1. Chiến lược “chiến tranh cục bộ” của Mĩ ở miền Nam

- Đầu 1965, trước sự phá sản của chiến lược “chiến tranh đặc biệt”, Mĩ đã chuyển sang thực hiện “chiến tranh cục bộ” ở miền Nam và mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc.

- Chiến lược “chiến tranh cục bộ” là hình thức chiến tranh thực dân mới được tiến hành bằng quân viễn chinh Mĩ, quân chư hầu và quân ngụy tay sai. Trong đó quân Mĩ giữ vai trò quan trọng và không ngừng tăng lên về số lượng, trang bị chiến tranh nhằm chống lại cách mạng miền Nam.

- Để tiến hành “chiến tranh cục bộ”, từ tháng 3/1965 Mĩ đã ào ạt đưa quân viễn chinh vào miền Nam lúc đầu là 20 vạn rồi sau tăng lên 40 vạn, lúc cao nhất lên 58 vạn cùng với hàng chục vạn chư hầu (Nam Triều Tiên, Thái Lan, úc, Tân Tây Lan, Philippin). Chúng thực hiện âm mưu quốc tế hóa cuộc chiến tranh. Vừa vào miền Nam, chúng đã ra sức xây dựng các căn cứ quân sự lớn như: Đà Nẵng, Chu Lai, Cam Ranh, Vũng Tàu, Tân Sơn Nhất.

Mĩ đã tiến hành nhiều cuộc hành quân “tìm diệt”. Mở đầu là cuộc hành quân “Ánh sáng sao” đánh vào vùng căn cứ giải phóng ở Vạn Tường thuộc (Bình Sơn - Quảng Ngãi) và nhiều cuộc hành quân trong hai cuộc phản công chiến lược mùa khô năm 1965-1966; 1966-1967 nhằm “tìm diệt” và “bình định”.

2. Miền Nam chiến đấu chống “Chiến tranh cục bộ” của Mĩ

Trước âm mưu mới của địch, Đảng ta đã phân tích tình hình, so sánh lực lượng, phân tích chỗ mạnh, chỗ yếu của ta và địch, từ đó hạ quyết tâm đánh thắng chiến lược “chiến tranh cục bộ” của Mĩ. Quân dân miền Nam với ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc Mĩ xâm lược, được sự chi viện, phối hợp chiến đấu của quân dân miền Bắc, đã anh dũng chiến đấu liên tiếp giành thắng lợi.

- Mở đầu vào 5/1965 một đại đội quân giải phóng đã đánh bại một đại đội quân Mĩ tại Núi Thành (Quảng Nam). Chiến thắng Núi Thành đã chứng tỏ khả năng ta có thể đánh thắng Mĩ.

- Đặc biệt 18/8/1965, tại Vạn Tường (Quảng Ngãi) bộ đội chủ lực của ta đã đụng đầu với chủ lực của Mĩ. Với lực lượng 9.000 tên lính thủy đánh bộ, có hàng trăm máy bay, xe tăng xe bọc thép và nhiều tàu chiến của hạm đối 7 Mĩ yểm trợ, càn quét Vạn Tường. Mặt khác số lượng và trang bị ít hơn địch nhiều lần, các lực lượng vũ trang giải phóng đã chiến đấu vô cùng dũng cảm, mưu trí, linh hoạt.

Kết quả: Ta đã diệt 919 tên địch, bấn rơi và phá hủy 23 máy bay, 22 xe tăng và xe bọc thép. Đập tan hoàn toàn cuộc càn quét qui mô lớn của địch.

Với chiến thắng Vạn Tường chứng tỏ lực lượng vũ trang miền Nam hoàn toàn đủ sức mạnh đương đầu và đánh bại đội quân viễn chinh Mĩ. Chứng tỏ rằng cách
mạng miền Nam hoàn toàn có đủ khả năng đánh thắng đế quốc Mĩ về quân sự trong chiến lược “Chiến tranh cục bộ” vốn là chiến lược của Mĩ hy vọng giành thắng lợi bằng sức mạnh quân sự. Từ đó, khắp miền Nam dấy lên phong trào “tìm Mĩ mà đánh, tìm ngụy mà diệt”.

- Tiếp đó quân dân miền Nam đập tan hai cuộc phản công mùa khô của Mĩ:

+ Mùa khô 1965-1966: Mĩ đã tiến hành 450 cuộc hành quân lớn nhỏ vào hai hướng chính đó là đồng bằng Khu V và miền Đông Nam bộ nhằm tiêu diệt quân chủ lực và cơ quan đầu não kháng chiến của ta, giành lại thế chủ động trên chiến trường.

Quân dân ta đã đánh bại quân địch trên mọi hướng tấn công, kết quả ta đã loại khỏi vùng chiến đấu 104.000 tên địch trong đó có 42.000 lính Mĩ và 3.500 lính chư hầu.

+ Mùa khô năm 1966 - 1967: Mĩ tiến hành 895 cuộc hành quân lớn nhỏ mà tiêu biểu là cuộc hành quân Gianxan Xiti đánh vào miền Đông Nam bộ nhằm tiêu diệt quân chủ lực và cơ quan đầu não kháng chiến của ta. Quân dân ta đã đồng loạt mở cuộc phản công đánh tan các cuộc hành quân “tìm diệt” và “bình định” của địch. Đã loại khỏi vòng chiến đấu 151.000 tên địch, trong đó có 68.200 lính Mĩ và 5.540 lính chư hầu.

- Phong trào đấu tranh chính trị bằng sự nổi dậy của quần chúng ở thành thị và nông thôn, chống kìm kẹp, trừng trị bọn ác ôn, phá ấp chiến lược, đòi Mĩ cút về nước, đòi tự do dân chủ càng diễn ra sôi nổi, vùng giải phóng ngày càng được mở rộng, uy tín của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ngày càng lên cao.

3. Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu thân 1968
a. Hoàn cảnh

- 1968 là năm bầu cử tổng thống Mĩ, các phe phái trong nội bộ Mĩ nẩy sinh mâu thuẫn mà chúng ta có thể lợi dụng được.

- So sánh tương quan lực lượng sau hai cuộc phản công chiến lược mùa khô có lợi cho ta. Tình hình kinh tế - chính trị - xã hội của Mĩ gặp nhiều khó khăn, tinh thần binh lính Mĩ giảm sút.

Lợi dụng tình hình trên ta chủ động mở cuộc tổng công kích tổng khởi nghĩa trên toàn miền Nam, chủ yếu đánh vào các đô thị.

b. Mục tiêu của cuộc tổng công kích, tổng khởi nghĩa là tiêu diệt một bộ phận quan trọng quân viễn chinh Mĩ, đánh sập ngụy quân ngụy quyền, giành thắng lợi quyết định, buộc Mĩ đàm phán và rút quân về nước.

c. Diễn biến: Đêm 30/1/1968 (Tết Mậu Thân) quân dân miền Nam đồng loạt nổi dậy và tấn công vào hệ thống phòng ngự của địch khắp miền Nam. Đánh vào 64 vị trí, căn cứ quân sự, các khu hậu cần, sân bay, bến cảng. Trong đó có những thành phố lớn như Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng ta làm chủ được nhiều ngày. Đồng thời đánh vào các sào huyệt cơ quan đầu não của địch Toà đại sứ Mĩ, Dinh độc lập, Bộ tổng tham mưu ngụy, các bộ tư lệnh quân chủng, quân đoàn, chi khu quân sự...

d. Kết quả: Trong vòng hơn một tuần lễ, quân ta đã giành được những thắng lợi to lớn:

+ Loại khỏi vòng chiến đấu 147.000 tên địch, 43.000 tên Mĩ, tiêu diệt gọn 29 tiểu đoàn (có 9 tiểu đoàn Mĩ) phá 1 .500 máy bay 4000 xe quân sự, hàng loạt kho bom đạn, xăng dầu, bức rút và bức hàng trên 700 đồn bót.

+ Đã huy động được hàng triệu quần chúng xuống đường tham gia chiến đấu giành quyền làm chủ, giải phóng hơn 1000 thôn ấp và 12 triệu dân.

e. Ý nghĩa: Tuy có những hạn chế nhưng đó là thắng lợi lớn của ta:

- Giáng một đòn quyết định vào chiến lược “chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mĩ làm lung lay ý chí quyết tâm xâm lược của Mĩ, buộc chúng phải xuống thang chiến tranh, tuyên bố phi Mĩ hóa chiến tranh, chấm dứt không điều kiện chiến tranh phá hoại miền Nam, chấp nhận ngồi vào đàm phán Pari để giải quyết vấn đề chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam.

- Thắng lợi của tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1968 đã mở ra một bước ngoặt của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Đây là thắng lợi thứ ba và bước nhảy vọt thứ hai của cách mạng miền Nam. Nói lên sự phát triển nhanh chóng, vững vàng của cách mạng miền Nam.

- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm về chỉ đạo tiến hành tiến công và nổi đậy.