- Là người trực tiếp tham gia tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại thôn Lâm Xuân, xã Gio Mai (huyện Gio Linh, Quảng Trị) hôm 25/7,  ông đánh giá thế nào việc cất bốc hài cốt liệt sỹ bằng phương pháp ngoại cảm của ông Nguyễn  Thanh Thúy tức Cậu Thủy?

- Rất nhiều nhà ngoại cảm đến Quảng Trị. Tôi cũng không ít lần đi theo các đoàn ngoại cảm nhưng chưa bao giờ chứng kiến các nhà ngoại cảm tìm được hài cốt liệt sỹ. Họ áp vong rồi làm nhiều thủ tục khác nhưng chưa có trường hợp nào đúng. Còn nơi nào bảo tìm được hài cốt liệt sỹ, tôi cho là giả dối.

- Vậy cơ sở nào khiến đơn vị  cho rằng hành vi của "cậu Thủy" là lừa đảo?

- Chúng tôi nghĩ tìm mộ liệt sỹ bằng ngoại cảm chứa đựng nhiều yếu tố lừa đảo. Do đó, đơn vị nêu cao trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, xây dựng kế hoạch và thực hiện việc cất bốc chu đáo, thận trọng theo đúng quy định của Nhà nước khi quy tập mộ liệt sỹ. 

Khi chứng kiến "phát hiện" của ông Thúy, chúng tôi thấy nhiều hồ nghi như liệt sỹ hy sinh năm 1968 và 1969 cùng nằm một vị trí hay chưa cất bốc nhưng đã biết số hài cốt, tên tuổi liệt sỹ.

Nếu hôm đó (ngày 25/7),  tôi không yêu cầu anh em khai quật bằng tay thì thất bại, hay nếu cứ để người của phía Ngân hàng chính sách xã hội nhảy vào cất bốc cũng sẽ không lật tẩy được vụ việc. Khi chúng tôi đào bằng tay ở ngoài nơi nhà ngoại cảm chỉ, thì không thấy gì. Còn đào tại vị trí ông ta chỉ thì có hiện tượng lạ như đất rất mềm, rễ cây tràm bị đứt, khô, có lẫn lá tràm tươi trong đất… nên chúng tôi xác định ngay là lừa đảo.

* Nhà nước có quy định gì về tìm kiếm hài cốt liệt sỹ bằng ngoại cảm, thưa ông?

- Nhà nước cơ bản nghiêm cấm tìm kiếm hài cốt liệt sỹ bằng ngoại cảm. Tất nhiên, nhà nước xã hội hóa, huy động mọi tổ chức cá nhân tham gia tìm kiếm, phát hiện hài cốt liệt sỹ. Ngay tỉnh Quảng Trị cũng có văn bản không được dùng ngoại cảm để tìm kiếm mộ liệt sỹ, nếu có yếu tố ngoại cảm thì phải xác định ADN. Trách nhiệm quy tập giao cho lực lượng quân đội, ngoài ra không có đơn vị nào được phép quy tập.

Nếu nhân dân phát hiện có xương cốt, di vật khẳng định của liệt sỹ, chúng tôi sẽ tổ chức lực lượng quy tập. Nhưng có xương cốt mà không có di vật liên quan thì không công nhận là liệt sỹ. Quan trọng nhất để quy tập hài cốt liệt sỹ vẫn là căn cứ vào sơ đồ mộ chí của các đơn vị cũ hoặc cựu chiến binh cung cấp. Sau khi xác định đúng vị trí mộ thì xây dựng kế hoạch và tiến hành quy tập. Quy trình bốc mộ thực hiện theo quy định của Nhà nước, có giấy tờ bàn giao xương cốt và di vật đầy đủ cho nghĩa trang liệt sỹ khi hoàn thành việc quy tập.

* Ông có lời khuyên nào dành cho gia đình thân nhân các liệt sỹ chưa tìm thấy hài cốt người thân của mình?

- Gia đình đi tìm mộ không nên tin vào ngoại cảm mà thông qua các cấp ủy, chính quyền địa phương, cơ quan quân sự, chủ yếu là lực lượng quân đội, thông qua cựu chiến binh, đồng chí, đồng đội, hồ sơ lưu trữ để khoanh vùng, xác định vị trí chôn cất để tìm kiếm. 

* Ông nghĩ gì khi biết tin công an Quảng Trị vừa khởi tố vợ chồng ông Thúy vì làm giả hài cốt liệt sỹ?

- Đây là một hành vi táng tận lương tâm nhất mà nhiều người dàn dựng. Hành vi này phải đưa ra ánh sáng, phải được ngăn chặn. Xã hội không thể để việc này tồn tại. Không thể dùng lá cờ nhuốm máu các anh hùng liệt sỹ phủ lên các đống xương giả.

Hành động của cặp vợ chồng coi mình là nhà ngoại cảm này gây đau khổ gấp bội lần cho thân nhân liệt sỹ. Một lần mất thân nhân, người nhà lại thêm lần nữa bị lừa, bị xúc phạm.

Quang Hà