Cướp giật đường phố là hệ quả của nghiện ngập

Trước năm 1973, miền Nam không có cướp giật đường phố theo đúng nghĩa của từ này. Thỉnh thoảng có việc giật một giỏ xách, chiếc đồng hồ của bọn cướp giật nhi đồng không mấy ai lưu tâm.
Khi đơn vị cuối cùng của quân đội Mỹ cuốn cờ về nước, nguồn viện trợ dồi dào chấm dứt khiến toàn bộ nền kinh tế miền Nam vốn lệ thuộc vào đồng đô la, gần như đổ sụp.
Lương quân nhân công chức không gồng gánh nổi những gia đình có con đông. Chính quyền đưa ra cái gọi là thực phẩm phụ trội, cũng chẳng làm tình hình sáng sủa hơn.
Khi quân Mỹ vào nước ta, với nửa triệu quân mà đã có từ 80 đến 100 ngàn con nghiện thì việc tràn ngập heroin cần sa ở những nơi thị tứ là điều dễ hiểu.
Khi Mỹ rút, thị trường trở nên thừa mứa nguồn cung nên quân đội Sài Gòn cũng có lượng con nghiện lên đến vài trăm ngàn. Heroin dễ nghiện nhưng hết sức khó bỏ.
Và cơn vật vã của nó thì quả là rất gần với địa ngục. Các con nghiện bèn túa ra đường cướp giật. Và hình thành cụm từ “ăn – bay” để chỉ loại hình mới mẻ này.
Chẳng có thủ đoạn mưu mô gì phức tạp, chỉ cần kỹ thuật điều khiển xe điêu luyện là đủ!
Trong năm 1973-1974, nạn dùng xe gắn máy cướp giật đã trở thành nỗi ám ảnh của người dân Sài Gòn và những chồng hồ sơ kèm chỉ thị được đặt lên bàn làm việc của đại tá Trang Sĩ Tấn, Giám đốc Nha Cảnh sát Đô Thành với bút phê của đích thân Tổng thống!
Danh sách 10 tên cướp nguy hiểm nhất được đưa xuống cho cảnh sát các nơi mà đứng đầu là Hai Néo, Bình Toyota… đứng thứ 7 là tướng cướp Điềm Khắc Kim, kẻ chẳng biết xe Honda điều khiển thế nào!
Còn 6 hạng đầu đều là những tên cộm cán nhất của cướp giật đường phố.
Lúc đó, bọn cướp giật đường phố bắt đầu sử dụng 2 loại xe gắn máy. Chiếc BS 50cc nhưng đồng hồ tốc độ chỉ con số 120km/giờ là lựa chọn hoàn hảo.
Vừa ngắn đòn dễ xoay trở góc hẹp, phanh cực ăn và tốc độ rất cao nên chiếc BS đứng đầu danh sách sử dụng của bọn cướp giật đường phố lúc bấy giờ.
Có điều vì là xe không được trợ giá như hãng Honda nên trên thị trường chiếc xe này đắt gấp đôi, thậm chí 2,5 lần các loại xe của hãng Honda.
Chiếc được lựa chọn thứ 2 là chiếc S50 tức Honda 67. Nhưng tốc độ chậm cộng thêm khá dài đòn của chiếc S50 khó làm cho bọn cướp giật hài lòng.
Thế là những lò độ xe Honda 67, 68, 72, 90 không chỉ cho tay đua mà chủ yếu là cho bọn “ăn bay” ra đời. Đôn dên, xoáy nòng cẩu xập (90cc), xẻ đuôi cá, thay nhông sên dĩa… được áp cho chiếc xe vốn chỉ chạy tối đa 60-70 km/giờ trở thành những chiếc xe chạy đến 135km/giờ!
Và một thay đổi kết cấu rất đặc biệt được giang hồ sống bằng nghề “ăn bay” đưa vào chiếc xe Honda 67 khá hữu dụng là: chuyển tay ga, cần ly hợp qua bên trái.
Tay phải rảnh rang dùng để… giật và thậm chí dùng súng khá dễ dàng để chống trả lực lượng truy đuổi.

Bọn cướp thời kỳ những năm 1973-1974 thường dùng xe Honda 67 được đôn dên, xoáy nòng… để “ăn bay”

Chiếc Honda 67 tỏ ra lợi hại hơn vì một lý do đơn giản. Chiếc BS không phải là chiếc xe được bán ưu tiên cho quân nhân công chức, nên dễ bị theo dõi.
Trong khi chiếc 67 đồng thời là phương tiện kiếm cơm cho quân nhân công chức sau giờ hành chánh. Xe ôm ra đời cũng vào giai đoạn này…
Bọn cướp thường dùng xe bám theo con mồi, đến đoạn vắng thì thò tay ra mà giật. Có điều, đa phần bọn “ăn bay” là giang hồ khoác áo lính nên nếu nạn nhân chống trả, phần đông đều ăn đạn Colt 45, Ruleau 9mm.
Quân lao Gò Vấp lên đến cả chục ngàn quân phạm, quá nửa là bọn cướp giật đường phố gốc lính các loại kể cả bọn đào ngũ.
Cướp giật đường phố chuyển hướng đối tượng
Những ngày đất nước mới thống nhất, Sài Gòn cực kỳ phức tạp về tình hình trị an. Bọn sổng tù vào ngày 30/4/1975 tràn về thành phố để sống lén lút trong lòng đô thị.
Bọn cướp giật thì hoạt động ngày càng táo tợn hơn do tốc độ của chiếc xe giúp chúng thoát thân đa phần thành công khi các cơ quan chức năng còn đang bỡ ngỡ.
Lượng súng ống do đội quân thất trận bỏ lại ngay trên đường phố rất dồi dào và khó kiểm soát nên bọn “ăn bay” tàng trữ để sử dụng một cách tràn lan.
Nói thế để thấy, trong những ngày đầu để giữ gìn trật tự trị an đường phố, các cơ quan chức năng thuộc Uỷ ban Quân Quản TP đã phải hy sinh không ít cả tài lực vật lực và đôi khi cả tính mạng…
Rồi những tên cướp già đời sừng sỏ nhất, đều đền tội ngay trên đường phố. Lượng cướp giật giảm hẳn do bọn giang hồ lưu manh nhận ra giá phải trả quá đắt.
Có thể kể ra hàng loạt tên: Tiêu Mù, Thành Thổ Mộ, Thành Nouvaren, Lễ Nhà Lô, Tuấn Cội, Minh Nhượng, Đức Điến… đều biến mất trong danh sách cộm cán của giang hồ sau năm 1975.
Ngay gần cuối năm 1975, dựa theo danh sách các địa phương cung cấp, một chiến dịch thu gom tội phạm được tiến hành. Trên 10 ngàn tên cộm cán, máu mặt bị bắt giữ và đưa đi trại tập trung Bù Gia Mập. Một số ít lẩn trốn nhưng rơi rụng dần hoặc tự giác hồi hướng làm người lương thiện. Những biện pháp quyết liệt của chính quyền lúc bấy giờ là hết sức hiệu quả và cần thiết. Tiền thân của 2 trại giam Đồng Tháp và Tống Lê Chân là đợt thu gom này sau khi giải tán trại Bù Gia Mập.
Ngay cả 3 nhân vật còn sót lại của Tứ đại thiên vương là Đại, Tỳ, Cái, Thế cũng “vô hộp” thời gian này.
Đại Cathay bị giết năm 1968, nhưng các nhị ca, tam, tứ, vẫn sống phây phây nơi trại giam và cùng cầm cuốc trồng trọt thay cho cầm dao súng thanh toán nhau.
Huỳnh Tỳ, tên thật là Nguyễn Thuận Lai, sinh năm 1940 thì ở cùng trại Tống Lê Chân với gã đàn em Ngô Văn Cái sinh năm 1947.
Nhưng cả hai sau đó về không còn nhìn mặt nhau dù thuở xưa đã từng cắt máu ăn thề! Ba Thế thì miệt mài đào kinh đắp đập ở trại Đồng Tháp và ngay sau khi trở về lập tức vào chùa tu cho qua ngày đoạn tháng.
Bọn “ăn bay” và nhiều loại tội phạm tương tự bèn chuyển hướng. Chúng không dại gì tấn công người lương thiện mà tìm loại khổ chủ khác, đơn giản và an toàn hơn.
Đó là những cư dân chợ trời, những kẻ buôn lậu và bọn tổ chức vượt biên. Bọn tội phạm nắm chắc một điều, khi bị tấn công thường thì các loại ít nhiều phạm pháp này sẽ không dại gì tố cáo để thay vì chỉ mất tiền, mất tài sản… còn mất cả tự do!
Nạn cướp giật đường phố thoái lui, dành chỗ cho các loại hình tội phạm khác tạm an toàn hơn.
Khi cướp giật được coi là một nghề
Xe cộ không phải tên giang hồ nào cũng có tiền mà mua sắm làm phương tiện phạm pháp. Rộ lên hai loại hình nghe thì buồn cười nhưng vẫn là một đe dọa có thật vào những năm 80-90 thế kỷ 20.
Đó là đi cướp giật đường phố bằng xe đạp và… chạy bộ. Tuy nhiên do khá nguy hiểm nên những tên giang hồ chỉ dám tấn công những nạn nhân có tài sản ít giá trị.
Đầu tiên là bọn “bẻ đê” tức bọn giật đồng hồ rồi chạy vào hẻm hoặc nếu ở bến đò Thủ Thiêm thì ùm luôn xuống sông tẩu thoát! Kế đến là bọn giật phén và ăn nhơ.
Đó là giật dây chuyền và bông tai. Chúng cũng tẩu thoát dựa vào… khinh công bụi đời. Giật giỏ xách gọi là “ăn gio”, bọn này thường đi có đôi 4 mạng 2 xe.
Một chiếc áp vào “mua hàng” (từ giang hồ chỉ việc ra tay cướp giật). Chiếc kia, gọi là “cản địa” dùng để ngăn cản các vụ truy đuổi của lực lượng chức năng và dân chúng.
Một hoạt cảnh hài hước nhưng hoàn toàn có thật: Người chồng dắt chiếc xe đạp ra khỏi nhà, theo sau là cô vợ mặt bự phấn, son môi đỏ chót. Ra đến đầu ngõ, bà bán chuối chiên hỏi: “Hai đứa đi làm hả bây?”.
Cô vợ vui vẻ: “Dạ, đi làm má Sáu ơi…”. Đi làm, với má Sáu, với cặp vợ chồng này và đa phần cư dân trong xóm là: anh chồng đạp xe chở vợ ra làm gái đứng đường ở Cầu Móng, còn anh thì đạp xe rảo khắp nơi tìm bất kỳ ai sơ hở để cướp giật rồi tẩu thoát bằng xe đạp!
Việc cướp giật và một số kiểu phạm pháp khác đã được một bộ phận cư dân không nhỏ của tầng lớp tạm gọi là cặn đáy của xã hội, xem là một nghề nghiệp hẳn hoi. Thế đấy!

Cuộc chiến bất phân thắng bại
Năm 1972, chiến sự ác liệt cả 3 mặt trận: Bình Long – An Lộc – Quảng Trị khiến các loại tin tức về trộm cướp, các kiểu tội phạm hình sự khác, trở thành nhỏ nhoi vô nghĩa.
Nhưng dù vậy, với người dân đô thị như Sài Gòn, nó vẫn cứ là một vấn đề cấp thiết.
Cho đến một ngày, thượng nghị sĩ Nguyễn Văn Huyền, Chủ tịch Quốc hội miền Nam bị giật chiếc đồng hồ Patex Philip trị giá lên đến cả vài chục ngàn dollar.
Thiếu tướng Nguyễn Khắc Bình, tư lệnh lực lượng CSQG, triệu tập một cuộc họp khẩn cấp và sau đó một đơn vị đặc biệt được thành lập. Đó là biệt đội hình cảnh lưu động, với thành viên được lựa chọn từ… quân đội!
Những tay thiện xạ gan dạ và có chút sắc máu mang từ chiến trường về, nhanh chóng hòa vào nhịp sống đô thị và bắt đầu ra tay.
Thanh, một chuẩn úy thuộc Lôi Hổ đã tham gia trong vụ giết Đại Cathay ở Kiên Giang năm 1968, được tuyển về biệt đội hình cảnh. Với khả năng của một biệt kích, Thanh nhanh chóng lập thành tích và bắn hạ hàng loạt cướp giật đường phố.
Một sai sót của nhân viên hộ tịch thuở chào đời đã khiến Hay trở thành Hai và do hơi béo, giang hồ gán luôn cho biệt danh Hai “néo” (heo nái).
Xuất thân là một quân cảnh gác trại tù phiến cộng ở phú Quốc, gã giải trí bằng cách dùng Colt 45 bắn dừa trôi bập bềnh trên biển.
Khả năng bắn súng thần sầu quỷ khốc của Hai “néo” đồn về tận Sài Gòn khiến Phó Tổng thống Nguyễn Cao Kỳ cũng hiếu kỳ ra tận nơi thăm.
Sau khi chứng kiến nghệ thuật sử dụng súng cả 2 tay, viên thiếu tướng có máu cao bồi rất thích bèn tặng cho gã một cặp súng Colt có báng ngà khắc chữ ký của mình và gọi gã về làm cận vệ thay cho trùm người nhái Châu Nhị vừa thiệt mạng trong một cuộc tranh chấp với các du đãng sĩ quan nhảy dù.
Hai “néo” trèo lên trực thăng về Sài Gòn, nhưng một lý do chẳng đâu vào đâu, gã ôm cặp súng Colt do Ngyễn Cao Kỳ tặng, bỏ đơn vị trở thành tên cướp.
Chưa có trong danh sách theo dõi của cảnh sát nên Hai “néo” gây ra hàng loạt vụ cướp táo tợn ngay giữa trung tâm Sài Gòn. Thủ pháp quen thuộc của gã là đeo bám những người đến ngân hàng giao dịch và cướp giật.
Ai chống trả đều bị gã bắn trọng thương. Biệt đội hình cảnh lưu động được lệnh trừ khử tên cướp này. Ngay tuần lễ đầu tiên, có 4 nhóm cảnh sát và biệt đội hình cảnh chạm súng với Hai.
Lần nào gã cũng thoát thân dễ dàng sau khi bắn hạ vài nhân viên công lực! Một kế hoạch triệt hạ Hai “néo” tỉ mỉ được vạch ra nhưng chỉ thị: “Không được tiếp cận Hai “néo” trong tầm đạn súng ngắn” khiến gã vẫn xoành xoạch ra tay cướp giật.
Một buổi trưa nắng như đổ lửa, lực lượng theo dõi báo về Hai “néo” đang sử dụng xe Vespa spring chở em trai đi thuê đồ cưới ở chợ Vườn Chuối quận 3.
Ngay góc ngã tư CMT8 và Nguyễn Đình Chiểu bây giờ, gần hai chục tay súng của biệt đội hình cảnh lưu động chực sẵn. Chuẩn úy Thanh ôm khẩu tiểu liên CAR 15 dành riêng cho biệt kích xông ra bắn thẳng vào tên tướng cướp.
Đạn vãi như mưa nhưng gã cướp nhanh chóng hất đứa em trai văng ra khỏi xe. Gần hai chục tay súng nhắm vào Hai “néo” nã đạn.
Vậy mà trước khi bị bắn nát bươm người, Hai “néo” cũng kịp thời bắn trả gây tử vong cho 1 cảnh sát và bắn sượt tóc chuẩn úy Thanh.
Nhưng việc nổ súng bừa bãi của biệt đội hình cảnh lưu động đã khiến báo chí Sài Gòn có dịp chỉ trích dữ dội. Ngay sau đó, một vụ khác đã xảy ra như giọt nước tràn ly.
Đó là một vụ cướp giật trên đường Lê Thánh Tôn quận 1, nơi nổi danh với những tiệm vàng. Ngay khi tên cướp vừa lao ra từ tiệm vàng, lực lượng mai phục đã lập tức phản ứng.
Tên cướp nhảy lên chiếc Honda 67 do đồng bọn chờ sẵn để tẩu thoát. Lập tức một nhân viên biệt đội lao ra nổ súng bắn thẳng. Hai tên cướp chạy mất để lại hiện trường một bà bán thuốc lá trúng đạn chết tại chỗ.
Sử dụng súng thiếu chính xác đã thành đề tài báo chí chế giễu lực lượng cảnh sát suốt vài tuần lễ khiến Nguyễn Khắc Bình nóng mặt. Biệt đội hình cảnh lưu động lập tức bị giải tán!
Cướp giật gia tăng một cách trầm trọng vào những ngày cuối cùng của chế độ, đến nỗi Quốc hội của Sài Gòn phải đưa vào nghị sự. Cho đến tận khi mất Phước Long, mọi chuyện vẫn còn đó nhưng chẳng còn ai quan tâm…
SBS của Sài Gòn những ngày đầu
Sau khi non sông thu về một mối, chỉ trong thời gian 3 năm, từ 1975 đến 1978, đã xảy ra 45.000 vụ phạm pháp hình sự. Trong đó, có 1.400 vụ cướp lớn. Gần 170 người vô tội bị bắn chết, 200 người bị thương.
Tài sản bị cướp theo ghi nhận của công an, gồm 1.200 lượng vàng, 70 viên kim cương, 15 xe ô tô, 370 xe máy, 460 đồng hồ.
Tính bình quân trên địa bàn thành phố, cứ 40 phút lại xảy ra một vụ cướp! Một con số kỷ lục về tội phạm trong lịch sử nước ta, kể cả thế giới!
Khét tiếng trong thời điểm này là băng cướp do tên Võ Tùng Hội cầm đầu. Chúng có 33 tên được trang bị 14 khẩu súng, 3 ô tô, 20 xe máy. Chúng đã gây ra 100 vụ cướp, bắn chết 2 người, bắn bị thương 3 người.
Một băng khác do tên Lê Nghĩa cầm đầu còn tàn ác hơn. Chúng dùng súng bắn như vãi đạn giết sạch cả một gia đình. Trong vòng một tháng chúng giết hại 13 người dân.
Băng cướp này dùng tiền, vàng và tài sản cướp được tiêu xài và đầu tư mở… lò bánh mì, y như “mô hình” của maphia ở Ý và Mỹ.
Dùng tiền của ăn cướp đầu tư và sản xuất kinh doanh để vừa rửa tiền, vừa có “hậu phương” vững chắc nuôi quân, phòng ngừa bất trắc…

Ông Hai Thành, một huyền thoại của đội SBC

Tháng 3/1978, 5 đội SBC (săn bắt cướp) ra đời thuộc Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP và Công an quận 1 gồm 72 chiến sĩ được tuyển chọn trong toàn bộ lực lượng công an.
Trước đó, Công an quận 5 do trung tá Trịnh Thanh Thiệp (sau này là thiếu tướng) làm trưởng phòng đã thành lập đội “săn bắt cướp” hoạt động mạnh mẽ để đối phó với những diễn biến tội phạm nguy hiểm trên địa bàn quận.
Lực lượng này được “nhập” vào “binh chủng” SBC của thành phố. Và người đi tiên phong, thiếu tá Trịnh Thanh Thiệp, lúc này là Trưởng phòng Cảnh sát hình sự thành phố, phụ trách “binh chủng” SBC mới tinh này.
Đội trưởng SBC là đại úy Phan Thanh, tức Ba Tung, một trinh sát biệt động nội thành nổi tiếng.
“Luật” của “binh chủng” SBC ngay từ khi ra đời được lãnh đạo Công an TP.HCM thông qua, quy định như sau: “Trinh sát SBC không quá 30 tuổi, được phép chạy hết tốc độ (thời kỳ ấy là xe S.67 xoáy nòng.
Khi thi hành công vụ, trinh sát SBC được đi vào đường cấm, vượt đèn đỏ, đi ngược chiều. Gặp đối tượng bị truy nã không đầu hàng, sau hai phát súng cảnh cáo, trinh sát SBC được phép bắn đối tượng.
Nếu đối tượng có vũ khí hung hãn đối đầu, trinh sát SBC được phép bắn chết mà không cần cảnh cáo. Các trinh sát SBC phải thực hiện nhiệm vụ theo điều động của chỉ huy 24/24.
Trinh sát SBC phải tuyệt đối giữ bí mật nội dung công tác, dù đó là vợ, con, cha mẹ hay người yêu. Trinh sát SBC có thẻ riêng để chứng minh thân phận khi cần thiết”.
Chỉ trong thời gian đầu vừa được thành lập, những băng cướp táo tợn gần như bị xóa sổ bởi lực lượng SBC với nhiều quyền hạn.
Nhưng những bọn cướp giật nhỏ lẻ và luôn hành động chẳng theo quy luật nào thì việc triệt phá hoàn toàn không dễ dàng gì.
Cuộc đua không ngừng nghỉ của tội phạm và các cơ quan chức năng vẫn còn tiếp diễn, với mức độ thôi ác liệt nhưng quy mô có phần phức tạp hơn.
Cho đến ngày giải tán trả về cho các đơn vị cảnh sát hình sự, lực lượng SBC thuộc CA TP.HCM đã hoàn thành nhiệm vụ trả lại an bình trên đường phố.
Và cho đến bây giờ, sự tái xuất của lực lượng này theo chỉ thị của các cấp lãnh đạo TP.HCM, lại một lần nữa mang đến hy vọng cho người dân lương thiện.
Nhưng hiện nay, phương thức thủ đoạn của bọn tội phạm cướp giật đã khác xa ngày trước.
Đồng thời những quy định khắt khe của luật pháp, của điều lệnh ngành công an, sự chú ý của dư luận… khiến sự thành công trong việc đẩy lùi, kéo giảm thậm chí triệt tiêu nạn cướp giật đường phố, cũng không phải là việc dễ dàng và càng không phải việc của một sớm một chiều.
Tuy nhiên, chúng ta còn cần rất nhiều thời gian và lòng kiên nhẫn để hy vọng!
Những ngày đầu tiên, dù tên gọi khác đi, nhưng rõ là lực lượng đặc nhiệm này của CA TP.HCM đã có kết quả rõ rệt qua hàng loạt báo cáo đánh giá của các cơ quan liên quan. Quả là đáng mừng!