳng nướng trui bao giờ. Nói chung, cách chế biến khá thanh cảnh cầu kỳ. Nhưng ở Cà Mau thì ngược lại, họ nói rằng nướng trui là ngon nhất, đảm bảo ngon ngọt. Con cá còn sống ngoe nguẩy mới bắt từ dưới mương lên, chỉ to bằng cổ tay thôi, không cần rửa sạch nhớt cạo vảy hay mổ ruột đã dùng que tre dài xuyên từ miệng tới đuôi rồi cắm thẳng xuống đất. Nhìn mấy anh chị làm mà mắt tròn xoe không hiểu, chỉ đến khi một đống rơm khô chất thành đống xung quanh mới biết nó sắp được thui sống.
Thực ra, rơm hay lá cây để nướng cá đều ngon nhưng dùng rơm khô thì thịt cá chín đều hơn, thơm nữa. Chỉ khoảng 10 phút sau đó, con cá đã chín đen nóng hổi. Bậy giờ đến khâu thưởng thức thôi. Cá chín đen làm sao mà ăn nhưng cái gì nó cũng có cái lí của nó. Ông anh tôi cầm que dốc ngược cá rồi lấy tay lột lớp da xấu xí theo chiều dọc sống lưng, giữa lại lớp vảy của cá cũng là vì thế. Ôi mùi thơm phưng phức, lớp thịt vàng ươm xuất hiện làm cho ai ai cũng kích thích.
Tuy ban đầu cho rằng món ăn không sạch, không chín nhưng miếng thịt đầu tiên đã khiến tôi xuýt xoa. Ngọt, thơm đúng chất chuẩn vị đồng quê – một hương vị không thể tìm được qua những công thức khác. Thực ra, lần đó tôi đã ăn hết cả một con và dùng tay không bốc một cách ngon lành. Nó đã làm tôi thay đổi hoàn toàn suy nghĩ, làm tôi nhớ mãi lần đầu tiên ấy.
Cá lóc nướng trui bây giờ được biến hóa nhiều kiểu: nào là nướng mía, nào là rắc đậu phộng mỡ hành, v.v để phục vụ cho những bữa cơm thiết đãi khách quý, những cuộc nhậu sang trọng. Nhưng có lẽ, cái cách cá lóc nướng trui bằng rơm ra, ăn bốc không cần gia vị mới là đúng kiểu miền Tây nhất. Bình dân nhưng giữ trọn tinh túy của thịt cá, cá tanh mà không tanh. Cũng phải lưu ý thêm một điều là chỉ có cá lóc đồng nướng trui mới đúng bài. Bởi vậy, không chỉ người dân vùng đồng bằng sông cửu long mới chuộng món ăn này mà còn xếp nó vào danh sách ẩm thực Cà Mau nhất định phải thử qua.
Lần đầu tiên nhưng sâu đậm, lần đầu tiên nhưng khó quên; đó chính là cảm giác lần đầu được thưởng thức cá lóc nướng trui. Dù bây giờ có nhiều cơ hội thưởng thức món này tại nhiều nhà hàng ẩm thực Cà Mau nhưng vẫn chẳng thể sánh bằng con cá lóc đồng nướng trui năm ấy.