Đại Chúng

CÂU CHUYỆN TÍNH BÁO 43

(ĐC sưu tầm trên NET)

Điệp viên thế kỷ XX: “Những con chuột chũi”

Nhân danh cái gì?
Những kẻ phản bội thì thời nào cũng có. Đó là một chân lý hiển nhiên cũng giống như nói nạn mại dâm là cái nghề đầu tiên và cổ xưa nhất trong lịch sử loài người. Chỉ cần nhớ đến cô gái dâm đãng Rahab trong Kinh Thánh, người đã sau một đêm dài cuồng say với những tên gián điệp đã mở cổng thành phố quê hương cho giặc Judea tràn vào.

Đã có nhiều điều thay đổi kể từ thời viết ra các thánh kinh. Cũng giống hệt như những người Semites trầm trồ sự anh hùng của Rahab, phương Tây cũng đang nồng nhiệt vỗ tay hoan nghênh những công dân cũ của Liên Xô (và Nga) đã phản bội tổ quốc mình.

Chẳng có gì đáng ngạc nhiên ở đây cả. Vấn đề chỉ là ở chỗ: cái gì là nguyên nhân của sự phản trắc. Những kẻ được gọi là “các chiến sĩ đấu tranh với chế độ cực quyền” thường làm cho những người nước ngoài đặc biệt thống khoái. Lần đầu tiên, cái thuật ngữ “biện minh” cho sự phản bội ấy đã được áp dụng  cho đại tá GRU Oleg Penkovsky, kẻ đã trở thành người cung cấp tin chính cho Mỹ và Anh trong thời gian cuộc khủng hoảng Caribê. Khẩu hiệu của Penkovsky “chiến đấu với chủ nghĩa cộng sản bằng mọi cách sẵn có” đã được các nhân viên tình báo đối ngoại KGB Stanislav Levchenko (chạy trốn từ Tokyo sang Mỹ vào năm 1979, hiện này đang làm việc tại tờ báo “Tiếng nói Nga mới”) và Oleg Gordievski, kẻ làm việc cho người Anh ròng rã trong 10 năm trời, chớp lấy. Gordievski là kẻ đã đưa hình ảnh của cái gọi là “phản bội vì nền dân chủ phương tây” đến mức hoàn hảo bằng cách viết mấy cuốn sách và hàng trăm bài báo.

Trên thực tế thì đa số “những con chuột chũi” (cái tên mà nhà văn John Le Carré đã khoan dung đặt cho những tình báo viên phản bội) đã bước sang phía kẻ thù vì lý do kém thơ mộng hơn nhiều: chúng đã là nạn nhân của trò đe doạ tố giác của tình báo địch hoặc sự hám lợi của chính bản thân chúng.

Chẳng hạn như nhân viên trung tâm tình báo KGB ở Washington Sergey Motorin đã vấp ngã vì một phi vụ làm ăn cực kỳ ngớ ngẩn - anh ta đã đổi một thùng rượu Vodka mua từ cửa hàng của sứ quán lấy một trung tâm âm nhạc của người mua vốn là một nhân viên tình báo CHLB Đức. Các bức ảnh chụp vụ đổi chác đã được đưa cho Motorin xem đúng lúc và thế là viên thiếu tá bắt đầu làm việc cho CHLB Đức (sau này hắn đã bị xử bắn).

Đại tá GRU Aleksandr Filatov, thiếu tá KGB Boris Yuzhin, cán bộ Viện Mỹ và Canada Vladimir Potashov đã sa vào bẫy của người Mỹ và trong một hoàn cảnh cực kỳ gây cấn, họ đã bị “tóm gọn” trên bụng đàn bà.

Nhưng kể cả là nếu như tin vào những câu chuyện cổ tích nhàm chán về “cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cộng sản” thì cũng phải thừa nhận: sau năm 1991, bọn “chuột chũi” đã không còn bất cứ một lý do nào để biện minh cho sự phản bội nữa. Mẹ kiếp, còn quan điểm tư tưởng nào ở đây nữa nếu như tổng thống Yeltsin (Boris Nikolayevich Yeltsin (1931- ), cựu tổng thống Nga trong những năm 1991-1999, cùng với tổng thống Ucraina Leonid Makarovich Kravchuk và tổng thống Belarus Stanislau Shushkevich với tư cách đại diện 3 nước cộng hoà sáng lập Liên Xô đã ký thoả thuận chính thức giải thể Liên Xô năm 1991 - ND) hoá ra lại là một kẻ chống cộng điên cuồng đến nỗi ông già Reagan (Ronald Wilson Reagan (1911-2004), tổng thống thứ 40 của Hoa Kỳ (1981-1989), một nhân vật chống cộng khét tiếng thời chiến tranh lạnh, người đã đưa cuộc chạy đua vũ trang lên tột mức với Sáng kiến phòng thủ chiến lược SDI - ND.) đáng thương khi đứng cạnh chỉ đáng đeo huy hiệu đoàn viên Komsomol. Còn cái cơ quan KGB hùng mạnh và độc ác thì cả trên đất nước quê hương mình thì chỉ có những thằng lười mới không giẫm đạp, nguyền rủa.

“Những con chuột chũi” của những năm 90 không đưa ra những tuyên bố chính trị bởi lẽ những nguyên nhân phản bội ẩn giấu ở một nơi hoàn toàn khác.

Ở đâu? Chúng ta sẽ thử tìm hiểu xem thông qua việc xem xét số phận của vài “kẻ bán linh hồn mới người Nga “.

Điệp viên thế kỷ XX: Vụ giết người không bằng chứng (1)

Chạy trốn

Victor Sheymov hiện là một chuyên gia an ninh mạng, nhà văn...

Varsava, ngày 31 tháng 10 năm 1979.

Vào lúc 16 giờ, thiếu tá KGB Victor Sheymov vào thành phố để mua sắm cùng với viên sĩ quan an ninh - theo quy định các nhân viên cơ yếu không được đi một mình ra khỏi toà nhà sứ quán.Trong cửa hàng, Victor mua một chiếc mũ bêrê và một chiếc khăn dài, nhận ở hiệu thuốc cặp kính râm mới nói là đặt mua cho bố. Trong túi anh ta đã có chiếc kìm dẹt và chiếc dũa.

Anh ta nói với người đi cùng là định vào rạp chiếu bóng. Thật kinh hoàng với anh ta là viên sĩ quan an ninh cũng nói là có ý muốn ấy.

Điều này làm cho chiến dịch thêm phức tạp, nhất là khi nhân viên bảo vệ của cộng đồng Xô kiều này là một chuyên gia bậc thầy đối với những kẻ không trở về: một lần ở Geneva, một giáo sư cả tin nào đó ngồi với anh ta trong ôtô đã lịch sự chào tạm biệt và tuyên bố có ý định xin tị nạn chính trị. Anh chàng ngốc nghếch tội nghiệp tất nhiên là không nghi ngờ rằng người anh ta tin tưởng lập tức nện chiếc cờ lê vào đầu, sau đó trói chặt anh ta lúc này đã đẫm máu và lôi cổ về sứ quán; sau đó cùng với các đồng nghiệp lôi xềnh xệch hắn lên máy bay để bay về tổ quốc thân yêu. Thực ra, người Thuỵ Sĩ không chịu được điều đó nên người ta buộc phải đưa nhân vật có tinh thần cảnh giác cao kia đi xa khỏi vụ xì xăng đan - đến nước Ba Lan anh em, nơi mà chỉ những thằng điên mới xin cư trú chính trị...

Sheymov làm động tác chuẩn bị nho nhỏ - hắn phàn nàn với viên sĩ quan an ninh là bị đầy bụng vì thức ăn ôi. Anh này lập tức hồ hởi hưởng ứng: bọn Ba Lan đểu cáng này lúc nào cũng cho chúng ta ăn đồ ôi thiu!

Victor đến trung tâm văn hoá thuộc sứ quán Liên Xô trước hết, tìm cách chường mặt để cho ai cũng trông thấy hắn.

Vào lúc 17 giờ 25 phút, đám đông đang lũ lượt vào phòng chiếu. Victor tìm cách trò chuyện với một đồng nghiệp, cũng là một nhân viên cơ yếu của sứ quán để cho viên sĩ quan an ninh đi lên phía trước và giả đò vô tình đánh rơi chiếc bật lửa. Tìm ra nó trong đám đông như thế thì thật là ngu ngốc và vô vọng nên anh ta nói với người đồng nghiệp: “Tôi sẽ quay lại chỗ anh ngay đây!”. Hắn cứ giẫm chân tại chỗ rồi khi không một bóng người thì chạy vào toalet. Đóng cửa phòng toalet, dùng dụng cụ, Victor mở cửa sổ ra. Anh ta gặp may vì trên phố, ngay gần đấy cómột chiếc xe tải đang đỗ cửa đóng kín để tránh con mắt tình cờ và Sheymov không chậm trễ môi giây đã nhảy lên trotuar, đầu đã napyalit mũ bêrê, cổ quấn kín khăn, mắt đeo kính râm.

Victor Sheymov là ai?

Sau đó là chuyển sang taxi. “Đại sứ quán Mỹ?” - anh tài xế hỏi lại bằng mấy từ tiếng Anh kinh hoàng mới học được.

Sheymov cố giữ vẻ bình tĩnh và xấc xược (điều này luôn luôn có tác dụng): đưa một món tiền lớn cho tài xế, liếc nhìn anh cảnh sát đứng bên cổng vào như nhìn một thằng bù nhìn - anh này lập tức giơ tay lên mũ chào - và hắn đi vào trong với đầy vẻ quan trọng.

Sheymov dắt người trực ra xa các máy điện thoại. Hắn tuyên bố xin cư trú chính trị và viết lên giấy là anh ta làm việc trong KGB.

Lập tức có một số nhân viên CIA đến gặp hắn và dẫn hắn xuống phòng ở tầng ngầm. Hắn còn gặp một phen lo sợ nữa khi đi ngược chiều hắn có các công nhân Ba Lan đang sửa chữa trong sứ quán Mỹ mà có lẽ đến nửa số họ là nhân viên phản gián Ba Lan! Hắn buộc phải quay lưng lại để tránh.

Người Mỹ dẫn dắt câu chuyện rất lành nghề: ông có bao nhiêu thời gian? Đồng hồ đã chỉ 18 giờ 15 phút, mà 19 giờ 10 phút đã phải quay lại rạp chiếu phim với các đồng nghiệp. Ai là chỉ huy hướng “x” - tình báo khoa học kỹ thuật? Ông làm gì ở Moskva?

Khi Sheymov nói chức vụ của mình thì mấy tên CIA ngây người vì mừng rỡ, rồi nhanh chóng chụp lại hộ chiếu, ghi lại địa chỉ nhà và điện thoại của hắn và đề nghị đi Mỹ ngay lập tức.

Sheymov không muốn điều đó, hắn trao quy ước liên lạc ở Moskva: gặp riêng bên tượng đài Griboedov ở khu Chistye prudy.
Tiếp đó, mọi chuyện tiến triển theo những nguyên tắc khắt khe của tình báo: Sheymov được chở ra khỏi sứ quán Mỹ trên xe ôtô “sạch sẽ”, tức là của một nhà ngoại giao chứ không phải là của nhân viên tình báo, trên đường có tiến hành kiểm tra chống theo dõi và đưa đến khu vực trung tâm văn hoá. Đến nơi, hắn lại chui qua cửa sổ vào toalet, chờ cho đến khi buổi chiếu kết thúc và nhập bọn với các đồng nghiệp mà miệng vẫn than phiền chuyện đau dạ dày, còn họ thì không thể nghĩ là hắn vừa vắng mặt đi đâu đó...

Victor Sheymov - hắn là ai?
Sinh năm 1946 ở Moskva và là một đội viên rồi đoàn viên thanh niên ngoan ngoãn. Cả cha và mẹ đều là những cựu chiến binh của Chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Mẹ là bác sĩ trong một bệnh viện đa khoa có tiếng, cha là một đại tá kỹ sư cả đời tham gia những công trình nghiên cứu bí mật và tham dự nghiên cứu chế tạo các tên lửa đường đạn.

Vào năm 1969, Sheymov tốt nghiệp trường cao đẳng kỹ thuật mang tên Bauman và được vào làm tại Viện nghiên cứu bí mật của Bộ Quốc phòng Liên Xô với nhiệm vụ nghiên cứu các hệ thống dẫn đường cho tên lửa từ vệ tinh. Tại viện này, anh ta lọt vào mắt của các nhân viên KGB và người ta nhận định là xét theo tất cả các tiêu chuẩn, anh ta thích hợp cho một công việc trình độ cao hơn.

Vào năm 1971, anh ta được nhận vào Cục 8 siêu mật của KGB chuyên bảo đảm hoạt động và an ninh cho toàn bộ công tác liên lạc mật mã của Liên Xô, cũng như chịu trách nhiệm về toàn bộ công tác liên lạc trong KGB và ở nước ngoài.

Sheymov làm chuyên về bảo vệ liên lạc mật mã, trong các nhiệm vụ của anh ta có việc phục vụ cho các sứ quán và trạm tình báo Liên Xô ở nước ngoài - ở đó các cơ quan phản gián sở tại luôn tìm cách cài cắm “những con rệp” vào các cơ quan đại diện Xôviết và nếu như gặp may thì xâm nhập vào trung ương thần kinh của sứ quán - phòng cơ yếu.

Cuộc sống của các nhân viên cơ yếu nặng nề không chỉ bởi vì đó là loại lao động tẩn mẩn, nhọc nhằn mà họ còn chịu áp lực bởi tính bí mật, nhất là ở nước ngoài nơi mà các nhân viên cơ yếu luôn nằm dưới sự kiểm soát đặc biệt của cơ quan an ninh và phải tuyệt đối tuân thủ các quy tắc hành xử để loại trừ mọi tiếp xúc với người nước ngoài, thậm chí khi vào thành phố cũng phải đi hai người (ở các cơ quan tình báo nước ngoài cũng có đúng cái cảnh đó).

Tại Moskva, cuộc sống tất nhiên là nhẹ nhõm hơn, nhưng cũng không được có bất kỳ tiếp xúc nào với người nước ngoài, dù trực tiếp hay gián tiếp, không được có những quan hệ đáng ngờ.

Tất cả những người dính líu vào những vụ việc tài chính dù nhỏ (chẳng hạn như vay nợ nhiều tiền), những người lập trường không vững vàng, thậm chí chỉ hơi tỏ thái độ bất đồng quan điểm, tất cả những người chẳng may có quan hệ họ hàng với những người đang ngồi tù, cũng như với những người bán hàng, giám đốc các cửa hàng và với những phần tử tội phạm hình sự tiềm năng đều bị quét khỏi cơ quan này bằng chổi sắt.

Công việc thì rất oai, chả dính dáng gì đến những vụ tuyển mộ bẩn thỉu hay va chạm gì mà lại được trả lương cao. Tất nhiên là các cán bộ khoa học kỹ thuật tài năng đều đổ xô vào đó. Họ bị kiểm tra đến chân tơ kẽ tóc, gạn lọc kỹ càng, thu thập ý kiến của các bạn bè, hàng xóm và cả những kẻ thù hằn.

Sau khâu tuyển chọn cực kỳ khắt khe, các nhân viên lọt vào một lĩnh vực hoạt động quan trọng đối với tổ quốc, họ được tặng thưởng một cách hào phóng các huân chương thành tích, được tạo điều kiện bảo vệ luận án tiến sĩ, phó tiến sĩ, nhiều người đã được tặng các giải thưởng quốc gia. Tại Cục 8 có những nhà toán học cao siêu nhất và những chuyên gia hệ thống lỗi lạc.

Nhân viên cơ yếu còn đáng giá hơn bộ trưởng
Mật mã của nước khác là một kho báu đối với mọi cơ quan tình báo. Nếu một tình báo viên đối mặt với vấn đề nan giải là tuyển mộ ai, một vị bộ trưởng hay một nhân viên cơ yếu thì anh ta sẽ chọn người thứ hai.

Tất nhiên là vị bộ trưởng nắm giữ nhiều bí mật, nhưng một nhân viên cơ yếu có thể bảo đảm tiếp cận được nhiều đường liên lạc bí mật và tạo điều kiện đọc lén một số lượng lớn các bức điện chặn thu được. Liệu hạm đội Mỹ có giành được chiến thắng ở quần đảo Midway hay không nếu như họ không khám phá được các mật mã của hải quân Nhật? Còn biết bao nhiêu mạng sống đã được cứu thoát nhờ người Anh giải mã được các bức điện của Hitler! Thực ra, những bức điện này nhờ có Philby và Cairncross mà đã có mặt trên bàn của Đại nguyên soái Stalin và đã quyết định số phận của nhiều trận đánh, chẳng hạn như trận đánh ở vòng cung Kursk.

Vào năm 1945, vụ chạy trốn của nhân viên cơ yếu Xôviết Guzenko tại Canada đã dẫn tới việc bắt giữ một loạt điệp viên đã trao cho Liên Xô các bí mật nguyên tử; một thiệt hại nghiêm trọng khác là việc nhiều bức điện của NKVD đã bị giải mã không lâu sau chiến tranh (điều mà người Mỹ và người Anh đã cố công thực hiện trong nhiều năm) và kết quả là hai điệp viên của nhóm “bộ năm Cambridge” là Maclean và Burgess bị bại lộ nhưng may mắn chạy thoát được sang Liên Xô.
Các cơ quan tình báo Liên Xô cũng tạo ra không ít lỗ thủng trong các hệ thống liên lạc của phương Tây.

Động cơ chạy trốn
Sheymov là người sống có mục đích được tính toán chu đáo - điều này thể hiện rất rõ qua việc hắn làm quen với người vợ tương lai. Vào tháng 8 năm 1973, Sheymov đi hiệu tẩy hấp và để ý đến một cô gái đang đứng xếp hàng bên một bạn gái. Hắn cảm thấy thích cô gái nhưng hắn cho thời điểm làm quen này là không thích hợp. Như một nhân viên Cheka nhà nghề, anh ta ghi nhớ địa chỉ mà cô ta đọc cho nữ nhân viên tiếp nhận đồ. Vào ngày trả đồ, anh ta tiến hành phục kích cô ta từ sáng sớm. Pháo đài đã bị đánh chiếm trong chớp mắt.

Cô ta là một cô gái tỉnh lẻ, tên là Olga, đang học trong trường đại học tổng hợp. Anh ta buộc phải tiết lộ với vợ sự thật, tuy không nói rõ chi tiết về công việc mà chỉ khẳng định là không liên quan tí gì đến những chiến sĩ chống những người bất đồng quan điểm và chủ yếu làm những công việc bí mật. Olga cũng phải sống theo nguyên tắc bí mật, cô ta hoàn toàn buông tuồng tại trường tổng hợp và thậm chí đã làm một việc thật kinh khủng là quen với một người Canada. Người ta buộc phải tế nhị tách cô ta khỏi mối quan hệ nguy hiểm và đưa cô ta vào khuôn phép.

Sheymov leo lên được đến chức trưởng phòng phụ trách liên lạc cơ yếu của các sứ quán Liên Xô, được bầu làm phó bí thư chi bộ.

Trong công việc, thỉnh thoảng anh ta bị rơi vào những tình huống gai góc. Chẳng hạn, trong thời gian nổ ra cách mạng ở Canada có nguy cơ sứ quán Liên Xô bị chiếm giữ. Làm gì bây giờ? Không áp dụng các biện pháp cương quyết và chỉ hạn chế ở tăng cường an ninh thôi ư? Ngừng làm việc và chờ cho tình hình diễn biến ư? Tiêu huỷ toàn bộ các bảng mã, sổ mật mã và tài liệu mật ư? Để phá huỷ một máy mã phải mất tám giờ đồng hồ, hơn nữa cũng chưa chắc là đối phương không phục hồi được nó. Mà trong sứ quán thì có những sáu cái máy như vậy, do đó Sheymov cũng phải tính toán kỹ.

Nhưng ngoài những công việc cổ hủ, Sheymov còn có một bí mật mà anh ta chỉ tiết lộ với vợ - đó là anh ta ngập tràn lòng căm thù hệ thống cộng sản và mong muốn tính sổ với nó.

Sau này, trong hồi ký của mình xuất bản năm 1993, Sheymov sẽ kể khá chi tiết về những động cơ cho hành động của mình: đó là cả những cuộc gặp với các nhân vật bất đồng chính kiến ở Moskva, cả sự đạo đức giả của lãnh đạo và các lãnh tụ, cả sự bất mãn với toàn bộ lối sống, cả ước muốn không chỉ căm phẫn với chế độ, như nhiều người khác chỉ làm bằng lời nói mà là trực tiếp tham gia đánh đổ nó trên phạm vi toàn cầu, cả quan điểm bi quan về tương lai đất nước (hiện nay, hắn vẫn cho rằng số phận đã buộc chúng ta phải làm nô lệ của cộng sản). Ngoài ra, còn có sự tức giận trước những vụ sát hại những đồng nghiệp có suy nghĩ khác (đây là sự bịa đặt trắng trợn) và sự bất mãn với cái gọi là chính sách ủng hộ chủ nghĩa khủng bố của KGB (thế mà hiện nay, khi KGB đã biến mất, còn khủng bố lại gia tăng).

Biết làm sao được, không loại trừ cả sự căm thù với dân tộc mình, cả tình yêu cuồng nhiệt đối với nền dân chủ phương Tây, điều đáng buồn chỉ là ở chỗ toàn bộ những hồi ký của những tên đào ngũ của chúng ta (và không chỉ của KGB), đều được viết theo đúng một kịch bản, được che đậy bởi tấm màn tuyên truyền của CIA và do đó những ngôn từ đó là không đáng tin. Nhưng chúng ta hãy quay lại với những con cừu của chúng ta.

Sẽ sống tiếp thế nào đây? Tự thích nghi, làm việc của mình và chờ đợi đến khi tất cả tự chúng thay đổi? Xin về hưu và chia tay với KGB? Công khai phát biểu chống chế độ giống như Sakharov và Shafarevich? Thành lập một tổ chức chống cộng bí mật? Tự sát?

Sheymov đã chọn phương án nguy hiểm về mọi phương diện: chạy sang phương Tây, mà lại là cùng với vợ và đứa con gái nhỏ.

Nhưng mà bằng cách nào?

Ra nước ngoài, kể cả sang Bulgaria, mà đi cả gia đình, thì người ta không cho rồi. Chỉ còn một một cách: liên hệ với một cơ quan tình báo nước ngoài (không phải vô cớ mà hắn đã chọn CIA), làm cho cơ quan đó quan tâm và thuyết phục họ tổ chức đưa hắn đi trốn. Thoả thuận gặp gỡ qua điện thoại chăng? Tuyệt đối không được. Chúng sẽ tóm ngay! Hay là viết thư? Chúng sẽ giữ thư và bắt giữ. Hay là thoát khỏi tầm quan sát của bọn theo dõi đang hoạt động khắp nơi và liên hệ trực tiếp với người Mỹ!

Thành công trong tích tắc
Sheymov chú ý theo dõi các xe ôtô của nhà ngoại giao Mỹ, tính thử trong đầu mọi phương án có thể, và đi đến kết luận: hắn phải làm quen với một kẻ đã xác định đúng là tình báo viên của Mỹ và tên này sẽ hiểu lập tức câu chuyện.

Một lần, hoàn toàn tình cờ, một anh bạn của hắn bên phản gián đã chỉ vào chiếc xe ôtô Chrysler màu đen mang biển số ngoại giao! “Nhìn kìa, trong xe kia là một thằng CIA đấy, chúng ta sẽ không thể nào để túm được hắn đâu! Thằng súc sinh này sống cùng với những người nước ngoài khác. Tất nhiên là chúng tôi đang kiểm soát ngôi nhà, nhưng thằng ấy ranh như cáo!”
Vừa may là chính hắn đang cần một con cáo.

Victor ghi nhớ số, nhãn hiệu chiếc xe và viết sẵn một mẩu giấy: “Tôi là sĩ quan KGB có quyền tiếp cận với thông tin tuyệt mật. Những quan điểm tư tưởng và chính trị của tôi đòi hỏi tôi hành động... Nếu ông quan tâm đến sự cộng tác của tôi, hãy gặp tôi gần kiốt thuốc lá cạnh bến tàu điện ngầm Novokuznetskaya. Tôi sẽ có mặt tại đó vào mỗi thứ tư từ 18 giờ 7 phút đến 18 giờ 8 phút chiều trong ba tuần tới đây. Đại diện của các ông phải cầm trong tay phải cuốn tạp chí cuộn tròn. Mật khẩu của tôi sẽ có từ “nakonets” (cuối cùng) bằng tiếng Nga. Tôi không biết tiếng Anh”.

Mỗi sáng, trước khi đi làm, Sheymov đều lên xe đi săn tìm tên CIA của hắn - tên đó sống gần đại lộ Vernadsky và thường đến sứ quán Mỹ theo đại lộ Lenin giống như Sheymov.

Tuy vậy, việc tìm kiếm vu vơ này chỉ tổ mệt người, chả đem lại kết quả, cho đến một lần hoàn toàn ngẫu nhiên Sheymov không nằm trong luồng xe mà chiếc xe Chrysler màu đen mà hắn trông đợi đang chạy. Ôi giây phút thành công thật là ngọt ngào! Hắn cố đi ngang xe tên CIA và ném mảnh giấy vào cửa xe để mở - bọn theo dõi ngoài nếu quả thực chúng đang bám đuôi cũng khó mà phát hiện động tác này, - nhưng mọi chuyện chút nữa thì kết thúc bằng tai nạn, tên CIA suýt đâm vào chiếc Zhiguli của Sheymov đang chạy “loạng choạng” khiến Sheymov phải tức giận bấm còi ầm ĩ. Hắn buộc phải từ bỏ ý đồ liều mạng này. Sheymov lại có một cơ hội mới trong thời gian đi công tác ở Ba Lan. Đó là chuyến đi thứ hai của hắn và hắn đã khá thân quen với viên sĩ quan an ninh của sứ quán Liên Xô, người được lệnh bám sát từng bước Sheymov trong mọi lần vào thành phố. Tên nhân viên cơ yếu này phải sống trong một toà nhà của sứ quán chứ không được phép ở tại khách sạn.

Cơ quan an ninh Ba Lan hợp tác với KGB có thể phát hiện ra Sheymov kể cả khi hắn ra khỏi sứ quán Liên Xô, cả khi hắn ghé vào sứ quán Mỹ. Nhưng bất chấp tất cả, hắn vẫn chấp nhận mạo hiểm lợi dụng trung tâm văn hoá Xôviết để vừa liên hệ thành công với CIA, vừa đề nghị cộng tác, vừa được an ủi vỗ về.

Lúc này thì chỉ còn mỗi việc chờ đợi xem người Mỹ có chịu mạo hiểm không, liệu họ có từ chối gặp hắn hay không?

Điệp viên thế kỷ XX: Vụ giết người không bằng chứng (2)

Cuộc gặp đầy mong đợi

Victor Sheymov hiện là chuyên gia an ninh mạng, nhà văn...

Trước cuộc gặp với CIA chỉ còn lại ba tuần.

Khu vực cạnh bến tàu điện ngầm Kievskaya có một nhược điểm lớn là nằm ở trung tâm, cách không xa trụ sở KGB do đó có thể tình cờ chạm trán với các tổ theo dõi liên tục qua lại. Mặt khác, khu vực lại có nhiều ngõ, sân, ngả rẽ. Lúc đó trên phố có ít người, nếu có “theo dõi ngoài” thì chúng sẽ khó nguỵ trang.

Cái ngày vô cùng tai hại ấy đã đến. 20 giờ 35 phút. Victor bắt đầu chậm chạp mặc quần áo, nói với Olga là hắn bị đau đầu và nằm nghỉ trong giường (đó là câu quy ước khi điện thoại bị nghe lén), ra phố, lên xe buýt đến bến tàu điện ngầm Belyajevo, xuống ga nhưng không ngồi lên tàu mà lại quay lên trên phố ngay, đồng thời ghi nhớ những người đi phía sau. Hắn bắt taxi và chạy ngang qua nhà. Olga đang quan sát từ trong cửa sổ, nếu có nguy hiểm ả phải bật đèn trong bếp. Cửa sổ vẫn tối om.

Vào lúc 21 giờ 25, kéo sụp mũ xuống tận mắt, Sheymov bước vào bến tàu điện ngầm Yugo-zapadnaya và chúi đầu vào đọc sách, đến bến Kropotkinskaya hắn nhảy khỏi tàu vào giây phút cuối cùng tàu rời bến. Đã 21 giờ 42. Tại ga tàu, hắn làm mấy cử động đột ngột nhằm mục đích phát hiện “theo dõi ngoài” nếu có, lại ngồi lên tàu, đi ngang qua bến Dzerzhinskaya (tức là ngay sát trụ sở KGB) (làm thế này cũng giống như là kiểm tra ngay trong trụ sở KGB, nhưng hắn đã xây dựng kế hoạch theo kiểu khác thường: không ai có thể nghĩ đến kiểu kiểm tra chống theo dõi mạo hiểmvà khác thường thế này!) và đi đến bến Kirovskaya. Một lần nữa hắn lại nhảy khỏi tàu vào giây phút cuối cùng tàu rời ga, đi lên bằng thang máy, đứng lại cạnh bản đồ, nhét cuốn sách vào túi (dấu hiệu nhận biết) và đi tới tượng đài Griboedov.

- Victor phải không? - Cái tên vang lên hơi lơ lớ.

- Phải.

- Chào. Tôi là Misha.

Giống như một tình báo viên nhà nghề thực thụ, Misha lập tức báo cho người bạn mới của hắn sẽ có bao nhiêu thời gian. Không có gì hạn chế. Sheymov để phòng mọi bất trắc vẫn hỏi về địa điểm mà hắn đã liên lạc với CIA.

- Varsava! - Misha mỉm cười và xin phép bật máy ghi âm.

Tiếp đó là những câu hỏi đã chuẩn bị kỹ về công tác cơ yếu - người Mỹ đang kiểm tra độ trung thực của Sheymov.

Misha nói rằng, băng ghi âm sẽ được chuyển cho các chuyên gia và phán quyết, nhận định của họ sẽ định đoạt số phận của tên KGB đào ngũ và cả gia đình hắn. Sheymov hiểu rõ là chỉ có những kẻ chuyên nghiệp mới hiểu được công việc của hắn, hơn nữa hắn còn yêu cầu hạn chế tối đa số nhân viên CIA biết về hắn và tin không được gửi đi bằng điện báo mà bằng bưu điện ngoại giao - hắn sợ điện báo bị chặn thu. Misha thuyết phục Sheymov sử dụng phương pháp liên lạc qua hộp thư mật nhưng hắn cương quyết từ chối - đã có nhiều điệp viên Mỹ bị cháy thui tại các hộp thư mật rồi mà. Chúng thoả thuận gặp nhau sau một tháng nữa cũng tại địa điểm này, quy ước về phương án liên lạc dự bị để đề phòng đứt liên lạc.

Sheymov trở về nhà sau khi đã kiểm tra rất kỹ càng, hắn không thấy có điều gì khả nghi.

Trong buổi gặp tiếp theo, hắn thông báo với người Mỹ một số thông tin, nhưng những thông tin trọng yếu hắn hứa chỉ đưa ra Washington vì hắn sợ CIA sẽ đánh lừa hắn và tìm cách buộc hắn ở lại Moskva hoạt động.

Sợi chỉ Ariadne. Chuẩn bị chạy trốn
(Ariadne - Ariadne, trong thần thoại Hy Lạp, là công chúa con vua Crete là Minos, đã giúp cho người anh hùng thành Aten Theseus thoát khỏi mê cung bằng một cuộn chỉ - ND)Không lâu sau, Misha thông báo là lãnh đạo CIA đã đồng ý tổ chức cuộc chạy trốn và Sheymov đã chuyển cho hắn các bức ảnh để làm giấy tờ và số đo quần áo.

Chạy trốn như thế nào đây? Cả ba (tất cả chạy trốn cùng nhau là điều kiện chính của Sheymov) bay từ sân bay Sheremetyevo bằng hộ chiếu nước ngoài giả mạo là rất nguy hiểm vì ở sân bay có thể có các nhân viên KGB biết mặt hắn. Bởi vậy, chúng đành chọn đường sắt.

Phương án cả gia đình “tử nạn” khi đi chơi thuyền bị bác bỏ vì điều đó đòi hỏi phải có thêm thời gian và CIA cũng chẳng muốn làm rắc rối thêm cái chiến dịch vốn đã cồng kềnh này.

Tên Sheymov ranh ma từ lâu đã có ý nghĩ không được để lại bất cứ dấu vết chạy trốn nào mà phải làm sao để người ta nghĩ rằng cả gia đình hắn có thể đã tử nạn. Điều đó sẽ loại trừ khả năng cha mẹ hắn bị KGB truy bức và điều chủ yếu là KGB không áp dụng những biện pháp cương quyết để thay đổi hay điều chỉnh tất cả những gì hắn đã biết.

Chúng bắt tay vào chuẩn bị sớm. Olga lấy ngay một ít đồ từ trên gác lửng, chứ không để đến ngay trước khi chạy trốn mới lấy đồ xuống. Như vậy thì gác lửng sẽ lại kịp đóng bụi trở lại. Vợ chồng hắn cũng muốn mang cả các cuốn album gia đình và những đồ vật thân thiết từ thời thơ ấu nhưng Sheymov đã cương quyết: không được có cái gì cho thấy có sự chuẩn bị ra đi, ảnh gia đình phải chụp lại.

Thế cha mẹ thì sao đây? Họ sẽ chết vì đau khổ mất! Nhưng không thể tiết lộ kế hoạch cho họ được vì cha hắn là một đảng viên cộng sản nhiệt thành, ông sẽ không thể hiểu gì cả, còn mẹ... Mẹ thật đáng thương.

Vào ngày sinh của mình, hắn ghé thăm cha mẹ, nhân thể đã nói: “Mẹ à, mẹ đừng có tin nếu có ai nói là con chết nhé. Mẹ đừng có tin trừ phi mẹ trông thấy xác con!” Bà mẹ hắn đã rất đỗi kinh ngạc...

Chiến dịch đã được quyết định tiến hành vào ngày thứ sáu (người ta thường vắng mặt ở cơ quan cho đến ngày thứ hai cơ mà), Olga đã mua một buồng trên chuyến tàu hoả Moskva-Uzhgorod chạy lúc 20 giờ 30. Vào ngày chạy trốn, CIA đã cho thực hiện một số động tác đánh lạc hướng để thu hút lực lượng “theo dõi ngoài” của KGB.

Cả CIA cũng có thể dụ được chuột
Tại cơ quan, giữa buổi làm, Sheymov đã nói với mọi người về dự định đi nghỉ cuối tuần ở nhà nghỉ của một bạn học thời phổ thông mà mới đây hắn tình cờ gặp lại.

Ngày Sheymov chạy trốn chính xác hiện vẫn được giữ bí mật, nhưng rõ ràng là trong nửa đầu năm 1980.

Vào lúc 18 giờ 45, gia đình nhà Sheymov lần cuối cùng ngồi ghé xuống con đường nhỏ, rồi bắt taxi đi đến ga xe lửa.

Vào lúc 20 giờ 35, tàu hoả rời khỏi sân ga, hắn phải giúi tiền cho trưởng toa để người này không xếp thêm ai vào chỗ thứ tư trong buồng.

Gia đình Sheymov khó nhọc với một ít hành lý đã xuống tàu tại Mukachevo và lên chuyến tàu địa phương đi Uzhgorod, tại đó có một chiếc xe Volga đón họ. Để phòng mọi bất trắc, vợ chồng Sheymov cho đứa con gái 5 tuổi uống thuốc nước trộn lẫn thuốc ngủ.

Còn các chi tiết của quá trình đưa gia đình Sheymov chạy tiếp được mô tả rất lờ mờ (có lẽ là để phòng khi phải dùng đến trong tương lai), nhưng chúng đã vượt biên giới Ba Lan và Tiệp Khắc một cách trót lọt - câu chuyện nguỵ trang và giấy tờ được chuẩn bị quá tốt. Tại Tiệp Khắc, chúng lên một chiếc Mercedes mang biển số Tây Đức và một lần nữa thay đổi giấy tờ, tiếp đó là biên giới áo, nhà mật ở Viên, lên máy bay đi New York và từ đó về Washington, rồi tới bản doanh CIA tại Langley.

Lúc đó, đứa con gái cuối cùng đã bừng tỉnh: “Bố, sao bạn bố xây nhà nghỉ xa Moskva thế? Còn đi bao lâu nữa đây?”

Thiên sử thi này đã kết thúc như thế đó.

Victor Sheymov đã được huy động làm việc tích cực cho CIA và thậm chí nhờ công lao còn được tặng thưởng huy chương cao quý nhất. Cả gia đình hắn được nhận quốc tịch Mỹ.

Theo lời hắn, khi chạy trốn, hắn đã dự tính chính xác tâm lý của cấp trên: Liệu có ai lại muốn đưa ra giả thiết là hắn vượt biên để làm to chuyện lên không? Vì chuyện này Trung ương Đảng sẽ không để yên đâu, rồi sẽ có ai đó bị đuổi việc.

Thực tế cuộc truy tìm đã bắt đầu trên toàn quốc, đã có nghi ngờ là gia đình Sheymov bị giết hại, các nhân viên phản gián đã lục tung căn hộ, hỏi han tất cả, nhưng chẳng ai đưa ra kết luận cuối cùng cho đến khi Sheymov lên tiếng về mình vào năm 1990.

Theo tin từ giới phản gián Liên Xô, đã có một giả thiết khác: gia đình Sheymov được đưa khỏi Liên Xô trong contenơ chuẩn bị sẵn trên máy bay tiêng của đại sứ Mỹ. Do đó, người ta không loại trừ khả năng chạy trốn.

Liên quan đến câu chuyện chạy trốn mà Sheymov kể thì cũng theo ý kiến cũng của giới phản gián, chuyến đi mà hắn miêu tả giống như một cuộc du ngoạn vui vẻ và như là để kể cho những người ngây ngô. Rõ ràng là CIA đã cấm Sheymov tiết lộ một bí mật là gia đình hắn đã được đưa khỏi Liên Xô theo cách thức vi phạm mọi nguyên tắc ngoại giao, - dại gì mà người Mỹ làm lộ mánh lới của mình để chuốc lấy những lời phản kháng dù muộn màng?

Dù sao chăng nữa thì cuộc chạy trốn này cũng là vô tiền khoáng hậu về mức độ táo tợn trong cả chuỗi dài của những vụ phản bội của các nhân viên KGB (nếu bị bắt kẻ chạy trốn có nguy cơ ăn đạn, còn gia đình thì sẽ chờ đón một cuộc sống trong sự khinh miệt), và CIA cũng đã cho thấy họ cũng biết dụ được chuột.

Hiện nay, Sheymov vẫn cùng với những “con diều hâu” Mỹ điên cuồng và hết sức chống lại tổ quốc mình bởi vì hắn cho rằng, chủ nghĩa cộng sản ở nước Nga vẫn chưa chết và nói chung đó không chỉ là hệ tư tưởng mà cả lối sống và kiểu tư duy đó, và còn rất lâu nữa.

Quả là một công thức tiện lợi vì hiển nhiên là cả CIA và cả hắn nữa đều không thể hành động mà không có hình ảnh kẻ thù.
Mới đây, nhà văn lớn của Mỹ Norman Meiler đã tỉnh táo nhận xét rằng, sau sự sụp đổ đột ngột khó tưởng tượng của Liên Xô thì những người đóng thuế Mỹ mới hiểu họ bị đánh lừa như thế nào về cuộc chiến tranh lạnh.

Nhưng với một bộ phận các đại diện của tổ hợp công nghiệp quân sự (cả của Mỹ, cả của Liên Xô/Nga) thì lối suy nghĩ như thế chỉ có trong sách vở vì chính sự căng thẳng quốc tế bảo đảm cho họ kiếm được bộn tiền và làm cho người dân sáng mắt ra thì chẳng có lợi cho ai cả.

Giả thiết bị giết không được xác nhận
Mùa hè năm 1980, tại đơn vị trực chiến của công an Moskva và của tỉnh xuất hiện bức ảnh đã được dùng để truy tìm Victor Sheymov và Olga Sheymova, cũng như đứa con gái Lenochka 5 tuổi của họ. Người ta nói rằng, ông chủ gia đình là một cán bộ quan trọng của KGB, một cán bộ cơ yếu. Phòng điều tra của KGB Liên Xô đã mở một chuyên án điều tra về sự mất tích của gia đình Sheymov.

Ngày 28 tháng 12 cùng năm, các nhân viên công an ban 5 (tuyến Zhdanovskaya-Krasnopresnenskaya) của phòng bảo vệ tàu điện ngầm, Sở Nội vụ thuộc Uỷ ban hành chính thành phố Moskva tại ga tàu điện ngầm Zhdanovskaya đã bắt giữ và sau đó giết chết phó trưởng ban thư ký KGB Liên Xô, thiếu tá Afanasiev. Ngày 14 tháng 1 năm 1981, Viện Công tố Liên Xô và các nhân viên Tổng cục 2 KGB Liên Xô đã tiến hành chiến dịch bắt giữ những kẻ tình nghi. Những tài liệu thu được tại ban 5 của công an đã cho phép xác định nhiều vụ việc say rượu khi làm nhiệm vụ, cướp bóc, tấn công trấn lột công dân và thậm chí cả các vụ giết người có chủ ý. Các tội ác đã được che giấu với sự tham gia và dung túng trực tiếp của đủ các cấp chỉ huy cho đến cả vị bộ trưởng đầy quyền lực Shchelokov.

Những mưu toan buộc tội Viện Công tố và KGB về âm mưu chống lại công an đã thất bại. Giọt nước làm tràn ly chính là việc khám phá vụ sát hại rồi chặt nhỏ tử thi của Armavir Antsupov. Theo kết quả điều tra, vụ giết người này do tên thượng sĩ Lobanov của ban 5 thực hiện vào năm 1975. Lúc đó, phản gián cũng đưa ra giả thiết các bị can có dính líu vào sự mất tích của gia đình Sheymov.

Cũng trong lúc đó, các nhân viên công an phạm tội đã khai về vô số những tội ác mà chúng đã thực hiện và chúng rất khó nhớ lại các chi tiết tội ác. Nguời ta còn nói cả về khả năng gia đình Sheymov bị giết. Trong khuôn khổ vụ án hình sự có tên “Vụ giết người tại ga tàu điện ngầm Zhdanovskaya”, tổ điều tra mà tôi chỉ đạo đã kiểm tra cả giả thiết này. Tại phòng điều tra của KGB, người ta hoài nghi giả thiết này (chắc là họ đã có những bằng chứng về sự phản bội của Sheymov). Thực ra, người ta đã không loại trừ khả năng Victor và gia đình hắn đã bị tình báo Mỹ thủ tiêu vì sợ hắn bị vạch mặt. Chỉ có thể biết được sự thật một khi tìm thấy các tử thi. Để tìm vị trí có thể chôn họ trong rừng, tổ điều tra đã được điều cho một trung đoàn lính và họ đã đào tung những cái hố sâu tới 1,5 m cách nhau 2-3 m.

Giả thiết bị giết đã không được xác nhận.

Cựu phó chủ tịch thứ nhất của KGB Liên Xô Bobkov trong cuốn sách “KGB và chính quyền” của mình đã giành nhiều thời gian để nói về vụ phản bội của Sheymov. Ông chỉ không nói một điều: Sheymov đã bị nghi ngờ từ khoảng nửa năm trước khi chạy trốn và khi các chuyến đi nước ngoài đột nhiên bị huỷ bỏ thì hắn đã hiểu là cần phải chuồn. Trong lúc đó, các nhân viên phản gián cũng còn một bí mật nữa cho phép phát hiện những kẻ phản bội tiềm tàng có liên hệ với người Mỹ... Và giả thiết là như thế này: một chiếc máy bay Mỹ được sự cho phép của Liên Xô đã hoàn toàn công khai hạ cánh xuống Moskva. Vài giờ sau, nó lại bay đi. Trước khi bay đi, Victor Sheymov được hoá trang thành phi công phụ đã gia nhập kíp bay và ngồi vào chỗ trong cabin, còn Olga và Lenochka thì được nhét vào trong contenơ đưa về Mỹ.

Cũng trong năm 1983, các điều tra viên của KGB đã có được những bằng chứng không thể chối cãi về sự phản bội của Sheymov và đã xác định hành động của hắn là phản bội tổ quốc.