Thiên tài đạt giải Nobel Vật lý
William
Bradford Shockley sinh năm 1910, là một nhà khoa học, nhà phát minh
người Mỹ. Cha của ông là kỹ sư khai thác mỏ, mẹ tốt nghiệp đại học
Stanford và là nữ điều tra viên khai thác mỏ đầu tiên của Hoa Kỳ.
Là
con nhà nòi, sự nghiệp học hành của Shockley cũng vô cùng đáng nể. Năm
1932, ông lấy bằng Cử nhân Khoa học của Viện Công nghệ California, có
bằng Tiến sĩ từ MIT bốn năm sau đó và gia nhập đội ngũ kỹ thuật của Bell
Labs.
Sau nhiều bài viết trên các tạp chí vật lý, ông được nhận
bằng sáng chế đầu tiên vào năm 1938 cho công trình "Thiết bị phóng điện
tử". Năm 1956, cùng với hai nhà khoa học khác, thiên tài này đạt giải
Nobel Vật lý vì đồng phát minh ra bóng bán dẫn, được coi là phát minh
quan trọng nhất của thế kỷ 20.
William Bradford Shockley
Không
có bóng bán dẫn, sẽ chẳng thể có máy tính, điện thoại di động hay TV
màn hình phẳng như ngày nay. Và bạn cũng khó có thể biết được câu chuyện
này, vì không có internet. Phát minh của Shockley đã gieo mầm cho cả
ngành công nghiệp bán dẫn ở Thung lũng Silicon.
Nhà lãnh đạo tệ nhất lịch sử Thung lũng Silicon
Ngay
sau khi đạt giải thưởng Nobel danh giá, ông thành lập công ty riêng có
tên Shockley Semiconductor (Công ty bán dẫn Shockley), còn được nhắc đến
với cụm từ "Đặt silicon vào thung lũng Silicon".
Cùng với sự xuất
chúng trong nghiên cứu khoa học, ông có con mắt tuyệt vời để tuyển dụng
những tài năng kỹ thuật giỏi nhất, thông minh nhất. Nhưng sau đó, nhà
khoa học đã thể hiện khả năng lãnh đạo không thể tồi tệ hơn.
Thay
vì truyền cảm hứng, thúc đẩy nhân viên, ông dần làm họ nản lòng và mất
đi sự tự tin. Phong cách quản lý chuyên quyền này khiến các nhân viên bỏ
việc chỉ sau một năm.
C. Sheldon Roberts, một nhà luyện kim do Shockley tuyển chọn đã trải lòng trên tờ Los Angeles Times năm 2001:
"Khi anh ấy thuê bạn, bạn là người tuyệt vời nhất thế giới."
"
Ban
đầu: "Bạn thật xuất sắc". Sau đó là "Bạn làm tốt đó.". Rồi dần dần câu
nói chuyển thành: "Bạn có khả năng, nhưng tôi không chắc về bạn nữa...
Bây giờ tôi thực sự không chắc chắn. Tôi nghĩ bạn không đủ năng lực. Tôi
không nghĩ bạn có thể làm việc cho tôi." Anh ấy giữ một cuốn sổ đen về
mọi người.", Roberts nhớ lại.
Trong khi đó, trên tạp chí Wired, Scott Rosenberg viết: "
Nhà sáng lập đã nói xấu, quyết định tùy tiện, xa lánh đội ngũ của mình và ngăn việc đưa ý tưởng, sản phẩm vào thực tế."
Chưa
hết, Shockley đã áp dụng cách tiếp cận khoa học dựa trên bằng chứng vào
mọi khía cạnh hoạt động của công ty. Ông công khai mức lương của toàn
bộ nhân viên, điều chẳng thể khiến ai dễ chịu, vì tự tin rằng minh bạch
sẽ là xu hướng quản lý công nghệ mới.
Những "kẻ phản bội" vĩ đại
Con
giun xéo lắm cũng quằn, Shockley đã truyền cảm hứng cho một cuộc nổi
dậy lớn. Tám nhân viên từng có bằng tốt nghệp tiến sĩ quyết định rời đi,
thành lập công ty riêng và tiếp tục làm bùng nổ hạt giống công nghệ ở
Thung lũng Silicon. Shockley gọi đó là một "sự phản bội".
Tám "kẻ phản bội" đã rời bỏ Shockley là lập nên những đế chế công nghệ mới.
Họ
cùng nhau ra mắt công ty bán dẫn Fairchild, một chi nhánh của Sherman
Fairchild, trước khi tách ra để thành lập công ty khởi nghiệp của riêng
mình.
Năm 1960, nó trở thành vườn ươm của Thung lũng Silicon
và trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào việc tạo nên hàng chục tập
đoàn, bao gồm Intel và AMD, Microchip Technology và Kleiner Perkins
Caufield & Byers,… Những công ty spin-off này được gọi là
"Fairchildren".
Nổi bật nhất là Gordon Moore, một trong "tám kẻ
phản bội", rời vào Shockley Semiconductor năm 1957 và tiếp tục đồng sáng
lập công ty chip máy tính khổng lồ Intel Corp. Dự đoán về tương lai cho
bóng bán dẫn vào năm 1965 của ông đã trở thành Định luật Moore huyền
thoại.
Gần
70% các công ty đã ra mắt công chúng ở Thung lũng Silicon có liên hệ,
liên kết với Fairchild. Theo một ước tính không chính thức, có khoảng
400 công ty có "gốc gác" liên quan đến "Fairchild Eight". Nếu tính theo
giá trị, Shockley đã đánh mất con số khổng lồ 2,1 nghìn tỷ USD.
Gần 100 công ty tại Thung lũng Silicon có thể truy tìm nguồn gốc, liên hệ với Fairchild.
Trong
khi những người dưới quyền rời đi và gặt hái được thành công, sự giàu
có, vinh quang thì phòng thí nghiệm Shockley lại bị đình trệ. Ông đã
thành công với việc sản xuất ra đèn lưỡng cực bốn lớp nhưng lại thất bại
về mặt thương mại.
Cuối cùng, công ty bán dẫn Shockley đã phải bán mình vào năm 1960 và một lần nữa vào năm 1965.
Tại
Stanford, mọi người ngừng nói chuyện với nhà khoa học. Ông bị các giảng
viên xa lánh và bỏ rơi. Đáng nói, Shockley thậm chí còn cho rằng con
cái kém cỏi hơn mình về mặt trí tuệ, khiến chúng cũng dần ghét bỏ, rời
xa cha.
Cái kết đau buồn
Ngoài thất bại trong kinh
doanh, Shockley còn nổi tiếng với lý thuyết phân biệt chủng tộc của
mình. Sử dụng danh tiếng giải thưởng Nobel và thể hiện kỹ năng tuyệt vời
trong việc thao túng báo chí, Shockley trở thành người đề xướng thuyết
ưu sinh ở Mỹ.
Từ
cuối những năm 1960 đến những năm 1970, ông ủng hộ những ý kiến cho
rằng trí thông minh là di truyền và người da đen là một nhóm kém thông
minh hơn người da trắng. Ông cũng tuyên bố rằng những người kém thông
minh nên bị ngăn chặn, không được sinh con.
Quan điểm này đã khiến
Shockley nhận nhiều chỉ trích từ công chúng cũng như giới khoa học.
Danh tiếng bị phá hủy, ông ngày càng cô lập và sống ẩn dật cho đến khi
qua đời vào năm 1989.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét