> Chuyện về chiếc ghế tử thần (1): Lịch sử chiếc ghế tử thần

Năm 1873, Zenobe Theophile Gramme đã chứng minh rằng điện có thể được truyền đi từ nơi này đến nơi kia thông qua dây dẫn trên cao. Tuy nhiên, việc truyền dẫn điện vẫn chỉ là lý thuyết cho đến khi Edison tìm ra cách sản xuất và kiểm soát điện để phục vụ xã hội.

Edison đã xây nhà máy điện đầu tiên năm 1879 và gần như ngay lập tức, các thành phố ở Mỹ đều muốn ký hợp đồng để thành phố mình được sử dụng thứ được coi là kỳ quan mới của khoa học này. Ngày càng có nhiều thành phố lung linh ánh đèn điện nhờ hệ thống điện một chiều (DC) của Edison.

Tuy nhiên, trong hệ thống điện một chiều, điện chỉ truyền theo một hướng nên cần thêm nhiều thiết bị để đảm bảo điện “chảy” đúng đường. Hơn nữa, điện áp trong hệ thống điện một chiều thường bị sụt mạnh sau khi truyền qua được một quãng đường ngắn. Do đó, cần phải xây nhiều nhà máy điện mới có thể cung cấp điện ổn định cho một thành phố cỡ trung bình.

Thomas Edison
 Lúc đó, một thiên tài người Crôatia là Nikola Tesla đã nhận ra nhược điểm của hệ thống một chiều và phát minh ra hệ thống chạy xoay chiều (AC). Theo đó, điện sẽ đổi hướng nhiều lần trong một giây, tạo ra từ trường cho phép tải một lượng điện lớn mà không thất thoát dọc đường.

Trước Tesla, cũng có một số hệ thống điện xoay chiều được dùng ở vài thành phố nhưng những hệ thống này thua kém hệ thống của Tesla. Trong thời gian đó, nhà phát minh Edison đã tuyển dụng Tesla vào làm việc cho mình. Khi trình bày với Edison ý tưởng về hệ thống điện xoay chiều, Tesla đã bị ông chủ bác bỏ và Tesla bỏ việc ở chỗ Edison trong tức giận.

Năm 1887, Tesla được cấp bằng sáng chế cho hệ thống điện xoay chiều và được nhà phát minh George Westinghouse chú ý. Ông đã mua 40 bằng sáng chế của Tesla và chỉ trong vòng vài năm, hơn 100 thành phố, thị trấn đã dùng hệ thống điện xoay chiều của Westinghouse. Mất thị phần và nhân viên vào tay Westinghouse khiến Edison rất tức giận.
Ai cũng nhận thấy rằng chỉ trong vài năm nữa, điện xoay chiều sẽ nhanh chóng thay thế điện một chiều, trừ Edison. Để chứng minh điều ngược lại, ông đã bám lấy niềm tin rằng điện một chiều tốt hơn, an toàn hơn.

George Westinghouse

Nói là làm, năm 1887, ông bắt đầu tìm cách làm mất uy tín của Westinghouse và hệ thống xoay chiều. Ông sai nhân viên thu thập tin tức về những cái chết do điện xoay chiều. Ông thuê người vận động hành lang để hạn chế lượng điện được phép truyền qua đường dây điện. Và điều quan trọng nhất, Edison muốn dư luận biết rằng ông muốn ghế điện ở New York dùng dòng điện xoay chiều.

Ngày 5/6/1888, tờ New York Evening Post đăng một bức thư của một người tên là Harold Brown, trong đó cảnh báo về sự nguy hiểm của điện xoay chiều. Ông Brown cho rằng Ban kiểm soát điện New York nên cấm hệ thống điện xoay chiều trước khi xảy ra thảm kịch liên quan đến mạng sống của con người. Có một điều cần lưu ý rằng ông Brown từng là nhân viên cũ của nhà phát minh Edison trong những năm 1870. Dù không có bằng chứng nhưng người ta có cảm giác ông Brown chính là đại diện mà Edison chọn để chống lại Westinghouse.

Nếu quả như vậy thì ông Brown hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vì ông rất nhiệt tình và thu hút được nhiều sự chú ý. Brown thực hiện hàng loạt thí nghiệm với dòng điện xoay chiều và một chiều dưới sự chứng kiến của Ban kiểm soát điện cùng với báo chí. Sau đó, các thí nghiệm được làm ở phòng thí nghiệm của Edison tại New Jersey. Trong thời gian này, người nào “thí” mạng sống một con vật làm thí nghiệm sẽ được Edison trả 25 xu.

Hội pháp lý y học New York theo dõi chặt chẽ các thí nghiệm này do hội được Bộ Nhà tù giao nhiệm vụ tìm hiểu về hệ thống hành quyết mới. Vì không ai trong hội có kinh nghiệm về điện nên những lý lẽ của ông Brown có nhiều sức nặng với họ. Khi hội nộp báo cáo tháng 12/1888, hội đã đề xuất chiếc ghế hành quyết nên dùng điện xoay chiều.

Trong khi đó, nhà phát minh George Westinghouse cũng ra sức bảo vệ dòng điện của mình. Ông và các đại diện phản bác dữ dội các lý lẽ của ông Brown. Họ tuyên bố ông này chính là “tay sai” của Edison trong khi ông Brown một mực phủ nhận. Ông Brown còn thách Westinghouse tham gia một thí nghiệm mà trong đó ông sẽ để cho điện một chiều chạy qua người mình còn Westinghouse để cho dòng điện xoay chiều chạy qua. Westinghouse không bình luận gì về thách đố này và Brown cho rằng Westinghouse sợ.

Trong lúc Edison và Westinghouse mải mê với cuộc chiến của mình thì dự luật hành quyết trở thành luật. Ông Brown được chính quyền chỉ định làm kỹ thuật viên ghế điện chính thức của bang New York. Và chiếc ghế tử thần dùng dòng điện xoay chiều ra đời.

Chuyện về chiếc ghế tử thần - Kỳ cuối: "Quay chín" tù nhân

Người đầu tiên "được" ngồi trên ghế điện sẽ là người đầu tiên bị kết án tử hình ở New York trong năm 1889. William Kemmler - một kẻ giết người ở thành phố Buffalo - chính là người có "vinh dự" đó.

Chiếc ghế điện ở nhà tù Auburn.

Phiên xét xử Kemmler diễn ra rất nhanh chóng. Ngày 10/5/1889, hắn bị kết tội giết người và 3 ngày sau đã bị kết án tử hình. Tuy nhiên, ngày thi hành án ngay lập tức bị hoãn lại do luật sư W. Bourke Cockran kháng án với lý do chiếc ghế điện tử hình vi phạm luật vì nó là hình phạt bất bình thường và độc ác.

Cockran là một luật sư có giá nên việc ông quan tâm đến một tên bán ma túy vặt như Kemmler khiến dư luận chú ý. Mặc dù ông tuyên bố chỉ hành động vì lợi ích của con người nhưng trong thực tế, ông được George Westinghouse thuê để ngăn chặn ông Brown dùng dòng điện xoay chiều cho ghế tử hình.

Dưới bàn tay của Westinghouse, ông Brown không thể mua nổi một chiếc máy phát điện xoay chiều mới. Ông buộc phải mua máy cũ, chuyển chúng đến Braxin rồi lại chuyển về Mỹ.

Trong khi tiếp xúc với báo chí, ông Brown luôn nhấn mạnh rằng máy phát điện dùng cho ghế điện là do Westinghouse sản xuất và nó dùng dòng điện xoay chiều chết người. Cũng giống như Edison, Westinghouse không muốn tên tuổi và ngành kinh doanh của mình bị gắn với cái chết.

Một lần nữa, cuộc chiến giữa dòng điện xoay chiều và một chiều lại xuất hiện trước tòa. Tòa án vẫn quyết định Kemmler sẽ bị hành quyết theo như kế hoạch. Chưa chịu thua, Cockran kháng án lên Tòa Thượng thẩm bang. Nhưng tòa này cũng nhanh chóng bác lý lẽ của Cockran.

Vụ hành quyết Kemmler qua tranh vẽ.

Trong lúc diễn ra hai phiên tòa phúc thẩm, ông Brown đã nhanh chóng lắp đặt ghế điện ở nhà tù Auburn. Nhưng một lần nữa, ngày hành quyết lại bị hoãn khi vào ngày 2/5/1890, Roger Sherman, một luật sư khác do Westinghouse thuê, đến thành phố Buffalo với một lệnh ký tên chánh án Tòa án Tối cao Mỹ. Nhưng, kể cả khi được xem xét tại tòa án cao nhất nước Mỹ, tòa vẫn cho rằng bang New York không vi hiến khi dùng ghế điện xử tử.

Ngày hành quyết Kemmler được ấn định lúc 6 giờ sáng ngày 6/8/1890. Trong số các nhân chứng của vụ hành quyết có nha sĩ Southwick và George Fell - hai "cha đẻ" của ý tưởng ghế điện.

Lúc chuẩn bị cho Kemmler ngồi lên ghế điện, tay viên cai ngục run lên khi ông thắt dây để giữ Kemmler ngồi cố định trên ghế. Một điện cực dưới hình thù một cái mũ, bên trong chứa bọt biển được gắn vào đầu Kemmler. Một điện cực khác gắn vào sống lưng. Các điện cực đều được tẩm dung dịch muối.

Trong phòng khác, chiếc máy phát điện của Westinghouse kêu o o. Đèn trên bảng điều khiển đều sáng. Bảng điều khiển cho thấy nó đã đạt 2.000, vôn - con số đã được chứng minh là tốt nhất để giết một người. Người ta bật công tắc để dòng điện đi vào ghế. Điện truyền qua người Kemmler trong 17 giây. Hắn co giật dữ dội và trông đỏ rực. Khi dòng điện được ngắt, nha sĩ Southwick thốt lên: "Đây là kết quả cao nhất sau 10 năm làm việc và nghiên cứu. Từ hôm nay chúng ta đã sống trong thế giới văn minh hơn".

Tuy nhiên, có một vấn đề nghiêm trọng: Kemmler chưa chết. Người ta nháo nhác ra lệnh bật lại nguồn điện. Nhưng vì chiếc máy phát điện đã bị tắt nên cần thời gian để tích điện lại. Trong khi đó, Kemmler rên rỉ và thở hổn hển. Các nhân chứng kinh hoàng, có người ngất xỉu.

Khi máy phát điện đạt 2.000 vôn, dòng điện lại được truyền vào ghế. Rút kinh nghiệm, lần này họ để dòng điện truyền vào người Kemmler hơn một phút. Khói bốc nghi ngút từ đầu Kemmler. Mùi da thịt cháy bốc lên và có tiếng nổ lép bép. Khi ngắt dòng điện, Kemmler lần này chết hẳn.

Báo chí đưa tin về vụ hành hình đầu tiên bằng ghế điện với đủ loại tít, từ nghiêm túc đến giật gân. Có báo còn cho rằng lửa đã bắn ra từ mồm Kemmler. Dư luận phản đối mạnh mẽ nhưng không đủ để khiến các nhà làm luật hủy bỏ luật hành quyết bằng điện.

Trong khi Kemmler đau đớn vì bị quay chín bằng điện đúng theo nghĩa đen thì Edison và Brown vẫn một mực khẳng định rằng kẻ tử tù qua đời không đau đớn, chỉ trong giây đầu tiên dòng điện chạy qua người. Edison cho rằng các vụ hành quyết trong tương lai cần máy phát điện mạnh hơn.

Các vụ hành quyết tiếp theo ở nhà tù Sing Sing diễn ra suôn sẻ hơn, dọn đường cho dư luận chấp nhận hình thức này. Edison đã thắng Westinghouse trong cuộc chiến dòng điện nhưng chiến thắng của ông chỉ là tạm thời. Hệ thống điện một chiều của ông nhanh chóng bị thất sủng và bị dòng điện xoay chiều "hất cẳng".

Trong gần 72 năm, New York đã dùng nhiều loại ghế điện khác nhau. Trong thời gian đó, có 695 người chết trên ghế điện. Các bang khác cũng thông qua luật xử tử bằng điện và tự thiết kế ghế điện. Trong lúc chờ Kemmler bị xử tử, nhiều bang đã có dự luật sẵn. Một số bang lại mất nhiều năm mới bỏ được hình thức treo cổ để thay bằng ghế điện. Tuy nhiên, có những bang lại không bao giờ dùng ghế điện như California, Arizona... mà dùng khí xyanua.

Năm 1977, bang Texas bắt đầu xử tử bằng tiêm thuốc độc vì cho rằng biện pháp này nhân đạo hơn ghế điện. Từ năm 1981, bang Oklahoma và nhiều bang khác cũng "bắt chước". Nhiều vụ xử tử bằng ghế điện không thành công đã khiến dư luận nước Mỹ cho rằng biện pháp này vừa nguyên thủy vừa không đáng tin.

Ngày càng có nhiều bang bỏ ghế điện và dần dần chiếc ghế tử thần chỉ còn trong lịch sử của loài người.

Thùy Dương